DINSDAG 25 AUGUSTUS 1942
No. 25278
Stalingrad bedreigd
83ste Jaargang
Ook uit het Zuiden
Het echec van Dieppe
De oorlogsverklaring van Brazilië
De Britsche verliezen
ter Zee
Verspreide Berichten
Algemeene inventarisatie
voorraden textielproducten
Dr. Thierack, Duitsch
Minister van Justitie
Verduisteren:
Venlverbod van groente en fruil
Saboiagepoging op
spoorwegfraject bij Deventer
BINNENLAND
Het ontstaan van de
distributie-bescheiden
Over den Nederlandschen Staat
in het nieuwe Europa
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J, W. Hermy.
Telef. Directief en Administratie
25041 (2 lijnen) Gironummer: 5705t>
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Telef Redactie 21507
Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst, Lelden.
Pl.verv.: K Been. Lelden.
I
De A.N.P.-correspondent te Berlijn meldt: de
strijd om Stalingrad is begonnen. Ten N.W. van
deze stad zijn, naar in 't Duitsche weermachtbe-
zicht is meegedeeld, Duitsche infanteriedivisies
en snelle troepen over den Don getrokken.
Uit de formuleering blijkt, dat niet slechts
bruggehoofden op den Oostelijken oever van
den Don gevormd zijn, doch dat zich daar reeds
een belangrijke strijdmacht bevindt.
Niet alleen, dat hierdoor Stalingrad, waar een
groot deel der sovjet-Russische pantserwagens
vervaardigd wordt, ernstig bedreigd wordt, ook
de verbinding van de bolsjewistische troepen,
die zich ten Zuiden van den door Don en Wolga
ge vormden „flesschenhals" bevinden, verkeert in
gevaar.
Het is niet bekend, waar zich de Duitsche
troepen, die tusschen Don en Sal in Oostelijke
richting zijn opgerukt, thans bevinden, doch het
ligt voor de hand, dat ook deze een bedreiging
voor Stalingrad vormen, en wel uit Zuidelijke
richting.
In het Westen en Noorden van den Kauka-
sus vorderen de Duitsche en verbonden troe
pen goed, niettegenstaande het moeilijke terrein
met zijn hooge bergketens naast diepe kloven,
waarin de bolsjewisten bovendien nog talrijke
versperringen hebben aangelegd.
De Kaukasus, waarvan de hoogste top, de
Elbroes, 5629 meter hoog is, wordt slechts door
enkele wegen doorsneden. Het beste is de ver-
keerstoestand nog in het Westelijke deel, waar
zich enkele spoorwegen bevinden, namelijk die
van Krasnodar naar Noworosisk en die van Ar
mavir naar Toeapse.
De niet zeer talrijke passen liggen des win
ters onder de sneeuw en voor de troepen biedt
het terrein geringe verzorgingsniogelijkheden,
zoodat voorraden dienen te worden meegevoerd.
Het Kaukasus-gebied omvat niet minder dan
acht klimaatzones.
Uit dit alles blijken de moeilijkheden, waar
mede de Duitsche en verbonden troepen bij hun
opmarsch te kampen hebben, doch welke tot
dusver niet hebben kunnen verhinderen, dat
gestadig terrein gewonnen wordt.
COMMANDANT VAN DIEPPE'S GARNIZOEN
VERTELT.
De A.NP.-correspondent te Berlijn meldt:
Met welke groote offers de Engelschen hun
mislukte landingspoging bij Dieppe hebben.moe-
ten betalen, blijkt uit de mededeelingen op de
persconferentie van majoor von Bonnin, den
commandant van het te Dieppe gelegerde batal
jon, dat den Anglo-Amerikaarischen aanval
heeft helpen afslaan.
Reeds in den wereldoorlog heb ik, aldus ma
joor von Bonnin, veel gruwelijke tooneelen aan
schouwd. doch dit alles wordt nog overtroffen
door het beeld, dat het strand van Dieppe na
de vlucht der Engelsch-Amerikaansche lan
dingstroepen bood.
Voor zoover de gelande soldaten niet reeds in
de booten den dood hadden gevonden, waren zij
door het geconcentreerde Duitsche afweervuur
letterlijk als halmen op het veld neergemaaid.
Dagenlang heeft men de lijken bij vrachtauto's
vol weggevoerd, terwijl nog steeds nieuwe lijken
a anspoelen.
Daartegenover zonken de geringe eigen ver
liezen der Duitschers volkomen in het niet. Het
aantal vermisten, waarvan kan worden veron
dersteld dat zy als gevangenen op de Britsche
schepen zijn meegevoerd, bedraagt niet meer
dan tien.
Dieppe was volgens majoor von Bonnin als
landingsplaats uitgekozen, omdat het een goede
en voor het beoogde doel zeer bruikbare haven
bezit en bovendien omdat van daar de kortste
weg naar Parijs leidt. Hadden de Engelschen
naar Parijs kunnen oprukken, dan zou hun pres
tige eensklaps weder aanzienlijk gestegen zijn.
Ook hieruit blijkt dus, dat een invasie in op
tima forma in de bedoeling lag. Ook de groote
breedte 20 K.M. waarover de landings
actie zich uitstrekte, spreekt in dit verband dui
delijke taal. Majoor von Bonnin besloot met
uiting te geven aan zijn overtuiging, dat de En
gelschen met het oog op de opgedane ervarin
gen niet nog eens zullen trachten, op dit punt
een landingspoging te wagen. Echter ook op
andere punten zullen zij dezelfde ervaring moe
ten opdoen, zoo zei hij.
Reeds den eersten dag van den oorlogstoe
stand tusschen Brazilië en Duitschland zouden,
naar uit Rio de Janeiro vernomen wordt, hon
derden onderdanen der spilmogendheden gear
resteerd zijn. Bovendien zouden de autoriteiten
bepaald hebben, dat alle Duitschers en Ita
lianen, die „de openbare veiligheid in gevaar
zouden kunnen brengen" achter slot en grendel
gezet worden.
In Berlijnsche politieke kringen merkt men
op, aldus het D-N.B., dat de poging van de
Amerikaansche en Engelsche propaganda om
aan de z.g. oorlogsverklaring van Brazilië een
bijzonder groote beteekenis te hechten, naar
Duitsche opvatting «lechts in zooverre gerecht
vaardigd is, omdat de stap van Brazilië, poli
tiek beschouwd, gelijk staat met de volledige
onderwerping aan de Ver. Staten. Van militair
gezichtspunt uit wordt hij zonder belang ge
acht, daar de militaire machtsmiddelen, voor
zoover Brazilië die bezit, reeds onbeperkt ter
beschikking van de Ver. Staten gesteld waren.
De Asmogendheden, zoo merkt men te Berlijn
op, waren reeds lang op de hoogte van de on
neutrale, ja vijandige houding van de Brazi-
liaansche regeering, Politiek, psychologisch en
militair waren de Asmogendheden reeds lang op
de thans" ontstane ontwikkeling voorbereid,
waarvoor het Braziliaansche volk de schuldigen
eens ter verantwoording zal roepen.
In Italië neemt men een zelfde standpunt in.
152 VERLOREN OORLOGSBODEMS.
Na de vernietiging van het Britsche vlieg
kampschip Eagle en 2 kruisers bij den recenten
aanval op een Engelsch convooi in de Middel-
landsche Zee. gingen er in Engeland stemmen
op naar publicatie van de tot dusver door Ame
rikanen en Engelschen geleden verliezen aan
oorlogsbodems. De Britsche admiraliteit geeft
thans een eerste opgaaf van 152 oorlogsschepen
met een totalen inhoud van 631.400. Onder deze
152 verloren gegane oorlogsbodems bevinden
zich 5 slagschepen, 5 vliegkampschepen, 21 krui
sers en niet minder dan 83 torpedojagers. Daar
de werkelijke verliezen der Engelschen en Ame
rikanen aan oorlogsbodems meer dan 300 sche
pen bedragen, valt aan te nemen, dat de Brit
sche admiraliteit binnenkort een tweede opgaaf
zal verstrekken. De eerste gedeeltelijke Brit
sche bekentenis vormt dus een opmerkelijke be
vestiging van de door de Asmogendheden opge
geven cijfers aan torpedeeringen van Britsche
en Amerikaansche oorlogsbodems, meldt het
D.N.B.
CHURCHILL IN ENGELAND TERUG.
Naar de Britsche berichtendienst meldt, is
Churchill gisteravond per vliegtuig van zijn reis
naar het Midden-Oosten en Moskou in Enge
land teruggekeerd.
Ook Harriman is met hem teruggekeerd.
NOODLANDING VAN ENGELSCH VLIEGTUIG
BIJ BERN.
Een Engelsch militair vliegtuig heeft gister
middag wegens motorpcch in de buurt van Bern
een noodlanding gedaan. De bemanning van 2
personen en het vliegtuig werden geïnterneerd.
(D.NJ3.)
De secretaris-generaal van het Departement
van Handel, Nijverheid en Scheepvaart deelt
mede, dat in de week van 614 September 1942
een algeheele inventarisatie van de voorraden
textielproducten bij de industrie en den handel
zal worden gehouden. De vier rijksbureaux voor
textiel t.w. rijkstextielbureau te Arnhem, rijks
bureau voor wol en lompen te Tilburg, sectie
confectie te Amsterdam en rijksbureau Distex
te Den Haag, zullen den ingeschreven onder
nemingen tijdig van nadere gegevens met betrek
king tot deze inventarisatie in kennis stellen.
De toepassing van de prijzenbeschikking tex
tielhandel no. 1 en de prijzenbeschikking textiel
no. 1 en de verplichte voorraad-administratle
brengen veel voorbereidende werkzaamheden
mee voor de betrokken bedrijven en het is noo-
dig, dat hiervoor tijd en gelegenheid is, opdat
met de prijsberekening en met het bijhouden
van een voorraadadministratie volgens de nieuwe
voorschriften een aanvang kan worden gemaakt
op 14 September 1942.
Op grond van het bovenstaande is het ge
noemden ondernemingen verboden gedurende de
periode van 6—14 September 1942 textielpro
ducten te koopen, tc verkoopen, af te leveren,
te vervoeren of te doen vervoeren en is het dus
geoorloofd de verkoopmagazijnen of afdeelingen
van magazijnen te sluiten.
Dispensatie der verbodsbepalingen zal in bij
zonder ernstige gevallen kunnen worden aange
vraagd bij het betrokken rijksbureau, waar men
is ingeschreven. Slechts bij uiterste noodzaak zal
dispensatie worden verleend.
OPBOUW NAT.-SOC. RECHTSPLEGING.
Officieel wordt medegedeeld: De Führer heeft
met het oog op de bijzondere beteekenis, welke
in oorlogstijd gehecht moet worden aan dc
rechtspleging, besloten, den post van Rijksmi
nister van Justitie, die sinds het overlijden van
den Rijksminister dr. Giirtner onbezet was ge
bleven. opnieuw te bezetten. De Führer heeft
daarom den president van het Volksgerichtshof,
den gepensionneerden Staatsminister dr. Thie
rack, die na het overnemen van de macht tot
aan het overnemen van de justitie in Rijksbe-
lieer Saksisch minister van Justitie was. tot
Rijksminister van Justitie benoemd. Tevens
heeft de Führer professor dr. Schlegelberger, die
belast was met de leiding der zaken van het
Rijksministerie van Justitie, van deze functie
ontheven en op zijn verzoek gepensionneerd. De
Führer heeft den staatssecretaris dr. Schlegel
berger in een eigenhandig geschreven brief zijn
dank betuigd voor de diensten aan het Duitsche
Rijk bewezen en hem in het hoofdkwartier van
den Führer ontvangen om persoonlijk" afscheid
van hem te nemen. Tot staatssecretaris aan het
Rijksministerie van Justitie heeft de Führer
den president van het Hanseatische Oberlandes-
gericht te Hamburg, senator dr. Rothenberger.
en tot president van het Volksgerichtshof den
staatssecretaris aan het Rijksministerie van
Justitie, di'. Preisier, benoemd.
De persafdeeling van de NB.D.AP. maakt ten
aanzien van het vorenstaande het volgende be
kend:
Dr Frank, tot dusver leider van den nat.-
sociaiistischen „Rechtswahrerbund". president
van de Academie voor Duitsch recht en leider
van het „Reichsrechtambt" der N.S.D.A.P., heeft
den Führer verzocht, hem van deze functies te
ontheffen om zich volledig te kunnen wijden
aan zijn taak als gouverneur-generaal. De
Führer heeft aan dit verzoek gevolg gegeven en
tot president van de Academie voor Duitsch
recht, alsmede tot leider van den nat.-socialisti-
schen „Rechtswahrerbund" benoemd den pas
benoemden Rijksminister van Justitie, dr. Thie
rack. Het „Reichsrechtsambt" van de NB.DAP.,
de .Reehtsamter" voor de gouwen en districten,
heeft de Führer ontbonden en de bestaande
leiders der „Reehtsamter" voor de gouwen en
districten toegevoegd aan de „Stabsamter" der
gouwen en districten. De nat.-socialistische
„Rechtsberatungsstellen" blijven bestaan.
BIJZONDERE VOLMACHTEN.
Officieel wordt medegedeeld:
Dc Führer heeft dr. Thierack. door het vol
gende besluit bijzondere volmachten verstrekt:
Ter aanvulling van de taak van het Groot-
Duitsche Rijk is een sterke rechtspleging nood
zakelijk. Daarom machtig ik den Rijksminister
van Justitie en draag hem op om volgens mijn
richtsnoeren en aanwijzingen in overleg met
den Rijksminister en chef van de Rijkskanse
larij en den leider der Partij-kanselarij een
nat.-socialistische rechtspleging op te bouwen
en alle daarvoor vereischte maatregelen te tref
fen. Hij kan hierbij van het bestaande recht
afwijken".
van hedenavond 20.44 uur
tot morgenochtend 6.40 uur
De maan ging hedenmorgen or.i 5.33 uur onder
en komt weer op om 20.35 uur hedenavond.
GROENTEHANDELAREN MOGEN WEL
KLANTEN BEDIENEN.
In het belang van een zoo rechtvaardig mo
gelijke verdeeling van de beschikbare hoeveel
heden groenten en fruit over de Nederlandsche
huishoudens dient, naar het Rijksbureau voor
de Voedselvoorziening in Oorlogstijd mededeelt,
de verkoop van versche groente en fruit anders
dan in de winkels welke de normale kanalen
geacht moeten worden, waarlangs groente en
fruit de huishoudens bereiken verder te
worden beperkt.
Te dien einde is door den secretaris-generaal
van het Departement van Landbouw en Vis-
scherij met ingang van 27 Augustus 1942 het
volgende bepaald:
le. Het venten met groenten en fruit is
verboden, onder welk verbod tevens valt
het hebben van een standplaats voor den
verkoop van ovengenoemde producten. Dit
verbod geldt niet alleen voor den verkoop
op of aan den openbaren weg maar ook op
voor het publiek toegankelijke perrons van
stations.
Onder dit verbod valt niet het bezoeken
door groentcnhandelaar aan vaste klanten.
2c. Voorts is in alle eetgelegenheden zoo
als restaurants, restauraties van stations en
treinen en cafétaria's de verkoop van versch
fruit verbodlen.
3e. De verkoop van fruit door telers
rechtstreeks aan particulieren is voortaan in
het gcheele land verboden. Dit verbod geldt
dus ook voor hoeveelheden minder dan 2'j
kilo, zoowel als voor verkoop aan particu
lieren woonachtig binnen de eigen gemeen
te van den teler.
4e. In boomgaarden of fruitteeltbedrijven
zijn de eetgelegenheden van fruit niet meer
toegestaan.
De Dienststelle van den höheren SS- und
Polizeiführer Nordwest deelt mede:
Zondag, 23 Augustus 1942. tegen 8 uur des
ochtends, is geconstateerd, dat de rail op het
traject DeventerApeldoorn door losdraaien
van de schroeven en verbindingsstukken
buitenwaarts verplaatst was en dat het weg
genomen verbindingsstuk tusschen de vast
liggende en de losgemaakte rail was geklemd,
zoodat een opening ter breedte van 8 c.M.
was ontstaan, die voldoende zou zijn geweest
om een trein tot ontsporing te brengen. Het
onderzoek in deze strafbare zaak duurt voort.
Met het oog op de omstandigheid, dat de
Nederlandsche Spoorwegploegbaas Chris
tian Kruitbosch bewust, eigener beweging,
terstond alles in het werk heeft gesteld om
het treinverkeer te doen stoppen en derhalve
door een lid van de Nederlandsche bevolking
de aanslag is verhinderd, is er van afgezien
in dit geval gijzelaars te doen boeten.
In diepgaande besprekingen bij den höhe
ren SS- und Polizeiführer heeft thans de
Nederlandsche Spoorwegdirectie de verant
woordelijkheid op zich genomen voor een
belangrijke uitbreiding van de beveiliging.
HET DRUKPROCES EEN WAARBORG
TEGEN FALSIFICATIES.
Hoe komen onze distributiebescheiden tot
stand en welke maatregelen zijn er genomen
voor de beveiliging van deze waardepapieren
tijdens de fabricage? Voor het antwoord op deze
vragen hebben we dezer dagen op uitnoodiging
van den persdienst van het Departement van
Landbouw en VisscheriJ een bezoek gebracht aan
de drukkerij van Joh. Enschede en Zonen aan
het Klokhuisplein te Haarlem, waar de ons zoo
welbekende distributiebonnen het levenslicht
zien..
Het sprak welhaast vanzelf, dat de overheid,
toen zij voor de noodzakelijkheid kwam te
staan allerlei artikelen te moeten distribueeren
en aan het Nederlandsche volk daarvoor waarde
bonnen moest uitreiken, zich wendde tot deze
wereldbekende firma, die langer dan een eeuw
reeds heeft bewezen een bijna nergens geëven
aarde routine en vaardigheid te bezitten in het
maken van bankbiljetten, postzegels, banderollen
enz. en die door haar vertrouwen daartoe ge
regeld ook van ver over de grenzen opdrachten
ontving.
Dat de firma het in haar gestelde vertrouwen
ook thans weder heeft waardig getoond, hebben
zoowel het publiek als de handelaren telkens bij
het ontvangen van de vakkundig en technisch
tot in de puntjes uitgevoerde waardepapieren
kunnen constateeren.
Doch ook de overheid is, naar ons bleek, te
vreden, want in haar strijd tegen de verschil
lende vormen van misbruik van bonnen, kaarten
of toewijzingen heeft zij in de eerste phase van
den levensloop dezer bescheiden, n.l. bij de fabri
cage in Haarlem, den grootst mogelijken waar
borg van veiligheid. Naast het toezicht van den
rijkscontroledienst, die in hetzelfde gebouwen
complex is ondergebracht, oefent het bedrijf zelf
een drieledige controle uit en wel op nieuw per
soneel, op aanwezig personeel en op terreinen en
gebouwen. Bij onzen rondgang door het bedrijf,
waar ruim 800 man personeel werkt, hebben we
kunnen ervaren, dat van de ontvangst van den
bestelorder van het centraal distributiekantoor
af tot aan de laatste bewerking van de zorgvuldig
afgetelde papieren de controle van den rijks
dienst en de bedrijfscontrole tegenover elkaar en
in samenwerking met elkaar zoo intensief zijn,
dat menschelijkerwijze gesproken geen snippertje
papier bij het productieproces ongemerkt kan
verdwijnen.
Alle mogelijke voorzorgsmaatregelen zijn ge
nomen en daarbij neemt de uit 17 man bestaande
bedrijfspolitie een voorname plaats In.
Waar zoo het personeel en de goederen onder
toezicht staan, is het begrijpelijk, dat de zorg
voor de vervaardiging van het product niet min
der groot is. Per periode gaan er meer dan tien
millioen levensmiddelenkaarten uit, meer dan
een millioen toeslagkaarten voor zwaren en zeer
zwaren arbeid en meer dan twintig millioen
coupures (toewijzingsformulieren), enz. Dit zijn
alle even zoovele waardepapieren, waarvan de
namaak wel mogelijk is, maaren hier begint
reeds een belangrijk deel van de zorg voor de
tweede levensphase van de bonnendie door
de geperfectionneerde druktechniek, waarin
Enschedé en Zonen zooveel routine bezit, falsifi
caties ten zeerste bemoeilijken.
We hebben in het laboratorium der drukkerij
verschillende soorten van vervalschingen kun
nen aanschouwen, sommige zoo primitief, dat ze
onmiddellijk met het bloote oog opvallen, andere,
die van meer vakmanschap getuigen, en waar
aan vergrootglas of kwartslamp te pas moeten
komen. De techniek van deze preventieve bevel-
n.
4*-"K yfUSSERT behandelde in het tweede
T V deel van zi-in groote rede. welke hij
v op den Goudsberg te Lunteren hield,
de economische samenwerking, de Europeesche
levensruimte in het Oosten, de begrippen Staat
en Beweging èn Staat, arbeidsgemeenschappen
en gewesten.
De economische samenwerking zal op natio-
naal-soclalistischen grondslag moeten berusten.
Deze samenwerking staat nog in de kinder
schoenen. Het kapitalisme, dat als vijand van
het nationaal-socialisme van de oorlogsomstan
digheden gebruik maakt, is in strijd met het
geen, een juiste economische samenwerking ver-
eischt. Adolf Hitler zeide eens: wie aan den
oorlog verdient, sterft er aan.
Wat betreft de samenwerking der Nederland
sche en Duitsche kapitalisten zeide Mussert ojn.
het volgende:
„Duitsche en Nederlandsche kapitalisten heb
ben zeker de neiging elkander te vinden, heb
ben elkander reeds hier en daar gevonden, ten
koste van de volksbelangen. Vóór Mei 1940 heb
ben wij ons fel gekeerd tegen de ordening voor
de vriendjes, wtf moeten nu het program uit
breiden. Als goede nationaal-socialisten keeren
wij ons niet alleen tegen de ordening voor de
vriendjes, maar evenzeer tegen de ordening
voor de bankiers en de trusts. Wanneer wij dat
doen stuiten wij op Duitschers, die verkondi
gen, dat de N.S.B. toch niet zoo „Deutsch-
freundlich" is als zij wenschelfjk achten. Ons
antwoord daarop is: dat inderdaad dit door
hen gewenschte soort „deutschfreundlichkeit"
ons vreemd is en dat wij hun aanraden zich te
herinneren, dat de Führer gezegd heeft: „ik ben
als nationaal-socialist ten oorlog getrokken; Ik
zal als nog fanatieker nationaal-socialist terug-
keeren."
De Leider sprak als zijn oordeel uit, dat de
bestrijding van het kapitalisme en het marxis
me de eerste tien jaren nog onverpoosd zal
moeten doorgaan, ook al zou het Amerikaan
sche kapitalisme en het Russische communisme
nog vandaag militair vernietigd zijn.
Het behoort c/enzeer tot de taak van een
nationaal-socialistische Nederlandsche Regee
ring om dezen strijd op zich te nemen ten be
hoeve van het welzijn van het Volk. Ik kan mij,
aldus Mussert in het vervolg van zijn rede. dus
volkomen begrijpen, dat Duitsche en Nederland
sche kapitalisten niet bepaald geestdriftig zijn
bij de gedachte aan de komst van een Neder
landsche nationaal-socialistische Regeering en
zich veel moeite willen getroosten om dit tijd
stip zoo lang mogelijk te doen verschuiven.
Het laat aan duidelijkheid niets te wenschen,
als Mussert opmerkte, dat de economische sa
menwerking In Germaansch verband en daar
bovenuit In Europeesch verband, voorop stelt,
dat de volksche ontplooiing niet wordt belet om
te voldoen aan de zelfzucht ten koste van het
algemeen.
Een derde belangrijk punt in de rede was de
Europeesche levensruimte in het Oosten.
Gaarne wil het Nederlandsche volk zijn aan
deel dragen in den arbeid, in de ontginning,
in het bestuur, op die gedeelten, die de Führer
ons Volk voor deze krachtsontplooiing zal aan
wijzen. Vooruitloopende daarop, was Mussert
van meening, dat de Nederlandsche Arbeids
dienst daar een taak te verrichten heeft, dat
boeren als agrarische leiders hoogst nuttig kun
nen zijn, en dat Nederlandsche ondernemers
met hun werktuigen en hun arbeiders daar be
langrijk werk kunnen doen. zonder aantasting
van onze volkskracht en onzen volksaard. Ook
op dit gebied zal een nationaal-socialistische
Nederlandsche Regeering een groote taak heb
ben te verrichten.
Zoo zag Mussert het ontstaan van het nieuwe
Europa, de Germaansche samenwerking, de
noodzakelijkheid van de komst van den Ger-
maanschen Statenbond en de regeling der Ger
maansche aangelegenheden.
De Leider noemde het slechts een beknopt
overzicht, dienende om de nieuwe Europeesche
orde gestalte te geven. „Dit is, zoo zeide hij, de
noodzakelijke voorwaarde óm verder met vrucht
te kunnen spreken over den nieuwen Neder
landschen Staat, die moet worden opgericht als
opvolgen van den democratischen staat, die in
4'^ dag in Mei 1940 ln elkander is geploft.
Die Staat moet passen in het wordende nieuwe
Europa en daarom moeten onze gedachten over
het nieuwe Europa eenigermate vasten vorm
hebben aangenomen, alvorens over den nieuwen
Nederlandschen Staat kan worden gesproken.
Een zeer belangrijk punt in Mussert's rede
v/as het begrip Staat en Beweging. De taak en
de rechten van den Staat worden in de eerste
plaats beperkt door het lidmaatschap van den
Germaanschen Statenbond en doordat de Lei
der van dien Bond (de Führer) tot zich moet
trekken datgene, wat algemeen Germaansch ge
regeld moet worden. Overigens heeft de Staat
een zuiver Nederlandsche taak cn wordt daarbij
gestuwd en geleid door de Beweging, als eenlge
politieke verantwoordelijke wilsuiting van het
Volk.
De taak van de Beweging in den natio-
naal-socialistischen staat is groot. De Beweging
i£ het stuwende hart. Mussert zeide, dat zich ln
de Beweging de wil vormt, die door den Staat
tot uiting moet worden gebracht in wetgeven-
den en besturenden vorm. De Beweging elscht
de volksleiding voor zich op. Na dc Fransche
Revolutie is het zoo gegaan, dat de Staat vrij
wel geheel afstand deed van de volk^leiding.
Van belang was verder Mussert's uitspraak
l) Het eerste deel van Mussert's redo behandel
den wij ln het „Leidsch Dagblad" van gisteren.
ten opzichte van de kerken en haar religieuze
roeping. Letterlijk zeide de Leider: „De
Roomsch-Katholleke Kerk eischt de volksleiding
practisch geheel voor zich op en wenscht den
Staat teruggebracht te zien tot een soort ad
ministratief lichaam, dat de onaangename
werkjes opknapt, zooals belasting-Inning, inlli-
tahen dienstplicht, gevangenen bewaren, enz.,
enz. Aan zulk een eisch zal de Nationaal-So-
cialistische Beweging nimmer kunnen of willen
voldoen. Wel Is zij bereid met de Kerk tot over
eenstemming te komen en aan de Kerk te
laten, datgene, wat zij voor de uitvoering van
haar religieuze roeping behoeft. Voor de andere
kerken geldt principieel hetzelfde, maar de be
zwaren zijn daar minder groot, daar het Pro
testantisme niet zulk een absolute aanspraak
maakt op de volksleiding."
Nu de politieke partijen en het parlement zijn
verdwenen, moet er iets anders voor in de
plaats treden, daar de mogelijkheid van een
Staatsabsolutisme dan niet is uitgesloten. Mus
sert zeide, dat er daarom een politiek dragende
volkskern noodig is, die haar organisatie vindt
in de Beweging. Aan de Beweging moeten dus
hooge eischen gesteld worden. Zij moet zuiver
zijn, iedere vorm van corruptie moet als een
veel ernstiger fout worden aangezien dan cor
ruptie in den Staat.
Te dien aanzien zeide de Leider der N.S.B.:
„Onze Beweging zal zich op dit punt sterk
hebben te bezinnen en het is mijn bedoeling,
wat dit betreft, geleidelijk maar zeker de teu
gels straffer aan te trekken. Binnen de Be
weging moet onderlinge critiek en wrijving mo
gelijk zijn, in dien vorm, dat daaruit blijkt de
wil tot opbouw en zuivering. Er zijn uitingen
in de Beweging en haar organen, die er op dui
den, dat van deze voor elk leven noodzakelijke
vrijheid wordt gebruik gemaakt om elkander af
te kraken of te hinderen. Ik volg deze uitingen
.nauwkeurig en op het tijdstip, waarop ik dit
gewenscht zal achten, zal aan de zondaren hun
zondenregister worden voorgehouden, met de
gevolgen van dien.
De politieke wil van het Volk wordt dus ge
vormd in de Beweging en uitgedragen door de
Beweging bij haar leidinggevende taak in het
Volk. Daarom zullen de gezagsdragers der Be
weging in de naaste toekomst een belangrijke
positie innemen, die zeker niet onderdoet voor
die, van de gezagsdragers in den Staat."
In het slot van zijn rede merkte Mussert op,
dat een volk een organisme is en de organen
van dit organisme het recht op ontplooiing heb
ben, doch met deze beperking, dat die ont
plooiing niet mag ontaarden in onderlinge be
strijding, noch in het afbreuk doen van het ge
heel. Voor de volksordening dacht de Leider aan
de volgende zes groote arbeidsgemeenschappen:
lo. de Landstand, omvattende allen, die werk
zaam zijn in landbouw en vlsscherij;
2o. het Arbeidsfront, omvattende hen, die
werkzaam zijn in het economisch leven:
3o. allen betrokken bij onderwijs en opvoeding;
4o. die in volksgezondheid en volkszorg werken;
5o. cultureele werken;
6o. ambtenaren en politie.
Mussert voegde eraan toe, dat de leiding dezer
gemeenschappen in alle belangrijke posities in
handen moet zijn van betrouwbare nationaal-
socialisten. Na gewezen te hebben op het ge
westelijke leven met de eigen sfeer cn het eigen
leven, zeide Mussert, dat het gewenscht en nut
tig zal zijn om een volksvertegenwoordiging te
doen ontstaan, die natuurlijk niet gegrond zal
zijn op politieke partijen, maan- voortkomende
uit Beweging, arbeidsgemeenschappen, gewes
ten, economisch leven, universiteiten, enz., die
een waarlijke afspiegeling zijn van het volks
leven in zijn rijke verscheid?!1. Md.
Van belang was de passage, waarin Mussert
de figuur van het Staatshoofd aanroerde. Daar
in zeide hij: „De kracht, die de Staat zal ont
wikkelen, zal hebben voort te komen uit de
verantwoordelijkheid van het Staatshoofd, die
als Leider der Beweging verankerd is in het
Volk. Dit Staatshoofd moet het vertrouwen heb
ben van den Führer van den Germaanschen
Statenbond; als hem dit vertrouwen ontvalt,
zal hem niets anders overblijven, dan heen te
gaan. Hij moet echter voortkomen uit de Be
weging en gedragen worden door het vertrou
wen van de Beweging."
„Het staatshoofd kiest zijn ministers en geeft
ieder zijn taak. Tdsschen ministers, leiders in
de Beweging, gewestelijke leiders en leiders van
de arbeidsgemeenschappen, zal over vele punten
wrijving ontstaan. Dit zal niet als een onge-
wenscht verschijnsel worden beschouwd, maar
als een teeken van intens leven, dat niet kan
worden gemist. Op het juiste oogenblik zal de
Leider dan, ten aanzien van het twistpunt, een
uitspraak hebben te doen, die bindend is en
waardoor wordt voorkomen, dat uit de hitte
van de wrijving een binnenbrandje ontstaat.
Niettegenstaande de Staat Mus aan vele be
perkingen onderhevig zal zijn, hetgeen noodza
kelijk is om het insluipen van het verderfelijke
staats-absolutlsme te voorkomen, val op deze
wijze naar mijn overtuiging toch een staat het
leven zien, die veel doeltreffender en krachtiger
zijn taak kan verrichten, dan weggelegd was
voor den democratischen Staat, die de speelbal
was van den z.g. volkswil, in werkelijkheid een
fictie, waarachter zich verborg een aantal
anonieme machten, die partij- of persoonlijke
belangen nastreefden.
De z.g. souvereine democratische Staten uit de
19de eeuw, vinden hun einde in het nieuwe tijd
perk, dat ontstaat ln onzen tijd. Nieuwe staats
vormen zullen zich ontwikkelen In de eerstko
mende honderd jaren."
Uit deze rede blijkt, dat Nederland positief ge
leid zal worden. De fundamenten zijn nog niet
allemaal aanwezig, doch zij zullen gereed komen.
Eerst dan is het mogelijk, dat dc toekomst van
ons volk wordt opgebouwd. Laat iedereen zich
bewast zijn van de kansen, welke geboden wor
den, opdat straks een Nederland zal opbloeien,
dat herinnert aan de tijden van weleer!
liging bij het drukken is zoo vervolmaakt, dat
men bijna met zekerheid kan zeggen, dat alle
vervalschingen kunnen worden opgespoord, ter
wijl als regel de falsificateurs tegen de lamp
loopen en hun gerechte straf niet ontgaan.
De overheid staat voor de zeer zware taak, dc
aanwezige voorraden naar billijkheid over de
geheele Nederlandsche bevolking te verdeelen,
het is in ons aller belang, dat zij daarin niet
wordt bemoeilijkt door misdadigers, die zich
laaghartige wijze vergrijpen aan de gemeen
schappelijke levensbehoeften en daarom hopen
we, dat de woorden van den directeur van het
centraal distributiekantoor.dat hij ervan over
tuigd is, den strijd tegen de vervalschers te
hebben gewonnen, niet Ijdel zullen blijken te zijn.
Hetgeen we bij de firma Enschede hebben ge
zien, geeft ons daarvoor het volste vertrouwen.
NIEUWE HOOFDCOMMISSARIS VAN
POLITIE TE UTRECHT.
Door burgemeester Van Ravenswaay
geïnstalleerd.
In het paviljoen aan het Veemarktterein te
Utrecht is gistermorgen de nieuwe hoofdcom
missaris van politie te Utrecht, luitenant-kolo
nel G. J. Kerlen, geïnstalleerd. Een groot deel
van het Utrechtsche politiecorps stond aange
treden in de benedenzaal, die voor deze gelegen
heid feestelijk was versierd. Onder de aanwe
zigen bevonden zich o.m. de Beauftragte Ober-
bereichsleiter Müller Reinhardt, de commissaris
van de provincie, de heer Engelbrecht. de bur
gemeester van Utrecht, Van Ravenswaay. de
hoofdcommissaris van politie te Amsterdam,
ruit.-kolonel Tulp. de hoofdcommissaris van po
litie te Rotterdam, luit .-kolonel Boelstra én de
wnd. wethouders van Utrecht. Hofstee, Quere
en Breedveldt, alsmede de echtgenoote van den
nieuwen hoofdcommissaris.
Nadat commissaris Fransen het politiecorps
aan burgemeester Van Ravenswaay had ge
meld. sprak de burgemeester de installatierede
uit. Ten slotte heeft ook dc heer Kerlen het
woord gevoerd.
C. STEENSMA OVERLEDEN.
Op 71-jarigen leeftijd is te Den Haag over
leden de heer C. Steensma, oud-directeur der
posterijen en telegrafie.
VERSPREIDE BERICHTEN.
Aan den hoofdingenieur-directeur van den
rijkswaterstaat ir. F. L. Schlingemann te Den
Haag is-op zijn verzoek met ingang van 1 Octo
ber a.s. eervol ontslag uit 's rijks dienst ver
leend.
Tot ambtenaar van het openbaar ministe
rie bij de kantongerechten iij het arrondisse
ment Almelo is benoemd mr. A. W. Rosingh,
waarnemend ambtenaar van het Openbaar Mi
nisterie bij de kantongerechten in het arrondis
sement 's-Gravenhage.