DE BRITSCH-PORTUGEESCHE OVEREENKOMST [ste laargang Donderdag 14 October 1943 No. 25626 Het standpunt van Berlijn. Badoglio verklaart Duitschland den oorlog. De koeien loeien om aardappelschillen. .EIDSCH Si DAGBLAD DAGBLAD VOOB LEIDEN EN OMSTREKEN Het standpunt van de Wilhelm- ■asse ten aanzien van de gebeur- nissen op de Azoren kan als lgt worden samengevat, zoo eldt het AJSfP. uit Berlijn: De door Churchill als een over- nkomst verkondigde maatregel tot stand gekomen onder den uk van eischen in den vorm van n ultimatum door de Britsche geering, gesteld aan de Portu- esche regeering. De Portugee- he regeering heeft zich met het ig op de afpersingen en dreige- enten blijkbaar niet in staat ge- iht zich tegen dezen druk te irzetten. Wanneer Churchill zich iroept op een verdrag uit het lar 1373, dan is hier sprake van doorzichtige propagandatruc, lar dit verdrag geen betrekking eeft op de kwestie der neutrali lit, doch beschouwd moet worden Is een koloniale overeenkomst an bescherming, die in den loop er tijden reeds lang is achter aald en ten doel had Engeland e mogelijkheid te geven zich te ergrijpen aan het Portugeesche oloniale bezit. De thans gesloten vereenkomst vormt een nieuw lid 1 de reeds lange keten van woord reuken, die Engeland tegen Por- igal bedreven heeft. In dit ver and moet herinnerd worden aan e plechtige verklaringen, die En- eland en de Ver. Staten bij de indingsactie in Afrika tegenover 'ortugal en Spanje hebben afge- igd. In een officieele Britsche verkla- Ing van November 1942 wordt ge- sgd: „De Portugeesche regeering rijgt de garantie, dat het in de idoeling ligt van de regeering van ijne Britsche majesteit, dat noch ortugal, noch een van zijn over- fesche gebieden betrokken wor- en bij vijandelijkheden, die uit eze operaties zouden kunnen Dortvloeien. De regeering van ijne majesteit heeft evenmin de edoeling eenige actie te onder- emen, die de Portugeesche ge leden, hetzij in eigen land of rerzee, bij oorlogshandelingen zou unnen betrekken". :Men is er te Berlijn van over- figd, dat bij de actie van Chur- ïill tegen Portugal sprake is van in poging om de Portugeesche eutraliteit in haar fundament te effen en te torpedeeren. Boven- :en betreft het hier een poging n kort voor het begin van de mferentie der ministers van bui- nlandsche zaken te Moskou een iradesucces te boeken, en voorts n de poging, de gevolgen van de «•levende Duitsche duikbootactie i verzwakken. Het Britsche op- eden is het beste bewijs voor ngeland's meedoogenlooze en iscrupuleuze houding tegenover 'ienden en bondgenooten. Aan lie overige neutrale staten moet et duidelijk zijn, dat de nieuwe ctïe tegen Portugal ook op imor is de Portugeesche souverei- iteit door Engelsche contingenten :schonden een illustratie ormt van de politiek van geweld er Britsche regeering tegenover e kleine volken. Voor de Rijksregeering vormt eze jongste ontwikkeling geen frrassing. In Berlijn was men inds lang op de hoogte van de oornemens der Ver. Staten en der kitten tegenover de Azoren. Alle roegere pogingen, die direct of ^direct b.v. via de Brazilaan- che regeering ondernomen jjn, zijn mislukt op de standvas- ige houding van de Portugeesche egeering. Pas de stappen in den orm van een ultimatum van den ant van Engeland hebben het hisgeven van de Azoren bewerk- telligd. Bezorgdheid in Portugal Het eschikbaar stellen van steunpun- ea op de Azoren aan de Engel sen is voor het Portugeesche pu- liek over het algemeen volledig averwachts gekomen. Hoewel de 'Ublicatie geschied is in een vorm 'aarbij het zwaartepunt gelegd rordt op de handhaving van de Portugeesche neutraliteit, valt het toch niet te verwonderen, dat deze wijziging in de Portugeesche bui- tenlandsche politiek bezorgdheid heeft gewekt en in een algemeene gereserveerdheid tot uiting is ge komen. Naast den indruk, dat Portugal een van zijn souvereine rechten heeft prijsgegeven, heeft men het onbehaaglijke gevoel, dat de oorlog dichter bij Portugal in de buurt is gekomen en dat is het wat het Portugeesche publiek het meeste verafschuwt. Stellig geeft men toe, dat het den minister-president weer eens gelukt is Portugal buiten den oor log te houden maar den prijs, die arvoor betaald moest worden, acht men zeer hoog, vooral om dat juist op die manier de moge lijkheid steeds grooter wordt, dat Portugal bij den oorlog betrok ken wordt. In politieke kringen, die een zelf standig oordeel behouden hebben, verneemt men scherpe opmerkin gen over het bondgenootschap met Engeland, dat weliswaar voor En geland voordeelen brengt, maar voor Portugal niets dan nadeelen oplevert. Helaas is dat altijd zoo wanneer er een bondgenootschap gesloten wordt tusschen een ster ken en een kleinen staat maar dit is heel in het bijzonder het geval, wanneer de sterke staat Engeland heet. Engeland maakt van zijn bondgenootschap met Portugal ge bruik om steeds nieuwe concessies af te dwingen. Het is kenmerkend, dat deze nieuwe zet van de Brit sche politiek juist geschiedt op het moment, dat voor de Angelsaksi sche scheepvaart het gebruik van de Azoren van dringende beteeke nis wordt met het oog op de nieuwe aanvalsgolf van de Duit sche duikbooten. (DN.B.j. Rusland moet geheel Europa tot aan het Kanaal bezitten Met het oog op de internationale de batten over den invloed der sov jet-unie in Europa, die thans ge voerd worden, wijst men in anti bolsjewistische kringen in de Portugeesche hoofdstad op den overvloed van volkomen ondubbel zinnige stemmen ove£ dit onder werp uit de Ver. Staten. Zoo heeft de bekende Amerikaansche publicist Dewitt Mackenzie reeds op 3 Augustus in het dikwijls van officieele zijde geïnspireerde blad „Philadelphia Inquirer" geschre ven, dat men er algemeen van overtuigd is, dat de sovjetunie na den oorlog door de macht der ge beurtenissen Oost- en centraal- Europa en misschien zelfs geheel Europa tot aan het Kanaal zal beheerschen. Men zal dan allerlei veranderingen zien en er zal mis schien in vele volken een ontwik keling naar het communisme ko men. Wanneer men zich dergelijke uitlatingen voor oogen houdt, zoo wordt in deze Portugeesche krin gen verklaard, kan men slechts met de somberste voorgevoelens de voorbereidingen voor de drie- mogendhedenconferentie te Mos kou volgen. (A.N.P.). Ook Zweden op genade of on genade overgeleverd Alleen die Zweed, die geen greintje verstand bezit of van een zinloozen haat vervuld is, kan het doodelijke ge vaar loochenen of onderschatten, waarin Zweden zich zal bevinden op den dag waarop Duitschland den strijd zou staken. Tot deze conclusie komt het eerste van een aangekondigde reeks artikelen in „Dagsposten" onder het opschrift „Ook Zweden op genade of onge nade overgeleverd?" De schrijver verklaart, dat de door de Zweedsche pers gevoerde propaganda het meerendeel der Zweden van hun nationale instinct beroofd heeft. Hoe kan een ver standige Zweed gelooven, dat men zich gemakkelijker zou kunnen schikken in een Russische over- heersching van Europa dan in een Duitsche: waar de sovjet-unie zal blijven staan wanneer Duitschland vernietigd werd, weet niemand, misschien zelfs niet eens Stalin zelf. Vast staat echter, dat zij zich niet zou laten ophouden, voordat zij de wateren van den Atlanti- schen Oceaan op de een of andere plaats zou hebben bereikt. Noorwegen zou in dat geval on dervinden, dat het Duitsche juk hoe zwaar het ook gevoeld wordt, in werkelijkheid tamelijk licht was vergeleken met datgene, wat het land na een Russische overwin ning te wachten staat. (A.N.P.). Het A.NP. meldt uit Berlijn: Volgens den Britschen berich tendienst heeft de clique van Ba doglio Duitschland den oorlog laten verklaren. Een „officieele mededeeling" zou in den loop van gisteren den Duitschen ambassa deur te Madrid overhandigd zijn. (Het DNH. meldt hierover na der: Ten aanzien van de z.g. oor logsverklaring der clique van Ba doglio aan Duitschland wordt ver nomen, dat een afgezant van Badoglio deze verklaring aan den Duitschen ambassadeur te Madrid heeft willen overhandigen. De ambassadeur, Dieckhoff, heeft den afgezant met oorlogsverkla ring en al de deur gewezen.) Te Berlijn wordt een dergelijk bericht met begrijpelijke ironie ontvangen, daar het feit als zoo danig slechts den sluitsteen vormt van het verraad, dat voor de ge schiedenis zijn stempel heeft ge drukt op koning Victor Emanuel, Badoglio en zijn lieden, Deprac- tische uitwerking van dezen maatregel is van weinig beteeke- nis. In feite strijden reeds weken elementen die aan Engeland en Amerika ónderhoorig zijn, tegen de Duitsche troepen in Italië. Er wijzigt zich dus niets in den toestand, zij het dan dat, naar men gisteren in Berlijn verklaar de, Badoglio en zijn lieden thans ook door een nieuw document van Britsche zijde hun onderwerping aan de smadelijke Engelsche eischen bekrachtigen en voor de openbare meening der wereld te kennen geven, dat zij voor hun zuiver persoonlijke belangen ook niet meer terugschrikken voor de smerigste handelwijze. Als belangwekkend wordt in Berlijn hoogstens het feit naar voren gebracht, dat de kring van Badoglio als zoogenaamde „mede oorlogvoerende macht" niet slechts door Engeland en de Ver. Staten, doch ook door de Sovjet-Unie is erkend, waarmede het uitstrek ken van den invloed van Sovjet- Rusland tot andere dan haar eigen belangensfeer betreffende kwesties officieel wordt gedocu menteerd: De „Voelkischer Beobachter" schrijft nog: Thans moeten de Italianen, die van de onderne ming van Badoglio het onmid dellijke einde van den oorlog ver wachtten. aantreden als kanon- nenvleesch voor de doodsvijanden van ieder waardig bestaan van Italië. Zij moeten strijden tegen Duitschland, welks soldaten ja renlang Italië hebben beschermd. De gewetenloosheid van Badoglio heeft daarmede haar hoogtepunt bereikt. Hij moet goedvinden, dat zijn opdrachtgevers hem „slechts met een tang" aanpakken en hem laten weten, dat zij zich ongewij zigd nog alles voorbehouden, wat in den wapenstilstand geschetst is. Het kapitulatieregime moet van te voren alle politieke en economische maatregelen erkén- nen, die de bezettingsmogendhe- den gelasten zullen. Over het lot van Italië zal dus, zoo schrijft ge noemd blad verder, niet Badoglio beslissen, dat hangt van geheel andere factoren af vooral ook van de strijdvaardige selectie van het Italiaansche volk, die zich verzamelt onder het fascistische banier en die den smaad zou wil len uïtwisschen, welken een on waardige koning en zijn even on waardige adviseurs over het land hebben gebracht. Uit Italië De secretaris der Italiaansche republikeinsch-fas- cistische party, Pavolini. heeft richtlijnen uitgevaardigd betref fende opneming in de partij. Het onderzoek van de verzoeken om opgenomen te worden is de taak van een commissie van drie in iedere provincie. De richtlijnen bepalen, dat meedoogenloos moe ten worden afgewezen degenen, die den Duce en het fascisme hebben verraden, ongeacht vroegere ver diensten. Daarentegen moet een grootmoedige houding aangeno men worden jegens leden van an dere partijen, vooral partijen met republikeinsch standpunt. De partij zal grootendeels een partij van jonge menschen zijn en haar aanhang hebben in kringen dei- arbeiders, boeren, kleine em ploye's, technici en in de vrije beroepen. Plutocraten en lieden, die zich verrijkt hebben, moeten verre gehouden worden. Bij toe lating wordt de hoogste prijs ge steld op fatsoenlijkheid van ka rakter en een flinken strijders geest. Een recent besluit van de re- publikeinsch-fascistische regee ring behelst, naar de Italiaan sche pers meldt, het bijeenroepen van een constitueerende verga dering te zijner tijd ten behoeve van het nemen van besluiten over regeeringsvorm en beëindiging van de huidige constitutioneele crisis. De constitueerende verga dering zal op grond van verkie zingen gevormd worden en in volledigen omvang de volkssouve- reiniteit verwezenlijken. Haar bij- eenroeping vooronderstelt een weloverwogen voorbereiding van de openbare meening. (D.N3.) Uitlevering van Ambrosio en Roatta verlangd Naar de En gelsche nieuwsdienst meldt, heeft een liberaal Lagerhuislid de uit levering geëischt van de aan den kant van Badoglio staande gene raals Ambrosio en Roatta als oorlogsmisdadigers. De minister van staat, Law heeft hierop ge antwoord, ervan op de hoogte te zijn, dat men beschuldigingen tegen Ambrosio en Roatta heeft geuit. Deze beschuldigingen wor den thans onderzocht en indien zij gemotiveerd zijn zal men „tot de dienovereenkomstige maatre gelen overgaan." Verder heeft minister Law in het Lagerhuis bekend gemaakt: „Het is volkomen ontoelaat baar, dat de koning vaft Italië de titels voert van „keizer van Ethi opië" en „koning van Albanië", die vervat zijn in zijn decreet van 23 September. Deze beide titels zijn daarin geplaatst „door een ver gissing van ondergeschikte Ita liaansche ambtenaren". De re- geering-Badoglio heeft toegezegd, dat de koning voortaan slechts genoemd zal worden koning van Italië". (D.Ni.). Kesselrtog's tactiek - De A .NP correspondent te Berlijn meldt: De strijd in Italië blijft beperkt tot gevechten van min of meer plaatselijken aard en de geal lieerden hebben tot dusver bij hun opmarsch naar Rome slechts ge ringe vorderingen gemaakt. De tactiek van maarschalk Kessel- ring is er op gericht, den geal lieerden opmarsch te vertragen en alle berichten spreken dan ook van verwoeden Duitschen tegen stand, die daarenboven nog door het terrein begunstigd wordt. Al vechtend trekken de Duitschers zich zeer langzaam terug, vooral in het ver naar achteren gebleven centrale deel van het front. Op de beide vleugels stuiten de ge allieerden daarentegen op uiterst hardnekkigen tegenstand. Op den Westelijken vleugel hebben de Duitschers de Volturno-stelling nog steeds kunnen houden. In dien niet in den rug der Duitsche stellingen nieuwe geallieerde landingen worden ondernomen - een gevaar, waarmede Kesselring steeds rekening moet houden schijnt de mogelijkheid vaneen snellen Engelsch-Amerikaanschen opmarsch gering. Aan den an deren kant is het de vraag of maarschalk Kesselring het in dit gebied op een grooten slag wil laten aankomen. De zuiveringsactie op den Balkan Op den Balkan konden thans, naar het D.NJB. verneemt, de resten van een naar de benden overgeloopen divisie van Badoglio door de Duitsche troepen worden ontwapend. Hierbij werden in Griekenland 2500 en in Montene gro 7000 soldaten van Badoglio, die zich bij de rebellen hadden aangesloten, gevangen genomen. Ook in de streken, waar door de onoverzichtelijkheid van het bergterrein de bedrijvigheid dei- benden wordt begunstigd, worden de zuiveringsacties met succes voortgezet. Nog slechts hier en daar wagen het de bandieten, die in kleine verstrooide groepen op treden, te voorschijn te komen ei? bedreigen zij de bevolking. Met da vernietiging van een bendengroep in het gebergte van Noord-Grie kenland is de zuiveringsactie ook in dat gebied tot een einde ge bracht. Aan de Adriatische kust bevinden zich alle punten van strategisch belang, vooral de ha vens, in Duitsche handen. In deze streken overvallen de benden nog slechts afgelegen plaatsjes en vluchten zij bij de nadering van Duitsche troepen onmiddellijk naar het binnenland, om zicli daar terug te trekken in hun schuilhoeken in het onherberg zame gebergte. De actie der ben den in het Zuidoosten van Europa wordt daardoor van dag tot dag onbelangrijker (D.N.B.). De oorlog ter zee In aan vulling op het weermachtbericht verneemt het D.N.B. het volgende: De toestand van den oorlog ter zee heeft zich in de afgeloopen weken aanzienlijk in het nadeel van Engeland en de Vereenigde Staten ontwikkeld. Sedert 1 Au gustus 1943, dus binnen tien we ken, zijn door Duitsche vloot- en luchtstrijdkrachten niet minder dan 140 schepen met 785.000 brt. in den grond geboord en 284 an dere schepen met een gezamen- lijken inhoud van 1.370.000 brt. min of meer beschadigd, een aan tal hiervan zoo zwaar dat aange nomen kan worden dat deze sche pen verloren zijn gegaan. Ook de schepen waarvan niet op ondub belzinnige wijze de ondergang kon worden waargenomen en die nog een haven hebben kunnen berei ken zijn binnen afzienbaren tijd niet voor den vijandelijken aan voer beschikbaar, zoodat de voor de Engelschen en de Amerikanen werkelijk beschikbare tonnage in de afgeloopen tien weken met 424 schepen met een totalen inhoud van 2.155.000 brt. is verminderd. Ook de oorlogsvloten van Enge land en de Vereenigde Staten, die in steeds toenemende mate ge bruikt moeten worden voor de be scherming der convooien, hebben in deze periode zware verliezen geleden. Tot zinken gebracht wer den vijf kruisers, 31 torpedojagers, 3 torpedobooten, 18 motortorpedo- booten alsmede verscheidene duik booten, mijnenvegers en andere oorlogsvaartuigen. Bovendien werd het slagschip „Roma" van de Badoglio-kliek, dat op het punt stond zich bij de Britsche vloot te voegen, door Duitsche bommen werpers en torpedovliegtuigen in den grond geboord. In dezelfde periode werden een slagschip, der tig kruisers, dertig torpedojagers, dertien motortorpedobooten als mede 26 andere eenheden deels zwaar beschadigd. Door deze verliezen is in het bijzonder de duikbootafweer van de Engelschen en Amerikanen aanzienlijk verzwakt en dat juist op een tijdstip, waarop de Duit sche duikbooten door haar opera ties in groote gebieden tot in de Caraibische Zee bewezen hebben, dat zij thans een bijna onbeperkte actieradius bezitten. Gezien dezen toestand waren de Engelschen en Amerikanen dus gedwongen hun convooibescherming nog meer te versterken en deze bescherming zelfs uit te strekken over de verst- verwij derde zeegebieden. Daar zij hiertoe als gevolg van de zware verliezen aan oorlogsschepen, in het bijzonder echter van torpedo jagers en andere voor den con- vooidienst waardevolle vaartuigen niet in staat zijn, probeeren zij zich door een krachtlgeren druk op neutrale staten schadeloos te stellen, zooals blijkt uit ■•t «0*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1943 | | pagina 1