LEIDSCH
DAGBLAD
De tweede atoombom-proef
De nieutve bonnen
Magnetische velden van ongekende sterkte
Bereikt in het Kamerlingh Onnes-laboratorium.
Kerkelijk Leven
Er komt een nieuwe Zweminrichting aan
den Roomburgerweg
De Belgische crisis.
Een Belfflsch kabinet ls nog niet ge
vormd. Spaal. stuit op moeilijkheden met
eenlge aangezochte personen. Van Acker
blijft weigeren. HIJ vermoedt, niet voor
Maandag eenlg nieuws over het nieuwe
kabinet te kunnen geven.
De Palestijnsche kwestie.
Een woordvoerder van het Brltsche
ministerie van bultenlandsohe zaken
heeft medegedeeld, dat Engeland ln het
geheel geen bezwaar heeft tegen Egypte's
voornemen de Palestijnsche kwestie uit
naam van de Arabische staten tijdens de
eerstvolgende algemeene vergadering der
V. N, op de agenda te plaatsen.
85ste Jaargang
DONDERDAG 25 JULI 1946
lo. 25838
Waarnemend Directeur; A. Poortman
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst.
J. Brouwer.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Tel. Directie en Administratie: 25041
Tel. Redactie: 21507 - Giro no..: 57055
Op bepaald moment ontplofte
de bom.
Gisteravond -ls atoombom no. 5 gelegd.
De bom was ln een waterdichten kist,
ongeveer 100 voet onder water. De 34-
Jarige geleerde Holloway verzorgde alles
en heeft de bom Juist op het bepaalde
moment (22.35 Ned. tijd) tot ontploffing
gebracht. Een uur tevoren had de bom
door middel van electronen automatisch
een signaal gegeven, dat z\] gereed was,
vijf minuten tevoren werden radiogolven
uitgezonden, die het eerste werk deden
en even voor 22.35 drukte Holloway op
een zwart knopje, waarna 50 seconden
later de explosie volgde.
Onmiddellijk na de ontploffing was
over de Amerlkaansche radio een ontzet
tend lawaai te hooren, dat enkele secon
den aanhield.
Daar uitgebreide voorzorgsmaatregelen
hebben plaats gehad, zUn geen menschen-
levens te betreuren. De hoogte van de
waterkolom, die bij de ontploffing op
spoot, schat men op anderhalve K.M., de
wolk van gas en stoom op ongeveer 2.7
K.M. De waterkolom was aan de basis
meer dan een halve KM. breed en aan
den top belangrijker breeder. Het effect
van de ontploffing bleef strikt beperkt
tot de onmiddellijke omgeving. Op het
water drijft een groote olievlek, kenne
lijk van de gezonken Arkansas afkomstig.
Vaartuigen, welke radlographisch be
stuurd worden, zei admiraal Blandy, heb
ben al verkenningstochten tusschen de 85
schepen, die als doelwit dienden, vol
bracht en brengen monsters water mee
terug.
Een ooggetuige meldt uit het vliegtuig,
dat ln de nabijheid van de plaats der ont
ploffing rondvloog: „de kracht en hitte
van de atoomhom maakten de lagune van
Bikini tot een hel van vlammen, rook en
stoom. De schepen die ln de baal voor
anker lagen, werden volkomen aan het
oog onttrokken. Tien minuten na de ont
ploffing had de wolk zich uitgebreid tot
over de geheele lagune: de waterkolom,
die door de bom werd veroorzaakt, lost
zich spoedig op ln een nevel".
De bom bracht het slagschip Arkansas
van 26.100 ton en een transportschip tot
zinken en beschadigde het vliegtulgmoe-
derschlp Saratoga en het slagschip New
York. Belde schepen hellen over en men
verwacht, dat de Saratoga zal zinken.
(Later wordt gemeld, dat dit ls geschied).
Voorts werden een vrachtboot voor het
vervoer van tanks en een sloep tot zinken
gebracht. De Nagato werd licht bescha
digd „Er ls geen reden om aan het effect
van de bom te twijfelen", merkte vlce-
admiraal Blandy op. HU deelde verder
mee. dat op de kust van een eiland nabU
Bikini een vloedgolf van twee k drie me
ter hoog was waargenomen, niet op Bikini
zelf. Schepen zullen niet zoo spoedig het
strandmeer van Bikini kunnen binnen
varen als na de eerste atoombomproef.
Voor de tweede atoombomproef zijn
heel wat minder dieren gebruikt, dan op
de eerste Juli het geval was. Aan boord
van twee vaartuigen ln de lagune bevin
den zich twintig varkens, terwijl twee
honderd muizen over vier schepen ver
deeld zijn. Geiten zUn ditmaal niet ge
bruikt. De vorige maal werden bijna drie
duizend dieren „ingezet" en hiervan ls
25 procent de gevolgen van de ontploffing
niet te boven gekomen.
Een correspondent van de New York
Times, die alle atoomhommen z-og vallen,
verklaarde, dat deze explosie de krachtig
ste was.
Evacuatie
van geïnterneerden
gestaakt.
De Indonesische republikeinen
hebben gisteren elke evacuatie uit
het binnenland „tot nadere aankon
diging" gestaakt.
Voor deze opschortlDg werden-geen
redenen opgegeven. Het Brltsche
hoofdkwartier heeft een onmiddellijk
onderzoek gelast.
Voor de tweede helft van de 8ste periode
(21 Juli tot en met 3 Aug.)
Elk der volgende bonnen geeft recht
op het koopen van:
BONKAARTEN KB G08:
Reserve B 87 1 el
BONKAARTEN LA. LB. LC 608:
A 71 melk 2 liter melk
B 71. C 71 melk 31/2 Uter melk
394 aardappelen 3 kg. aardappelen
BONKAARTEN LD, LE 60S:
D 71. E 71 melk 6 liter melk
894 aardappelen 1 kg aardappelen
TABAK SK AARTEN:
T 402 rantsoenen tabaks
artikelen.
Bovengenoemde bonnen kunnen reeds
morgen worden gebruikt, met uitzon
dering van de bonnen voor melk en
aardappelen, waarop eerst met Ingang
van Maandag 29 Juli mag worden ge
kocht.
Russen verwerpen
Amerikaansch plan.
Inzake atoom-energlc-controle.
Op de bijeenkomst van de atoomcom
missie heeft de Sovjet-gedeledeerde Gro-
myko verklaard, dat de Sovjet-Unie het
Amerlkaansche plan voor de controle op
de atoomenergie, zooals dat ls neergelegd,
in het derde Amerlkaansche memoran
dum, ln zijn geheel verwerpt.
In bedoeld memorandum werd voorge
steld een autonoom lichaam ln het leven
te roepen voor de controle op de ontwik
keling van de atoomenergie, waarbij het
recht van veto aan beperkende bepalin
gen zou zijn gebonden.
Gromyko baseerde zijn besluit op de
volgende gronden:
Hij voerde aan dat het plan Baruch.
1. De eensgezindheid van de permanen
te leden van den Veiligheidsraad ln ge
vaar zou brengen;
2. Afbreuk zou doen aan de verant
woordelijkheid van den Veiligheidsraad
als centraal uitvoerend orgaan van de
Vereenlgde Naties.
3. De bepaling van het handvest, waar
bij de naties worden beschermd tegen
interventie ln aangelegenheden van bln-
nenlandsche Jurisdictie, zou ondermijnen.
DE BOUW VAN 82
ARBEIDERSWONINGEN.
Hedenmiddag vond ln „Liberty" de
aanbesteding plaats van 82 arbeiderswo
ningen. welke door de Woningbouwver-
eeniglng „Ons Belang" zullen worden ge
bouwd op een terrein grenzende aan de
Tomatenstraat. In totaal hadden 23 aan
nemers voor dit werk Ingeschreven.
Hoogste lnschrljfster was J. J. Swagers
en Zn., Amsterdam voor f. 1.332.000; de
laagste D. Stada en Zn. te Den Haag
voor f. 889.800.
PROF DR. G. J. HEERING.
Prof. dr. G. J. Heerlng, hoogleeraar te
dezer stede, heeft zich bereid verklaard
het voorzitterschap van de Rem. Broeder
schap tUdellJk op zich te nemen.
De heer D. M. Kulvenhoven. theol.
cand. te dezer stede, ls benoemd tot hulp
prediker van de Ned. Herv. gemeente te
Schoonoord (DrJ
Te Utrecht slaagde voor het examen
Engelsch M.O. MeJ. Bertie Cohen Stuart,
alhier.
Bondig adres van antwoord.
VERGADERING EERSTE KAMER
Het begon ln de Eerste Kamer met een
verrassing. Debat- en stemmlngloos be
sloot onze Senaat toch een adres van
antwoord op de Troonrede te stellen, on
danks het feit, dat hiertegen aanvanke
lijk, wegens de zinledigheid dezer tradi
tie, bezwaren hadden bestaan. De fractie
van de Partij van den Arbeid voelde voor
afschaffing, die der K.V.P. was hiertegen.
BlUkbaar heeft de nacht raad en over
eenstemming gebracht, n.l. om op elegan
te wijze van oud naar nieuw te gaan.
Voor men ln de afdeellngen ging ter on
derzoek van het ontwerp-adres koos de
Kamer tot leden der hulshoudelUke com
missie prof. mr. Molenaar (P. v. d. V.) en
baron v. Voorst tot Voorst (K.VJ?.), tot
leden der commissie v. d. stenografie mr.
v. Asch v. Wijk (A.R.), prof. Donkersloot
(P. v. d, A.) en mr. Berger (K.VJ?.), tot
leden der commissie van beroep voor de
ambtenaren der stenografie mr, dr. Kolff
(C.H.), mr. ln 't Veld (P v. d. A), en
mr. dr, Schneider (K.VP.). Nog een com
missie-benoeming door den voorzitter, een
vrij langdurig afdeellngsonderzoek, doordat
men thans met het oog op de vondigheld
Iets nieuws ging maken. Dit kwam name
lijk neer op een inderdaad uitermate bon
dig stuk. Vermoedeiyk zal dit wel het
begin van het einde zUn, Hiermee ver
eenlgde de Kamer zich zonder meer.
De politieke delinquenten.
Geen massale invrJJlieldsstelling vóór
1 October.
Het dagelijksch bestuuT van de Stich
ting Toezicht Politieke Delinquenten
voelt zich genoodzaakt, gezien de verant-
wooidelljkheden, welke de door den mi
nister-president aangekon igde massale
invrijheldsstelllng op de stichting legt,
en lettende op haar ervaringen van het
afgeloopen Jaar ln deze materie het na
volgend- mede te deelen:
Onder de bestaande verhoudingen
kan van een Invrijheldsstelllng van
40.000 politieke delinquenten vóór 1
October a.s. geen sprake zUn.
De stichting heeft aan den minister
van justitie plannen voorgelegd, bU
aanvaarding waarvan het aantal ge
detineerde politieke delinquenten op
kuiten termijn op verantwoorde wijze
teruggebracht kan worden tot dat
van de waarlUk zware gevallen.
De ordelijke terugkeer van een zoo
groot aantal personen In een korte
spanne tUds, ls onder de huidige om
standigheden volstrekt uitgesloten,
tenzU tot zeer vergaande tegemoet
komingen op sociaal gebied zonder
eenlg uitstel en in zeer snel tempo
wordt overgegaan.
NEDERLAND TER VREDESCONFERENTIE
Naar verluidt, zal de Nederlandsche de
legatie, die Nederland op de vredesconfe
rentie te Parijs zal vertegenwoordigen,
om. uit de volgende personen bestaan:
De minister van bultenlandsche zaken,
mr. W. C. G. H. baron van Boetzelaer van
Oosterhout, Jhr mr. A. W. L'. Tjarda van
Starkenborgh Stahouwer, ambassadeur
te ParUs. mr. E. Star Busmann, buitenge
woon gezant en gevolmachtigd minister
te ParUs, prof. mr. dr. J. P. A. Franqols,
raadadviseur aan het ministerie van bul
tenlandsche zaken. mr. A. F. H. van
Troostenbuxg de Bruyn, buitengewoon
gezant en gevolmachtigd minister, hoofd
van de af deeling economische zaken van
het ministerie van bultenlandsche zaken
koloTitr! A. G. J. M. J. van der Kroon, mi
litair attaché te ParUs. mr. E. A, Lleftlnck
hoofd van de afdeellng bultenlandscb be
talingsverkeer van het minister van fi
nanciën, alsmede mr. M. C. M. Voorbey-
t*., persattaché, verbonden aan de Ne
derlandsche ambassade te Parijs
De leden der Nederlandsche delegatie
zullen deels Zaterdag, deels Zondag a.s
na*j- Parys vertrekken.
De leden der Tweede Kamer, die deel
zullen uitmaken van de delegatie zijn de
heeren mr dr. L. G. N. Kortenhorst en
E. Kupers
Noodweer boven Eindhoven.
DE SCHADE IS ZEEh GROOT.
In den afgeloopen nacht woedde van
halftwee tot twee uur boven Eindhoven
een noodweer van haast ongekende he
vigheid. Groote hageisteenen vernielden
vele ruiten, terwijl de schade aan de
frultboomen en de te velde staande ge
wassen zeer zwaar ls. Vele straten staan
nog blank en talrUke kelders zU° onder-
geloopen. In meerdere hulzen werd scha
de aan het meubilair aangericht.
In Strljp (Eindhoven) waalden enkele
boomen en eenlge barakken nabU de
Phlllpsfabrleken óm. Het bovengrondscbe
telefoonnet ln Oost-Brabant werd ge
stoord, zoodat er van Eindhoven uit met
verschillende plaatsen, o.a Der Bosoh,
geen verbinding te krijgen was Op een
radiografische oproep door de brandweer
uit Eindhoven, meldden Venlo, Bergen op
Zoom, Breda, Den Bosch en Tilburg even
eens nachtelUk noodweer, zonder dat er
ernstige ongevallen plaats vonden.
De Belgische koningskwestie.
Het secretariaat van koning Leopold
deelt mede. dat de vorst een commissi
gevormd heeft, met het doel de publieke
opinie voor te lichten over zijn houding
sedert 1936.
Deze commissie bestaat uit: Jean -Ser-
vais, mgr. van Wayenbergh, Leopold
Devos, Charles Lolseau, Pierre Graux, V.
van Hoestenberghe, René Marcq, Leon van
Essen en Gaetan Delacroix.
Op grond van de overweging, dat zU
zou dienen op te houden te bestaan op
het oogenblik. waarop een gekozen volks
vertegenwoordiging haar taak zou aan
vangen. heeft de gToote advles-commlssle
der illegaliteit gisteren ln 'n plechtige slot
zitting ln het Amstel-hotel te Amsterdam
haar werkzaamheid beëindigd.
In tegenwoordigheid van Prins Bernhard,
de ministers dr. L. J. M. Beel en W. Drees,
de ex-mlnlster-presldent prof. Ir. W.
Schermerhorn en generaal H Koot, die
het commando voerde over de blnnen-
landsche strijdkrachten, sprak de voorzit
ter van de G.A.C., dr. J. J. Brutel de la
Rlvlère een rede uit. Na allereerst hulde
te hebben gebracht aan de nagedachtenis
van de vier mannen, waarvan de afwezig
heid zoozeer wordt gevoeld n.l. prof. P.
Schclten. prof. J. Oranje, pater Bleys en
mr. F. Nleuwenhuls gaf spreker een uit
voerig overzicht van de organisatie der
Illegaliteit tUdens en na de bezetting en
over de werkzaamheden van de commissie.
HIJ zelde tot slot dat de G.A.C. een rap
port zal uitbrengen over haar activiteit
en daarin ook zal neerleggen wat zU als
haar erfenis beschouwt. Op onze foto
van links naar rechts: Minister Drees, de
heer J. Meyer, minister Beel, dr. Brutel de
la Rlvlère, Prins Bernhard en prof.
Schermerhorn, AJsT.P.-fotode H.
DE UITERSTE GRENS NOG LANG
NIET BEREIKT
'Het gerucht, dat in het wereldver
maarde Kamerlingh Onnes-laboratorium
wederom een nieuw wetenschappeiyk re
cord zou zUn gevestigd, schonk ons aan
leiding ons te wenden tot den vroegeren
dagelljkschen medewerker van den be
roemden naamgever dezer instelling, prof.
dr. W. J. de Haas die ons aanstonds een
bevestiging van het gerucht kon ver
strekken
„WIJ hebben ir de afgeloopen drie
weken inderdaad onderzoekingen over
magneetvelden ln spoelen gedaan, zoo zei
prof. De Haas en daarbU ln samenwer
king met mijn conservator lr J. Wester-
dijk verrassende resultaten bereikt, waar
van de beteekenls voor de wetenschap
nog niet kan worden overzien en zulks
te minder, daar het mUn vaste overtui
ging is, dat bU perfectioneering van de
techniek en d,e hulpmiddelen de uiterste
grens nog lang niet ls bereikt.
Het betreft hier niet, zooals u
mlsschleu veronderstelt, een dichtere
benadering van het absolute nulpunt,
waarvan we nog altijd één-twee-hon-
derd-vljftlgste graad Kelvin verwUderd
zUn. doch een enorme versterking
van de magnetische velden, die wij
tot dusverre ln de cryostaten konden
opwekken
Degene, die op dit gebied zeer oor
spronkelijke, baanbrekende onderzoekin
gen heeft verricht ls P Kapltza, vroeger
lector te Cambridge ln het Cavendish-
laboratorlum onder directoraat van wij
len Rutherford, thans hoogleeraar te
Moskou, waar hU eveneeus directeur ls
van een koude-laboratorlum. Met behulp
van een zeer kostbare één-fasige wissel
stroommachine speciaal voor het maken
van sterke magneetvelden geconstrueerd,
slaagde hu er m 1924 ln door stroom-
stooten van den duur van één-honderdste
seconde, die door speciaal geconstrueerde
spoelen van koperdraad gestuurd wer
den. velden van 600 000 Gauss op te wek
ken Drie weken geleden aldus prof. De
Haas. zijn wU met de bestaande appara
tuur m ons Leldsch laboratorium vol
gens een vooraf opgestelde methodiek met
soortgelijke experimenten begonnen. Er
zUn evenwel essentleele verschillen ten
aanzien van de techniek "an Kapltza en
de onze. Verrichtte hU zUn oroeven bU
normale kamertemperatuur en maakte hij
gebruik van een korte dikke koperdraad,
waaraan eenlg cadmium was toegevoegd
om de breukvastheid te verhoogen. mUn
experimenten werden uitgevoerd bU de
temperatuur van vloeibaar Helium en
waterstof i met een lange dunne koper
draad va» drle-tlende millimeter door
snee!*
WU hadden geen machtige motorgene
rator tot onze beschlkklne en gebruikten
de gewone accumulatorbatteril vnn het
Inhoratorlum.
D* grens van het bereikbare van de
magneetvelden In snoeien wordt eesteld
door de warmte-ontwlkkellne ln de ko
perdraad en de breukvnstheld van het
materiaal Daar de groote Lorentz-
krachten die door het el eer. veld van de
spoel op de door de zware electrlsche
stroomen door de koperdraad loopend.
\jltveopfend worden kunnen de snoeien
exniodeeren
Dit. vereewinsel trad bU de oroeven van
Kanltza borbanldelllk on er» hij 1s er toe
moeten overgaan zlln analen te nan.
toeren Bil de lage temperaturen waa^bll
wil onze experimenten verrichtten te het
koner zeer veel sterker dan hil kamer
temperatuur pp ls de spannlne beter
verdeeld
Daarbli komt. dat de electrlsche weer
stand hpt koner zeer veel v-lelner te
bil de Helium- en d«> waterstof tempera
turen dan bil kamertemperatuur WIJ
kunnen derhalve hU celllke temneratuur-
stllfrlne sterkpr stroom door de SDoel
zenden Om de warmtecapaoltelt te ver-
hooTen te bovendien koperdraad gebruikt
Wi.i hebben velden vnn 250.00U
Ganss gedurende één tiende seconde
kunnen maken Dat wil zeggen: In
dien wU evenalx Knpltzj velden ge
durende den tUd van één honderdste
seconde maken velden van 750.000
Ganss.
Het ls evenwel z.vkci ie achten, dot
wl| binnen afzlenbarcn (i.ld velden
van verre over de mllliocn Ganss zul
len maken.
Er zijn natuurlUk vele experimenten ln
de natuurkunde, waarbij de zeer korte
tijdsduur van de magnetische velden een
groot bezwaar ls Men zaï bU dergelijke
experimenten goéd doen, oen levensduur
van de velden te verhoogen Maar dan
moet men een deel van de sterkte van
het veld opofferen. Ook zUn er experi
menten. wnarbU één tiende of één hon
derdste seconde als een ruime tijd be
schouwd mag worden Volgens de ont
wikkelde methodiek heeft men de rege
ling van den tijd tegen de grootte van
het veld ln zUn hand."
De herinnering aan een tUdens een
vorig bezoek ter sprake gebrachte sug
gestie over atoom-onderzoek in het Leld-
sche laboratorium, bracht ons tot de
vraag:
„Verwacht U. dat Uw vondst dienst
baar zal kunnen worden gemaakt aan de
atoomsplitsing?
Prof. De Haas maakte een afwerend ge
baar:
„Daar ziet het voorlooplg niet naar
uit. De krachten m de kern zUn ten
deele van anderen aard en de magneti
sche velden er ln zUn enorm. Toch begint
men op bovenstaande wijze de grootte
van de velden aan de perioherle van de
kern te naderen WU moeten de verdere
ontwikkeling afwachten.
Maar aldus besloot de hoogleeraar
het onderhoud voorlooplg zUn we te
zeer verheugd over de realiteit van het
oogenbllk dan dat wij ons zouden ver
diepen ln fantasieën over de toekomst."
V.
Zijfer 8 voor een
schoenenbon.
In Augustus komen voor een schoe
nenbon in aanmerking zij. wier
stamkaartnummer eindigt op het
cijfer 8, voor zoover zij sedert Januari
1945 nog geen bon voor gewone of
beroepsschoenen hebben ontvangen.
geest van vernieuwing samen te werken
met alle partUen, die met haar als voor
waarde stellen, dat de te nemen maat
regelen practlsch uitvoerbaar en finan
cieel verantwoord zUn. ZU streeft verder
naar een grootcre autonomie der gemeen
tebesturen, wil ruimte laten aan het par
ticulier Initiatief en ls bereid mede te
werken aan vernieuwing van het onder,
wijs, mits daarbU het aaukweeken van
kennis niet naar den achtergrond wordt
geschoven.
Mevr. M. W. VreekenBridé, nr. 3 op
de ll,jst, gaf ln een vlot speechje een ver
klaring van haar affecties voor de P v. d,
V. ZU ziet den gemeenteraad niet als een
instantie, die in de eerste plaats politiek
moet bedrijven, doch als een lichaam ter
behartiging van de belangen van de ge
meente en haar ingezetenen. Waar het
aankomt op opbouwen, zal zU als zaken-
en hulsvrouw daartoe gaarne haar steentje
bijdragen.
De laatste spreker, de heer A. O. Froh-
weln, nr. 2 op de candldatenlijst, be
treurde het dat minister Beei aan een
roomsch-roode coalitie den voorkeur heeft
gegeven boven een kabinet op breede
basis, waartoe z.l. de mogelijkheid aan
wezig was geweest. Dit kabinet, aldus
spr., mist elke princlpleelc fundeering.
Weliswaar gaat de vooruitstrevendheid
van de K.V.P. in de richting van c-en so
cialistische maatschappij, doch dat kan
nooit een grondslag voor regeerlngspoll-
tlek zijn. Het ls nu eenmaal volstrekt on
mogelijk om prlnclpleele tegenstellingen
„tactisch" te overbruggen. De soclallsatie-
denkbeelden van de K V.P. enP. v. d.A,
verwerpt spr. als zUnde geen eisch voor
sociale gerechtigheid, doch een marxis
tisch middel om de staatsmacht aan zich
te trekken. De voornaamste kenmerken
van het huidige kabinet zijn bureaucra
tische dwang. geldsmUterlJ en een streven
naar overheersching. Tenslotte noemde
spr. een aanta] voorbeelden van nlet-ver-
vulde mlnlsterlëele beloften en van te
kortkomingen van de overheid bU cle be
scherming van den middenstand om te
eindigen met een opwekking te stemmen
op de P v. d. V.. die streeft naar een
sober en krachtig gemeentebeleid.
De bUeenkomst. welke werd ingeleid en
gesloten door prof. dr. C. de Boer. ein
digde met het gezamenlijk zingen van
twee coupletten van het Wilhelmus.
GENERALE SYNODE DER NED.
HERVORMDE KERK
De heer W. J. Hemmes, secretaris
van den algemeenen dlakonalen raad
hield op de zitting der Generale Sy
node der Ned. Hervormde Kerk een in
leiding over den stand van het diako-
nale werk in de Ned. Herv. Kerk. Wan
neer, zooals verwacht mag worden, een
nieuw sociaal verzekerings-stelsel in
Nederland wordt opgebouwd, zullen de
diakonieën gereed moeten zijn hun
nieuwe breedere taak op sociaal gebied
te aanvaarden. Daarvoor zal een nieuwe
geest in vele diakonieën moeten komen,
zoodat men begrip heeft wat sociaal
werk in kerkelijk verband is.
Na dit referaat werd besloten op voor
stel van den bond der Diakonessen-
huizen, dat gemeente-zusters door een
nieuw ingesteld opleidings-centrum .De
Wank", onder verantwoording van de
Generale Synode zullen worden opge
leid.
De heer R. Oostra en ds. P. Fagel
spraken vervolgens over het werk van
den hervormden jeugdraad.
Op deze inleiding volgde veel discus
sie. Op verzoek van prof. dr. H. Krae-
mer zal de jeugdraad onderzoeken, hoe
de volstrekt verkeerde meening is ont
staan, dat de jeugdraad een toetreding
van Christelijke jeugdorganisaties zou
hebben afgeraden. De jeugdraad heeft
immers de verschillende jeugdorgani-
satiés tot grooter bloei zien komen en
tot meer kerkelijke samenhang.
De verhouding tot de neutrale jeugd
organisaties, o.a, de padvinderU, wordt
onder oogen gezien.
Mr. G. E. van Walsum werd tot lid
van het curatorium van „Kerk en We
reld" gekozen.
Partij van de Vrijheid aan het
woord.
BIJ MONDE VAN EERSTE DRIE
CANDIDATEN.
In de finale van het verkiezingsconcert
1946 betraden gisteravond de eerste drie
candldaten van de Partij van de Vrijheid
het podium.
No. 1 van de lUst. mr m. B Vos maakte
het regeerlngsbeleid van het kablnet-
Schermerhorn tot uitgangspunt van zijn
rede en toetste dit aan de hand van het
programma der P. v d V. Het met zoo
veel fanfares aangekondigde kabinet bleek
in de practJJk de berg. die de muls baar
de Als oorzaken daarvan noemde spr. een
naïef idealisme en gebrek aan bestuurs-
ervarlng' en bestuurskracht De tekort
komingen van dit ministerie manifesteer,
den zich o.a in een groote mate van
rechts-onzekerheld (zelfs de Grondwet
werd met voeten getreden) en een vol
strekt onvoldoende en eenzijdige voorlich
ting vla pers en radio hetgeen spr. een
elementaire elsch van democratie noemde.
Het was voornamelijk de P. v. d. A.. die
haar stempej op deze politiek drukte en
tegen haar richtte spi. dan ook zijn grief
van gebrek aan gezag en bestuurs-ln-
zicht, waardoor ln Indië de klok een eeuw
achteruit werd gezet In dit verband ci
teerde spr het rapport-Van .Pbli en
plaatste daarnaast het programma der P
v. d. V.. dat zich uitspreekt vóór een
eigen meesterschap der gebieosdeelen bin
nen het Koninkrijk mits deze op demo
cratische wUze zUn gegrondvest. Mede als
gevolg van onvoldoende propaganda werd
onze zaak tegenover het buitenland on-
noodlg verzwakt. Spr ontvouwde vervol
gens taj van staaisrechtelUke bezwaren
tegen geleide economie en crltlseerde
daarna de houding der P v d A. In de
recente gemeentepolitiek met name de
ontactvolle en niet ter plaatse dienende
verklaring van den fractieleider na de
installatie van den nieuwen burgemeester,
zoomede de keuze van den opvolger van
wijlen wethouder VerweU welke geschied,
de zonder het gebruikelijke overleg met
de fractieleiders De P. v, j. V. wl| ook
in haar gemeentepolitiek vooruitstrevend
zjjn ln dien zin. dat zij bereid ls In oen
Uitvoering zal nog op zich
laten wachten.
PLAATS VOOR
RUIM 1200 PERSONEN.
Onze stad met haar inwonertal van
ruim 80.000 is. sinds de zweminrichting
aan de Nieuwe Vaart in 1935 werd ge
sloten, met haar open zweminrichtin
gen wie zal het hier tegenspreken
wel zeer karig bedeeld. Inderdaad heeft
de in deze gemeente gevestigde zwem
inrichting „De Ziir een behoorliike
capaciteit, maar dit neemt toch niet
weg. dat zij verre van voldoende is om
zwemlustig Leiden van tijd tot tUd aan
een verfrisschend bad te helpen.
Het gemeentebestuur deed reeds in
1939 een plan voor den bouw van een
nieuwe zweminrichting op een terrein
aan den Roomburgerweg, niet ver van
de voormalige inrichting, ontwerpen.
De oorlog is echter oorzaak geweest, dat
aan dit plan nooit uitvoering kon wor
den gegeven. Nu wij echter weer naar
meer normale verhoudingen terugkee-
ren. en men ook van gemeentewege de
uiterste noodzaak van den bouw van
een dergelijke inrichting Inziet, heeft
ir. D. IJ. Lem, adj. dir. van de afd.
Gemeentewerken het in 1939 reeds ont
worpen plan op enkele punten nog een
weinig gecorrigeerd en dit gewijzigde
ontwerp ter goedkeuring voorgedragen.
Tn een één dezer dagen gehouden pers
conferentie onder leiding van den wet
houder van Fabricage, den heer A. J.
Jongeleen. heeft ir. Lem dit plan nader
toegelicht. Rekening is gehouden met
den aanleg van een heeren- zoowel als
een damesbassin, ieder met twee lood
recht op elkander staande banen van
vijftig meter. Tusschen het heeren- cn
damesbad zullen tribunes worden ge
bouwd. Verder zal er een z.g plasvlj-
ver voor kinderen komen en ls ook een
ruim zonnebad geprojecteerd. In het
heerenbad komen 24 wissclcnbines en
54 gewonen cabines; in het damesbad
24 wisselcabines en 66 gewone cabines.
Bovendien zUn gezamenlijke kleedge
legenheden geprojecteerd zoowel voor
schooljongens als voor schoolmeisjes.
Na het verplicht gebruik der doches en
toiletgelegenheden komt men via een
waadgoot in het zonnebad.
De bassins zUn geheel van gev/apend
beton en voorzien van een overloop-
goot. waardoor aan de oppervlakte drij
vend vuil naar het riool afgevoerd kan
worden. In de diepe bassins bevindt
zich een rand, waarop de zwemmers
staande kunnen uitrusten. De bassins
kunnen geheel droog gelegd worden om
wanden en bodem te reinigen
Voor vulling der bassins en voor da-
gelijksche suppletie wordt gebruik ge
maakt van het water uit het P.ijn en
Schiekanaal. Het water wordt op de
snelfilters mechanisch gefiltreerd on
der topvoeglng van aluminiumsulfaat en
soda. Vervolgens wordt aan het water
chloor en ammoniak toegevoegd, waar
door monochlooramine ontstaat. Zoo-
noodig wordt tegen den algengroei in
de bassins konersulfaat toegevoegd.
Door het monochlooramine worden al
le schadelijke bacteriën in het zwem
water gedood.
Door het inschakelen van de wissel-
cabines is het mogelijk veel meer per
sonen In de Inrichting met zonnebad
toe te laten dan wanneer alleen ge
wone cabines anwezig zouden zijn. De
maximum uurcapaciteit bedraagt 445
personen, terwijl maximum 1240 per
sonen tegelijk in de Inrichting kunnen
zijn.
Omtrent de verwezenlijking van deze
plannen kon men ons uiteraard nog
geen enkele inlichting geven. Het ge
meentebestuur zal er echter naar stre
ven om bU de desbetreffende instan
ties op spoed aan te dringen. In elk ge
val: de plannen zijn er!
WEERBERICHT.
TUdeUJk weer warmer.
De Bilt verwacht tot VrUdagavond:
In den naoht plaatselUk mistban
ken. Morgen riJdelJJk zonnlg met
sterke stUglng van temperatuur ea
later op den dag weer kans op on
weer. VeranderlUke wind.
Leiden heeft een tekort van
ruim 2600 woningen.
MEN ZAL DE STAD WIJKSGEWIJZE
BEBOUWEN.
In een één dezer dagen gehouden pers
conferentie heeft de wethouder van Fa
bricage, de heer A. J. Jongeleen, mede
gedeeld, dat onze stad volgens ruwe
schatting een woningtekort van 2600 k
2700 woningen heeft.
Het gemeentebestuur lr bU de oplos
sing van het woningprobleem geheel aan
gewezen op de toewUzingen, welke van
rUkswege worden verstrekt. Voor dit Jaar
heeft het een toewUzlng gekregen van 82
arbeiderswoningen, waarvan do bouw aan
de woningbouwvereniging „Ons Belang"
ls opgedragen, welke vereenlglng Juist
vandaag de aanbesteding hield. Het ligt
ln het voornemen van het gemeentebe
stuur om zeer binnenkort met de des
betreffende autoriteiten besprekingen te
openen voor de toewUzlng van volgend
Jaar. Er zal naar gestreefd worden om
deze toewUzlng zoo groot mogelijk te
doen zUn. Van den architect, den hoer
Kuiper uit Rotterdam, dlo aan het uit
breidingsplan werkt-, is reeds een uitvoe
rig plan binnengekomen. Het ls daarbU
de bedoeling, dat de stad wUksgewUze zal
worden bebouwd. Zoo heeft men op een
bepaald terrein ln onze stad reeds zUn
aandacht laten vallen, welk terrein het
eerst zal worden vol gebouwd. Men heeft
hier gedacht aan den bouw van 600 700
arbeiderswoningen. Teneinde do bestaan,
de wonlngbouwvereenlgingcn eelegenheld
te geven om haar belangen bU zulk een
centraal plan te kunnen verdedigen, ls
onlangs opgericht de Federatie van Wo
ningbouw vereenlglngen. Middels dena
Federatie kunnen zfi hun wenschen bU
het gemeentebestuur bekend maken.
Voorzoover mogelUk zal hiermede in de
toekomst rekening worden gehouden.
Wat de particuliere woningbouw be
treft. hiervoor zsl ln de toekomst nauw
overleer met het gemeentebestuur nood
zakelijk zijn.
C.H. en A.R. wenschen
te leven uit het beginsel.
PROPAGANDASAMENKOMST IN DE
STADSGEHOORZAAL
In de goed bezette Stadsgehoorzaal
hielden de C. H. U. en de AH.-partU
gisteravond een propagandasamenkomst
In verband met de a s. gemeenteraads
verkiezing Na een inleidend woord van
den voorzitter van de C. H. U.. den
heer L. Questroo. voerde als eerste
sDreker het woord de heer Chr v d
Heuvel, lid van de Tweede Kamer, die
sprak over „Moet Leiden rood worden?"
Na er allereerst op gewezen te hebben,
dat het van zeer veel belang is, welke
richtlijnen door den raad bfj het uit
voeren van de gemeentepolitek met
name werden door spr. onderwijs en
financleën genoemd worden gevolgd
zelde hU, dat het een eerste eisch is,
dat gestreefd wordt naar een gezonde
flnancieele verhouding. Afgaande op
een courantenverslag is spr. de mee
ning toegedaan, dat wehouder Van
Schalk hier niet zoo zeer van overtuigd
is. Ontwrichte financiën maken alle
maatregelen, welke op sociaal terrein
worden genomen, waardeloos. Het is
daarom noodzakelijk, dat wij streven
naar sjmeering der gemeenteflnanciën.
Om een ontreddering op financieel ter
rein tegen te gaan, dienen wij, aldus spr.
te voorkomen, dat Leiden een roode
stad wordt. Nadat spr. er zijn verwon
dering over had uitgesproken, dat de
P. v. d. A., ondanks de groote neder
lagen bij de reeds gehouden verkiezin
gen, thans een toon aanslaat alsof zij
buitengewone overwinningen heeft be
haald, wees hij er op, dat de gemeen-
teraadsverkezing er toe kan leiden, dat
de staatkundige invloed van de roode
groep wordt verminderd. Lelden, dat
met de allerbeste tradities aan ons volk
is verbonden, mag' geen roode stad
worden. Spr. betreurde het. dat de S.G.P.
met een eigen lijst was uitgekomen,
want de zeshonderd stemmen, welke op
deze lijst zullen worden uitgebracht,
zijn als verloren te beschouwen en ko
men in feite den tegenstander ten
goede.
De heer D. v. d. Kwaak, die hierna
sprak over „Hoe stemt gij"?, zette uit
een, dat op lijst 4 personen voorkomen,
die wenschen vast te houden aan het
beginsel zooals dit geopenbaard is in
Gods woord en daarnaast ook mannen
zUn van karaker en bestuursbekwaam-
heid. De P. v. d. A., aldus spr., heeft
getracht onze menschen weg te zui
gen. Luisterde men goed, dan was het
zoo, dat vooral de C.H. nagenoeg geen
reden meer had om aan de verkiezing
deel te nemen. Maarmen heeft
zich zelf wat wijs gemaakt en men
ging er zelf in gelooven. De verkiezin
gen hebben wel iets anders bewezen.
Onze menschen, ook de eenvoudigen,
liepen niet in de val. De beginselen
zaten te diep. Nadat spr. er op gewezen
had, dat de AR. en C.H. bij alle moge
lijke verschillen die er zijn, één uit
gangspunt hebben: de bijbel, Jezus
Christus, eindigde hij met aan te too-
nen, dat wij in dezen tijd, waarin het
communisme komt opzetten, mannen
noodig hebben, die leven uit de nor
men van Gods woord en dat er niet
valt e marchandeeren met 'n partij bin
nen wier form, de erkentenis ontbreekt
dat Christus de Heer is voor Wien volk
en overheid hebben te buigen. De
mannen van lijst 4 willen een vooruit
strevende politiek voeren, voortbou
wend op de historie en gestuwd door
de diepe waarden van het christelijk
geloof.
Mr. C. J. Woudstra, als volgende
spreker, zette uiteen, dat elke partij in
Nederland streeft naar vooruitgang.
Het heeft er echter veel van weg. dat
de P. v. d, A. dit woord voor zich heeft
gereserveerd. Al wie het met haar niet
eens is. wordt in den hoek van con
servatisme en reactie gedrukt. Nadat
spr. het onjuiste van deze gedachten-
gang had aangetoond, veroordeelde hij
scherp den staatsinvloed, zooals deze
zich thans o.m. op het gebied van de
radio en het bedrijfsleven openbaart
om tenslotte de beteekenis van het
christelijk beginsel In het licht te stel
len.
Ds. A. D. Meeter, Ned. Herv. predi
kant te Amsterdam-Watergraafsmeer,
die als laatste spreker het woord voer
de. begon met te verklaren, dat hij eerst
sedert kort „ln de politiek" is gegaan.
Menigeen is reeds het slachtoffer ge
worden van de verwarring der gees
ten, welke op dit moment zeer groot is.
Daarom acht spreker het zijn roeping
om te geuigen van de doorwerking van
het Chr. beginsel op het staatkundig
terrein. Spr. wees er vervolgens op,
dat de Chr. partijen midden in ons
volksleven willen staan en zich niet
afzonderen. Integendeel, dit doen juist
zij, die zich niet onder het gezag van
Gods woord willen plaatsen. Spr. ver
oordeelde het standpunt, dat door de
Generale Synode der N.H. Kerk is in
genomen t.o.v. de radio en de Chr. vak
beweging. Waarom, aldus spr., zegt zU
niet duidelijk, dat de Chr. vakbeweging
er is voor geheel ons volk. Nog ernsti
ger wordt het hetgeen reeds is ge-
