DE BRITSCH-PORTUGEESCHE OVEREENKOMST
[ste laargang
Donderdag 14 October 1943
No. 25626
Het standpunt van
Berlijn.
Badoglio verklaart
Duitschland den oorlog.
De koeien loeien om
aardappelschillen.
.EIDSCH Si DAGBLAD
DAGBLAD VOOB LEIDEN EN OMSTREKEN
Het standpunt van de Wilhelm-
■asse ten aanzien van de gebeur-
nissen op de Azoren kan als
lgt worden samengevat, zoo
eldt het AJSfP. uit Berlijn:
De door Churchill als een over-
nkomst verkondigde maatregel
tot stand gekomen onder den
uk van eischen in den vorm van
n ultimatum door de Britsche
geering, gesteld aan de Portu-
esche regeering. De Portugee-
he regeering heeft zich met het
ig op de afpersingen en dreige-
enten blijkbaar niet in staat ge-
iht zich tegen dezen druk te
irzetten. Wanneer Churchill zich
iroept op een verdrag uit het
lar 1373, dan is hier sprake van
doorzichtige propagandatruc,
lar dit verdrag geen betrekking
eeft op de kwestie der neutrali
lit, doch beschouwd moet worden
Is een koloniale overeenkomst
an bescherming, die in den loop
er tijden reeds lang is achter
aald en ten doel had Engeland
e mogelijkheid te geven zich te
ergrijpen aan het Portugeesche
oloniale bezit. De thans gesloten
vereenkomst vormt een nieuw lid
1 de reeds lange keten van woord
reuken, die Engeland tegen Por-
igal bedreven heeft. In dit ver
and moet herinnerd worden aan
e plechtige verklaringen, die En-
eland en de Ver. Staten bij de
indingsactie in Afrika tegenover
'ortugal en Spanje hebben afge-
igd.
In een officieele Britsche verkla-
Ing van November 1942 wordt ge-
sgd: „De Portugeesche regeering
rijgt de garantie, dat het in de
idoeling ligt van de regeering van
ijne Britsche majesteit, dat noch
ortugal, noch een van zijn over-
fesche gebieden betrokken wor-
en bij vijandelijkheden, die uit
eze operaties zouden kunnen
Dortvloeien. De regeering van
ijne majesteit heeft evenmin de
edoeling eenige actie te onder-
emen, die de Portugeesche ge
leden, hetzij in eigen land of
rerzee, bij oorlogshandelingen zou
unnen betrekken".
:Men is er te Berlijn van over-
figd, dat bij de actie van Chur-
ïill tegen Portugal sprake is van
in poging om de Portugeesche
eutraliteit in haar fundament te
effen en te torpedeeren. Boven-
:en betreft het hier een poging
n kort voor het begin van de
mferentie der ministers van bui-
nlandsche zaken te Moskou een
iradesucces te boeken, en voorts
n de poging, de gevolgen van de
«•levende Duitsche duikbootactie
i verzwakken. Het Britsche op-
eden is het beste bewijs voor
ngeland's meedoogenlooze en
iscrupuleuze houding tegenover
'ienden en bondgenooten. Aan
lie overige neutrale staten moet
et duidelijk zijn, dat de nieuwe
ctïe tegen Portugal ook op
imor is de Portugeesche souverei-
iteit door Engelsche contingenten
:schonden een illustratie
ormt van de politiek van geweld
er Britsche regeering tegenover
e kleine volken.
Voor de Rijksregeering vormt
eze jongste ontwikkeling geen
frrassing. In Berlijn was men
inds lang op de hoogte van de
oornemens der Ver. Staten en der
kitten tegenover de Azoren. Alle
roegere pogingen, die direct of
^direct b.v. via de Brazilaan-
che regeering ondernomen
jjn, zijn mislukt op de standvas-
ige houding van de Portugeesche
egeering. Pas de stappen in den
orm van een ultimatum van den
ant van Engeland hebben het
hisgeven van de Azoren bewerk-
telligd.
Bezorgdheid in Portugal Het
eschikbaar stellen van steunpun-
ea op de Azoren aan de Engel
sen is voor het Portugeesche pu-
liek over het algemeen volledig
averwachts gekomen. Hoewel de
'Ublicatie geschied is in een vorm
'aarbij het zwaartepunt gelegd
rordt op de handhaving van de
Portugeesche neutraliteit, valt het
toch niet te verwonderen, dat deze
wijziging in de Portugeesche bui-
tenlandsche politiek bezorgdheid
heeft gewekt en in een algemeene
gereserveerdheid tot uiting is ge
komen.
Naast den indruk, dat Portugal
een van zijn souvereine rechten
heeft prijsgegeven, heeft men het
onbehaaglijke gevoel, dat de oorlog
dichter bij Portugal in de buurt
is gekomen en dat is het wat het
Portugeesche publiek het meeste
verafschuwt.
Stellig geeft men toe, dat het
den minister-president weer eens
gelukt is Portugal buiten den oor
log te houden maar den prijs, die
arvoor betaald moest worden,
acht men zeer hoog, vooral om
dat juist op die manier de moge
lijkheid steeds grooter wordt, dat
Portugal bij den oorlog betrok
ken wordt.
In politieke kringen, die een zelf
standig oordeel behouden hebben,
verneemt men scherpe opmerkin
gen over het bondgenootschap met
Engeland, dat weliswaar voor En
geland voordeelen brengt, maar
voor Portugal niets dan nadeelen
oplevert. Helaas is dat altijd zoo
wanneer er een bondgenootschap
gesloten wordt tusschen een ster
ken en een kleinen staat maar dit
is heel in het bijzonder het geval,
wanneer de sterke staat Engeland
heet. Engeland maakt van zijn
bondgenootschap met Portugal ge
bruik om steeds nieuwe concessies
af te dwingen. Het is kenmerkend,
dat deze nieuwe zet van de Brit
sche politiek juist geschiedt op het
moment, dat voor de Angelsaksi
sche scheepvaart het gebruik van
de Azoren van dringende beteeke
nis wordt met het oog op de
nieuwe aanvalsgolf van de Duit
sche duikbooten. (DN.B.j.
Rusland moet geheel Europa tot
aan het Kanaal bezitten Met
het oog op de internationale de
batten over den invloed der sov
jet-unie in Europa, die thans ge
voerd worden, wijst men in anti
bolsjewistische kringen in de
Portugeesche hoofdstad op den
overvloed van volkomen ondubbel
zinnige stemmen ove£ dit onder
werp uit de Ver. Staten. Zoo
heeft de bekende Amerikaansche
publicist Dewitt Mackenzie reeds
op 3 Augustus in het dikwijls van
officieele zijde geïnspireerde blad
„Philadelphia Inquirer" geschre
ven, dat men er algemeen van
overtuigd is, dat de sovjetunie na
den oorlog door de macht der ge
beurtenissen Oost- en centraal-
Europa en misschien zelfs geheel
Europa tot aan het Kanaal zal
beheerschen. Men zal dan allerlei
veranderingen zien en er zal mis
schien in vele volken een ontwik
keling naar het communisme ko
men. Wanneer men zich dergelijke
uitlatingen voor oogen houdt, zoo
wordt in deze Portugeesche krin
gen verklaard, kan men slechts
met de somberste voorgevoelens
de voorbereidingen voor de drie-
mogendhedenconferentie te Mos
kou volgen. (A.N.P.).
Ook Zweden op genade of on
genade overgeleverd Alleen die
Zweed, die geen greintje verstand
bezit of van een zinloozen haat
vervuld is, kan het doodelijke ge
vaar loochenen of onderschatten,
waarin Zweden zich zal bevinden
op den dag waarop Duitschland
den strijd zou staken. Tot deze
conclusie komt het eerste van een
aangekondigde reeks artikelen in
„Dagsposten" onder het opschrift
„Ook Zweden op genade of onge
nade overgeleverd?"
De schrijver verklaart, dat de
door de Zweedsche pers gevoerde
propaganda het meerendeel der
Zweden van hun nationale instinct
beroofd heeft. Hoe kan een ver
standige Zweed gelooven, dat men
zich gemakkelijker zou kunnen
schikken in een Russische over-
heersching van Europa dan in een
Duitsche: waar de sovjet-unie zal
blijven staan wanneer Duitschland
vernietigd werd, weet niemand,
misschien zelfs niet eens Stalin
zelf. Vast staat echter, dat zij zich
niet zou laten ophouden, voordat
zij de wateren van den Atlanti-
schen Oceaan op de een of andere
plaats zou hebben bereikt.
Noorwegen zou in dat geval on
dervinden, dat het Duitsche juk
hoe zwaar het ook gevoeld wordt,
in werkelijkheid tamelijk licht was
vergeleken met datgene, wat het
land na een Russische overwin
ning te wachten staat. (A.N.P.).
Het A.NP. meldt uit Berlijn:
Volgens den Britschen berich
tendienst heeft de clique van Ba
doglio Duitschland den oorlog
laten verklaren. Een „officieele
mededeeling" zou in den loop van
gisteren den Duitschen ambassa
deur te Madrid overhandigd zijn.
(Het DNH. meldt hierover na
der: Ten aanzien van de z.g. oor
logsverklaring der clique van Ba
doglio aan Duitschland wordt ver
nomen, dat een afgezant van
Badoglio deze verklaring aan
den Duitschen ambassadeur te
Madrid heeft willen overhandigen.
De ambassadeur, Dieckhoff, heeft
den afgezant met oorlogsverkla
ring en al de deur gewezen.)
Te Berlijn wordt een dergelijk
bericht met begrijpelijke ironie
ontvangen, daar het feit als zoo
danig slechts den sluitsteen vormt
van het verraad, dat voor de ge
schiedenis zijn stempel heeft ge
drukt op koning Victor Emanuel,
Badoglio en zijn lieden, Deprac-
tische uitwerking van dezen
maatregel is van weinig beteeke-
nis. In feite strijden reeds weken
elementen die aan Engeland en
Amerika ónderhoorig zijn, tegen
de Duitsche troepen in Italië. Er
wijzigt zich dus niets in den
toestand, zij het dan dat, naar
men gisteren in Berlijn verklaar
de, Badoglio en zijn lieden thans
ook door een nieuw document van
Britsche zijde hun onderwerping
aan de smadelijke Engelsche
eischen bekrachtigen en voor de
openbare meening der wereld te
kennen geven, dat zij voor hun
zuiver persoonlijke belangen ook
niet meer terugschrikken voor de
smerigste handelwijze.
Als belangwekkend wordt in
Berlijn hoogstens het feit naar
voren gebracht, dat de kring van
Badoglio als zoogenaamde „mede
oorlogvoerende macht" niet slechts
door Engeland en de Ver. Staten,
doch ook door de Sovjet-Unie is
erkend, waarmede het uitstrek
ken van den invloed van Sovjet-
Rusland tot andere dan haar
eigen belangensfeer betreffende
kwesties officieel wordt gedocu
menteerd:
De „Voelkischer Beobachter"
schrijft nog: Thans moeten de
Italianen, die van de onderne
ming van Badoglio het onmid
dellijke einde van den oorlog ver
wachtten. aantreden als kanon-
nenvleesch voor de doodsvijanden
van ieder waardig bestaan van
Italië. Zij moeten strijden tegen
Duitschland, welks soldaten ja
renlang Italië hebben beschermd.
De gewetenloosheid van Badoglio
heeft daarmede haar hoogtepunt
bereikt. Hij moet goedvinden, dat
zijn opdrachtgevers hem „slechts
met een tang" aanpakken en hem
laten weten, dat zij zich ongewij
zigd nog alles voorbehouden, wat
in den wapenstilstand geschetst
is. Het kapitulatieregime moet
van te voren alle politieke en
economische maatregelen erkén-
nen, die de bezettingsmogendhe-
den gelasten zullen. Over het lot
van Italië zal dus, zoo schrijft ge
noemd blad verder, niet Badoglio
beslissen, dat hangt van geheel
andere factoren af vooral ook
van de strijdvaardige selectie van
het Italiaansche volk, die zich
verzamelt onder het fascistische
banier en die den smaad zou wil
len uïtwisschen, welken een on
waardige koning en zijn even on
waardige adviseurs over het land
hebben gebracht.
Uit Italië De secretaris der
Italiaansche republikeinsch-fas-
cistische party, Pavolini. heeft
richtlijnen uitgevaardigd betref
fende opneming in de partij. Het
onderzoek van de verzoeken om
opgenomen te worden is de taak
van een commissie van drie in
iedere provincie. De richtlijnen
bepalen, dat meedoogenloos moe
ten worden afgewezen degenen, die
den Duce en het fascisme hebben
verraden, ongeacht vroegere ver
diensten. Daarentegen moet een
grootmoedige houding aangeno
men worden jegens leden van an
dere partijen, vooral partijen met
republikeinsch standpunt. De
partij zal grootendeels een partij
van jonge menschen zijn en haar
aanhang hebben in kringen dei-
arbeiders, boeren, kleine em
ploye's, technici en in de vrije
beroepen. Plutocraten en lieden,
die zich verrijkt hebben, moeten
verre gehouden worden. Bij toe
lating wordt de hoogste prijs ge
steld op fatsoenlijkheid van ka
rakter en een flinken strijders
geest.
Een recent besluit van de re-
publikeinsch-fascistische regee
ring behelst, naar de Italiaan
sche pers meldt, het bijeenroepen
van een constitueerende verga
dering te zijner tijd ten behoeve
van het nemen van besluiten over
regeeringsvorm en beëindiging
van de huidige constitutioneele
crisis. De constitueerende verga
dering zal op grond van verkie
zingen gevormd worden en in
volledigen omvang de volkssouve-
reiniteit verwezenlijken. Haar bij-
eenroeping vooronderstelt een
weloverwogen voorbereiding van
de openbare meening. (D.N3.)
Uitlevering van Ambrosio en
Roatta verlangd Naar de En
gelsche nieuwsdienst meldt, heeft
een liberaal Lagerhuislid de uit
levering geëischt van de aan den
kant van Badoglio staande gene
raals Ambrosio en Roatta als
oorlogsmisdadigers. De minister
van staat, Law heeft hierop ge
antwoord, ervan op de hoogte
te zijn, dat men beschuldigingen
tegen Ambrosio en Roatta heeft
geuit. Deze beschuldigingen wor
den thans onderzocht en indien
zij gemotiveerd zijn zal men „tot
de dienovereenkomstige maatre
gelen overgaan."
Verder heeft minister Law in
het Lagerhuis bekend gemaakt:
„Het is volkomen ontoelaat
baar, dat de koning vaft Italië de
titels voert van „keizer van Ethi
opië" en „koning van Albanië", die
vervat zijn in zijn decreet van 23
September. Deze beide titels zijn
daarin geplaatst „door een ver
gissing van ondergeschikte Ita
liaansche ambtenaren". De re-
geering-Badoglio heeft toegezegd,
dat de koning voortaan slechts
genoemd zal worden koning van
Italië". (D.Ni.).
Kesselrtog's tactiek - De A .NP
correspondent te Berlijn meldt:
De strijd in Italië blijft beperkt
tot gevechten van min of meer
plaatselijken aard en de geal
lieerden hebben tot dusver bij hun
opmarsch naar Rome slechts ge
ringe vorderingen gemaakt. De
tactiek van maarschalk Kessel-
ring is er op gericht, den geal
lieerden opmarsch te vertragen en
alle berichten spreken dan ook
van verwoeden Duitschen tegen
stand, die daarenboven nog door
het terrein begunstigd wordt. Al
vechtend trekken de Duitschers
zich zeer langzaam terug, vooral
in het ver naar achteren gebleven
centrale deel van het front. Op
de beide vleugels stuiten de ge
allieerden daarentegen op uiterst
hardnekkigen tegenstand. Op den
Westelijken vleugel hebben de
Duitschers de Volturno-stelling
nog steeds kunnen houden. In
dien niet in den rug der Duitsche
stellingen nieuwe geallieerde
landingen worden ondernomen -
een gevaar, waarmede Kesselring
steeds rekening moet houden
schijnt de mogelijkheid vaneen
snellen Engelsch-Amerikaanschen
opmarsch gering. Aan den an
deren kant is het de vraag of
maarschalk Kesselring het in dit
gebied op een grooten slag wil
laten aankomen.
De zuiveringsactie op den Balkan
Op den Balkan konden thans,
naar het D.NJB. verneemt, de
resten van een naar de benden
overgeloopen divisie van Badoglio
door de Duitsche troepen worden
ontwapend. Hierbij werden in
Griekenland 2500 en in Montene
gro 7000 soldaten van Badoglio,
die zich bij de rebellen hadden
aangesloten, gevangen genomen.
Ook in de streken, waar door
de onoverzichtelijkheid van het
bergterrein de bedrijvigheid dei-
benden wordt begunstigd, worden
de zuiveringsacties met succes
voortgezet. Nog slechts hier en
daar wagen het de bandieten, die
in kleine verstrooide groepen op
treden, te voorschijn te komen ei?
bedreigen zij de bevolking. Met da
vernietiging van een bendengroep
in het gebergte van Noord-Grie
kenland is de zuiveringsactie ook
in dat gebied tot een einde ge
bracht. Aan de Adriatische kust
bevinden zich alle punten van
strategisch belang, vooral de ha
vens, in Duitsche handen. In
deze streken overvallen de benden
nog slechts afgelegen plaatsjes en
vluchten zij bij de nadering van
Duitsche troepen onmiddellijk
naar het binnenland, om zicli
daar terug te trekken in hun
schuilhoeken in het onherberg
zame gebergte. De actie der ben
den in het Zuidoosten van Europa
wordt daardoor van dag tot dag
onbelangrijker (D.N.B.).
De oorlog ter zee In aan
vulling op het weermachtbericht
verneemt het D.N.B. het volgende:
De toestand van den oorlog ter
zee heeft zich in de afgeloopen
weken aanzienlijk in het nadeel
van Engeland en de Vereenigde
Staten ontwikkeld. Sedert 1 Au
gustus 1943, dus binnen tien we
ken, zijn door Duitsche vloot- en
luchtstrijdkrachten niet minder
dan 140 schepen met 785.000 brt.
in den grond geboord en 284 an
dere schepen met een gezamen-
lijken inhoud van 1.370.000 brt.
min of meer beschadigd, een aan
tal hiervan zoo zwaar dat aange
nomen kan worden dat deze sche
pen verloren zijn gegaan. Ook de
schepen waarvan niet op ondub
belzinnige wijze de ondergang kon
worden waargenomen en die nog
een haven hebben kunnen berei
ken zijn binnen afzienbaren tijd
niet voor den vijandelijken aan
voer beschikbaar, zoodat de voor
de Engelschen en de Amerikanen
werkelijk beschikbare tonnage in
de afgeloopen tien weken met 424
schepen met een totalen inhoud
van 2.155.000 brt. is verminderd.
Ook de oorlogsvloten van Enge
land en de Vereenigde Staten, die
in steeds toenemende mate ge
bruikt moeten worden voor de be
scherming der convooien, hebben
in deze periode zware verliezen
geleden. Tot zinken gebracht wer
den vijf kruisers, 31 torpedojagers,
3 torpedobooten, 18 motortorpedo-
booten alsmede verscheidene duik
booten, mijnenvegers en andere
oorlogsvaartuigen. Bovendien werd
het slagschip „Roma" van de
Badoglio-kliek, dat op het punt
stond zich bij de Britsche vloot te
voegen, door Duitsche bommen
werpers en torpedovliegtuigen in
den grond geboord. In dezelfde
periode werden een slagschip, der
tig kruisers, dertig torpedojagers,
dertien motortorpedobooten als
mede 26 andere eenheden deels
zwaar beschadigd.
Door deze verliezen is in het
bijzonder de duikbootafweer van
de Engelschen en Amerikanen
aanzienlijk verzwakt en dat juist
op een tijdstip, waarop de Duit
sche duikbooten door haar opera
ties in groote gebieden tot in de
Caraibische Zee bewezen hebben,
dat zij thans een bijna onbeperkte
actieradius bezitten. Gezien dezen
toestand waren de Engelschen en
Amerikanen dus gedwongen hun
convooibescherming nog meer te
versterken en deze bescherming
zelfs uit te strekken over de verst-
verwij derde zeegebieden. Daar zij
hiertoe als gevolg van de zware
verliezen aan oorlogsschepen, in
het bijzonder echter van torpedo
jagers en andere voor den con-
vooidienst waardevolle vaartuigen
niet in staat zijn, probeeren zij
zich door een krachtlgeren druk
op neutrale staten schadeloos te
stellen, zooals blijkt uit ■•t «0*