Strijd in het Oosten onverminderd
REDE VAN CHURCHILL
4ste Jaargang
Woensdag 22 September 1943
No. 25607
Geen starre
verdediging.
Bewaar Uw aardappel
schillen - de koe maakt
er melk van.
Oorlogssituatie bekeken
VERDUISTEREN
Invoering normalen tijd
BEKENDMAKING.
Nieuwe vonnissen van
het Deutsche Landes-
gericht.
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
d
E
In militaire kringen te Berlijn
rrluidt, dat de groote slag tus-
hen Donetz en Dnjepr met on-
rminderde hevigheid voort-
ïurt. Op de brandpunten in den
jidelijken en den centralen sec-
die beide van aanzienlijke be-
«kenis zijn, brengen de bolsje-
isten nieuwe massa's troepen en
ateriaal in het vuur.
Uit de bewegelijk gevoerde ge-
chten kan worden afgeleid, dat
it sovjet-offensief in de afgeloo-
in weken wel een territoriaal
icces gebracht heeft, dat een be-
ip als „overwinning" daarvoor
hter niet gebruikt kan worden,
ndat niet kan worden ontkend,
it de Duitsche bewegingen vol-
:ns de plannen geschieden, meldt
it D.N.B.
In het Donetzgebied is het den
ilsjewisten, in weerwil van het
jbruik van gemechaniseerde for-
aties op de grootste schaal, niet
•lukt Duitsche afdeelingen in te
üiten. Wel konden daar wiggen
in de sovjetstrijdkrachten afge-
leden en vernietigd worden. Van
jzondere beteekenis is de reeds
eken durende tegenstand van
uitsche divisies ten W. en Z.W.
a in Charkof, waar het den bolsje-
Isten niet gelukt is hun plan ten
tvoer te leggen, n.l. het snelle
irollen van het front naar het
esten.
En de A.N.P.-correspondent te
rlijn voegt hieraan nog toe:
Reeds eerder is te Berlijn van
roegde zijde verklaard, dat men,
ïeinde gunstiger voorwaarden
»r de verdediging te scheppen,
t Oostelijk front terug wil ne
en liever dan door een starre
■rdediging van het terrein on-
jodige offers aan menschen en
ateriaal te brengen, hetgeen te
inder gerechtvaardigd zou zijn,
iar men ook rekening heeft te
,te|)uden met uitbreiding der fron-
n elders in Europa. Waar het
rugtrekken van het Oostelijke
tnt een einde zal nemen, ver
aart men te Berlijn nog niet te
innen zeggen. Dit houdt natuur-
k verband met verscheidene fac-
ren als het weer en de terreln-
isteldheid. Normaal kan men re
nen. dat het nog ongeveer een
aand zal duren voor de weersge-
eldheid zoodanig zal zijn. dat de
rechtshandelingen hiervan in
nstige mate den invloed onder-
nden. Te verwachten is, dat de
middels drassig geworden bodem
m de voortzetting van het bols-
tristische offensief aanzienlijk
1 belemmeren. De grenzen van
t door de Duitsche legers opge
ven terrein worden mede be-
ald door de geografische facto-
n. In den rug van het Duitsche
mt ligt thans de Dnjepr. die,
thans ten deele, de basis van een
Duitsche verdedigings-
ceslie, zou kunnen vormen, aange-
Jmen dat belangrijke steunpun-
i als Smolensk, Gomel en Kief
nnen worden behouden. Het
lang van deze bolwerken is evi-
nt, daar, indien deze zouden
)eten worden prijsgegeven, het
litsche front bij een verder te-
Itrekken door de Pripet-moe-
ssen in 2 deelen dreigt te wor-
eptf a gesplitst, hetgeen de verdedi-
b ig uiteraard aanzienliik zou be-
5022 :eiIiiken-
tl De ontruiming van Noworossiisk
In een door het D.N.B. ontvan-
a frontbericht wordt gezegd, dat
ontruiming van Noworossiisk is
schied met de nauwkeurigheid
Q een uurwerk en vrijwel zonder
den lemmering door den vijand.
Diiini eds dagen tevoren was al het
Luk iteriaal uit de stad verwijderd.
Tel Ie belangrijke gebouwen en in
flaties had men in de lucht
o D» en vliegen. Geen schroefje, geen
erve-wiel, geen schot munitie
°l 1 in handen van den vijand.
Jj'agi oral de haven werd voor langen
8 u i onbruikbaar gemaakt. De ge-
fle burgerbevolking verliet met
ïshur Duitsche troepen vrijwillig de
«i. Zij ging vóór de eigenlijke
truiming weg en trok in einde-
colonnes met wagens, waar
op het huisraad was geladen, langs
de wegen, vluchtend voor het doo-
delijk gehate en gevreesde bolsje
wisme.
De strijd in Italië De A.N.P.-
correspondent te Berlijn meldt:
De strijd in Italië is op het oogen-
blik beperkt tot plaatselijke ge
vechten. Nu de Geallieerden bij
Salerno eenigszins vasten voet
schijnen te hebben verkregen, is
aan te nemen, dat zij hun strijd
krachten, die door nieuwe landin
gen worden versterkt, opnieuw
groepeeren, alvorens den definitie
ven stoot naar het Noorden en
Westen te wagen.
Wat de verdere plannen der Ge
allieerden zijn, is uiteraard niet te
zeggen, doch van Duitsche zijde
hoort men de opvatting, dat, als
de Duitsche weermacht niet zoo
snel op de landing had gereageerd,
waarschijnlijk terstond nieuwe Ge
allieerde troepen op den Balkan
zouden zijn geland, waarschijnlijk
in de hoop van de partisanen al
daar den noodigen steun te vin
den. Deze partisanen zouden vol
gens Anglo-Amerikaansche be
richten een groot deel van de Dal-
matijnsche kust hebben bezet,
doch, hoewel men van Duitsche
zijde toegeeft dat enkele groepen
partisanen wellicht tot de Adria-
tische kust hebben weten door te
dringen acht men bedoelde pro
pagandistische berichten ten zeer
ste overdreven en vertrouwt men,
hun verzet te kunnen breken.
Driemogendhedenconf eren tie te
Moskou De diplomatieke cor
respondent van Reuter schrijft,
dat thans „op toonaangevende
wijze" verklaard kan worden, dat
de drie-mogendhedenconferentie
te Moskou gehouden zal worden.
Het nauwkeurige tijdstip kan nog
niet worden medegedeeld. In ieder
geval echter zal de conferentie
„in de eerstkomende weken" ge
houden worden. (D N.B.)
Marschall generalissimus Dit
Washington meldt de Britsche
berichtendienst: „een hoogge
plaatste officieele persoonlijk
heid" heeft verklaard, dat presi
dent Roosevelt en minister-presi
dent Churchill generaal Marshall
hebben uitverkoren voor de func
tie van opperbevelhebber van alle
Anglo-amerikaansche strijdkrach
ten op de verschillende oorlogs-
tooneelen. (D.N.B.)
Amerika na den oorlog Vol
gens een Reuterbeicht uit Was
hington heeft het Huis van Afge
vaardigden gisteravond met 360
tegen 29 stemmen een voorstel -
Fulbright aangenomen. Dit voor
stel verplicht de Ver. Staten na
den oorlog aan een internationale
organisatie deel te nemen.
(D.N.B.)
Toen Churchill gisteren de
vergadering van het Lagerhuis
betrad, werd hij door de afge
vaardigden met lang aangehou
den bijval verwelkomd, meldt de
Engelsche nieuwsdienst. In zijn
rapport over de oorlogssituatie
verklaarde Churchill, dat de ope
raties in Noord-Afrika en de
opening van een nieuw front in
de ttfiddellandsche Zee door hem
nooit zijn beschouwd als vervan
ging voor een rechtstreekschen
aanval op Duitschland via het
Kanaal in Frankrijk en de lage
landen. Het front in de Middel-
landsche Zee is veeleer gedacht
als „voorlooper" voor den hoofd
aanval op Duitschland en zijn
bondgenooten. Bij zijn bezoek aan
Washington in Juni 1942 is alleen
besloten Noord-Afrika te bezet
ten. Toen heeft juist de terug
tocht naar El Alamein plaats ge
had met een verlies van 80.000
man der geallieerde troepen.
Daardoor waren „zeer ernstige
besluiten" noodig geworden. In
November 1942 is toen besloten
Noord-Afrika niet te gebruiken
als verblijfplaats, doch als spring
plank en alle voorbereidingen te
treffen vcor den inval op Sicilië,
ten einde te pogen, Italië van
den oorlog uit te schakelen.
Ik noem het front, dat de geal
lieerden eerst in Afrika, vervol
gens op Sicilië en thans in Italië
gevormd hebben, het „derde
front". Het „tweede front", dat
reeds bestaat, is nog niet in ge
bruik. Over het tijdstip, waarop
dit front actief zal blijken te zijn,
wilde.hij geen mededeeling doen.
Op zekeren dag, wanneer Enge
land en de Ver. Staten het juiste
oogenblik gekomen achten, zal
ook op dit front „de poort wor
den opengeworpen" en zal een
„massale invasie van het conti
nent vanuit het Westen tegelijk
met eer invasie vanuit het Zui
den" beginnen.
De Engelsche regeering zal zich
niet tot grootsch opgezette oor
logsoperaties tegen beter weten in
laten dwingen of overhalen om
een politieke eenstemmigheid of
bijval uit alle kringen te verkrij
gen. Het bloedigste deel van
dezen oorlog, zoo verklaarde Chur-
Van hedenavond 19-45 unr
tot morgenochtend 7.15 uur.
De maan kwam vannacht op te
0.12 uur en gaat onder te 16,28 u.
chili, het bloedigste hoofdstuk
voor Groot-Brittannië en de Ver.
Staten ligt nog voor ons.
Uit de verdere uitlatingen van
Churchill bleek, dat de vorming
van een inter-geallieevde Middel-
landsche Zee-commissie berust op
een verzoek van Stalin. Op het
oogenblik worden de noodige voor
bereidingen getroffen voor een
conferentie van de ministers van
buitenlandsche zaken der drie
landen of hun vertegenwoordi
gers. „Wij zien voorts, zeide Chur
chill verder, vol vertrouwen een
daarop volgende conferentie tus-
schen Roosevelt. Stalin en mijn
persoon nog voor het einde van
het jaar tegemoet." In dit ver
band meende Churchill, dat „zon
der het nauwe, hartelijke en duur
zame deelgenootschap tusschen
Sovjet-Rusland, Engeland en de
Vereen. Staten de geallieerden aan
het einde van dezen oorlog zou
den moeten vaststellen, dat zij
zich in een periode van nog' groo-
tere verwarring bevinden."
In het- verdere verloop van zijn
rede zeide Churchill, dat er de
laatste vier maanden geen enkel
koopvaardijschip der geallieerden
door optreden van den vijand in
het Noordelijke deel van den At-
lantischen Oceaan tot zinken is
gebracht. Thans, zoo zeide Chui»-
chill, zijn de Duitsche duikbooten
weer actief geworden en op het
oogenblik wordt een geallieerd
c-onvooi door Duitsche onderzeeërs
aangevallen.
Voorts deelde Churchill mede,
dat de Britsche en Amerikaan-
sche luchtmacht de stelselmatige
verwoesting van de Duitsche ste
den door bomaanvallen zal voort
zetten.
DE OORLOG TEGEN JAPAN
Het nieuwe Geallieerde com
mando voor Zuid-Oost Azië in
Britsch-Indië wordt ingericht om
de oorlogvoering tegen Japan te
versterken. De nieuwe Geallieer
de opperbevelhebber, admiraal
Mountbatten, zal binnenkort met
een staf van officieren in Br.-
Indië aankomen om daar een ge
combineerd Geallieerd hoofdkwar
tier naar het model van het
hoofdkwartier van generaal Eisen
hower in te richten. Deze vorm
van een gecombineerd Geallieerd
hoofdkwartier in Br.-Indië, zoo
merkte Churchill op, is volstrekt
noodzakelijk. Het Geallieerd op
perbevel voor Zuid-Oost Azië zal
van de normale commando-in
stantie in Br.-Indië losgemaakt
worden, ingeval een groot opgezet
te en omvangrijke veldtocht
OP 4 OCTOBER.
De ministerraad voor de rijks
verdediging heeft besloten, in den
winter 1943/'44 wederom den nor
malen tijd in te voeren, meldt het
D.N.B. uit Berlijn. De overgang
van zomertijd op normalen tijd
geschiedt op Maandag 4 October
1943, des ochtends te 3 uur. Op
dat oogenblik worden alle klokken
een uur achteruitgezet.
aan of buiten de grens van Br.-'
Indië moet worden uitgevoerd.
Churchill maakte bekend, dat het
Geallieerde hoofdkwartier voor
Zuid Oost-Azië in Delhi wordt ge
ïnstalleerd, opdat het in het meest
intieme contact zal staan met de
Br.-Indische regeering. Churchill
beweerde, dat de oprichting van
het Geallieerde opperbevel in
Zuid Oost-Azië en de benoeming
van admiraal Mountbatten door
Tsjang Kai Sjek op de meest
warme wijze zijn toegejuicht.
DE GEBEURTENISSEN
IN ITALIË.
Over de gebeurtenissen in Italië
verklaarde Churchill, dat na den
val van Mussolini de Geallieerden
er naar hadden gestreefd in Italië
een autoriteit te vinden, met wien
zij konden onderhandelen, tenein
de de onvoorwaardelijke capitula
tie van Italië in den kortsten tijd
en met zoo weinig mogelijk offers
aan bloed aan den kant der Ge
allieerden als maar mogelijk tot
stand te brengen. Geleidelijk, zoo
zeide Churchill, strekte de regee-
ring-Badoglio langs verschillende
kanalen haar voelhorens uit, in
formeerde naar de Geallieerde
voorwaarden voor een capitulatie,
terwijl zij tegelijkertijd verklaarde,
dat de moeilijkheden waartegen
over zij zich zag staan, groot wa
ren. De Geallieerden, zoo ging
Churchill voort, konden hun me
degevoel met deze moeilijkheden
niet ontzeggen. Zij gaven de re-
geering-Badoglio op alle toenade-
rings-pogingen echter slechts dit
eene antwoord: „de capitulatie
moet onvoorwaardelijk zijn".
Omtrent het verdere verloop
van de gebeurtenissen na den val
van Mussolini zeide Churchill, dat
op 15 Augustus een afgezant van
Badoglio, een officier met den
rang van generaal, een bezoek
bracht aan den Britschen ambas
sadeur in Madrid, Sir Samuel
Hoare, met een geloofsbrief, waar
uit bleek, dat hij in opdracht van
Badoglio kwam en dat Badoglio
bereid was aan den kant van de
Geallieerden tegen Duitschland te
treden zoodra de Geallieerden in
iië geland waren.
Churchill verklaarde, dat het
geen toeval is, dat hij zich juist op
dat oogenblik in Quebec voor con
ferentiedoeleinden bij Roosevelt
bevond. In overeenstemming met
Roosevelt en met goedkeuring van
het Britsche oorlogskabinet werd
toen het besluit genomen generaal
Eisenhower instructie te geven
Britsche en Amerikaansche offi
cieren van den generalen staf uit
te zenden, die met de afgezanten
van Badoglio in Lissabon een sa
menkomst moesten hebben. Voorts
verklaarde Churchill, dat Stalin
van de gebeurtenissen in Italië
terstond op de hoogte werd ge
bracht. Op 19 Augustus werd een
conferentie gehouden tusschen de
officieren van den Geallieerden
generalen staf en den afgezant
van Badoglio in Lissabon. Op deze
conferentie werden den afgezant
van Badoglio de capitulatie-voor
waarden voorgelegd, welke reeds
eenige weken tevoren in een uit
voerige bespreking tusschen Wa
shington, Londen en het hoofd
kwartier van generaal Eisenhower
waren vastgelegd.
Woordelijk ging Churchill verder:
„Hoe drastisch de capitulatie
voorwaarden ook waren, de afge
zant van Badoglio wees ze niet
van de hand en verklaarde tegelij
kertijd, dat zijn bezoek ten doel
had te bespreken, hoe Italië zich
met de Geallieerden kon vereeni
gen bij den oorlog tegen Duitsch
land".
Over de verdere gebeurtenissen
zeide Churchill dat de afgezant
van Badoglio, een generaal met de
voorwaarden der Geallieerden op
23 Aug. uit Lissabon was vertrok
ken. Daarbij werd hem onomwon
den van den kant der Geallieer-
De höhere SS- und Polizei-
führer Nordwest deelt mede:
Door het Polizeistandgericht
Assen zijn den ZOsten September
1943 wegens drie overvallen op
het gemeentehuis van Stadska
naal, wegens een overval op het
gemeentehuis van Exloo en we
gens den moord op Reilingh, die
reeds jarenlang lid van de
N.S.B. was. de hieronder ge
noemde Nederlanders ter dood
veroordeeld:
de handelaar Johannes Vis uit
Stadskanaal;
de ziekenverpleger Gert Por uit
Zuidlaren
de reiziger Anne Rutgers uit
Stadskanaal;
de boekhouder Jan Toet uit
Staphorst:
de machinist Pieter van Laar
hoven uit Hasselt;
de gemeenteambtenaar Wessel
Knot uit Zuidlaren;
de leider van het Arbeidsbureau
Rendert Poel uit Grijpskerk:
de H.B.S.-leerling Jans Diemer
uit Borger;
de landbouwer Roelof Tuin uit
Valthermond;
de gemeentesecretaris Andries
Diepenbrug uit Odoorn.
Het vonnis werd 2 uur na de
uitspraak voltrokken.
Een verslag van de rechtzit
ting zal nader gepubliceerd
worden.
De höhre SS- und Polizei-
führer Nord-West,
(w.g.) Rauter,
SS-Obergruppenführer und
General der Polizei.
Door het Deutsche Landesge-
richt zijn en zullen de komende
weken nog voortdurend een groot
aantal gevallen worden behandeld
van beklaagden, die in strijd met
de beschikking van 13 Mei 1943
hun radiotoestellen niet hebben
ingeleverd. Zoo zijn b.v. op een
zitting .van het Deutsche landes-
gericht in Den Haag niet minder
dan 13 van dergelijke gevallen be
handeld. Alle beklaagden moesten
het overtreden der beschikking
boeten met verbeurdverklaring van
hun toestellen en kregen behalve
gevangenisstraffen ook geldstraf
fen, die meestal een veelvoud be
droegen van de aanschaffings
waarde van de toestellen.
Van de in den Haag behandelde
zaken is vooral belangwekkend die
van den koopman B. te D. B. had
een oud radiotoestel ingeleverd en
zijn nieuwe radiotoestel verstopt
onder het dak van het huis van
zijn buurman, zonder dat deze daar
iets van wist. Hij was er dus niet
voor teruggeschrokken ook zijn
buurman aan een vervolging bloot
te stellen.
den verklaard, dat de capitulatie
voorwaarden voor de civiele en
bestuursaangelegenheden later
zouden worden voorgelegd. De af
gezant van Badoglio was toen on
der de grootste geheimhouding
naar Rome teruggekeerd. Hij be
loofde vóór 31 Augustus antwoord
te geven aan het hoofdkwartier
van generaal Eisenhower.
In dien tusschentijd kwam een
tweede Italiaansche generaal ln
opdracht van Badoglio aan, die bij
wijze van geloofsbrief den Brit
schen generaal Carton de Wiart
meebracht. Deze tweede delegatie
van Badoglio kon echter naar
Churchill verklaarde den loop der
gebeurtenissen niet beïnvloeden,
zoodat generaal de Wiart in de
gevangenschap wilde terugkeeren.
De lasthebber van Badoglio sloeg
dit voorstel echter van de hand,
zoodat generaal de Wiart zich in
vrijheid naar Engeland kon bege
ven.
Op 31 Augustus kwam de afge
zant van Badoglio met een verte
genwoordiger van generaal Eisen
hower in Syracuse bijeen en ver
klaarde, dat Badoglio bereid was
de onvoorwaardelijke capitulatie
te aanvaarden. De bekendmaking
van den wapenstilstand werd door
de Geallieerden vastgesteld op
het oogenblik, dat naar feu» as*
