LEIDSCH
DAGBLAD
Wat in Palestina?
Minister Gielen zet door
Nederland en de Universiteit
van Batavia
WEERBERICHT
Met een enkel woord
Worden te Parus moeilijke kwesties be
handeld. de moeilijkste van alle is wel
licht de Palestynsche aangelegenheid, die
buiten de vredesconferentie om zal moe
ten worden opgelost. Tenminste, wan
neer daarvoor een oplossing te vinden zal
zijn!
Palestina, het Heilige Land. staat van
oudsher lb de nelangstelling van de
Christenheid, waarvan het immers de
bakermat was. Toen de Saracenen het
Heilige Land hadden veroverd, heeft de
Christen-wereld tevergeefs getracht het te
bevrijden. Uit de geschiedenis doemen op
de diverse kruistochten, die voor dien tijd
een zee van bloed hebben gekost; zon
der het begeerde doel te kunnen berei
ken. Palestina was en bleef in de macht
der Arabieren, om maar de term te ge
bruiken. die het makkelijkst aansluit bil
d© hedendaagsche situatie.
Na de geboorte van het Zionisme kwam
Palestina in een nieuw licht te staan;
het zou weer worden het Joodsche vader
huis. Uit den aard der zaak voelden de
Arabieren er echter weinig voor om het
land aan de Joden ai te staan en dat is
in feite ook nu nog het geval. Ware in
1922, toen Engeland als mandataris over
Palestina werd aangesteld, doorgetast,
misschien zou toen deze netelige kwestie
van de baan te schuiven zfjn geweest. De
Mohamedaansche wereld Immers was
zwak; Turkije telde bijkans niet meer
mee. de^ Arabische landen waren nog wei
nig ontwikkeld en van een eensgezind
samengaan .zooals thans in de Arabische
Liga, was nog geen sprake Erkend zij
evenwel, dat er toen niet direct aanlei
ding was voor een rigoureus doorpakken
daar de lust onder de Joden, om naar
Palestina terug te keeren, niet al te groot
was. De Joden voelden zich toch nog vei
lig in hun nieuwe vaderlanden.
Langzamerhand is dat anders gewor
den en thans ziln de bordjes wel geheel
verhangen. Wat er overgebleven is van
het Jodendom in Duitschland en de door
de Duitschers bezet geweest zijnde lan
den, beschouwt zich als zwervers, die
hard verlangen naar een veilige stee en
nu oefent Palestina op hen een magneti
sche aantrekkingskracht uit. Die zich
zelfs gaat uitstrekken naar die landen,
waar de Joden totdusver niet aan vervol
ging bloot stonden. En nu eischen de Jo
den vrije immigratie, of tenminste een
immigratie op groote schaal in het Hei
lige Land.
Daartegen verzet zich nog steeds de
Arabische wereld, die langzamerhand is
uitgegroeid tot een macht, waarmede re
kening dient te worden gehouden.
De Joden steunen hun eischen op toe
zeggingen, door Engeland en Amerika ge
daan: 100.000 Joden zouden nog dit Jaar
worden toegelaten en daarna zou verder
worden gezien. De Arabieren willen de
zen bevolkingsaanwas, waarvan zl) een
overvleugeling vreezen, niet. De vraag, of
het land werkelijk zoo'n uitbreiding van
bevolking zou kunnen dragen en alle be
woners een bestaan zou kunnen ver
schaffen. is geheel teruggedrongen en telt
vrijwel niet meer mee. De groote moge
lijkheid. dat de Joodsche invasie het land
ten goede zou komen, speelt evenmin een
rol. Verschil van ras en geloof en zeden
Gpeelt den boventoon en beheersoht vol
komen den toestand. Dat is het. hetgeen
aan de Palestijnsche kwestie zoo bil uit
stek het karakter van onoplosbaarheid
heeft gegeven.
En nu doet zich het vreemde geval
voor, dat de Engelschen. die totdusver
geregeld last hebben gehad van Arabisch
verzet en aanslagen van die zUde. plot
seling ziln komen te staan voor terro
ristische aanslagen van Joodschen kant.
Blijkbaar meenen de Joodsche extremis
ten, dat langs deze wilze van handelen
iets voor hen te bereiken valt. Juist ge
zien is dat natuurlilk niet; niet alleen
drijft dit optreden de Arabieren nog dich
ter tot elkaar, maar zelfs den vrienden
der Joden wordt het moeilijk gemaakt
om voor de Zionistische zaak te blijven
ijveren. Bovendien, in eigen boezem
wordt de splijtzwam gevoed en aange
wakkerd!
Ijverig zoekt Engeland naar een oplos
sing. Het heeft zich daarbij tot Amerika
gewend en om steun en hulp gevraagd,
maar de broeders van over-zee hebben
zich, door zich in deze aangelegenheid te
laten betrekken, eveneens in een wes
pennest gestoken.
Een nieuw plan, dat neer zou komen
op een verdeeling van het land in vier
zones, en dat aanvankelijk zoowel te
Londen als te Washington schijnt te zijn
goedgekeurd, wordt onder Joodschen
druk nu door president Truman weer
afgewezen. En zoo blijft men in het
moeras.
Engeland heeft thans het idee geopperd
voor een ronde-tafel-conferentie te Lon
den, in de hoop, dat daar op eenlgerlel
wijze een uitweg zal worden gevonden.
Syrië, de Libanon en Saoudle-Arabië heb
ben de ultnoodiglng aanvaard, maar de
beide hoofdbelanghebbenden aarzelen.
Voor Engeland is de situatie een zeer
moeilijke geworden. Eenerzij ds wil het
met Amerika blijven samengaan en dus
den Jo^en ter wille ziln. anderzijds kan
Albion het er niet op wagen, om de Ara
bische wereld van zich te vervreemden.
Het spel van sparen van kool en geit.
85ste Jaargang
ZATERDAG 3 AUGUSTUS 1946
No. 25846
Waarnemend Directeur: A. Poortman
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst.
J. Brouwer.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Tel. Directie en Administratie: 25041
TeL Redactie: 21507 Giro no.: 57055
Prinses Irene wordt
7 jaar
Foto A-N.P.-V. d. W.
A.s. Maandag viert ons „tweede"
Prinsesje. Irene haar zevenden ver
jaardag. Ter cere daarvan geven
wij bovenstaand zonnig plaatje van
het prinsesje in een zomersche
omgeving.
Rapport over uitwerking
atoombom.
De commissie voor de bepaling van de
uitwerking van de atoombom heeft rap
port aan president Truman uitgebracht
naar aanleiding van de experimenten te
Bikini.
Volgens deze commissie is versnippe
ring van de oorlogsvloten en decentrali
satie van de havenwerken het eenige
middel tegen de doodeljjke uitstraling
van de atoomhom hoewel door wijziging
van den bouw der oorlogsschepen meer
dere Immuniteit kan worden verkregen.
De beste verdediging is wei de afstand.
Zooals reeds was bewezen door Hiroshima
en Nagasaki hebben de proeven bij Bikini
bevestigd, dat door de atoombom geheele
naties kunnen worden vernietigd.
Het is duldeljjk, dat de eenige waar
borg voor veiligheid ln dc wereld gele
gen is m het afschaffen van oorlog als
middel om geschillen op te lossen-
Reorganisatie is zakelijk,
geboden en gerecht
vaardigd.
(Van onzen parlementairen redacteur)
Indien de overvolle tribunes bezet
waren met menschen, die blaakten
van belangstelling en bezieling voor
het cultnreele, dat door de reorgani
satie-plannen van minister Gielen
bedreigd scheen, dan moet de Vrij
dagmiddag hun voldoening hebben
geschonken.
Maar had sensatielust hen een bezoek
aan 's lands vergaderzaal doen brengen,
dan zijn ze van een koude kermis thuis
gekomen. Heel het interpellatie-geval
liep tenslotte n.l. met een sisser af. Dit
mede, doordat de bewindsman er juist in
was geslaagd met klemmende argumen
ten duidelijk te maken, dat hij heusch
niet in mindere mate dan het geval was
bü den interpellant. overtuigd is van de
wenschelijkheid om. ook van staaswege
het noodige te doen ten einde in het
leven van geheel ons volk meer klank,
kleur en lijn te brengen.
Mr. Joekes had in de door hem toe
gelichte vragen uiting gegeven aan de
ongerustheid, die er verwekt was na het
bekend worden van 's Ministers plannen
tot opheffing der drie Directoraten-Ge
neraal. van den Rijksdienst voor Licha
melijke Opvoeding en Sport, van de po
sities van adviseurs voor Letterkunde,
Tooneel en Muziek, van de samenvoe
ging van verschillende afdeelmgen enz.
Voorts wilde de interpellantwetervof
het tot ontslagen aan de betreffende
functionarissen en verder tot massa-ont
slagen van ambtenaren zou bomen en
of de Minister dit aUema^ maar op
zijn eigen houtje deed, terwijl uit de
vragen tevens sprak de vrees, dat de
rechtspositie der ambtenaren in het ge-
drang zou komen.
Hieromtrent alsook o. a. ™et
trekking tot de vraag, of zijn ambt
genooten gekend waren in een en ander
kon Excellentie Gielen een geruststel
lende verklaring afleggen, terwjJ1 hy
tevens kon verzekeren,d at er van een
massaal ambtenarenontslag geen sprake
zou zijn.
Intusschen gaf hij onomwonden te
verstaan, dat en waarom z.i. de voor
genomen reorganisaties zakelyk ge
boden en gerechtvaardigd zijnde, nu
ook doorgang moesten hebben. Er mee
wachten tot het komende begrootings-
debat wilde hij persó niet. Wat de
Rijksdienst v. Lichamelijke Opvoeding
en Sport aangaat, formeel wordt die
opgeheven, mac: praktisch komt het
er op neer, dat er pïi «'^veltreffende
splitsing van deze diensttak zal plaats
vinden. Ten aanzien van de vorming
buiten schoolverband vernam men dat
er aanvankelijk een niet. te verant
woorden bedrag voor was uitgetrok
ken; derhalve kon de Minister dat niet
zoo laten zitten.
Hoofdzaak was, dat heel de door hem
beoogde reorganisatie, waarvan hij, naar
hij volmondig erkende, op misschien
niet zoo taktvolle wijze aanvankelijk me-
dedeelingen had gedaan deze schuld-
erkening over de manier, waarop hij was
opgetreden, maakte een goeden indruk
wegens de oprechtheid, die er uit sprak
slechts gericht is op de beter geschikt
maken van zijn apparaat voor het be
reiken van wat ook voor hem het te
verwezenlijken doel blijft: het voeren
van een actief cultureele politiek. Wel
aan, zoo zeide prof Romme (K.V.P.), die
den bewindsman wolkomen steun ver
leende (op hun wyze deden dit ook
mevr. Fortanierde Wit (P. v.d. V.). en
de heeren Tilanus (C.H.) en Terpstra
(A.R.) dat is de hoofdzaak en de kwes
tie van de organisatie is tenslotte slechts
iets bijkomstigs. Mr. Joekes was bepaald
minder welwillend gestemd. Hij had
kenbaar gemaakt, dat het vertrouwen
van hem en zijn politieke vrienden toch
Indonesië heeft noodig:
Geld, geleerden en begrip
voor haar politieke idealen.
Eind November of begin December 1945
een maand of wat na de capitulatie van
Japan, viel ln een professorenvergade
ring, welke de voorlooplge directeur van
onderwijs in het geïmproviseerde depar
tementsgebouw op Noordwyk, Batavia, ter
bespreking van de hooger-onderwijssltua-
tle bijeengeroepen had, het besluit om
mee te werken aan de organisatie van
een nood-universiteit.
Het plan was afkomstig van den
I.eldsehen hoogleeraar Baas Becking,
die met deze instelling ln Batavia iets
dergelijks wilde scheppen als Zuid-
Nederland na September 1944 gekre
gen had in Eindhoven.
Zonder van te voren veel begrip te
hebben van wat er gedaan zou kunnen
worden en hoe dat dan gedaan zou moe
ten worden, maar bereid om van elke
kans ln het belang van de gedupeerde
Jeugd en van het ontspoorde wetenschap
pelijke werk gebruik te maken zijn we
aan het werk gegaan, een klein groepje
professoren, geleidelijk vollediger, aange
vuld met zooveel „Invallers" als waarop
we de hand konden leggen. Een woord
van hulde speciaal aan deze invallers,
mannen en vrouwen, die onder ander
werk door. zonder de gebruikelijke hulp.
middelen te hebben en zonder aanspraak
te maken op een vergoeding, met enthou
siasme een taak aanvaard en volbracht
hebben die hun ln het begin volkomen
vreemd was.
OPENING VAN DE NOOD-
UNIVERSITEIT.
In Januari '46 kon de medische facul
teit aan den gang gaan. na een voorloo-
plg verblijf van eenige maanden in het
TJiklnl-ziekenhuis, nam zy haar Intrek
ln het eigen gebouw, dat wei ls waar
half leeggehaald was. maar toch nog
bruikbaar; het er naast liggende groote
ziekenhuis is nog republikeinsch en mid
den op de verbindingsgang treft men de
grens aan van rood-wlt en rood-wit-
blauw, maar gelukkig is er wel wat grens
verkeer. De faculteiten van rechten en
letteren troffen het minder goed; toen
bleek, dat het gebouw van het Batavl-
aasch Genootschap van Kunsten en We
tenschappen republikeinsch moest blij
ven, kropen ze in een goedang van het
Roode-Kruls-gebouw, het vroegere kan
toor voor de Statistiek waar ze een eerste
taak vonden m de vorming van een
nood bibliotheek uit hoopen gestolen boe
ken, welke de Japanners vermoedelijk
hebben willen afvoeren, maar die zij ten
slotte in dhaotilsohen toestand In Ba
tavia achtergelaten hebben. In totaal
waren er ln het begin een 500 studenten,
in hoofdzaak Europeanen en Chineezen,
sommigen tot het afleggen van examens
bevoegd, maar velen ook zonder een of
Met onderstaand artikel besluit de
Leldsche hoogleeraar, prof. dr. C. C.
Berg zyn ln ons nummer van 22 Juli
aangevangen beschouwing over de
reconstructie van het hooger onder
wijs in Indlë, waarin de Leldsche
Universiteit een ruim aandeel heeft
In dit vervolg-artlkel betoogt prof.
Berg ln het wederzydsche belang van
Nederland en Indlë het bestaans
recht en de bestaansnoodzakelljkheld
van de Batavlasche Universiteit en
bespreekt hij de voorwaarden voor
haar ontwikkeling en bloei.
Wij laten hem hier verder aan het
woord. Red. „L.D."
ander einddiploma en te oud om nog naar
de middelbare school verwezen te kun
nen worden. Transportmoeilijkheden
dwongen ons om niet voor half 9 te be
ginnen, voor Batavia een laat uur B\J
zwaren regen was er geen college, ómdat
de toestand van de Batavlasche wegen
dat niet toeliet! Heele studiejaren kon
den niet verzorgd worden wegens gebrek
aan docenten en studenten; de medische
faculteit had een begin- en een eind
groep, maar geen middenmoot en ook
geen laboratorlumlacllitelten: en rechten
en letteren verzorgden de studenten van
het eerste en bweede Jaar klasslcaai en de
rest slechts incidenteel.
De afgeloopcn maanden hebben de op
lossing gebracht voor menige materleele
en organisatorische moeiliJkheld. Maar
ook hebben zy een geleidelijke daling van
het aantal studenten gebracht, als ge
volg van de voortsohrljdende 'evacuatie
van de Europeanen, van de voorkeur der
Chineezen voor het hooger onderwijs ln
Nederland en van het ulflbiyven van een
compenseerenden stroom van Indonesische
studenten.
GEEN INDONESISCHE STUDENTEN
Dit laatste feit beteekent een groote
teleurstelling voor de organisatoren
van de noodnnlversltelt en reden tot
ernstige bezorgdheid voor de toe
komst. want zonder IndonesLsche stu
denten Ls de Batavlasche universiteit
als een doodgeboren kind.
Er is een republikeln3cho hoogesdhool
in het binnenland van Java, o.a. het
DJogJa'sche instituut, dat genoemd ls
naar Gadjah-Mada, een Javaanschen
staatsman uit de 14de eeuw, vroeger door
ons en thans nog door de Javanen als
een groot man beschouwd. Een serieuze
concurrent zou deze zuster-facultelt In
normale tyden niet zyn en ook nu zou
het oude. bekende adres wel de klandizie
krygen. indien alleen de kwaliteit de
keuze bepalen zou. Maar zooals wy uit
dit deel van de wereld de leuze „Buy
British" kennen of „Koopt by geloofsge-
nooten", zoo kent men op Java de leuze
„Studeert republLkeinsoh en de repu-
blikelnsche pers levert beschouwingen
over den funesten invloed van school
gaan by den „vyand" die óns nu wel
geamuseerd aan soortgel yke verhalen van
den Japanschen propagandadlenst kun
nen doen denken, maar die een Indone
siër met voorkeur voor Batavlaasch on
derwijs zich nog wel eens dubbel doen
bedenken, vóór ny den gevaariyken stap
waagt.
UNIVERSITEIT MOET IN
BATAVL1 BLIJVEN.
De vraag ls gerechtvaardigd, nu
met de oplossing van het Indonesi
sche geschlj de practlsclic aantrekke-
ïykheid van het Nederlandsche hoo
ger onderwys voor Indonesiërs nog
factor van onzekerheid vormt, of liet
niet beter 16 om de voorbarigheid van
het Initiatief van December 1945 te
erkennen cn het hooger onderwys
voor Indische menschen ln Neder
land te laten verzorgen. M.t. moet
het antwoord op deze vraag beslist
ontkennend lulden.
Niet, omdat Nederland niet een be
langrijk aandeel ln de vorming van de
Indische rypere Jeugd zou mogen heb
ben; Integendeel, want de Nederlandsche
universiteit biedt den succesvollen stu
dent van Indlë nog steeds heel wat meer
dan ginds gegeven kan worden.
OM DRIE REDENEN.
Neen, voor de handhaving van de uni
versiteit van Batavia pleit, dat zy on
misbaar ls, voor de Indonesiërs en voor
de Nederlanders belden. In Batavia kan
men ln veel hoogere mate dan ln Neder
land rekening houden met den huldigen
desolaten toestand van het Indische mid
delbare onderwys; hier heeft het middel,
bare onderwys op zyn hoogst onder den
oorlog geleden, maar kan men toch ln
hoofdzaak de oude toelatlngselschen voor
de universiteit handhaven, moet men dat
ook doen ln het belang van de Neder
landsche studenten; ln Batavia daaren
tegen kan de afronding van het middel
bare onderwys voor de unLversiteit zelf
de eerste tien jaren een hoofdprogramma
punt zyn. en het zal dat zeker móéten
zyn, indien het de Indonesische Jeugd
wil trekken, die nog wei meer door het
Japansche interregnum gedupeerd ls dan
de Europeanen en de Chineezen. In de
tweede plaats zal van de massa studen
ten. op wier komst naar Batavia gere
kend zal moeten worden, zoolang er ook
nog maar éénlge hoop ls op een vreed
zame beslechting van het politieke ge
schil, slechts een klein deei den duren
weg naar een eerste-rangs universiteit ln
het buitenland kunnen bewandelen, moet
er dus ook iets zyn voor de minder be
voorrechten. en lijkt het derhalve ratio
neel als ik dit beeld mag gebruiken
dat Batavia ln de grondverf zet en dat
Nederland voor ae „finishing touch"
zorgt.
En in de derde plaats mag Neder
land In geen geval de kans loopen
om een steunpunt voor de handha
ving en uitbreiding van Ncderland's
cultureele en wctenschappeiyke be
langen In Indlë zelf te verliezen. Zoo
als Ik m mijn vorige artlkei zei: er
werd ln Indlë vóór 8 Maart 1942 werk
gedaan, waarop ons land trotseh mag
zyn, ai is het niet af, en de basis
daarvan te vernieuwen cn te ver-
breeden Ls onze nationale plicht, te
genover Indonesië zoowel als tegen
over het bil dit werk geïnteresseerde
buitenland.
BATAVIA HEEFT GELD EN
GELEERDEN NOODIG.
Om dit laatste argument mag ver
wacht worden dat Nederland de universi
teit van Batavia daadwerkciyk zal steu
nen. met geld en met geleerden. Ver
blijdend is. dat Lelden onlangs Boeko
naar Batavia liet gaan en bereid is, on
danks de eigen groote moeilijkheden, ook
verder to helpen, waar dat mogeiyk is.
Uiteraard vraagt echter dit nationale
werk meer dan enkele menschen en
meer dan een tijdelijke belangstelling,
zooals die door verhalen omtrent ac-
tueeie ellende in Indlë opgewekt wordt.
Noodig zl|n een werkplan en een
ultwlsseungsscliema voor een reeks
van Jaren, en die zullen liler gemak-
keiyker aanvaard worden, naarmate
het besef dieper doordringt, dat Ne
derland zelf van deze hulp kostclUko
vruchten zal kunnen plukken, door-
De Bilt verwaoht tot morgenavond:
Gedeelteiyk bewolkt en overwegen#
droog weer met zwakken, tot matigen
wind tusschen Zuid-West en Zuid.
Warmer.
Belgische crisis opgelost.
KAMIEL HUYSMANS
Kamiel Huysmans is erin geslaagd
een nieuw Belgisch kabinet te vormen.
Het bestaat uit zes socialisten, vyf libe
ralen. vier communisten en vier des
kundigen.
Nieuw Amerikaansch plan
voor bestuur van
Duitschland.
De speciale correspondent van de Times
te Berlijn maakt melding van een nieuw
Amerikaansch plan voor het bestuur van
Duitschland. Volgens den correspondent
ls aldaar een Amerikaansch rapport op-
§esteld over centrale administratieve
ureaux, waarbij men beoogt zes centra
le bureaux op te richten om Duitschland
te redden van den eoonomlschen onder
gang. Het rapport dringt aan op het op
richten van bureaux voor bultenland-
schen handel, industrie, voedselvoorzie
ning en landbouw, financiën, verkeer en
vervoer en wijst tevens op de ernstige ge
volgen voor Duitschland. en voor alle an
dere deelen van de wereld, welke de
voortzetting van de huidige verdeeling
zou beteekenen. Het rapport bevat, al
dus de correspondent, een gedetailleerd
plan voor de organisatie van de centrale
bureaux en vraagt een bedachtzaam on
derzoek van het voorstel. Het witst ln het
bijzonder, ter illustratie van de naar vo
ren gebrachte argumenten, op den bui-
tenlandschen handel. Er moet een ge
meenschappelijke politiek worden gevolgd
om te bereiken, dat de Dultsche export
wordt opgevoerd voor het betalen van
den grooten voedsel Import.
niet heelemaal onaangetast was geble
ven en dat men elkaar nader bij de be
grooting zou spreken. Doch hierbij bleef
het en de poging van den Communisti-
schen afgevaardigde Schoonenberg om
tusschen de Partij van den Arbeid en
hun „conservatie" bondgenooten van de
K.V.P. te stoken, had geen succes, want
tenslotte deed mr. v. d. Goes v. Naters
(P. v.d. A.) nog wat olie op de door zijn
partygenoot Mr. Joekes veroorzaakte
interpellatie-golfjes. Toen wy de kamer
konden verlaten, was het weer een spie
gelgladde zee geworden en Minister-
President Beel keek bepaald voldaan.
Gisteravond arriveerde op Schiphol uit Indlë de commandant van het corps
Mariniers, generaal-majoor H. F. J. M. A. van Fry tag Drab be. De commandant
begroette op het vliegveld als eerste zyn vrouw.
Foto ANP-de H.
BINNENLAND
Tot nader order Ls naar uit Ba
tavia wordt gemeld het gebied Tan
gerang tot gesloten gebied verklaard. Dit
houdt ln dat alleen bewoners van het
gebied toegang hebben.
Hangende het onderzoek naar de
vraag of het besluit in strijd 13 met de
wet, ls een besluit van den Raad der ge
meente Kerkrade van 28 Juni 1946. hou
dende instelling van een commissie van
onderzoek naar de wijze van verdeeling
van de ln beslag genomen meubelen en
andere roerende goederen, bij Kon be
sluit geschorst.
Baron van Boetzelaer van Ooster
hout. de Nederlandsche minister van bui-
tenlandsche zaken, keert heden uit Parys
naar 's-Gravenhage terug teneinde Maan
dag een kabinetszlttlng bij te wonen.
Tydens zijn afwezigheid op de vredes
conferentie zal de Nederlandsche ambas
sadeur te Parys, Jhr. TJarda van Star-
kenborgh Stachouwer, de functie van lei
der der delegatie waarnemen.
Van 911 Augustus wordt te Am
sterdam een internationaal congres voor
goochelaars georganiseerd.
Te Amsterdam ls. met het oog op de
ontwikkeling van de handelsbetrekkingen
tusschen Nederland en de Zuld-Amerl-
kaansche landen, de ..Nederlandsche
Maatschappy voor Zuld-Amerlka N.V."
opgericht.
BUITENLAND.
In Italië is een nieuwe „nationale
monarchistische party" gevormd.
Tusschen de Brltsch en Amerlkaan-
sche zone is ln principe overeenstemming
bereikt ten aanzien van het Instellen van
een post-, telegraaf- cn telefoondienst
tusschen de beide zone's.
Dr. Rudolf Amelungsen. hoofd van
den provincialen bestuursraad van West-
falen. stelt, op verzoek van de Brltsche
autoriteiten, pogingen in het werk. een
regeering voor Westfalen en het Noor
delijke RUnland twee van de vier pro
vincies van de Brltsche zone samen
te stellen.
De Leuna-fabrieken nabij Leipzig,
die enorme hoeveelheden synthetische
benzine voor de Luftwaffe hebben afge
leverd, gaan ln opdracht van de Sovjet-
Russische autoriteiten thans meststoffen
vervaardigen. De benzineproductie zal tot
op 25 procent verminderd worden.
Albert Wlngert. een vooraanstaand
lid van de Luxemburgsche verzetsbewe
ging en enkele legerofficieren zijn gedeti
neerd, omdat zy getracht hebben de re
geeringomver te werpen. De huidige re
geering van het groothertogdom ls een
coalitiekabinet met den chrlstelljk-demo.
craat Pierre Dupont aan het hoofd
De regeering van Ierland heeft gis
teren een aanvrage gedaan voor lidmaat
schap der V-N. De aanvrage zal op de
agenda worden geplaatst van de alge-
meene vergadering van 23 September te
New York.
Het Zuld-Afrikaansche departement
van Justitie heeft bekend gemaakt, dat
Erie Holm, die tydens den oorlog bekend
stond als de Zuld-Afrlkaansche lord Haw-
Haw, in Europa is gearresteerd en naar
Zuld-Afrlka zal worden gezonden om
daar terecht te staan.
Heden viert koning Haakon van
Noorwegen zijn 74sten verjaardag.
Het Britsohe Lagerhuis ls tot acht
October op reces gegaan.
Nlkolaj Morozof, eerelied van de
Sovjet-academie van Wetenschappen, ls
op 93-Jarigen ieeftyd overleden. Hy ls
vooral bekend door zyn werken op het ge
bied van sterrekunde. natuurkunde en
chemie.
Na een proces, dat eengie dagen
heeft geduurd, ls de voormalige bevelheb
ber van de Dultsche troepen ln Noor
wegen, Von Falkenhorst. door een Brlt
sche militaire rechtbank ter dood (met
den kogel) veroordeeld. HIJ werd onder
meer beschuldigd van het overgeven van
Brltsche commando's aan de Gestapo,
waardoor deze manschappen na gemar
teld te zijn voor het vuurpcleton terecht
kwamen.
Een wereldbond ter ondersteuning
en propageering der doelstellingen van
de Vereenlgde Naties (U.N.A.) is te Lu
xemburg gesticht. Vertegenwoordigers van
26 landen, die het eerste wereldcongres
by wonen, hebben de voorgestelde statu
tenten met algemeene stemmen aan
vaard.
Op den door den Sovjet-comman
dant in Oostenryk bijeengeroepen geal
lieerden bestuursraad ls men niet tot
overeenstemming kunnen komen ten
aanzien van de nieuwe Oostenryksche
wet op de nationalisatie. De kwestie zal
nu maar naar de respectieveiyke eeal-
lieerde regeeringen worden verwezen
Vier familieleden van den Nazi-pre- j
paganda-mlnlster Joseph Goeb'oels zyn te
Erbach veroordeeld wegens het feit, dat
zy den broer van Joseph, Konrai Goeb-
bels, die door de Amerlkaansche autori
teiten werd gezocht, verborgen hadden.
By een aard' 'nv ln Chili zijn 2
personen gedood.
Herstel
der Moerdijkbruggen.
Gistermorgen ls een stap nader gezet
op den weg naar het dellnltlef herstel
van de verkeersbrug en van de spoorbrug
te Moerdyk
De laatste spoorbrugoverspanning ln de
verkeersbrug moest worden gelicht en
vervangen door een nieuwe, definitieve
overspanning. De werkzaamheden hadden
een gunstig verloop, zoodat het verkeer
reeds om 10.15 uur ln plaats van om 11
uur kon worden vrijgegeven. Nu is het
wachten nog op nieuw materiaal, dat uit
Amerika moet komen om de laatste nog
aanwezige hulpbruggen de zg. Callcn-
der-Hamllton-bruggen. te vervangen Tot
zoo lang zaï men zich met óén-richtlngs-
verkeer moeten behelpen. De spoorwegen
kunnen thans weer over hun overspan
ning beschikken en. indien zloh geen te
genslagen voordoen, zal eind dezer maand
ook de spoorwegverbinding tusschen
Noord en Zuid hersteld zyn
ELZARD KÜHL>LYN VOOR HET
TRIBUNAAL.
Het Goolsche tribunaal heeft den ra-
dlo-dlrlgent Elzard Kuhlman veroordeeld
tot lnterneerlng voor den tyd van voor
arrest. op grond van het lelt dat hy door
het lelden van een opname van een W A.
potpourri de N5.B.-propaganda bevor
derde. Het tribunaal achtte zich echter
overtuigd, dat de beschuldigde het diri-
geeren van de weermachtsconcerten niet
vrywllllg heeft verricht. Tevens werd K.
uitgesloten van de beide kiesrechten. By
het bepalen van het vonnis heeft het
lidmaatschap van de N.SJB. gedurende
zeer korten tyd niet ziwaar gewogen
Kamiel Huysmans
Spaak is natuurlyk aan buitenland-
sche zaken gebleven.
Hoe lang zal dit kabinet het uithou
den?
dat het te zyner tUd zyn geleerden
met veel ervaring verrUkt terugkrUgt.
MAAR OOK BEGRIP VOOR
INDONESISCHE IDEALEN.
Behalve geld en geleerden vraAgt het
Batavlasche hooger onderwys nog iets van
van Nederland: begrip voor de politieke
Idealen van Indoneslè en volledige llqul.
deering van de vroegere koloniale poli
tiek. Zoolang de Nederlanders denken ln
termen van rykseenheld of ryksverband
en het iets natuuriyks achten, dat de
Indonesiërs gehecht zijn aan de Ko
ningin der Nederlanden, zullen de Indo
nesische Intellectueelen niet „senang"
zyn, omdat dan Impliciet hun recht om
zelf te kiezen ontkend of verkleind
wordt. Er zyn voor een nietuwe politiek,
die met de huidige politieke wereldcon
stellatie ten volle rekening houdt en
niet kunstmatig verouderde verhoudingen
wil handhaven, een politiek zooals de
Batavlasche hoogleeraar pror. Logemann
ze voert en niet eens byzonder radi
caal! allerlei argumenten te berde
te brongen Maar dit artikel gaat daar
niet over. Hier worde slechts opgemerkt,
dat in een DoWtlek onbevredigd land een.
universiteit noodwendlgerwyzo een broed
plaats is van revolutie en daarmee een
nevenfunctie krygt, die haar hoofdfunc
tie belemmert. Want m de eerste plaats
zullen ln zoo'n land de meest mondlgon
het bitterst hun politieke onmondigheid
gevoelen en tot politiek gekanker ver
vallen en ln de tweede plaats Ls do mo
derne wetenschap ln wezen zóó revolu
tionair, dat van naar beoefenaars, docen
ten en studenten, geen overmatige eer.
bied voor staatkundige tradities verwacht
kan worden, wanneer In het wetenschap-
peiyke de training gericht ls op het voor
bijstreven van gevestigde opvattingen en
aan de verheeriyking van degenen, die
succesvol aan bestaande theorieën ge
tornd hebben. Conservatieve politiek en
een vooruitstrevende universiteit passen
in een koloniaal of ex-kolonlaal gebied
zeker niet by elkaar; het eerstgenoemde
verschijnsel leidt tot de uit allerlei uni
versiteitssteden bekende actie met het
stinkende el, dat hèt symbool van hart
grondige afkeer schynt te zyn. Ook zon
der ons belang bij dc handhaving van ge.
vestigde economische betrekkingen met
Indlë over het hoofd te zien, en ook zon
der een voorstander te zijn van overhaas
ting in de regeling van delicate verhou
dingen als er bestaan tusschen ex-voogd
en ex-pupil, kan men ten aanzien van
het Indonesische geschil dc hoopultspre-
ken, dat Nederland zyn taak overzee
leert coördineeren primair met de pogin
gen om de heele wereld een rationeel
complex van samenwerkende naties te
maken.
In een sfeer van vryheld en vriend
schap groeit academisch onderwijs het
best, en Nederland zal grootsch werk
blijven doen. Indien het aan de Ba
tavlasche universiteit en aan de heele
gemeenschap, die daarachter staat-,
haast geld en geleerden, vryheld
schenkt en vriendschap.
Eén jaar Potsdam.
De eerste verjaardag van het Potsdam
plan voor een na-oorlogsch Europa vindt
de groote vier nog altijd schaduwboksend
met het grootste probleem van alles
de toekomst van het verslagen Duitsch
land, aldU6 UB.
Van de zyde der hoogste pcrsooniyk-
heden van het Amerlkaansche militaire
bestuur wordt echter ten eenen male
ontkend, dat het één-jaar-oude protocol
ln feite geschrapt ls. De hoop is nog al-
tyd groot, zeggen zy. dat de overeen
komst van Potsdam ten uitvoer wordt ge
legd. zooals door Truman, Stalin en Attlee
een Jaar geleden bepaald ls. De Amerl
kaansche militaire gouverneur, luitenant-
generaal Lucius Clay merkte op: in spyt
van de groote geschilpunten, die thans
ontstaan zijn. hebben we ln het verleden
even moeliyke problemen opgelost, en
thans, nu onze posities duidelijk zijn. be.
staat er wel degciyk hoop, dat met ge
duld en begrip een oplossing kan worden
gevonden, die het vler-mogendheden-be-
stuur maakt tot wat men er van heeft
willen maken.
De meeste medewerkers van generaal
Clay deelen diens optimisme, ondanks
het feit. dat de ministers van buitenland-
sche zaken er op hun recente conferentie
niet in slaagden tot fundamentele over
eenstemming inzake Duitschland te ko
men
Truman teekent atoom-wet.
Radio New York meld.t, dat president
Truman de wet tot oprichting van een
Amerikaansch burgeriyk oontrole-orgaan
voor de binnenlandsche ontwikkeling van
de atoomenergie heeft geteekend. Voor
groote overtredingen van deze wet, welke
ten doel hebben den V.S. nadeel te be
rokkenen, wordt de doodstraf geëlscht.
UIT DE OEKRAÏNE EN WIT-RUSLAND.
Aan den vooravond van de internatio
nale conferentie van de Unrra, welke
Maandag as. te Genève wordt gehouden,
ls een rapport verschenen over de werk
zaamheden van de Unrra ln de Oekraïne
en Wlt-Rusland. Daarin wordt o.m. ge
zegd: „het geheele gebied tusschen Mos
kou en Minsk ls een „woesteny. De be
volking van Wlt-Rusland 10 mllllocn
ontbreekt het aan alles, behalve graan
gewassen. „Over de Oekraïne, waar vol
gens de Unrra soortgeiyke toestanden be
staan wordt o.m. gezegd: „ziekenhuizen
hebben geen zeep en tot het oogenblik,
dat goederen der Unrra arriveerden, was
er slechts zeer weinig. Duizenden dorpen
zijn weggevaagd en in verschillende ste
den met een vooroorlogsohc bevolking van
100.000 ls het aantal tot de helft geredu
ceerd. De overlevenden wonen meeren-
deels ln kelders en keten. Volgens de plan
nen, aldus het rapport, zou men 559.000
ton goederen .naar deze twee sovjet-repu
blieken zenden. Aan het slot van het
rapport wordt gezegd, dat de Unrra-mls-
sle overal heen kon gaan om toezicht te
houden op de distributie der Unrra-
goederen.
