De Belgische crisis Vele moeilijkheden Schepen met repatrieerenden uit Indië V. Sjahrir's reis naar Djokjacarta De spionnage-affaire in Canada Het proces te Neurenberg Hulde aan de nagedachtenis van den heer Verwey In den Leidschen nood-gemeenteraad Leiden geadopteerd door Oxford Weerbericht Met een enkel woord Wij hooren WEERBARE DEMOCRATIE. 84ste Jaargang WOENSDAG 20 FEBRUARI 1946 No. 2570? LEIDSCH DAGBLAD Waarnemend Directeur; A Poortman Hoofdredu Mi M B vap dej HoeveD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Teleï. Directie en Administratie: 25041 (2 HJnen) Telei. Redactie: 21507 Gironummer: 67055 De Schrijver, de president van cle Christelijke Volkspartij heeft verklaard, dat zfjn onderzoek naar de mogelijkheid voor de vorming van een regeering waarschijnlijk minstens tot Maandag a.s. zal duren. Hij zeide verder, dat het nog te vroeg is,om te zeggen op welke basis of volgens welk principe de nieuwe regeering kan worden gevormd. Een correspondent van Reuter schrijft; De mogelijkheid, welke gisteren te Brussel het waarschijnlijkst werd ge acht, is een regeering van een nationale unie, welke de drie voornaamste par tijen omvat, maar voordat dit kan wor den bereikt, moeten eerst twee belang rijke hinderpalen uit den weg worden geruimd. 1. het probleem van den terugkeer van den koning, welke ge steund wordt door de katholieken, maar waartegen de andere partijen zich ver zetten. 2. het noode samengaan van de katholieken met de communisten. Er bestaat niettemin bij de leiders van de C. V. P. een duidelijk verlangen een compromis aan te gaan met de socia listen. En coalitie van deze beide par tijen zou een meerderheid in het parle ment verschaffen, maar scheen zelfs moeilijker te verwezenlijken dan een van een nationale unie. Onafhankelijk van de moeilijkheid om een compromis te vinden, inzake de koningskwestie wordt de socialistische partij verdeeld tusschen haar traditio- neele loyaliteit tegenover het blok der linksche partijen en haar verlangen om een leidende rol in de regeering te blij ven spelen. Een socialistisch lid zeide gisteravond, dat zijn partij op een coalitie zou in gaan, indien van Acker aan het hoofd van de regeering zou staan en Spaak minister van buitenlandsche zaken zou blijven. Terwijl de „Noordam" heden met 1624 evacué's zal aankomen, zal in den loop dezer week nog het repa- trieeringsschip „Johan de Witt" met 1005 repatrieerenden aan boord in de haven van Amsterdam arri- veeren. Het Engelsche s.s. „Alcantara" en het s-s. .Jndrapoera" zijn reeds te Suez aangekomen. De „Alcan tara" wordt omstreeks 1 Maart in in Nederland verwacht. De „Bloemfontein" en de „Tegel berg" zijn de vorige week van Bata via naar Nederland vertrokken met resp. 1342 en 1760 repatrieerenden aan boord. De „Kot-a Agoeng" is van Ame rika op weg naar Batavia en zal daar ongeveer op 8 Maart aanko men. om repatrieerenden voor Ne derland op te nemen. De passagierslijsten van de „Al cantara" en de „Indrapoera" zijn nog niet ontvangen, maar zullen bij ontvangst terstond ter kennis van het publiek worden gebracht. Belangrijke besprekingen te wachten. Sjahrir wordt op zijn reis naar Djocja door alle leden van zijn .kabinet" ver gezeld. Bij de a.s. besprekingen zullen zoodoende practisch al diegenen, die in de huidige politieke ontwikkeling een voorname rol speleji, in het nationalis tisch hoofdkwartier aanwezig zijn. Ter wijl men in de komende dagen getuige zal zijn van de meest actieve pogingen van de verschillende nationalistische groepeeringen om haar houding tegen over de Nederlandsche voorstellen nauw keurig te bepalen, geven de extremisti sche groepen steeds duidelijker te ken nen, dat zij deze voorstellen verwerpen. De Merdeka heeft op 17 Februari de rede van Sjahrir, welke deze te Solo gehouden heeft, gepubliceerd, waarin hij zeide: „Eenheid legt beperkingen op, sluit zelfs de mogelijkheid tot uitroeiing der contra-revolutionaire elementen niet uit". En verder: „het leger mag zich niet losmaken van de beginselen, die in de grondwet vastgelegd zijn, en dient zich verre te houden van fascisme en zuiver soldatenschap. De staat dient als element der democratie gebezigd te worden". Soekarno en Hatta, Oost-Java berei zend, hebben toespraken gehouden voor een volksvergadering te Pasoeroean. Hatta zeide, dat de Indiërs bereid zijn met andere volken samen te werken op basis van honderd procent onafhanke lijkheid. Soekarno viel de Nederlandsche politiek aan, zeggende dat zij gericht is op herkoloniseering. „De Hollanders voeren een politiek van verdeeling, verleiding en bedreiging, doch deze politiek zal zeker stranden", aldus Soekarno. Het lid van de Eerste Kamer, de heer De Savornin Lohman, heeft aan den minister van overzeesche gebiedsdeelen de volgende vragen gesteld: 1. Is de minister bereid mede te dee- len of de besprekingen in Batavia alleen worden gehouden met de z.g. groep- Sjahrlr, dan wel ook met andere per sonen, die geacht kunnen worden deelen der bevolking in en buiten Java, die niet met de z.g. .Republiek Indonesia" in verband staan, te vertegenwoordigen? 2. Indien de besprekingen alleen met de z.g. groep-Sjahrir worden gevoerd, welke beteekenis is dan te hechten aan de zinsnede in de regeenngsverklaring, waarin gesproken wordt van het ont werpen van een structuur van het Ko ninkrijk „in overleg met veelzijdig ge kozen, gezaghebbende vertegenwoordi gers van Indonesië"? 3. Zoo hierbij aan andere later te houden besprekingen zou zijn gedacht, vreest de minister dan niet, dat daarop bij de thans in gang zijnde besprekingen zal worden vooruitgeloopen, te meer In dien deze „besprekingen", gelijk de lui tenant-gouverneur-generaal het heeft geformuleerd, het karakter zouden dra gen van „onderhandelingen", een uit drukking, die doet denken aan het stre ven naar het aangaan van een overeen komst? OP DE BONNEN VAN 3 MAART OOK WEER BOTER. Op een bijeenkomst van de Stichting voor den Landbouw in Drenthe heeft minister Mansholt medegedeeld, dat on boterpositie zoodanig is verbeterd, dat op de margarine bonnen van 3 Maart aan de boeren weer boter ver strekt zal worden. Aan de overige Ne derlanders boven 5 jaar beneden dien leeftijd ontvangen ze al boter zal in de periode van 2 tot 16 Maart 125 gram boter kunnen worden toegestaan De rest van het rantsoen blijft voorloopig in margarine uitgekeerd. De minister hoopte, ook na dien datum echter op deze wijze door te kunnen gaan. CONTRACT DER ZEEVISSCHERS TIJDELIJK VERLENGD. Het contract der zeevisschers te IJmuiden met de Reedersvereeniging, dat 15 Februari j.l afliep, is voorloo pig voor 3 maanden verlengd. Bespre kingen over een nieuw contract zijn reeds gaande, waarbij eenige wenschen der vlsschers, georganiseerd in een Centralen Bond van Transportarbeiders aangaande een vacantieregeling en de bezetting der booten, ter sprake ge bracht zullen worden- ENORME AANVOER VAN TONG IN IJMUIDEN. (Van onzen correspondent.) De Maandag in IJmuiden aangevoerde hoeveelheid tong bedroeg niet minder dan 34140 K.G., hoofdzakelijk afkomstig van motorloggers en kustvisschers, die dientengevolge zeer hooge besommin gen maakten. De totale omzet bedroeg f. 180.698, de gemiddelde opbrengst per kilo was f. 1.Van bovengenoemd be drag was slechts f. 16-842 afkomstig van de trawlers De 16 loggers besom - den in totaal f. 134.000, de 10 kustvis schers f. 29.856. De „Montreal Gazette" beweerde gis teren, dat, naar verluidde, een sovjet- Russisch complot om voor een bedrag van meer dan een half millioen dollar uranium „op de zwarte markt" in Ca nada op te koopen, ontdekt zou zijn. Deze manoeuvre, aldus schrijft het blad, had het besluit moeten zijn van de samenzwering rond de atoombom, welke in Ottawa en andere deelen van het dominion was opgezet. Volgens het blad zouden verschillende maat schappijen betrokken zijn geweest bij het beweerde verdwijnen van uranium- voorraden, ofschoon de Sovjet-Russi sche agenten er niet in geslaagd zou den zijn het uranium-erts het land uit te krijgen. De Amerikaansche minister van bui tenlandsche zaken, James Byrnes, heeft verklaard, dat, zoover hijwist, het geheim van de atoombom nog uit sluitend in het bezit van de Vereen. Staten is. Hij zeide echter, dat nie mand kan zeggen, of het geheim wer kelijk in vreemde handen is gevallen. Hij zeide verder, dat er geen Ameri kaansche burgers, noch van Canada, noch van de Vereen. Staten, in deze spionnage-affaire betrokken zijn. Er zijn aanslagen gepleegd oo den voornaamsten getuige bij het onderzoek naar de spionnage. Het Canadeesche persbureau deelt mede. dat de auto riteiten zich zorgen maken over de veiligheid van dezen getuige. Drie volle dagen werden in Neuren berg besteed aan het lezen door Smir- nov van rapporten over een schier ein- delooze reeks van misdaden van de Duitschers, en dit betoog bereikte een climax met de vertooning van docu mentaire films, waaruit het meest weer zinwekkende sadisme spreekt, dat msn zich in kan denken. Aan de hand daar van legde Smirnov opnieuw talrijke wei- gedocumenteerde verklaringen af, waar uit o.m. bleek, dat dikwijls slachtoffers van massamoorden, die door toeval aan directen dood door de kogel ontsnapte, met de gefusilleerden werden begraven. Vooral veel kinderlijkjes werden in de massagraven gevonden, die duidelijk sporen van levend begraven zijn ver toonden. Voorts sprak Smirnov over de monsterlijke uitvinding van Duitsche menschenlichamen, voor welke „indu strie" zelfs een speciale fabriek werd gebouwd bij Danzig. Met het keeren van de krijgskansen in het Oosten kwamen de Duitschers te staan voor de taak, de sporen uit te wisschen van hun mis. daden, In 1942 begonnen zij met het" opgraven van millioenen lijken, en on afgebroken gedurende drie jaren werk ten de crematoria en brandstapels, doch zij slaagden er niet in de begane misdaden en wreedheden te verdoezelen door den geweldigen omvang die de menschenslachting had aangenomen. Zelfs wetenschappelijk ontwikkelde technieken tot lij ken vernietiging konden dit niet bereiken. De raadzaal lag daar gistermiddag als gewoonlijk. Alleen waren er stoelen rondom gezet en en lag op de tafel van B. en W, voor den voorzittersstoel een krans van witte seringen en arons kelken. Die stoel zou leeg blijven De sfeer was gedrukt en zwaar; zwart domineerde in de kleur der costuums, die de dragers vertoonden. Men zag en voelde, dat iets ernstigs stond te gebeuren En dat ernstige was de herdenking van een man, die Leiden alles had gegeven, wat hij bezat, tot zyn leven incluis: van den loco-burge meester, wethouder M. G. Verwey Langzaam vulde zich de raadzaal Eerst kwamen de genoodigden, w.o. we opmerkten oud-burgemeester mr. A. v. d Sande Bakhuyzen, vele oud-raads leden, alle hoofden van takken van dienst en vele andere hoogere ambte naren en vertegenwoordigers der Illega liteit. Dan volgden de raadsleden en tot slot het college van wethoudersen w.n. secretaris. De nieuwe loco-burgemeester, wet houder Riedel begon direct na de ope ning van deze bijzondere zitting van den nood-gemeenteraad, terwijl allen zich van hun zetel verhieven, de her denking van zijn te vroeg verscheiden voorganger met een opsomming van alle functies, door den heer Verwey be kleed, door ons in een necrologie reeds verwerkt. Het was een respectabele lijst, die in zijn simpelheid van droge op somming reeds boekdeelen sprak. Het was, zooals de heer Riedel zeide, een teekening van den levenden mensch in zijn arbeid in dienst der gemeente. 12 jaar raadslid, vervolgens 10jaar wethouder in een zeer zware ambts periode, maar voor zijn taak berekend en op ondernemende wijze vervuld. Nadat allen op verzoek weer hadden plaats genomen, vervolgde de heer Riedel met een levensschets van den overledene, want om de teekening heen beweegt zich immers de wereld. Om het evenwicht in de finantiën te kunnen bewaren, zette Verwey het ho.ofd er tegen in Wij weten hoe bekwaam en nauwgezet hij zijn taak vervulde en met welk een ernst hij de tanden op elkaar zette om Leiden een eervolle plaats te geven ln de rij der gemeenten, tijdens moeilijke malaise-jaren. Dan komt de oorlog. Het parool, dat de wet houders moeten heengaan, werd weinig opgevolgd en ook Verwey blijft om de zaak zooveel mogelijk in handen te houden. Men weet, hoe hij de juiste koers voerde in het belang zoowel der gemeente als der burgerij. Als dan het critieke moment komt als evacuatie commissaris adressen te moeten geven, waardoor onderduikers in gevaar zou den komen, stelt hij een ultimatum: wie is commissaris, u of ik? En de Ruyter van Steveninck treedt terug. Zoo heeft hij vele levens gered. Wanneer na de bevrijding de wet houders Verwey en Wilbrink burge meester v. d. Sande Bakhuyzen heb ben ingehaald op het bordes van het stadhuis, breekt een moeilijke tijd aan. Het M.G, is baas, de geallieerde bevel hebbers en daartusschen door ziet men de kleine, gedrongen figuur, die als loco- burgemeester tracht de leiding in han den te houden met een apparatuur, dat niet meer op volle 100 pCt. werkt, met achteruitzetting van eigen belangen bij die der gemeente. De tijden geven zware zorgen: zuivering, onderlinge moeilijkheden, kleine menschelijkheden en ook wel groote. Steeds oogenschijn- lijk rustig, gaat Verwey zijn weg. Hij, met zijn zachte inborst, wijdde zich aan de menschen naast en rond hem. Te veel heeft hij daaraan wellicht op geofferd, maar hij kon niet anders: de kaars brandde en wilde licht geven; temperen was niet mogelijk. Zoo was zijn natuur. Wij komen hier ook, aldus wethou der Riedel, om aan ons zelf te meten, wat zijn leven voor ons is geweest en dan rijst wellicht naast het verdriet, ernstige blijdschap over het leeren ken nen van een mensch van zoo vast karakter, die gaf, wat hij kon. Wij zul len hem missen, wij hebben hem mo gen waardeeren als glimp van een Licht Dat steeds blijft, gedreven door een macht, die meer is dan de mensch in zijn dagelljksch leven vermag en wij zullen hem ook later eeren en ge denken, hem die met ijzeren wil zijn plicht deed, zooals hij dien zag in het belang van de gemeente, die hem zoo lief was Als oudste raadslid sprak daarna me vrouw Braggaar-De Does woorden van hulde voor hem, die, hoewel geen Lei- denaar van geboorte. Leiden toch zoo lief had gekregen, en daarvoor steeds op de bres stond, zijn gezondheid, die vaak te wenschen overliet, ten spijt. Weinige gemeente-bestuurders stonden voor zoo'n moeilijke taak als hij, die naast de gemeentebelangen die der Ingezetenen behartigde. Ingewijden weten, hoe hij. met gevaar voor eigen leven, vele levens redde. Hij was een voorbeeld van eerlijkheid en plichtsbe trachting. Ook zijn partij verliest een trouw lid en een zware slag is zijn verlies tevens als voorbeeldig echtgenoot. In bet schema der Nederlandsch-Engelsche sport uitwisseling De Bilt verwacht tot Donderdag avond: Aanvankelijk stormachtige, later langzaam afnemende wind tusschen Noord-West en Noord. Nog regen-, hagel- of natte-sneeuwbuien, vooral ln het Noorden des lands. Geleidelijk verdere daling van tem peratuur. In het schema van de Nederlandsch- Engelsche sportuïtwiss-ling - is Leiden geadopteerd door Oxford, een stad ter grootte van Leiden. Zoowel door Leiden als door Wageningen was aan den heer Milhado (een in Engeland wonend landgenoot,, die kort na de bevrijding plannen voor de sportuitwisseling ont wierp) te kennen gegeven, dat men het liefst met een universiteitsstad in con tact zou willen komen en van den bur gemeester van Oxford is thans bericht binnengekomen bij het Leidsche ge meentebestuur dat Oxford aan Leiden de voorkeur geeft. De voorbereiding hier ter stede zal hoogstwaarschijnlijk worden opgedragen aan de Sportstich ting, welke naast een administratieve ook een cultureele taak heeft gekregen en die voor dit doel vermoedelijk wel een speciale commissie zal vormen. Wanneer de uitwisseling zal plaats hebben is onbekend De bedoeling is, dat de Leidenaars eerst naar Oxford gaan, waarna een volgend jaar een tegenbezoek zal plaats vinden, maar momenteel zijn de moeilijkheden nog buitengewoon groot, zoowel wat de financiën betreft als wat de vervoerskwestie en de voedsel- en woningpositie in Oxford aangaat. De reiskosten zullen doo- Leiden moeten worden betaald. In Oxford hoopt men de deelnemers bij particulieren onder te brengen voor een verblijf van wel licht 3 k 4 dagen. In overleg met Oxford moet natuurlijk vastgesteld worden van welke sporten vertegen woordigers zullen wordep gezonden. De bedoeling is in ieder geval om niet uit. sluitend cracks af te vaardigen. Veeleer denkt men aan uitzending van jeugd groepen voor een massaal optreden, terwijl contact op ander dan sportge bied evenmin uitgesloten wordt geacht. Bij de Oude Kerk te Katwijk aan Zee is men bezig met het opruimen van de ondergrondsche bunkers achter den mum-, die men op den achtergrond ziet. (Foto D. Kruyt, Katwijk) Naar wij vernemen is benoemd tot hoofdcommissaris van politie te Rotter dam de heer H. M. C. A. Staal, thans waarnemend hoofdcommissaris. De heer Staal is 50 jaar oud. De Dienst van den algemeen ge machtigde voor de inbeslag-genomen goederen (Abego) wordt geheel gereor ganiseerd en onder nieuwe leiding ge plaatst. Bepaald is thans dat de be stemming der verbeurd verklaarde goe deren in overleg met de betrokken rljks- bureaux moet geschieden. Zondag j.l. overleed, 79 jaar- oud, ln de Maria-stichting te Haarlem de Hoogeerw. heer P G. W. J. van der Aa, rustend deken van het dekenaat Middel burg en emeritus pastoor van den heili gen Jacobus te Vlissingen. Hij is o.m. kapelaan geweest te Stompwijk. In een te Den Haag gehouden ver gadering, onder leiding van den heer O, N. Meurs, van den bestuursraad van het Ned. Verbond van directies en leer krachten bij het Nijverheidsonderwijs, bestaande uit de hoofdbesturen der aan gesloten organisaties, werd voldoening uitgesproken over het feit dat thans alle organisaties van directies en leerkrach ten hi het verbond vereenigd zijn. De statuten werden goedgekeurd. De Kon. goedkeuring zal worden aangevraagd. Maandagavond is bij Bergen op Zoom een moordaanslag gepleegd op den 70-jarigen De Weert, die op een afgelegen boerderij in 't Lang .voont. Uit een stengun werden zes kogels op hem afgevuurd. Hij is niet levensge vaarlijk gewond Bij K B, is aan H. C. A. Vermeu len met ingang van 23 Febr. op zijn verzoek Eervol ontslag verleend uit zijn betrekking van notaris te Wassenaar. Door den minister van binnenl. zaken is ingediend een wetsontwerp tot „regeling van de rechtspositie van eenige burgerlijke gezagsdragers en van. de leden der Tweede Kamer der Sta- ten-Generaal in verband met de be zetting". In huize „Leiduin" te Aerderhout worden meisjes opgeleid tot „Marva". Op het oogenblik zijn er een honderd tal meisjes ln opleiding. Zij zijn gese lecteerd uit 65.000 gegadigden. In hoofd zaak zullen de toekomstige werkzaam-" heden der Marva's bestaan uit admi nistratieve bezigheden op marine-kan toren in den Haag, Amsterdam, den Helder, Hoek van Holland, Vlissingen, Sluiskil, Doorn en zelfs in De Bilt bij de metereologischen dienst der marine, voorts voor huishoudelijk werk op deze kantoren. De persdienst van „Radio Neder- land" deelt mede, dat boodschappen en 1 groeten van op Makassar geïnterneer de en van Java naar het kamp Colum bia in Brisbane geëvacueerde landge- nooten Maandag, Dinsdag en Woensdag door „Radio Nederland" zullen worden uitgezonden. De Amsterdamsche universiteitsbi bliotheek krygt binnen een maand de beroemde bibliotheek van Joodsche we tenschap terug, bestaande uit 30.000 deelen. die de Duitschers tijdens den oorlog naar Duitschland hebben ge sleept De Nederl. Kappersbond hield in Tivoli te Utrecht een demonstratie van twee vindingen uit Amerika, n.l. de cold-wave en de finger-wave, die een omwenteling in het kappersvak betee- kenen. Met de cold-wave en de finger-wave zijn apparaat noch warmte noodig. De gebruikte vloeistoffen, volgens het systeem Helene Curtis, irriteeren de hoofdhuis niet en hebben een inwer kingstij d noodig van tien tot twintig minuten. Een ander groot verschil met de tot heden gevolgde methode is, dat het haar niet onder bigoudis gespan nen wordt, doch alleen gerold, zonder onderklemmen dus. Vanzelfsprekend worden bij de finger-wave in het ge heel geen bigoudis gebruikt, maar wordt het haar met de vingers in krullen ge legd. De Eerste Kamer komt op 26 Febr. a-s. in vergadering bijeen. Het inwonertal van Zandvoort, dat voor den oorlog rond 10.000 be droeg, en kort voor de bevrijding was teruggeloopen tot 1500, is nu weer ge stegen tot circa 7000. De internationale luchtvaartcon ferentie te Kopenhagen werkt aan een voorstel tot verlaging van het gewicht aan passagiers, dat een vliegtuig mag meevoeren. Het voorstel zou ter tafel worden gebracht op de conferentie van Parijs in Maart a.s. Vele Moorsche troepen zijn uit Marokko naar Spanje vervoerd. De raadgevende vergadering heeft een wetsontwerp aangenomen, waarbij de stemplicht is ingevoerd voor de ko mende gemeentelijke en nationale ver kiezingen in Italië. Het voorstel kreeg een meerderheid van 23 stemmen. Hier door wordt, naar men verwacht, de po sitie van de rechitsche partijen ver sterkt. (U.P.). Het Noorsche staatsbudget voor 1945'46 is in uitgaven vastgesteld op 2322 millioen kronen en ontvangsten op 1.452 millioen. In het Britsche Hoogerhuis is of ficieel bekend gemaakt, dat drie Brit sche ministers naar Britsch-Indië zullen gaan om met de Indische leiders de structuur van de Indische grondwet te bespreken. Zij zijn: lord Pethick Law rence, minister voor Indië, sir Stafford Cripps minister van handel en Albert Alexander, eerste lord van de admira liteit. H^t zou in de bedoeling liggen der V. St. evenals over Argentinië's hou ding ook over die van het Franco- Spanje een blauwboek te laten ver schijnen. De Fransche archeoloog prof. Mon_ tet heeft in Egypte het graf ontdekt van een eerste der zeven koningen van Tanis in de 21ste dynastie. De mum mie, die in het graf gevonden werd, was in verganen toestand, maar het graf zelf zou volgens den conservator van het museum te Caïro „buitengewoon mooi zijn in vergelijking met dat van Toetankhamen". Er zijn vele kostbaar heden in aangetroffen (UP.) EEN NIEUWE VINDING VAN PHILIPS. Aan de Philipsfabrieken worden mo menteel proeven genomen met een nieuwe vinding, n.l. een zoogenaamde heete lucht-motor, waarvan een der voordeelen is, dat hij per p.k. vermogen belangrijk minder weegt dan een ben zinemotor. Voor het verkrijgen van heete lucht is brandstof noodig, doch het is mogelijk daarvoor andere brand stoffen dan benzine te gebruiken. De motor was aanvankelijk bestemd om Ingebouwd te worden in radio-toestel len voor het leveren van den noodigen stroom, speciaal dus om het gebruik van de radio ook mogelijk te maken op afgelegen of geïsoleerde plaatsen waar geen mogelijkheden aanwezig zijn voor stroomvoorziening of het opladen van batterijen. Het blijkt echter dat de nieuwe motor ook te gebruiken is voor de aanwending van een grooter vermogen b.v. in auto's. Intusschen zal het nog wel een jaar duren voordat met de productie kan worden begonnen. Moge zijn vrouw de kracht worden gegeven, dezen slag te boven te komen. Dat hij ruste in vrede. Aldus besloot spreekster. De heer Riedel citeerde ten slotte het slot van het laatste boek van Hui- zinga, om aldus te eindigen: Laten wij terugzien in gedachten naar den mensch Verwey, die een van die menschen is geweest, wien het wa sgegeven, dat van zijn talent een dankbaar gebruik is ge maakt en waarvan de Heer zegt: „gij zijt over weinigen getrouw geweest, over velen zal Ik u stellen". Staande werd daarop eenige minuten stilte in acht genomen. De vertegenwbordiging der Leidsche burgerij had een harer beste zonen dankbaar herdacht. In onze nationale kathedraal, zooals de heer Sandberg, Directeur van het Stedelijk Museum te Amsterdam, de Nieuwe Kerk noemde, zal 1 Maart een tentoonstelling worden geopend, die een beeld hoopt te geven van het verzet. De algemeene opzet wordt weergegeven door het leidende beginsel: Uitdrukking van de weerbare democratie. Waarom in een kerk? zal men vragen. De schilders en het comité van voorbe reiding hoopten, dat hiermede aange toond werd, hoe muurschilderingen in een kerk voldoen. Helaas biedt de ten toonstelling in dit opzicht weinig be vrediging, zonder dat hiermede iets ge zegd is over het principe. Het interieur van de kerk gaat nu evenwel geheel verloren door de kolossale afmetingen der schilderijen, waardoor de waardebe paling onmogelijk wordt, In de tweede plaats heeft men niet een kerk uitgekozen, maar dè kerk, de nationale kathedraal, waar de Vorsten van Oranje huwen en hun eed afleggen. En tenslotte heeft een predikant het zoo juist uitgedrukt toen hij zei: In den bezettingstijd was elk woord, elke daad, elke prediking „verzet". Deze tentoonstelling verdient de be langstelling van het geheele Nederland sche volk, niet alleen van Amsterdam. Want het verzet was nationaal, niet plaatselijk. En het gezin, dat telkens op de schilderijen terugkeert, is het gemid delde gezin, overal in ons land. Het is juist de groote beteekenis van het gezin, het naamlooze huisgezin, dat den geest van den bezetter brak, al werden barre wonden geslagen. Het is de democratische gedachte in haar subliemen Helleenschen geest, die weerbaar was en bleef. Waaraan, de een meer de ander minder, zijn aandeel heeft gehad. Natuurlijk niet de laffe hielenlikkersbende, maar het gewone, gezonde Nederlandsche gezin. Wij moeten voort in dit leven. Nieuwe problemen rijzen schier eiken dag. Het is goed, de tegenstellingen weer even te vergeten en te verwijlen in de sfeer der oorlogsjaren, wat onzen strijd en onze houding betreft tegenover de democra tie, die weerbaar werd. Er is, zooals Charles Roelofsz het namens de samenwerkende schilders zei, niet gedacht aan roem of reputatie. Er is een werkgemeenschap. En het resultaat mag niet beoordeeld worden naar zuiver aesthetische normen. Men wilde het verzet in alle vormen tot uiting laten komen, niet zooals A. of B. dat ziet, maar zooals het als neerslag in onze harten is bewaard. Er is een scherm van anonymiteit, al zijn de na men der kunstenaars bekend. Maar deze schilders weten, dat zij door tijd en materiaalgebrek niet konden reali- seeren, wat zij wilden. Onze nationale kathedraal I Wij be zitten er in Nederland twee. De andere staat in Delft. Hier vangen de Oranje vorsten hun regee'ring aan; in Delft sluimeren zij voor altijd. Hier is een begin daar een einde. Maar daarom vooral is het goed, dat deze tentoonstelling hier gehouden wordt. Want de weerbare democratie deed het monster, met behulp van onze bondgerrooten, sneven. Dat was voor ons een begin. Een moeilijk herbeginnen in een arm, leeggeroofd en geschonden land. Als Nederland zich echter bewust blijft van den geest der verzetsjaren en als deze geest vaardig blijft over onze jongeren vooral de geest van de naamlooze, niet naar belooning vragende opoffering heeft het oude land een nooit-vermoede, schoone toekomst. - Naar de Duitsche nieuwsdienst in de Britsche zóne meedeelt, ligt het in de bedoeling om in Wiesbaden een univer siteit voor muziek op te richten. Aan de universiteit zou eveneens een school voor danskunst verbonden worden. Studenten, die aanhangers zijn van de Phalanx in Spanje hebben een aan slag gepleegd op den voormaligen Spaanschen ambassadeur bij het Vati- caan, Jose Yanguas Messia, dien zij als een verrader beschouwen, afvallig aan Franco. Te New York zijn prins Karei Johan van Zweden en mej. Kirstin Wij- mark in het huwelijk getreden. De prins deed afstand van zijn titel zoodat het jonge paar geboekt staat als het echt paar C. J. Bernadotte.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1946 | | pagina 1