Sm
83ste Jaargang
DINSDAG 18 AUGUSTUS 1942
No. 25272
Duitsche. opmarsch in stof en hitte Hieuwe bürgeffleeslers:
Zware
Sovjet-lucht-verliezen
Churchill was te Moskou
Strijd om Australië
Verspreide Berichten
BINNENLAND
STADSNIEUWS
Prof. dr. G. Jelgersma overleden
De zeven gobelins voor
het stadhuis voltooid
Inschrijving Leidsche
studenten te Utrecht
RECHTZAKEN
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Heuny.
Telef. Directie en Administratie
25041 (2 lijnen) Gironummer: 57055
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Telef. Redactie 21507
Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst, Lelden.
Pl.verv.ï K. Been, Lelden.
Omtrent den strijd aan het Oostelijke front
deelt het Opperbevel van de Duitsche Weer
macht nog het volgende mede: In gloeiende zo
merhitte en op ongebaande stoffige wegen zijn
de Duitsche troepen het gebied van den Kau-
kasus in Zuidwestelijke en Zuidoostelijke rich
ting verder binnen gedrongen, na het vijande
lijke Verzet gebroken te hebben. Een divisie ja
gers uit Württemberg en Baden heeft een der
laatste dagen ondanks oponthoud door gevech
ten en mijnvelden ruim 70 K.M. afgelegd. In
het gebied van Woronesj ontwikkelden zich op
15 Augustus felle afweer- en aanvalsgevechten.
De vijand leed zware verliezen aan menschen en
materiaal. Duitsche gevechtsvliegtuigen lieten
zich herhaaldelijk gelden.
Voor het tijdvak der eerste 14 dagen van de
maand Augustus bedraagt het totale verlies
van de bolsjewistische luchtmacht 1328 vlieg
tuigen, aldus het D.N.B.
Naar de Engelsche nieuwsdienst meldt, zijn
Churchill en de gevolmachtigde van president
Roosevelt, Harriman, gisteren weer uit Moskou
vertrokken.
Churchill weigerde aan de journalisten een
verklaring af te leggen.
Omtrent de besprekingen heeft de Britsche
nieuwsdienst een communiqué uit Moskou be
kend gemaakt, waarin gezegd wordt, dat men
een aantal besluiten genomen heeft betreffende
de oorlogvoering tegen Duitschland en zijn
bondgenooten in Europa. Beide regeeringen zijn
besloten den oorlog tot aan de volledige ver
nietiging van Duitschland voort te zetten.
Voorts wtfst het communiqué op de aanwezig
heid van een hechte vriendschap tusschen de
bolsjewieken, Groot-Brittannië en de Vereenig-
de Staten, alsmede op hun volledige overeen
stemming.
Naar de Engelsche nieuwsdienst meldt, heeft
de samenkomst van Churchill en Stalin ge
duurd van Woensdag tot Zaterdag. Aanwezig
waren Harriman, sir Alan Brooks. Wavell en
sir Alexander Cadogan. Als vertegenwoordigers
van de sovjets hebben Molotof en Worosjilof
de besprekingen bijgewoond.
Roosevelt en Tsjang kai sjek werden dagelijks
op de hoogte gehouden. Churchill heeft gereisd
via Caïro, waar- hij een ontmoeting had met
Smuts, den Zuid-Afrikaanschen premier.
Men wijst er in de Wilhelmstrasse te Berlijn
opnieuw op, dat diplomatieke reizen van den
Britschen premier steeds plaats vinden in het
teeken van een crisis. Men zal zich dus wel niet
vergissen, wanneer men aanneemt, dat Chur
chill tot deze moeilijke reis besloten heeft, om
dat hij wil trachten te redden, wat er te red
den is. Overigens verdiept men zich niet in po
litieke of militaire gissingen, ofschoon men in
verband met het feit dat Molotof thans officieel
is belast met de plaatsvervanging van Stalin,
de mogelijkheid niet uitsluit, dat Stalin zich
voortaan meer met kwesties van de militaire
leiding wenscht bezig te houden.
Omtrent het verblijf van Churchill te Moskou
publiceert het Finsche blad Kauppalehti een
bericht van zijn correspondent te Stockholm,
waarin o.a. gezegd wordt, dat volgens berichten
uit Londen de reactie der Sovjetregeering op de
jongste rapporten van Maisky en Litwinof zoo
dreigend geweest is, dat het besluit van Chur
chill om per vliegtuig naar Moskou te vertrek
ken. in Britsche regeeringskringen vrij openlijk
beschouwd wordt als een laatste poging om de
stemming te Moskou te verbeteren. Aan de
beide Sovjet-ambassadeurs Maisky en Litwinof
zijn de beweegredenen voor Churchills reis naar
Moskou uitvoerig uiteengezet. Over het alge
meen gelooft men. dat de reis van Churchill
naar de Sovjetunie valt toe te schrijven aan
de omstandigheid, dat Moskou spoedige hulp
maatregelen voor de Sovjetunie geëlscht heeft.
(D.NJ3.)
HET TWEEDE FRONT.
Meening te Berlijn.
Omtrent den eisch der bolsjewisten naar een
„tweede front" verklaren militaire kringen te
Berlijn: Hoewel het den militairen leiders in
Engeland en Amerika volkomen duidelijk is. hoe
kansloos de poging eener landing aan de door
de Duitsche weermacht beheerschte Europee-
sche kusten zou zijn, hebben de geallieerden
zichzelf en ook den bolsjewieken steeds weer
het droombeeld van een ..tweede front" gesug-
geerd. Astronomische cijfers van troepen en
materiaal zijn er genoemd, voor welker vervoer
de scheepsruimte van de geheele wereld niet
toereikend zou zijn. Nieuwe vliegtuigen en
speciale wapens zijn tegen alle regelen der
krijgskunde openbaar besproken. Deze theoreti
sche besprekingen, zoo merkt men op, moeten
blijkbaar de EngelschAmerikaansche openbare
meening moed inblazen en moeten de Sovjet-
bondgenooten door het vooruitzicht op spoedige
hulp. tot steeds nieuwe offers van bloed aan
sporen.
HEVIGE JAPANSCHE AANVALLEN.
De luchtmacht der Japansche marine heeft
Zondag wederom een aanval gedaan op Towns-
ville. Cairns. Wyndham, Port Darwin en Port
Hedland in West-Austalië en groote schade
aangericht aan de haveninstallaties en de in
stallaties van militair belang.
Te Townsville brandden gisteren de pakhuizen
nog steeds. 18000 ton geconserveerd fruit zijn
daar een prooi der vlammen geworden. De olie
tanks in het haventerrein zijn thans alle ver
nield evenals de lijnen der naar het Zuiden
loopendé spoorwegen. In de wateren nabij
Wyndham hebben Japansche duikbommenwer
pers een transportschip van 6000 ton tot zinken
gebracht, dat brandend ten onder ging.
Zeer zwaar was de nieuwe luchtaanval op
Port Moresby. De pakhuizen en een in de haven
voor anker liggend, transportschip van 4000 ton
werd in brand geworpen. Een munitie-opslag
plaats buiten de stad werd getroffen en ont
plofte.
Alleen boven Wyndham is het tot een lucht
gevecht met twee Australische jagers gekomen,
die werden neergeschoten. Alle Japansche vlieg
tuigen zijn op hun steunpunten teruggekeerd.
(D.N.B.)
LUCHTGEVECHT NABIJ DE
SALOMONS-EILANDEN.
In de wateren rond de Salomons-eilanden is
het Zondag tot een hevig' luchtgevecht tusschen
Japansche en Amerikaansche vliegtuigen ge
komen. Tijdens dit gevecht zijn 17 Amerikaan
sche vliegtuigen neergeschoten. Slechts twee
Japansche vliegtuigen zijn niet op hun steun
punten teruggekeerd. (D.N.B.)
CONFERENTIE BULLIT-DE VALERA.
Ierland blijft neutraal.
William C. Bullit, d? speciale afgezant van
den Amerikaanschen minister van Marine,
Knox, die momenteel, in Ierland vertoeft, heeft
gedurende meer dan een uur -gecónferéerd met
de Valera te Mungret College. Hij was verge
zeld van den gezant van de Ver, Staten in Ier
land, David Gray.
De Valera heeft in een rede opnieuw ver
klaard, dat Ierland vastbesloten is zich te ver
dedigen. In Duitsche politieke kringen ziet men
daarin een antwoord op de niet moeilijk te ra
den onderwerpen, die de gevolmachtigde van
Knox, Bullitt, bij zijn verblijf in Ierland heeft
aangesneden. (DJN.B.)
NOORSCHE HANDELSVLOOT OPGEËISCHT.
Door Britsche Admiraliteit.
Naar het Noorsche blad Aftenposten meldt,
eischt de Britsche admiraliteit in overleg met
de regeeringen van Engeland en de Ver. Staten
en van de Noorsche emigrantenregeering de
volledige overdracht van de geheele Noorsche
handelstonnage. Deze maatregel zou tengevolge
hebben, dat de emigrantenregeering in geen en
kel opzicht meer iets te maken zou hebben met
de Noorsche schepen. (D.N.B.)
DIPLOMATENSCHIP UIT SJANGHAI
VERTKOKKEN.
22 Nederlanders aan boord.
Het uitwisselingsschip Kamakoera Maroe, dat
903 Engelschen. Belgen, Nederlanders, Noren,
Polen en Grieken aan boord heeft, onder wie
455 diplomaten en diplomatieke ambtenaren, is
gisteren uit Sjanghai vertrokken naar Lourenzo
Marquez in Oost-Afrika, Het aantal diplomaten
en ambtenaren bestaat uit 366 Engelschen, 28
Belgen. 22 Nederlanders, 6 Noren, 31 Polen en
2 Grieken. De Kamakoera Maroe doet Sjonan-
city aan. om daar nog 3 Britsche diplomaten
aan boord te nemen. (D.N.B.)
HET VULCANISEEREN VAN
RIJWIELBANDEN.
Nieuwe regeling in voorbereiding.
Het vulcaniseeren van banden is niet ieders
werk en er bestaat helaas nog veel beunhazerij
op dit gebied. Vooral wat betreft de reparatie
van rijwielbanden hebben zich den laatsten tijd
vele rijwielherstellers als vulcaniseerder opge
worpen, die ook maar niet de minste vakman
schap als zoodanig bezitten en die derhalve den
naam van vulcaniseerder niet zouden mogen
dragen. Er zijn zelfs gevallen bekend, waarin
men rijwielbanden eenvoudig met behulp van
8een heet strijkijzer en de een of andere soort
inferieure rubber heeft bewerkt!
Het is daarom toe te juichen, aldus de heer
Ten Hoopen, voorzitter van de vakgroep cover-
rubberverwerkende bedrijven, met wlen een
verslaggever van het A.N.P. dezer dagen een
onderhoud had, dat thans' stappen worden on
dernomen om te geraken tot de registratie en
de organisatie van de te goeder naam bekend
staande vulcaniseer-inrichtingen hier te lande.
Slechts aan de ingeschreven en erkende inrich
tingen zal het dan in de toekomst toegestaan
zijn rijwielbanden te vulcaniseeren Tevens zal
men dan door een betere voorlichting en zoo
noodig door cursussen trachten het ambacht
van vulcaniseeren tot een zoo hoog mogelijk
peil op te voeren.
F. P. A. VAN GHEEL GILDEMEESTER
OVERLEDEN.
Te 's-Gravenhage is overleden de heer F. P.
A. van Gheel Gildemeester, oud-kolonel bij de
infanterie van het Ned.-Indische leger, ridder
in de Militaire Willemsorde en algemeen secre
taris van de A.V.R.O. Overeenkomstig den laat
sten wil van den heer Van Gheel Gildemeester
geschiedde de begrafenis in alle stilte.
De heer Van Gheel Gildemeester is 67 jaar
oud geworden,
BURGEMEESTERS.
Herbenoemd zijn als burgemeester: van Mon
nikendam en Katwoude: Tj. Heikens; van Cad-
zand: C. Ie Nobel; van Vogelwaarde: F. A.
Hendrikse.
STADSKINDEREN OP HET PLATTE LAND.
Waarschuwing aan de ouders.
Het onderbrengen van stadskinderen op het
platteland in gezinnen voor korteren of lange-
ren duur neemt de laatste maanden een vrij be
langrijken omvang aan. Toch is het noodzake
lijk een waarschuwende stem te laten hooren
tegen het klakkeloos uitzenden van kinderen,
zonder behoorlijk medisch onderzoek of toezicht.
Deze waarschuwing geldt uiteraard niet voor
de officieel gesubsidieerde kinderuitzendingen,
waarbij het Staatstoezicht op de volksgezond
heid is ingeschakeld, voor de uitzendingen van
den Nederlandschen Volksdienst en voor de
plaatsing van jeugdige landbouwhulpen door
bemiddeling van de gewestelijke arbeidsbureaux.
Het gevaar dreigt echter van de uitzendingen
naar gezinnen, aldus meldt het A.N.P.waar
mede geen enkele deskundige instantie be
moeienis heeft, zoodat geen waarborgen bestaan
tegen het samenbrengen van gezonde met zieke
kinderen of tegen plaatsing in milieux, waar
besmettingshaarden aanwezig zijn, Men denke
hierbij met name aan de tuberculose en de
diphterie. twee besmettelijke ziekten, waartegen
waakzaamheid meer dan ooit op haar plaats is.
Ouders, die het wel met hun kinderen mee-
nen. zullen dan ook ongetwijfeld deze waar
schuwing ter harte nemen.
ARBEIDSVOORWAARDEN IN DE MOSTERD
EN AZIJNINDUSTRIE.
Blijkens de Staatscourant heeft het college
van rijksbemiddelaars een regeling van loonen
en andere arbeidsvoorwaarden in de mosterd
en azijnindustrie vastgesteld.
Bij deze regeling zijn de gemeenten in Ne
derland in 3 klassen ingedeeld. Het minimum-
weekinkomen bedraagt voor volwaardige, man
nelijke werknemers van 25 jaar en ouder in de
onderscheidene gemeenteklassen: f. 24.96, f. 23.04
en f. 21.12, voor volwaardige, vrouwelijke werk
nemers van 21 jaar en ouder onderscheidenlijk
f. 12. f. 10.56 en f. 10.08.
Voor jeugdige werknemers van 16 jaar en
ouder is het loon vastgesteld op een percen
tage van het loon der volwassenen.
Voor overwerk wordt extra betaald.
De werknemers zullen zes dagen vacantie ge
nieten per jaar.
Verder bevat de regeling bepalingen betref-
Van Wassenaar, Hazerswoude, Rjjnsbnrg
en Zevenhoven.
Het Rijkscommissariaat maakt bekend:
De Commissaris-Generaal voor bestuur en
Justitie heeft tot burgemeester benoemd:
Jhr. D. de Bloccq van Scheltinga te Utrecht,
tot burgemeester van Wassenaar;
den burgemeester mr. F. M. A. Schokking, te
's-Gravenzande, met gelijktijdig eervol ontzag
uit zijn huidige functie, tot burgemeester van
Hazerswoude;
den burgemeester mr. E. G. Bisschop te
Rijnsburg, met gelijktijdig eervol ontslag uit
zijn huidige functie, tot burgemeester van
's-Graven zande
den burgemeester G. Hermans te Ouddorp,
met. gelijktijdig eervol ontslag uit zijn huidige
functie, tot burgemeester van Rünsburg;
Ph. A. J. Schipper, inspecteur der waterlei
dingsmaatschappij te Ede, tot burgemeester van
Ouddorp;
den burgemeester G. M. C. Ort te Maassluis
tevens tot burgemeester van Rozenburg;
den burgemeester J. G. van Houten te Oost-
voorne tevens tot burgemeester van Brielle;
den adj. commies A. P. L. Bia te 's-Graven
hage, tot burgemeester van Ooltgensplaat.
Bij besluit van den Secretaris-Generaal van
het Departement van Binnenlandsche zaken,
van 10 Augustus j.l., is J. M. H. L. Hoynck van
Papendrecht, met ingang van 24 Augustus a.s.
tot burgemeester van de gemeente Zevenhoven
benoemd.
De nieuw benoemde burgemeester van Was
senaar, jhr. Daniel de Blocq van Scheltinga,
werd geboren te Velp (Gld.) In 1925 werd hij
benoemd tot reserve-luitenant der cavalerie.
Vervolgens werd hij in 1927 benoemd tot pro
curatiehouder van het bijkantoor der Gelder-
sche Credietvereeniging te Amersfoort.
In 1932 trad hij toe tot de N.SJ3. onder
stamboeknummer 1009. In de N.S.B. bekleedde
hij achtereenvolgens de functies van bloklei-
der, groepspenningmeester, groepsleider, kring
propagandist en daarna nadat hij wegens
zijn lidmaatschap eervol was ontslagen als re-
serve-officier en procuratiehouder der Gelder-
sche Credietvereeniging die van kringver -
kiezingsleider en kringleider. Tevens was hij
candidaat der N.S.B. voor de Provinciale Sta
ten van Utrecht bij de verkiezingen van 1935.
In 1937 nam de heer De Blocq van Schel
tinga op uitnoodiging van den Führer van het
Groot-Duitsche Rijk als afgevaardigde der N.
SJB. deel aan den „Reichsparteitag" te Nuern
berg. In hetzelfde jaar volgde zijn aanstelling
onder den plaatsvervangend leider Van Geel
kerken op het hoofdkwartier der Beweging te
Utrecht. Na Mei 1940 werd hij benoemd tot
hoofd Algemeene Zaken, in welke functie hij
verscheidene bijzondere opdrachten uitvoerde
voor den leider.
Zijn bureau werd in April 1942 uitgebreid
en verhuisde voorlhet grootste deel naar het
Willem de ZwijgernUIs te 's-Gravenhage.
Naast het burgemeesterschap van Wassenaar
zal jhr. De Blocq van Scheltinga de functie
van hoofd Algemeene Zaken der N.S.B. blijven
bekleeden.
Jhr. De Blocq van Scheltinga is sedert 1928
gehuwd met Elisabeth, gravin von der Goltz,
die eveneens sinds 1932 actief lid der N.S.B. is
en die haar echtgenoot in zijn politieken strijd
trouw ter zijde stond. Zoo deelde zij b.v. zijn
interneering gedurende de oorlogsdagen van
1940 op het fort bij Spijkerboor.
Jhr. De Blocq van Scheltinga is drager van
het eereteekfn der N.S.B. „Strijd en Offer".
Zijn leeftijd is thans 39 jaar.
Zijn beide oudste kinderen zijn lid van den
Jeugdstorm.
De nieuwe burgemeester van Hazerswoude.
mr. F. M. A. Schokking. thans burgemeester
van 's-Gravenzande. is op 5 Mei 1908 te Dor
drecht geboren.
Hij studeerde aan de Rijksuniversiteit te Lei
den en was vervolgens werkzaam aan het De
partement van Economische Zaken te Den
Haag.
In. 1938 volgde zijn benoeming tot burgemees
ter van 's-Gravenzande. Onder zijn bewind is
in die gemeente de nieuwe waterleiding tot
stand gekomen, alsmede een nieuw politiebu
reau gebouwd, terwijl mr. Schokking zich tevens
sterk interesseerde voor de belangen inzake den
Woningbouw. De heer Schokking is gehuwd,
doch heeft geen kinderen.
De nieuwe burgemeester van Rijnsburg. de
heer G. Hermans, is thans 31 jaar oud en sinds
1 Januari 1942 burgemeester van Ouddorp. Hij
is geboren te Den Briel, waar zijn vader voor
zitter van den Raad van Arbeid was, bezocht de
H.B.S. te Den Briel. waarna hij volontair werd
ter gemeente-secretarie te Overschie. Vervol
gens was hij ambtenaar te Sliedrecht en o.a. te
Amersfoort, aan de Provinciale Griffie te
Utrecht en aan het Departement van Binnen
landsche zaken. Hij is gehuwd met mr. A.
Werker.
fende doorbetaling van het loon tijdens z.g.n.
kort verzuim en over christelijke feestdagen en
betreffende de beëindiging der dienstbetrekking.
De regeling treedt in werking met ingang
van de loonweek, waarin Maandag 24 Augustus
valt.
JEUGDLUCHTVAARTKAMP
TE VIERHOUTEN.
De Ned. Ver. voor Luchtvaart houdt deze week
(van 17—23 Augustus) te Vierhouten een jeugd-
luchtvaartkamp. Dit kamp werd door den heer
H, J. Hagelen Hzn., administrateur der veree-
niging geopend. Wat de samenstelling van het
programma betreft zei spr., dat in dit kamp
meer dan vroeger aandacht zal worden besteed
aan den modelvliegtuigbouw, opdat de deelne
mers, als zij straks weder in hun woonplaats
zijn teruggekeerd met de noodige energie en
kennis dezen bouw kunnen beoefenen en ver
breiden. Zondae 23 Augustus zal in het kamp
een groote wedstrijd met modelvliegtuigen wor
den gehouden, waaraan niet alleen de deelne
mers aan het kamp, doch ook andere leden van
de vereeniging zullen deelneemen. De vroegere
K.LJVI -vlieger, de heer J. B. Scholte, die thans
bij de vereeniging zoo'n belangrijke plaats ver
vult. zal den wedstrijd bijwonen en spr. hoopte,
dat de deelnemers dan eens zullen laten zien
welke vorderingen zij reeds met him model
vliegtuigen hebbèn gemaakt.
De heer Hagelen zeide, met betrekking tot
den modelvliegtuigbouw, dat zeer spoedig in ons
land een centrale werkplaats zal worden opge
richt, waar de jeugdige luchtvaartenthousiasten
onderricht in het bouwen van modelvliegtuigen
zullen krijgen. Verder zullen hier de bouwlei
ders en assistent-bouwleiders hun opleiding
ontvangen, opdat zij in de groepen en clubs des
kundige voorlichting kunnen geven. Na de tot
standkoming van de centrale werkplaats zullen
zoo spoedig mogelijk op verschillende punten
van ons land kleinere werkplaatsen worden op
gericht, die reeds het voorbereidende werk ter
hand zullen nemen.
OUD-HOOGLEERAAR IN DE PSYCHIATRIE
EN NEUROLOGIE.
Familiefoto.
Wijle" r"of. d- G. Jelgersma.
Te Oegstgeest is in de „Rustkliniek", waar
hij de laatste jaren vertoefde, na een kortston
dige ziekte in den ouderdom van 82 jaar over
leden prof. dr. G. Jelgersma, oud-hoogleeraar
in de Psychiatrie en Neurologie aan de Leidsche
Universiteit.
Gerbrandus Jelgersma werd op 1 November
1859 te Doeveren (N.B.) geboren. Hij bezocht
de HBjS. te Alkmaar. Vanuit de 4e klasse deed
hij zfjn literair-mathematisch examen en liet
zich in 1878 ais student in de geneeskunde aan
de Universiteit te Amsterdam inschrijven, in
1885 werd hfj benoemd tot prosector aan het
gesticht Meerenberg. waaraan hij tot 1895 ver
bonden bleef. Hij legde toen deze functie neer,
in verband met zijn benoeming tot geneesheer-
directeur van het sanatorium voor zenuwzieken
te Arnhem. Tijdens zijn werkzaamheid te Mee
renberg trad hij ook op als privaat docent in
de .crimineele anthropologic aan de Universiteit
te Amsterdam. Vooral de anatomie van het
zenuwstelsel genoot zijn bijzondere aandacht.
Bij zijn werkzaamheid in het sanatorum
te Arnhem bestudeerde hij speciaal de functio-
neele neurosen.
In 1896 werd hem door de medische faculteit
te Utrecht om zijn vele verdiensten het eere-
doctoraat aangeboden, waarop in 1899 zijn be
noeming volgde tot gewoon hoogleeraar in de
Psychiatrie en Neurologie aan de Universiteit
te Leiden, welke functie hij 31 jaar heeft ver
vuld, met volledige overgave aan zijn belang
rijken wetenschappelijken arbeid. Op 28 October
1930 hield prof Jelgersma zijn afscheidsrede.
Ter gelegenheid van zijn 25 jarig hoogleer-
aarschap in 1924, werd prof. Jelgersma benoemd
tot ridder in de orde van den Nederlandschen
Leeuw.
Een lange reeks van ver over de 100 publica
ties, w.o. baanbrekende geschriften, legt ge
tuigenis af van zijn stoere werkkracht. Meastal
handelden zij over kennis der kleine hersenen,
het subtraat der paralysis agitans en andere
wetenschappelijke onderwerpen.
Tot zijn voornaamste werken behooren:
„Leerboeken der functioneele neurosen (1897
1900)", ..Het hysterisch stigma" (1903), „Leer
boek der psychiatrie" (19111912, 3e druk in
1926), „De kleine hersenen anatomisch, phvsio-
logisch en pathologisch" (1920). „Atlas anatomi-
cum cerebri humani" (168 doorsnee der men-
schelijke hersenen in photografische weergave),
Die projection bei normalen und bei Geistes-
krankheiten" en tenslotte „Das Kleinhirn in
anatomischer, physiologischer und pathologi-
scher Hinsicht" (1932.)
Prof. Jelgersma was redacteur van de Psy-
chiatrisch-Neurologische bladen, voorzitter van
verschillende wetenschappelijke vereenigingen
en van het in 1907 te Amsterdam gehouden
Internationale Congres voor Psychiatrie.
De crematie van wijlen prof. dr. Jelgersma
zal plaatsvinden op Donderdag a.s. te „Wester -
veld" na aankomst van trein 11.47.
De rector-magnificus der Rijksuniversiteit te
Utrecht deelt mede, dat de Leidsche studenten,
die voor den cursus 1941/1942 waren ingeschre
ven voor de studie in de faculteiten der Godge
leerdheid, Wis- en Natuurkunde, Letteren en
Wijsbegeerte en in de Vereenigde faculteiten
der Rechtsgeleerdheid en der Letteren en Wijs
begeerte ook voor den cursus 1942/1943 aan de
universiteit kunnen worden ingeschreven.
Het verdient aanbeveling zoo spoedig moge
lijk inschrijvingsbiljetten aan te vragen, waar
toe de gelegenheid sedert 15 Augustus j.l. be
staat.
HANDELSREGISTER K. v. K.
Nieuwe inschrijvingen: N.V, Subliem Chemi
sche Fabriek. Dorpsstraat 163. Nieuwveen. Dir.:
J. van Zoest. Nieuwveen. Maatsch. kap. f. 1000
waarvan geplaatst en gestort f. 500. (Ned. Staats
colrant 5 Augustus 1942, Bijvoegsel nr. 461).
Electrische Meubelfabriek A. W., Bertina,
Veurscheweg 180a, Voorschoten. Afkomstig uit
's-Gravenhage.
Wijzigingen: Gebroeders Heuvelman, Oude
Rijn 75, Leiden. Smederij, draaierij, autog.
laschinr., centr. verw.bedrijf. De bepalingen ten
aanzien dér rechten van derden zijn gewijzigd.
Naamlooze Vennootschap voorheen Gebr. J.
en L. Dekker. Oude Vest 161/163, Leiden. De
N.V. is met ingang van 29 Juli 1942 in liquida
tie getreden. Liq.: R. Hilbrands, Oegstgeest.
Kunstaardewerkfabriek „Cedo Nulli" N.V. Zijl-
dijk 23, Leiderdorp. De N.V. is met ingang van
1 Juli 1942 -in liquidatie getreden. Liqe.: M. P.
Wetzlar-Céron, Amsterdam. Het bedrijf wordt
voortgezet in een vennootschap en commandite
onder den naam: Kunstaardewerkfabriek Cedo
Nulli C.V. Beh. Venn.: L. J. J. Verburg, Am
sterdam. Aant. venn. b.w.v. geldsch.: Eén. Proc.
H. Booms, Leiderdorp.
Opheffing: Bonbonfabriek De Sleutels van
Corlin, Janvossensteeg 21, Leiden.
INDRUKWEKKENDE SYMBOLISCHE
„SCHILDERIJEN" VAN HAND-
GESPONNEN WOL.
Sedert ongeveer 1 Ms jaar heeft in de hand
weverij en tapijtknooperij van den weef kunste
naar Edmond de Cneudt te Soest een imposant
werk op de getouwen gestaan: uit veelkleurige
strengen handgesponnen wol „groeiden" hier 7
gobelins van een gezamenlijk oppervlak van 90
vierkante meters, bestemd als artistieke wand
versiering voor Leiden's stadhuis. Deze groot-
sche muurtapijten met hun warm coloriet
welke min of meer een symptoom zijn van de
herleving van een oud ambacht, dat eens het
sieraad was van de Zuid- en Noord-Nederlan
den zijn thans gereed gekomen en naar hun
plaats van bestemming verhuisd. Men is dezer
dagen begonnen met het ophangen van deze
typische scheppingen, die in eerste instantio
ontworpen werden door Christiaan de Moor. De
symbolische voorstellingen van wijsbegeerte en
wetenschap, kunst en techniek, sociale voorzorg,
de tijd (uitgebeeld door een doodendans) en
gemeenschapsarbeid werden in een warm-door-
voelden modernen stijl uitgevoerd. Edmond de
Cneudt. die het vak leerde van de Vlaamsche
gobelinwevers deze hebben van ouds de ge
heimen van het schoone ambacht doorgrond
weefde veelal de figuren en in het bijzonder de
moeilijke „passages" eigenhandig. En het werd
volbracht: de mannelijke en vrouwelijke gestal
ten, die een bepaalde handeling uitbeelden, als
mede de decoratieve elementen rondom
fabrieksschoorsteenen, vlaggen, een kerk, boo-
men, enz. dit alles werd compositorisch een
gaaf geheel. De zeldzame toepassing van hand-
gesponnen wol geeft een zeer bijzonder effect,
doch ook de natuurwol, waaruit de gelijkmatige
achtergrond werd opgebouwd, heeft nog vele
rijke kleurnuances.
Het spreekt vanzelf, dat bij de vervaardiging
van deze kleurrijke „reuzenkleeden" rekening
moest worden gehouden met de indeeling van
de nieuwe zaal, waarvoor zij bestemd waren.
De ontwerper heeft ter versiering van de drie
wanden gebroken met het oude gobelin-systeem
die een naar de breedte en naar de hoogte
voortgaande voorstelling brachten, waarbij ieder
stukje muurvlak werd uitgebuit; een smalle
strook langs een raam of een deur diende dik
wijls nog als „voortzetting".
Christiaan de Moor heeft naar „kernpunten"
gezocht ter vergelijking denke men aan de
decoratieve versieringen van een Joep Nicolas
of Charles Eyck waardoor de compositie als
het ware samengetrokken wordt tot een „kern"
of een compact geheel op een fond van egalen
toon. Hierdoor0worden de voorstellingen niet
slechts overzichtelijker, doch krijgen ook bij
zonder effect door de ruimtewerking.
Het begrip „kernpunt" klinkt voor een gobelin
wat zonderling, maar hiermede hebben de ver
vaardigers een geheel nieuwen weg ingeslagen
ten aanzien van dit oude vak, dat hopelijk in
de toekomst nog meer toepassing zal vinden.
Laten we het maar eerlijk bekennen: cje tech
niek van het gobelin-weven, welke als toege
paste kunst zulke verrassende effecten geeft,
werd in de laatste jaren in ons land min of
meer verwaarloosd. Er zijn maar zeer weinig
ateliers in den ljyide, die af en toe met een op
dracht vereerd worden en een enkelen keer von
den gobelins een plaatsje op passagiersschepen,
in een universiteit of een andere officieele in
stelling. Maar dit bleven uitzonderingen.
Het is daarom zeer te verheugen, dat archi
tect Blaauw een 7-tal moderne gobelins in den
nieuwen bouw een plaatsje geeft, al werd dit
initiatief dan ook geïnspireerd door het feit,
dat Leidens stadhuis van ouds bekend was door
zijn wandtapijten. Men heeft er echter niet naar
gestreefd, deze gobelins, die bij den brand van
het voormalige raadhuis grootendeels verwoest
werden, in eere te herstellen.
Maar niet slechts voor Leiden ook voor
Soest en Baarn heeft de uitvoering van dit
zeldzame kunstwerk zijn bijzondere beteekenis.
Men ziet daarn amelijk in deze opdracht een
aanwijzing voor een wederopstanding van een
welhaast vergeten ambacht, dat ruim een eeuw
geleden ook hier een zeer belangrijke plaats
innam. De Soester weefindustrie was eens be
roemd en hier scheen een nijver industriegebied
zich te ontwikkelen. In Amersfoort, Baarn,
Naarden en Soest verrezen spinscholener
kwamen steeds meer weefgetouwen en speciale
tapijtteekenaars werden opgeleid. Maar door
onverklaarbare oorzaken is dit alles weer weg-
geëbt. Het gobelin-weven raakte in vergetel
heid en men verleerde de oude kunstgrepen.
Thans schijnt men weer bij een keerpunt te
komen: Naast Edmond de Cneudt kwamen ook
andere weverijen zich in deze streek vestigen,
terwijl ook het spinnen als huisindustrie weer
meer beteekenis krijgt. Mogen de Leidsche go
belins het eerste ontwaken van een nieuw tijd
perk van bloei beteekenen.
C. J. Stigter. (Nadruk verboden).
ZILVEREN JUBILEUM VAN BRIGADIER
C. BOTH.
De brigadier van politie C. Both herdenkt
morgen het feit, dat hij voor 25 jaar bij de
politie hier ter stede in dienst trad. De heer
Both onttrekt zich dien dag aan alle huldebe
tuigingen.
Bij besluit van den Secretaris-Generaal
van het Departement van Binnenlandsche Za
ken van 13 Augustus 1942 is met ingang van 21
September 1942 aan den heer R. A. Kern op
zijn verzoek eervol ontslag als lector aan de
Rijksuniversiteit alhier verleend.
PRlJSOYEIt rREDINGEN IN LEIDEN Ruim
twintig beicchtlngen Der inaan.1 Dat de opspo
ring en berechting van prijsovertredlngcn
voortgang vindt, kan blijken uit het aantal ge
vallen. dat de Inspecteur voor de prfjsbeheersching
te 's-Gravenhage alleen al voor Leiden ln het af-
geloopen tweede kwartaal te berechten kreeg. n.l.
61. Per maand werden dus gemiddeld twintig
Leldenaars, die zich niet aan de prljsvoorschrlften
hadden gehouden, gevonnlsd.
In het geheel werd ln de maanden April, Mei
en Juni f. 20.608.aan boeten opgelegd. Van dit
bedrag komt ongeveer de helft voor rekening van
een vennootschap, handelende ln groenten en
fruit. Voorts waren er nog drie veroordeellngen
boven duizend gulden.
Een zware boete kreeg ook de Leidenaar E. L.,
eigenaar van een groote meubelzaak. Het was de
gewoonte in zfjn winkel den pr(js van de te ver-
koopen goederen naar bevind van zaken en den
draagkracht van den kooper vast te stellen.
Een eiken ombouw met kastje, dat eerst f. 24.95
zou hebbr- moeten kosten, werd verkocht voor
f. 35.en een karpet van f. 89.50 voor f. 98.50.
BIJ het verhoor door den Inspecteur voor de
prysoeheerschlng te 's-Gravenhage heeft de win
kelier erkend zich aan ongeoorloofde handelingen
te hebben schuldig gemaakt. Hij werd gestraft
met een geldboete van f 1500.