I
Accountantskantoor A. MARTIJN
Herinneringen aan onze bevrijding
Hoe de Leidsche B.S. was georganiseerd
en wat zij deed
JANTJE PEK EN DE WEZELS
BELASTINGZAKEN
„Vrije Katholieke Kerk"
BEVRIJDING
PTT-
nette meisjes
rs#s_,
Win den vrede!
Het Is 5 Mel een jaar geleden, dat Ne-
«derland werd bevrijd van de Dultsche
tyrannle, weldra gevolgd door de volko-
jnen Ineenstorting van het Derde Rijk.
Eer» golf van enthousiasme ging over het
land, vooral hier in het Westen, waar het
water immers tot de lippen was gestegen.
In September, op „dollen Dinsdag" had
men het licht der vrijheid zien scheme
ren, maar het was weer verdwenen. BIJ
den aanval op Arnhem ter forceering van
den overgang over de laatste rivier, die
iiog als hinderpaal scheen te liggen tus-
6chen ons en de begeerde bevrijding,
llikkerde het weer even op, om dan op
nieuw te verduisteren. De situatie leek
wanhopig en daar opeens, toen de nood
op het hoogste was, viel het Westen de
verlossing als een rijpe vruoht in den
echoot!
Achteraf bezien was deze oploe6lng voor
ons het beste Stel u voor, wat nog ge
schied zou zijn. als de Dultscher ook hier
tot het laatste stand had gehouden; hoe
veel ellende zou over het dichtst bevolkte
deel van ons land zijn heengegaan.
WIJ herdenken vol dankbaarheid de
bevrijding, die ons weer ons zelf zou doen
ziln die zou voeren naar herstel en her-
Kijzenls neen. verder, naar een betere we.
reld En met ons deelde gansch Europa
In die blijde verwachtingen en met Europa
de gansche overige beschaafde wereld
ronden.
De oorlog was gewonnen, de tijd van ver.
drukking zou voor goed achter ons liggen.
Het was nu zaak na den oorlog den
vrede te winnen!
Een Jaar ls sindsdien verstreken en met
een zucht mag worden vastgelegd, dat
de vredé nog niet gewonnen ls. dat het
aan alle kanten kraakt, dat ln plaats van
eenheid tweedraoht ls gekomen. Twee
dracht ln de harten der menschen, twee
dracht onder de volkeren.
Het is waar, de oude, vermolmde Vol
kenbond ls geliquideerd, ln de plaats ls
gekomen de organisatie der Vereenlgde
Naties, waarin ook Amerika ls opgeno
men zoodat een einde ls gemaakt aan
Anierika's afzijdigheid en Isolationisme,
doch slechts met uiterste moeite heeft
men ln dit lichaam al te felle tweespalt
kunnen voorkomen.
En, na langdurig uitstel, ls nu eindelijk
te Parijs een voorlooper bijeen van een
werkelijke vredesconferentie, waar ln
groote lijn. over den vrede ln Europa zou
worden beslist. Helaas, daar te Parijs wil
bet ook al niet te best vlotten, blijven
de hoofdpunten onbeslist, terwijl over
kleinigheden sleohts met groote moeite
overeenstemming kan worden bereikt.
Een opwekkend beeld ls het derhalve
iilet dat de wereld momenteel biedt
Toch wanhopen wij nog niet. WIJ weigeren
te gelooven aan ernstig oorlogsrumoer,
alle pessimisme, dat zich soms baan
tracht te breken, ten spijt. Wij gelooven.
dat de mensoliheid niet zoo verblind zal
zijn na de verschrikkingen, die nog zoo
versch achter ons liggen, om opnieuw
Ff
jn<
be
Onderhoud met den
oud-Districtscommandant.
naar de wapenen te grijpen. Het zou lm.
ners weinig minder dan zelf-vernietiging
beteekenen.
Een der voornaamste factoren, die een
beletsel vormen voor een nader tot elkaar
groeien der naties, is ongetwijfeld gebrek
'laan wederzljdsoh vertrouwen. Weliswaar
heeft de democratische gedachte de wereld
veroverd, maar over het werkelijke wezen
Van democratie loopen de meeningen he
melsbreed uiteen. Neem ter voorbeeld,
'"hoe over den democratlschen staatsvorm
jvordt gedacht ln de landen der Angel-
Baksen en hun aanhangers en in de lan
den der sovjets en haar satellieten! De
I vraag ls gerechtvaardigd, of ln Rusland
nu eigenlijk wel van democratie gespro.
ken kan worden, waar toch aan Iedere
toppositie het leven onmogelijk wordt °e-
i maakt, ietterll|k zoowel als figuurlijk En
J die tegenstelling zet zich voort overal,
I waar het communisme een woordje mee-
ènieekt en dat ls. practlsch gesproken,
i %llcrwege. Het ls dientengevolge maar al
te begrijpelijk dat de splijtzwam voort
woekert.
|j Hoe deze te beteugelen en als het kan
te overwinnen"5 Het lijkt ons opgave num
mer één en groote bezwaren zullen daar
bij ter zijde moeten worden geschoven.
Eerst dan zal o.l. ernstig gestreefd kun
nen worden naar een vasteren grondslag
I voor vertrouwen over en weer. dat on-
i tnlsbaar ls om de wereld te helpen uit
de Impasse, waarin zij na het winnen van
j don oorlog terecht ls gekomen,
fir Een Jaar ls verstreken, een jaar, dat
in menig opzicht niet heeft gebracht, wat
j men zich had voorgesteld, het zij rul-
I ter lijk erkend, maar wanhopen mag men
trots dezen tegenslag niet. Voor zwart
I pessimisme ls geen plaats, dat haalt
slechts verder naar beneden, waar opeang
rleboden ls De tanden dienen qp elkaar
e worden gebeten de uiterste krachten
I gegeven, door leder van hooe tot laag
dan moet de oplossing te vinden zijn, die
j vertrouwen brengt, zelfs daar, waar wan.
I trouwen gewoonte pleegt te zijn.
W Het winnen van den vrede blijkt we
derom een zwaardere taak te zijn dan het
Winnen van den oorlog, evenals na den
vorigen wereldoorlog, edoch, de lessen van
1919 zullen toch wel Iets geleerd hebben!
Tenminste ln het algemeen want er blll-
ken categorieën te zlln die geen enkele
i les der historie blijken te vatten en het
zijn juist dezulke, die een obstakel vor
men. dat. niet gemakkelijk ls te nemen.
Wellicht, kan de herdenking van de
1 oorlogsoverwlnnlng evenwel een steentje
bijdragen ten gunste van de overwinning
Van den vrede.
Dat zij zoo!
MARKTBERICHTEN.
LEIDEN, 3 Mei. Veemarkt. Aangevoerd
87 fokstieren: 8 slachtstieren: 170 kalf-
rrtèn melkkoeien f 500800, tam. vlug; 304
varekoelen f.250425, mat: 180 vette
koelen; 47 pinken f. 190—250, mat; 177
nuchtere slachtkalveren: 77 vette scha
pen f 60110, mat: 100 weideschapen
f 3060, mat: 375 lammeren f. 1218.
[mat; 16 mestvarkens; 641 biggen f30
0, mat: 28 paarden f. 4001300. tam: 68
lokken en gelten f. 3050. mat.
In een reeks grootendeels feestelijk ge
tinte nummers hebben de ln het Oosten
van het land verschijnende bladen ln de
afgeloopen weken het feit herdacht, dat
een aantal steden en dorpen een Jaar ge
leden door de oprukkende geallieerde
legers werd bevrijd. Voor ons, bewoners
van West-Nederland, heeft die bevrijding
een minder sensatlonaal verloop gehad,
aangezien zij hier niet werd Ingeleid door
gevechtshandelingen en min of meer
automatisch tot stand kwam als gevolg
van de onvoorwaardelijke overgave, welke
sedert Jaar en dag van geallieerde zijde
als elsch was gesteld voor de beëindi
ging der vijandelijkheden en die in den
morgen van den vijfden Mei eindelijk een
feit werd. Al bleef door dezen gang van
zaken West-Nederland gespaard voor de
ellende van het directe oorlogsgeweld,
toch biedt deze eerste verjaardag van het
feit onzer bevrijding ook ons alle aanlei
ding om hierbij een oogenblik stil te
staan en daarbij ln het bijzonder aan
dacht- te schenken aan de rol, welke de
Blnnenlandsche strijdkrachten tijdens de
periode, welke aan de Bevrijding vooraf
ging, hebben gespeeld. Gelijk gezegd,
heeft het historisch verloop in deze om
geving een actieve deelneming van de
B.S. aan de oorlogshandelingen omstreeks
het tijdstip der bevrijding overbodig ge
maakt waarover men zich achteraf
slechts kan verheugen hetgeen wel
licht als de voornaamste oorzaak moet
worden beschouwd, dat dit Instituut ln
onze gewesten niet dezelfde populariteit
geniet als ln de zuidelijke en oostelijke
provincies, waar zij wel degelijk ln den
strijd werden Ingeschakeld. Intusschen
ware het onredelijk zulks de B.S. in West-
Nederland aan te merken als een tekort
koming ln de vervulling van haar taak,
waar haar leden zich toch met hetzelfde
enthousiasme in dienst hebben gesteld
van het Vaderland en in gelijke mate als
onze landgenooten ln Oost en Zuid bereid
waren daarvoor hun leven op het spel te
zetten. Het beste bewijs daarvoor is ge
legen ln het feit, dat een zeer groot deel
hunner zich na de BevrUdlng gemeld
heeft als oorlogsvrijwilliger voor Expedl-
tlonnalre Macht of Gezagstroepén.
Het zwaartepunt van de activiteit der
B S. ln Lelden en omgeving ls als gevolg
van den hierboven geschetsten gang van
zaken dan ook gevallen ln het tijdvak,
voorafgaande aan de Bevrijding, hoewel
zij ook daarna, zooals straks zal blijken,
verdienstelijk werk heeft geleverd.
Wie zou beter In staat moeten worden
geacht ons inzicht te verschaffen in het
doen en laten der B S. dan de comman
dant van district 13 der N.B.S., de heer
W. de Gast, (Illegaal: Coenders), In wiens
hand de commando's van Strijdend Ge
deelte (S.G.) en BewaklngstToepen (B.T.)
vereenlgd waren en die ook een groot
werkzaam aandeel heeft gehad ln de
coördinatie der in deze omgeving be
staande verzetsgroepen.
rioe de B.S. ontstond.
„De behoefte aan samenwerking en
eenheid ln den ondergrondschen strijd,
aldus de heer de Gast, werd acuut op
Dollen Dinsdag (5 September 1944), toen
diverse Illegale groepen zich in verbin
ding stelden met de plaatselijke leiding
van den O.D (.Ordedienst) en op geza
menlijke actie aandrongen. Tot dat tijd
stip waren er ln ons land drie groote
groepeeringen in de georganiseerde ver
zetsbeweging, t.w. de O.D., welke zich
voornamelijk de handhaving van orde en
rust tijdens de bevrijding en een zoo snel
mogelijk herstel van het wettige, burger
lijke gezag ten doel stelde: de Raad van
Verzet (R.V.V.), die den bezetter hoofd
zakelijk door sabotage bestreed en de
Landelijke Knokploegen (L.K.P.), die
overvallen pleegden op distributiekanto
ren e.d.
Mede op aandrang van den Comman
dant N B.S., Prins Bernhard, die na de
ontnuchtering van den Dollen Dinsdag met
kracht samenwerking bepleitte, kwam
deze kort daarna tot stand ln den vorm
van een landelijke driehoeksleiding, welke
zich gewestelijk en plaatselijk voortzette.
Bij ontstentenis van een zelfstandige
LlC.P.-afdceling werd ln onze stad het
derde hoekpunt Ingenomen door een ver
tegenwoordiger van de L.O., de Landelijke
Organisatie voor Hulp aan Onderduikers.
In gezamenlijk overleg werd besloten tot
de oprichting van twee stootcompagnleën,
waarvan de commandanten werden aan
gewezen. De stad werd verdeeld ln vier
kwartieren, elk met een eigen comman
dant en elke compagnie onderverdeeld ln
vier secties, elk ter sterkte van ongeveer
50 man. Van de 1ste compagnie werd de
eerste sectie samengesteld uit het stu-
dentenverzet, de tweede uit den Raad
van Verzet, de derde bestond voorname
lijk uit leerlingen en oud-leerlingen van
de Sportschool Koreman en de vierde uit
de L O. De 2de compagnie telde eveneens
vier secties, ln hoofdzaak oud-militairen,
al dan niet ln diverse verzetsgroepen on
dergebracht.
Taak en organisatie.
De taak der B.S. was een tweeledige:
a. door bij de nadering der bevrijders
zooveel mogelijk afbreuk te doen aan het
verdedigingssysteem van den bezetter,
moest zU diens paraatheid verzwakken en
daardoor den opmarsch der geallieerden
vergemakkelijken. Dit laatste Impliceerde
het behoud van strateglsch-belangrijke
punten, zooals telefooncentrales, brug
gen, gas- en electriciteltsfabrieken. meel
fabrieken. waterleiding, enz.
b. handhaving van orde en rust tijdens
en na de Bevrijding, zoomede - actieve
hulpverleening aan de geallieerde legers
door deelneming aan de gevechtshande
lingen.
In verband met dit dualistisch karakter
lonne, het S.G. en de B.T., die ter plaatse
werkzaam zou blijven. Een dergelijke on
derverdeeling bestond ln het geheele
district Lelden, dat de navolgende ge
meenten omvatte: Lelden. Leiderdorp.
Zoeterwoude, Oegstgeest. Rijnsburg, Kat
wijk, Noord wijk. Voorhout. Warmond en
Voorschoten. Zoowel het S.G. als de B.T.
waren omstreeks April 1945 ongeveer zes
honderd man sterk, ln totaal derhalve
1200 man.
De algemeene leiding berustte bij den
Districtscommandant (D.C.) en zijn staf,
waartoe de volgende secties behoorden: 1.
inlichtingen en verbindingen; 2. genees
kundige troepen: 3. vervoerssectie: 4. ge
nie; 5 Intendance; 6. ontwerp plannen
voor optreden der B S. ln diverse stadia.
Bovendien werd een motorkorps opgericht
ln den geest van een gemotoriseerd korps
In het Nederlandsche leger.
De Inlichtingen- en verbindingsdienst,
slaagde er in zeer korten tijd in alle ln
deze omgeving bestaande groepen, welke
zich bezig hielden met het verzamelen
van gegevens ten behoeve der geallieerde
oorlogvoering, te bundelen en te coördl-
neeren. Hij beschikte over een voortreffe
lijk werkend inllchtlngenapparaat, waar
door het mogelijk was „den overkant" vla
een ln Den Haag opgestelden geheimen
zender voortdurend op de hoogte te hou
den van de sterkte der ln het district ge
legerde bezettingstroepen, de daarin op
tredende wijzigingen, zoomede van den
aard en de inrichting der verschillende
verdedigingswerken, hun bewapening, e.d.
Een staf van koeriersters zorgde dagelijks
voor de overbrenging van deze berichten
naar de centrale, waar ze. zoo noodlg
werden vermenigvuldigd en vanwaar ze
werden gedistribueerd. Hulde aan deze
dappere melskes, die gedurende den ge-
beelen winter regen en koude trotseerden,
en op de meest primitieve fietsen met
masleve banden of op de bloote velg
tientallen kilometers aflegden om vaak
hoogst belangrijke berichten over te bren
gen. Zóó goed functioneerde de Leidsche
Inlichtingendienst, dat de gewestelijke
commandant den leider ervan opdracht
gaf voor het geheele gewest zulk een
dienst naar het Leidsche voorbeeld te
organiseeren. Niettemin zou de districts
centrale nooit aan dergelijke hooge
elschen hebben kunnen voldoen, wanneer
zij zich niet had mogen verheugen ln de
waardevolle medewerking van een aantal
vertrouwenslieden van den technlschen
dienst der P.T.T., die dag en nacht klaar
stonden om de gewenschte technische
maatregelen uit te voeren. Toen practlsch
niemand meer ln Lelden kon telefoneeren,
bleef voor de leidende funotionarlssen
van B.S. en andere Illegale groepen tele
fonische gemeenschap nog steeds moge
lijk, niet allen ln de stad. maar met alle
plaatsen ln het district en met het ge
westelijk commando ln Den Haag. Tot dit
doel was, aanvankelijk in het hoofdkwar
tier op de Heerengracht, later ln het
Sint Lldwinahuis aan den Zoeterwoud-
schen Singel, een speciale centraal post
gebouwd, waarop door middel van een
zgn. Inductor de gewenschte verbindingen
tot stand werden gebracht. De onver
schrokken P.T.T.-menschen durfden het
zelfs bestaan om ln een periode, waarin
het bedrijf nagenoeg geheel stillag, onder
het oog der bezetters op klaarlichten dag
kabels voor dit doel te leggen. Voor het
geval dat onverhoopt de telefooncentrale
geheel zou uitvallen, waren zoodanige
voorzieningen getroffen, dat ook dan vla
het net van den Luchtbeschermingsdienst
telefonisch contact gewaarborgd zou blij
ven.
De geneeskundige sectie
stond uit den aard der zaak onder medi
sche leiding en was ten deele opgebouwd
op de bestaande E.H.B.O.-organisaties. Er
waren twee noodziekenhuizen Ingericht:
één ln den kelder der sociëteit Minerva",
later naar elders verplaatst en één ln het
Physiologlsch Laboratorium ln de Zonne-
van ongeveer 20 bedden; er was een
veldstraat. Belde hadden een capaciteit
operatiegelegenheid met- chirurgische hulp
verplegend personeel, e.d.
De sectie Vervoer
leverde haar grootste prestatie onmiddel
lijk na de Bevrijding, toen de Geallieer
den ln Zuid-Nederland en Gelderland
nabij de toenmalige demarcatielijn groote
hoeveelheden voedsel hadden geconcen-
reerd en het Commissariaat Noodvoorzie
ning, dat met de distributie dezer voor-
voorraden onder de hongerende bevol
king ln het Westen was belast, voor de
grootste transportmoeilijkheden werd ge
steld. Het korps Motordlenst bracht toen
uitkomst door zijn geheele wagenpark
Inclusief een groot aantal chauffeurs be
schikbaar te stellen, waardoor Lelden als
eerste stad ln het Westen bevoorraad kon
worden met de zoo vurig begeerde levens
middelen, waaronder de bekende Wellfare-
blscults een belangrijke plaats innamen.
De afdeellng Genie
had nauwkeurige gegevens verzameld aan
gaande door de Duitschers aangebrachte
springladingen ln bruggen, vitale ln-
dustrieele bedrijven, poldergemalen e d.
en was daardoor ln staat waardevolle
aanwijzingen te verstrekken aan de Ge
allieerden. Bovendien had zij uitgebreide
voorbereidende maatregelen getroffen tot
het ln korten tijd slaan van een aantal
noodbruggen, waardoor de geallieerde op
marsch zoo min mogelijk vertraging zou
ondervinden van een eventueele destruc
tie van bepaalde bruggen ln belangrijke
verkeerswegen. Zoo was o.m. ln de om
geving van den Hooge en Lage Rijndijk
een groot aantal platboomde vaartuigen
geconcentreerd met behulp waarvan de
Geallieerden, komend uit Oostelijke rich
ting. toch de stad zouden kunnen be
reiken, wanneer de Wllhelminabrug, zoo-
als ln de bedoeling lag, zou worden op
was de B.S., gesplitst in een mobiele co-geblazen.
Uitzonderlijk goed werk is verricht door
de Intendance,
die het klaar speelde in vollen bezettings
tijd niet minder dan 60 depo's ln onz-
stad ln te richten, t.w. 15 ln elk kwar
tier. In elk dezer depots waren voldoende
levensmiddelen opgeslagen om daarvan
50 man gedurende 10 dagen te voeden
met een warmen- en broodmaaltijd per
dae. beide van uitnemende kwaliteit.
Bovendien was er in elk depót een
reserve van 100%. De eigenlijke reserve-
voorraden waren over 15 grootere depóts
over de geheele stad verdeeld. Deze voor-
raden waren zoodanig opgeslagen, dat j
zelfs wanneer het geheele S.G. zich In j
één kwartier zou moeten concentreeren. j
toch minstens voor 10 dagen voldoende j
voedsel aanwezig was. In het gebied van
elke sectie was een bakkerij voor het bak
ken van brood aangewezen, was een vol- I
ledige keuken Ingericht met een behoor- j
lijken voorraad kolen, terwijl pompen wa-
ren geslagen voor het geval de waterlel- j
ding zou uitvallen Het vullen dezer de-
pöts onder het loerend oog van Duitschers
en Landwacht verelschte de grootste om- j
zlchtlgheld, doch dank zij een voortreffe- j
lljke organisatie ls alles altild zonder on
gelukken verloopen. Wel ls het eenlge ma-
zou worden vervaardigd in een katholieke
inrichting te dezer stede, waar meisjes on
der leiding van geestelllke zusters met dit
werk werden belast. De kinderen dach
ten niet anders of de overalls waren be
stemd voor de Dultsche Wehrmacht; ze
traineerden het werk op nllc mogelijke
manleren en overlaadden de nonnetjes
met een stroom van bedekte verwijten. U
begrijpt haar verbazing en verrassing,
toen ze op den dag der Bevrijding de ware
toedracht bemerkten!
En hoe was de gang van zaken op
den dag der BevrUdlng?
O, heel weinig romantisch! Nadat op
Vrijdagavond 4 Mei in een stafbijeen
komst met vertegenwoordigers van het
civiele gezag en de politie de toestand aan
de hand van de laatste radioberichten
was besproken, werd ln overleg met het
Gewestelijk Commando besloten het mo-
blllsatlebevel uit te vaardigen, nadat reeds
eenlge dagen tevoren de voormobillsatle
was gelast. In den vroegen morgen van 5
Mei werden dus alle B.S.'ers op hun ver
zamelplaatsen geconsigneerd. De leiding
van de B S. begaf zlcli, nadat een verte
genwoordiger van het Gemeentebestuur
de stemming had gepeild, ln gezelschap
Eenlge weken na de bevrijding werd het stafkwartier van de B.S. verplaatst
naar de Papengracht, terwijl het daaraan grenzende pand Rapenburg 6 als
kazerne werd Ingericht. Voor dit laatste gebouw ziet men op deze foto eenlge
leidende figuren uit de B.S ln bezettingstijd. Staande op het bordes In B.S.-
unlform met helm v.l.n r. dr. A. J. Kors, dlstrlcts-stafofficler medische dienst,
de districtscommandant W. de Gast (Coenders) en de plaatselijk comman
dant Oegstgeest J. W. Ydo (De Groot). Naast dezen laatste ziet men boven
dien (met baret) It. H v. d Ven, adjudant van den militair commissaris
voor Lelden, die met de bevrijders meekwam uit het Zuiden.
len voorgekomen, dat een depót geheel
werd leeggeroofd, doch onmiddellijk werd
dan op een veiliger plaats een nieuw de
pót ingericht.
Uit deze voorraden werd In October en
November 1944 aan alle B.S.-ers, die tot
het S.G. behoorden, een voedselpakket
verstrekt als aanvulling op hun burger
rantsoen, hetgeen na 1 Maart 1945 met
regelmatige tusschenpoozen kon worden
herhaald. Ook het politie- en brandweer
personeel ontving deze bijvoeding, daar
voor deze categorieën ln de eerste plaats
de elsch van paraatheid moest worden ge
steld. Daarna werd al het mogelijke ge
daan voor de burgerbevolking. Wellicht
herinnert U zich. dat ln de groote Stads
gehoorzaal gedurende den laatsten oor
logswinter verscheidene malen een maal
tijd werd verstrekt aan kinderen en vol
wassenen. De organisatie, die zulks ver
zorgde .noemde zich de H.A.B.O., maar ln
werkelijkheid was het de 2de Compagnie
onzer B.S. Na de Bevrijding heeft de In
tendance zoowel voor het S G. als de B.T.
onder moeilijke omstandigheden voor
treffelijk gezorgd.
Kunt U nog meer concrete acties van
de B.S. uit de illegale periode noemen?
Dat lijkt me ln het algemeen, ook
nu nog, ongewenscht. In Uw artikeltje
ter gelegenheid van de herplaatsing der
spoorbrug over de Nieuwe Vaart (zie ons
Blad van 23 April - Red.) memoreerde U
reeds de rol, welke de B,S. destijds speel
de bij de aanslagen op deze spoorbrug en
op die over de Leede en nabij de Vink,
maar verder bestond onze actie voorna
melijk ln voorbereiden en organiseeren.
Tot dat doel werd regelmatig contact on
derhouden met de betrouwbare elemen
ten ln het plaatselijke civiele gezag, po
litie en brandweer en voorts werd er ln
alle stilte wapeninstructie gegeven, deels
door oud-milltalren. deels door per para
chute afgeworpen Instructeurs, die in En
geland hun opleiding hadden genoten.
Hoe kwam U aan die wapens?
Voor een deel geroofd van de Mof
fen. voor een deel door geallieerde alr-
dropplngs in de omgeving van Lelden op
tevoren per code afgesproken afwerpter-
reinen. De eerste wapendrop vond plaats
in 'het laatst van September 1944; daar
na bleven ze langen tijd uit, totdat ze in
Maart 1945 met korte tusschenpoozen wer
den hervat. Behalve Sten- en Brenguns
werden ook springstoffen afgegooid ten
behoeve der sabotageploegen. De instruc
teurs verstrekten de noodlge aanwijzin
gen voor het gebruik. De wapentranspor
ten vormden een probleem op zich zelf.
(Hoe deze in hun werk gingen, hopen wij
binnen afzienbaren tUd nog eens te kun
nen vertellen evenals nadere bijzonder-
hedc omtrent een der voornaamste over
vallen -op een Dultsch wapenarsenaal ln
onze stad, waarbij een aanzienlijke buit
aan wapens en munitie werd veroverd
Red.).
En waar kwamen op den dag der Be
vrijding Ineens al die grijsgroene overalls
vandaan, waarin de E.S.-ers rondliepen?
De stof, waaruit ze waren vervaar
digd, was volgens de regelen van de kunst
onttrokken aan de Dultsche Wehrmacht,
die ze had bestemd voor verwerking ln
uitrustingsstukken. De overalls werden tij
dens de bezetting ln verschillende kleer
makerijen en ateliers gesneden en in el
kaar gezet. In dit verband herinner lk mij
een grappig voorval: Een aantal overalls
van een tweetal ln battle-dress gestoken,
uit Engeland gedropte instructeurs, even
eens vroegtijdig naar de Ortskommandan-
tur aan het Rapenburg, waar behalve de
Ortskommandant, Hauptmann Gotthelp.
een kapitein-adjudant van den generaal
Bertram en een majoor aanwezig waren.
Onzerzijds werd den Ortscommandant
medegedeeld, dat aangezien de Dultsche
strijdkrachten ln de Vesting Holland had
den gecapituleerd, van dit oogenblik af
de B.S. de handhaving van orde en rust
zou overnemen. Hauptmann Gotthelp
stribbelde aanvankelijk nog even tegen,
zeg-gende dat er nog geen sprake was van
capitulatie, doch alleen van „Waffen-
ruhe", doch legde zich tenslotte toch bij
onze beslissing neer. De verdere gang van
zaken ls U bekend: de B.S. verscheen
gewapend op straat, van alle hulzen werd
de vaderlandsche driekleur uitgestoken
en ledereen tooide zich de borst met
oranje. In den loop van denzelfden mor
gen werden de burgemeester, mr. A. van
de Sande Bakhuyzen en de commissaris
van politie, de heer R. J. Meyer in hun
ambtelijke functies hersteld. Nog even
dreigden moeilijkheden, toen de S.S., wel
ke haar hoofdkwartier had ln een aan
tal perceelen aan den R\|nsburgerweg,
weigerde zich neer te leggen bU de be
slissing van den Ortskommandant en den
N.S.B.-burgemeester de Ruyter van Ste-
venlnck dwong zlln zetel in het Stad
huis wederom ln te nemen, doch geluk
kig gaf dit geen aanleiding tot bloedige
botsingen en van 's avonds 8 uur af was
de taak der orde-handhavlng uitsluitend
ln handen van B.S. en politie. De Leid
sche B.S. was in dit opzicht voortvaren
der dan ln de andere groote steden ln het
AGENDA.
BEDEN:
Stadsgehoorzaal: Residentie-orkest, 7.80
RehobothStaatk. Gerei. Party. 7J0
Zaterdag.
Pieterskerk: Herdenkingsconcert. 8 uur.
Schouwburg: Kon. Ver. „Lltterls Sa
crum". „Geuzenwaard". 8 uur.
Oegstgeest. Witte Huls: Oranje dans
avond, n.m. 8 uur.
ZONDAG:
Gerecht 10: Wljdingsdlenst Splrltiech
Genootschap, nam. 7 uur.
Stadsgehoorzaal: Bevrijdingsbal Anova,
8 uur.
DE BIOSCOPEN.
Luxor: „Café Bal des Paplllons". Zon
dag 2.15, 4.30, 7 en 9.15 uur. Overige da
gen 2,30. 7 en 9.15 uur. t
Trianon: „I'll be your Sweetheart'. Zat.
en Zondag 2. 4.30, 7 en 9 u. Overige da-
gen 2.20. 7 en 9 u. O
Lido: „Jan Ongeluk". Zat. en Zondag
2.30, 4.30, 7 en 9 u. Overige dagen 3.20, 7
en 9 uur. O.
Rex: „Dr. Satan". Zat- en Zondag 2.15,
Zat. en Zondag 2.15, 4.15, 7.15 en Ö.15 u.
Overige dagen 2.15, 7.15 en 9.15 uur.
Casino: „Het meisje met do blauwo
hoed". Dag. 2. 4.15. 7 en 9.15 uur. 5
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
apotheken wordt van Zaterdag, 4 Mei, 13
uur tot Zaterdag, 11 Mei, 8 uur waarge
nomen door apotheek Herding en Blanken
Hoogewoerd 171, telef. 20502 en door
apotheek Reyst, Stcenstraat 35, tel. 20136.
In Oegstgeest door de Oegstgeestsche
apotheek Wllhelmlnapark 8, tel. 26274.
De Zondagsdienst der doktoren wordt
waargenomen door dokter Van Bockel. de
Graaff, Kors en Postel. Te Oegstgeest door
dokter Flu en v. d. Vliet.
Ingezonden Mededeeling
JE MAINTIENDRAI
Het symbool der vrijheid
Het was reeds Willem de Zwij-
ger. de Vader des Vaderlands,
die deze spreuk van het huis van
Oranje in zijn wapen voerde. Je
maintiendraiik zal handhaven
En ziet: door alle eeuwen heen
bleef dit devies gehandhaafd. Er
waren vaak donkere tijden voor
ons vaderland. Tijden waarin het
6cheen of land en volk ten onder
zouden gaan. Maar telkens kwam
er redding en uitkomst. Ook nu.
Vijf jaar lang was Nederland
onder vreemde dwingelandij.'
Maar de oude wapenspreuk
bleef bewaard onder ons volk.'
Ik zal handhaven... wij zullen
handhaven in ons verzet, in
onze taaie Nederlandsche on
buigzaamheid. De ketenen zijn
verbroken. Wij vieren het feest)
der bevrijding. Je maintiendrai.
De traditie blijft bewaard. Nuen<
in de toekomst.
De Nederlandsche - onderne
mingsgeest bleef gelukkig ook'
bewaard. Meer dan een eeuw
was het streven .van De Gruyter:
het beste te leveren tegen voor-1
deelige prijzen. En De Gruyter
blijft handhaven het devies: bé
tere waar ën 10 procent. Ook
deze tTaditie is gelukkig bewaard
gebleven
Westen van ons land, waar de B.S. eerst
ln den loop van den volgenden Zondag
in het stadsbeeld verscheen.
Maandagmorgen 7 Mei betrad mr. de
Ruyter van Stevenlnck voor de laatste
maal het Stadhuis; '6 middags keerde hll
er niet meer terug en den volgenden mor
gen werd hll door de B.S. gearresteerd.
Denzelfden Maandag trok de BB. met
muziek voorop, voor het eerst ln gesloten
formatie door de stad, waarmede haar
illegaal bestaan een feestelijke afsluiting
vond".
Tekeningen van Rein fvfcvurman
117. De jonge wezeltjes krijgen hier
en daar 'n gevoelige tik van Jantje's
zwaaiende vuisten, zodat ze verschrikt
achteruit springen. „Hij leeft nog, die
muis", hoort Jantje hen roepen. „Ik ben
geen muis. Ik ben Jantje Puk. Laat
me eruit, ik wil hier niet blijven".
„Stilte, roept vader wezel. Allemaal op
)e plaats en laat dat jongetje met rust".
Nu Jantje's ogen aan het donker zijn
gewend kan hij weer zien. Vol verba
zing en angst kijkt hij om zich heen.
118. HU staat in *n bol onder de grond.
Rona hem been ritten vier Jonge we
zeltjes. Hun ogen glimmen ln het don
ker en han scherpe tandjes blinken wit.
Vader wezel zit voor de uitgang. „Jullie
krijgt straks eten", zegt hij tegen rijn
kinderen. „Dit Jongetje mogen jullie
niets doen, die bewaren wij nog wat*
Hij komt 'n gouden ring halen, hl-ha-
ha-ha. Dien hebben we niet, hè Jon-
?«ens;" ilNee pa"' roeP«n de vier wezel
tjes in koor.
ADVIEZEN CONTROLE
VASTSTELLING WINSTEN EN VERMOGENS
BELASTINGCONSULENT
Kamerlingh Onneslaan 30, Leiden - Telefoon 26751
Kleine
Advertenties
GEVRAAGD
Kinderwagen ter overname
gevr., moet voor-oorlogs zijn,
in goeden staat zijnde. Adres:
Jan Lievenstraat 7, Haarlem
mervaart, Leiden.
Gevr. vergevorderd dames
kapster. Hoog loon. Dames
kapsalon Mevr. Horz. Kempe-
naerstraat 81, Oegstgeest.
Gevr. etage of kamers,
klein rustig gezin, 2 pers. .nu
of later. B Heven Bur. v. d.
Blad onder No. 3593 k.
Te koop gevr. Jongensfiets
of grote step, eventueel zon
der banden. D, van der Zijl.
Warmonderweg 40. Oegstgeest
Een ongem. kamer gezocht
ln Oegstgeest, een Juffr. alleen
26 Jaar. Brieven Bur. van dit
Blad onder No. 3646 k.
lieer zoekt zo spoedig mo
gelijk degelijk pension met 1
of 2 kamers Trleven Bur. v.
d. Blad onder No. 3632 k.
Te koop 4 stel houten hor
ren en een teakhouten win
keldeur met ruit. Te bevr. bU
D. Haasnoot. Slulsweg 56.
Katwijk aan Zee.
Gevr. nette dagdienstbode.
Dameskapsalon Mevr. Horz,
Kempenaerstr. 81, Oegstgeest.
Gevr. voor de morgenuren
een net meisje, 15 17 Jaar.
v. Stol, Korevaarstraat 3.
Banjo te koop gevr. Brieven
Bur. v. d. Blad No. 3635 k.
Automonteurs gevraagd. -
Garage Jansen, Rijksstraat
weg bij viaduct (gele tram),
Wassenaar.
Net persoon gevr. voor het
smeren van auto's e.d. Gara
ge Jansen, Rijksstraatweg bij
Viaduct (gele tram), Wasse
naar.
AANGEBODEN
Te koop 2 schoorsteenman
tels van grijs geaderd mar
mer. Brieven Bur. v. d. Blad
onder No. 3602 k.
Kinderboxen f.15.A. J.
Boter, Nleuwstraat 9.
Meubelen. Te koop eiken
huiskamer bestaande uit
eiken dressoir, 2 fauteuils, 4
stoelen met schuiftafel f. 450.
Blank eiken slaapkamer f. 495
en Gotisch bankstel, oude
kwaliteit. Adres: J. Koore
man, Haarlemmerstr. 270.
Te koop aangeboden* hanrd-
stoeltje .dressoir, 2 emmers,
alwaschtelltje, electr. thee
lichtje. kachel, schilderstuk,
kanten blouse.
Witte Rozenstraat 29 b.
Te koop 1 open en 1 dich
te relswleg en 1 paar zw.
pumps, mt. 37. alles z. g. a. n.
Br. Bur. v. d. Blad No. 3624 k
In rnll aangeboden 1 paar
heeren schoenen m. 41 voor
een paar damesschoenen plat
te hak m. 38. A. v. Tol, Ka
naalstraat 216, Llsse.
Te huur anngel)., voor di
rect, gem. zlt-slaapkamer voor
dame of heer, stromend water
en stookgelegenheid. Adres:
Barendrecht, Haagweg 6.
Vryenbllk, Haagsche Schouw.
Voorschoten.
Zeilboot te huur aangebo
den 12 M2. Brieven Bureau
Breestr. 177 onder No. 216 N.
Beschikbaar een groote
zitkamer en kleinere slaap
kamer, b.v. voor twee meis
jesstudenten. Brieven Bur. v.
d. Blad onder No. 3592 k.
Te koop: gr(jze w. damesm.
mt. 42 in ruil voor zomerstof,
tevens 2 damesm., nieuw, te
klein gekocht v. zomerstof or
d. badpak, een br. d. rokje.
Eventueel alles te koop. Na 5
uur. Leldscheweg 558. Voor
schoten.
Te koop: groote kookpot
200 L.. groot fornuis, pl.m. 35
dubbele en 35 enkele, kasten,
veldkeuken, 2 gr. kachels. 200
houweelen. Te bezichtigen:
Brak. Parklaan, Katwijk aan
Zee. Directiekeet O.N.A.
Aangeb. een bontjas (zw.)
f. 1503 Octoberstraat 45.
Te koop teakhouten topr-
wherrle met voll. Inventaris,
ook 'n electr. bakoven en een
sjoelbak. Te bevr.: Ericalaan
16, Leiderdorp.
Bankstel, 3-deellg, blank
eiken, met aangebouwde thee-
meubel. salontafel, 2 cra-
peauds met terra moquette
bekleeding, vooroorl. kwal., z.
g. a. n. Adres: Burgsteeg 9,
Lelden. W, Grönloh,
DIVERSEN
2 nette heren zoeken ken
nismaking met 2 dames. P.G.
Briev. met foto (op erewoord
retour) Bur. van dit Blad
onder No. 3438 k.
Te rnll aangeboden meis
jes zomermantel, leeft. 14 J.
voor Jongens regenjas, leef
tijd 12 Jaar.
Wasstraat 37.
1 paar zoo goed als nleu-
we damesschoenen maat 37,
rullen voor schoenenbon of
wol. Mevr. Gorthuls, Ples-
manlaan 7.
Ruilen. Wie ruilt 1 b. en
b. band, mt. 28xl>£ (nieuw)
voor 28 x 2 b. en b. band met
bijbetalen. Adres: Zwanen
burgstraat 8. Katwijk a/Zée.
Huwelijk. Nette Juffrouw,
mlddelb. leeft., zoekt kennis
making met nette werkman.
Br. Bur. v. d. Blad No. 3642 k
Een Juffrouw alleenstaand,
zoekt in Oegstgeest een ka
mer, ongemeub. Ook genegen
eenlge huishoudelijke bezig
heden te verrichten. Brieven
Bur. v. d. Blad No. 3645 k.
Jean van Zijp musicus, con
ferencier op een feest, is nog
nooit een sof geweest. Desge-
wenscht met prima medewer
kers. Vraagt vrijblijvend prijs
en vrije data. Hoogl. Kerkgr.
40, Lelden, Tel. 22287.
Ilandelsopleldlng „Mereu-
rlus" Stenografie, Boekhou
den, Engels, Ned. Handelscorr.
Mlddenst.dlpl. lessen op leder
uur van den dag, f. 3.50 per
mnd. Rapenburg No. 88.
Splrltlseli Genootschap.
upenDare wyamgsaienst.
Zondagavond 5 Mei in het
Federatiehuls Gerecht 10.
Aanvang 7 uur. Spreker de
heer Kockx. Toegang vrij. Be
langstellenden welkom.
Vulpen defect. Dit is geen
bezwaar, wy maken Uw vul
pen binnen 2 dagen weer ge
heel ln orde, zoodat deze
schrijft als nieuw. Vulpenre-
paratie-lnrlchtlng „De Sleu
tels", Haarl-str. 64, Tel. 24185
in Nederland, Vreewljksiraat 19.
ZONDAG 5 MEI, 10.45 u. Dienst ter herdenking van de
Kleine Advertenties
word'ii dagelijks opgenomen,
wanneer voldoende ruimte
beschikbaar is. Ze mogen
hoogstens 30 woorden groot
zijn (een woord maximum 12
letters). De prijs bedraagt
f. 1.50 by vooruitbetaling. Een
bewijsnummer wordt niet
verstrekt.
DE CENTRALE WERKPLAATS DER TELEGRAFIE
EN TELEFONIE TE ',-GRAVENHAGE
vraagt
voor het wlkkelateller. Leeftijd tot 20 Jaar. PorsoonltJka
aanmelding van 9-4 uur (behalve Zaterdags), Blnck-
horotlaan 86, Den Haag. Reiekosten worden vergoed.
