Sm 83ste Jaargang DINSDAG 18 AUGUSTUS 1942 No. 25272 Duitsche. opmarsch in stof en hitte Hieuwe bürgeffleeslers: Zware Sovjet-lucht-verliezen Churchill was te Moskou Strijd om Australië Verspreide Berichten BINNENLAND STADSNIEUWS Prof. dr. G. Jelgersma overleden De zeven gobelins voor het stadhuis voltooid Inschrijving Leidsche studenten te Utrecht RECHTZAKEN LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W. Heuny. Telef. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Gironummer: 57055 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Telef. Redactie 21507 Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst, Lelden. Pl.verv.ï K. Been, Lelden. Omtrent den strijd aan het Oostelijke front deelt het Opperbevel van de Duitsche Weer macht nog het volgende mede: In gloeiende zo merhitte en op ongebaande stoffige wegen zijn de Duitsche troepen het gebied van den Kau- kasus in Zuidwestelijke en Zuidoostelijke rich ting verder binnen gedrongen, na het vijande lijke Verzet gebroken te hebben. Een divisie ja gers uit Württemberg en Baden heeft een der laatste dagen ondanks oponthoud door gevech ten en mijnvelden ruim 70 K.M. afgelegd. In het gebied van Woronesj ontwikkelden zich op 15 Augustus felle afweer- en aanvalsgevechten. De vijand leed zware verliezen aan menschen en materiaal. Duitsche gevechtsvliegtuigen lieten zich herhaaldelijk gelden. Voor het tijdvak der eerste 14 dagen van de maand Augustus bedraagt het totale verlies van de bolsjewistische luchtmacht 1328 vlieg tuigen, aldus het D.N.B. Naar de Engelsche nieuwsdienst meldt, zijn Churchill en de gevolmachtigde van president Roosevelt, Harriman, gisteren weer uit Moskou vertrokken. Churchill weigerde aan de journalisten een verklaring af te leggen. Omtrent de besprekingen heeft de Britsche nieuwsdienst een communiqué uit Moskou be kend gemaakt, waarin gezegd wordt, dat men een aantal besluiten genomen heeft betreffende de oorlogvoering tegen Duitschland en zijn bondgenooten in Europa. Beide regeeringen zijn besloten den oorlog tot aan de volledige ver nietiging van Duitschland voort te zetten. Voorts wtfst het communiqué op de aanwezig heid van een hechte vriendschap tusschen de bolsjewieken, Groot-Brittannië en de Vereenig- de Staten, alsmede op hun volledige overeen stemming. Naar de Engelsche nieuwsdienst meldt, heeft de samenkomst van Churchill en Stalin ge duurd van Woensdag tot Zaterdag. Aanwezig waren Harriman, sir Alan Brooks. Wavell en sir Alexander Cadogan. Als vertegenwoordigers van de sovjets hebben Molotof en Worosjilof de besprekingen bijgewoond. Roosevelt en Tsjang kai sjek werden dagelijks op de hoogte gehouden. Churchill heeft gereisd via Caïro, waar- hij een ontmoeting had met Smuts, den Zuid-Afrikaanschen premier. Men wijst er in de Wilhelmstrasse te Berlijn opnieuw op, dat diplomatieke reizen van den Britschen premier steeds plaats vinden in het teeken van een crisis. Men zal zich dus wel niet vergissen, wanneer men aanneemt, dat Chur chill tot deze moeilijke reis besloten heeft, om dat hij wil trachten te redden, wat er te red den is. Overigens verdiept men zich niet in po litieke of militaire gissingen, ofschoon men in verband met het feit dat Molotof thans officieel is belast met de plaatsvervanging van Stalin, de mogelijkheid niet uitsluit, dat Stalin zich voortaan meer met kwesties van de militaire leiding wenscht bezig te houden. Omtrent het verblijf van Churchill te Moskou publiceert het Finsche blad Kauppalehti een bericht van zijn correspondent te Stockholm, waarin o.a. gezegd wordt, dat volgens berichten uit Londen de reactie der Sovjetregeering op de jongste rapporten van Maisky en Litwinof zoo dreigend geweest is, dat het besluit van Chur chill om per vliegtuig naar Moskou te vertrek ken. in Britsche regeeringskringen vrij openlijk beschouwd wordt als een laatste poging om de stemming te Moskou te verbeteren. Aan de beide Sovjet-ambassadeurs Maisky en Litwinof zijn de beweegredenen voor Churchills reis naar Moskou uitvoerig uiteengezet. Over het alge meen gelooft men. dat de reis van Churchill naar de Sovjetunie valt toe te schrijven aan de omstandigheid, dat Moskou spoedige hulp maatregelen voor de Sovjetunie geëlscht heeft. (D.NJ3.) HET TWEEDE FRONT. Meening te Berlijn. Omtrent den eisch der bolsjewisten naar een „tweede front" verklaren militaire kringen te Berlijn: Hoewel het den militairen leiders in Engeland en Amerika volkomen duidelijk is. hoe kansloos de poging eener landing aan de door de Duitsche weermacht beheerschte Europee- sche kusten zou zijn, hebben de geallieerden zichzelf en ook den bolsjewieken steeds weer het droombeeld van een ..tweede front" gesug- geerd. Astronomische cijfers van troepen en materiaal zijn er genoemd, voor welker vervoer de scheepsruimte van de geheele wereld niet toereikend zou zijn. Nieuwe vliegtuigen en speciale wapens zijn tegen alle regelen der krijgskunde openbaar besproken. Deze theoreti sche besprekingen, zoo merkt men op, moeten blijkbaar de EngelschAmerikaansche openbare meening moed inblazen en moeten de Sovjet- bondgenooten door het vooruitzicht op spoedige hulp. tot steeds nieuwe offers van bloed aan sporen. HEVIGE JAPANSCHE AANVALLEN. De luchtmacht der Japansche marine heeft Zondag wederom een aanval gedaan op Towns- ville. Cairns. Wyndham, Port Darwin en Port Hedland in West-Austalië en groote schade aangericht aan de haveninstallaties en de in stallaties van militair belang. Te Townsville brandden gisteren de pakhuizen nog steeds. 18000 ton geconserveerd fruit zijn daar een prooi der vlammen geworden. De olie tanks in het haventerrein zijn thans alle ver nield evenals de lijnen der naar het Zuiden loopendé spoorwegen. In de wateren nabij Wyndham hebben Japansche duikbommenwer pers een transportschip van 6000 ton tot zinken gebracht, dat brandend ten onder ging. Zeer zwaar was de nieuwe luchtaanval op Port Moresby. De pakhuizen en een in de haven voor anker liggend, transportschip van 4000 ton werd in brand geworpen. Een munitie-opslag plaats buiten de stad werd getroffen en ont plofte. Alleen boven Wyndham is het tot een lucht gevecht met twee Australische jagers gekomen, die werden neergeschoten. Alle Japansche vlieg tuigen zijn op hun steunpunten teruggekeerd. (D.N.B.) LUCHTGEVECHT NABIJ DE SALOMONS-EILANDEN. In de wateren rond de Salomons-eilanden is het Zondag tot een hevig' luchtgevecht tusschen Japansche en Amerikaansche vliegtuigen ge komen. Tijdens dit gevecht zijn 17 Amerikaan sche vliegtuigen neergeschoten. Slechts twee Japansche vliegtuigen zijn niet op hun steun punten teruggekeerd. (D.N.B.) CONFERENTIE BULLIT-DE VALERA. Ierland blijft neutraal. William C. Bullit, d? speciale afgezant van den Amerikaanschen minister van Marine, Knox, die momenteel, in Ierland vertoeft, heeft gedurende meer dan een uur -gecónferéerd met de Valera te Mungret College. Hij was verge zeld van den gezant van de Ver, Staten in Ier land, David Gray. De Valera heeft in een rede opnieuw ver klaard, dat Ierland vastbesloten is zich te ver dedigen. In Duitsche politieke kringen ziet men daarin een antwoord op de niet moeilijk te ra den onderwerpen, die de gevolmachtigde van Knox, Bullitt, bij zijn verblijf in Ierland heeft aangesneden. (DJN.B.) NOORSCHE HANDELSVLOOT OPGEËISCHT. Door Britsche Admiraliteit. Naar het Noorsche blad Aftenposten meldt, eischt de Britsche admiraliteit in overleg met de regeeringen van Engeland en de Ver. Staten en van de Noorsche emigrantenregeering de volledige overdracht van de geheele Noorsche handelstonnage. Deze maatregel zou tengevolge hebben, dat de emigrantenregeering in geen en kel opzicht meer iets te maken zou hebben met de Noorsche schepen. (D.N.B.) DIPLOMATENSCHIP UIT SJANGHAI VERTKOKKEN. 22 Nederlanders aan boord. Het uitwisselingsschip Kamakoera Maroe, dat 903 Engelschen. Belgen, Nederlanders, Noren, Polen en Grieken aan boord heeft, onder wie 455 diplomaten en diplomatieke ambtenaren, is gisteren uit Sjanghai vertrokken naar Lourenzo Marquez in Oost-Afrika, Het aantal diplomaten en ambtenaren bestaat uit 366 Engelschen, 28 Belgen. 22 Nederlanders, 6 Noren, 31 Polen en 2 Grieken. De Kamakoera Maroe doet Sjonan- city aan. om daar nog 3 Britsche diplomaten aan boord te nemen. (D.N.B.) HET VULCANISEEREN VAN RIJWIELBANDEN. Nieuwe regeling in voorbereiding. Het vulcaniseeren van banden is niet ieders werk en er bestaat helaas nog veel beunhazerij op dit gebied. Vooral wat betreft de reparatie van rijwielbanden hebben zich den laatsten tijd vele rijwielherstellers als vulcaniseerder opge worpen, die ook maar niet de minste vakman schap als zoodanig bezitten en die derhalve den naam van vulcaniseerder niet zouden mogen dragen. Er zijn zelfs gevallen bekend, waarin men rijwielbanden eenvoudig met behulp van 8een heet strijkijzer en de een of andere soort inferieure rubber heeft bewerkt! Het is daarom toe te juichen, aldus de heer Ten Hoopen, voorzitter van de vakgroep cover- rubberverwerkende bedrijven, met wlen een verslaggever van het A.N.P. dezer dagen een onderhoud had, dat thans' stappen worden on dernomen om te geraken tot de registratie en de organisatie van de te goeder naam bekend staande vulcaniseer-inrichtingen hier te lande. Slechts aan de ingeschreven en erkende inrich tingen zal het dan in de toekomst toegestaan zijn rijwielbanden te vulcaniseeren Tevens zal men dan door een betere voorlichting en zoo noodig door cursussen trachten het ambacht van vulcaniseeren tot een zoo hoog mogelijk peil op te voeren. F. P. A. VAN GHEEL GILDEMEESTER OVERLEDEN. Te 's-Gravenhage is overleden de heer F. P. A. van Gheel Gildemeester, oud-kolonel bij de infanterie van het Ned.-Indische leger, ridder in de Militaire Willemsorde en algemeen secre taris van de A.V.R.O. Overeenkomstig den laat sten wil van den heer Van Gheel Gildemeester geschiedde de begrafenis in alle stilte. De heer Van Gheel Gildemeester is 67 jaar oud geworden, BURGEMEESTERS. Herbenoemd zijn als burgemeester: van Mon nikendam en Katwoude: Tj. Heikens; van Cad- zand: C. Ie Nobel; van Vogelwaarde: F. A. Hendrikse. STADSKINDEREN OP HET PLATTE LAND. Waarschuwing aan de ouders. Het onderbrengen van stadskinderen op het platteland in gezinnen voor korteren of lange- ren duur neemt de laatste maanden een vrij be langrijken omvang aan. Toch is het noodzake lijk een waarschuwende stem te laten hooren tegen het klakkeloos uitzenden van kinderen, zonder behoorlijk medisch onderzoek of toezicht. Deze waarschuwing geldt uiteraard niet voor de officieel gesubsidieerde kinderuitzendingen, waarbij het Staatstoezicht op de volksgezond heid is ingeschakeld, voor de uitzendingen van den Nederlandschen Volksdienst en voor de plaatsing van jeugdige landbouwhulpen door bemiddeling van de gewestelijke arbeidsbureaux. Het gevaar dreigt echter van de uitzendingen naar gezinnen, aldus meldt het A.N.P.waar mede geen enkele deskundige instantie be moeienis heeft, zoodat geen waarborgen bestaan tegen het samenbrengen van gezonde met zieke kinderen of tegen plaatsing in milieux, waar besmettingshaarden aanwezig zijn, Men denke hierbij met name aan de tuberculose en de diphterie. twee besmettelijke ziekten, waartegen waakzaamheid meer dan ooit op haar plaats is. Ouders, die het wel met hun kinderen mee- nen. zullen dan ook ongetwijfeld deze waar schuwing ter harte nemen. ARBEIDSVOORWAARDEN IN DE MOSTERD EN AZIJNINDUSTRIE. Blijkens de Staatscourant heeft het college van rijksbemiddelaars een regeling van loonen en andere arbeidsvoorwaarden in de mosterd en azijnindustrie vastgesteld. Bij deze regeling zijn de gemeenten in Ne derland in 3 klassen ingedeeld. Het minimum- weekinkomen bedraagt voor volwaardige, man nelijke werknemers van 25 jaar en ouder in de onderscheidene gemeenteklassen: f. 24.96, f. 23.04 en f. 21.12, voor volwaardige, vrouwelijke werk nemers van 21 jaar en ouder onderscheidenlijk f. 12. f. 10.56 en f. 10.08. Voor jeugdige werknemers van 16 jaar en ouder is het loon vastgesteld op een percen tage van het loon der volwassenen. Voor overwerk wordt extra betaald. De werknemers zullen zes dagen vacantie ge nieten per jaar. Verder bevat de regeling bepalingen betref- Van Wassenaar, Hazerswoude, Rjjnsbnrg en Zevenhoven. Het Rijkscommissariaat maakt bekend: De Commissaris-Generaal voor bestuur en Justitie heeft tot burgemeester benoemd: Jhr. D. de Bloccq van Scheltinga te Utrecht, tot burgemeester van Wassenaar; den burgemeester mr. F. M. A. Schokking, te 's-Gravenzande, met gelijktijdig eervol ontzag uit zijn huidige functie, tot burgemeester van Hazerswoude; den burgemeester mr. E. G. Bisschop te Rijnsburg, met gelijktijdig eervol ontslag uit zijn huidige functie, tot burgemeester van 's-Graven zande den burgemeester G. Hermans te Ouddorp, met. gelijktijdig eervol ontslag uit zijn huidige functie, tot burgemeester van Rünsburg; Ph. A. J. Schipper, inspecteur der waterlei dingsmaatschappij te Ede, tot burgemeester van Ouddorp; den burgemeester G. M. C. Ort te Maassluis tevens tot burgemeester van Rozenburg; den burgemeester J. G. van Houten te Oost- voorne tevens tot burgemeester van Brielle; den adj. commies A. P. L. Bia te 's-Graven hage, tot burgemeester van Ooltgensplaat. Bij besluit van den Secretaris-Generaal van het Departement van Binnenlandsche zaken, van 10 Augustus j.l., is J. M. H. L. Hoynck van Papendrecht, met ingang van 24 Augustus a.s. tot burgemeester van de gemeente Zevenhoven benoemd. De nieuw benoemde burgemeester van Was senaar, jhr. Daniel de Blocq van Scheltinga, werd geboren te Velp (Gld.) In 1925 werd hij benoemd tot reserve-luitenant der cavalerie. Vervolgens werd hij in 1927 benoemd tot pro curatiehouder van het bijkantoor der Gelder- sche Credietvereeniging te Amersfoort. In 1932 trad hij toe tot de N.SJ3. onder stamboeknummer 1009. In de N.S.B. bekleedde hij achtereenvolgens de functies van bloklei- der, groepspenningmeester, groepsleider, kring propagandist en daarna nadat hij wegens zijn lidmaatschap eervol was ontslagen als re- serve-officier en procuratiehouder der Gelder- sche Credietvereeniging die van kringver - kiezingsleider en kringleider. Tevens was hij candidaat der N.S.B. voor de Provinciale Sta ten van Utrecht bij de verkiezingen van 1935. In 1937 nam de heer De Blocq van Schel tinga op uitnoodiging van den Führer van het Groot-Duitsche Rijk als afgevaardigde der N. SJB. deel aan den „Reichsparteitag" te Nuern berg. In hetzelfde jaar volgde zijn aanstelling onder den plaatsvervangend leider Van Geel kerken op het hoofdkwartier der Beweging te Utrecht. Na Mei 1940 werd hij benoemd tot hoofd Algemeene Zaken, in welke functie hij verscheidene bijzondere opdrachten uitvoerde voor den leider. Zijn bureau werd in April 1942 uitgebreid en verhuisde voorlhet grootste deel naar het Willem de ZwijgernUIs te 's-Gravenhage. Naast het burgemeesterschap van Wassenaar zal jhr. De Blocq van Scheltinga de functie van hoofd Algemeene Zaken der N.S.B. blijven bekleeden. Jhr. De Blocq van Scheltinga is sedert 1928 gehuwd met Elisabeth, gravin von der Goltz, die eveneens sinds 1932 actief lid der N.S.B. is en die haar echtgenoot in zijn politieken strijd trouw ter zijde stond. Zoo deelde zij b.v. zijn interneering gedurende de oorlogsdagen van 1940 op het fort bij Spijkerboor. Jhr. De Blocq van Scheltinga is drager van het eereteekfn der N.S.B. „Strijd en Offer". Zijn leeftijd is thans 39 jaar. Zijn beide oudste kinderen zijn lid van den Jeugdstorm. De nieuwe burgemeester van Hazerswoude. mr. F. M. A. Schokking. thans burgemeester van 's-Gravenzande. is op 5 Mei 1908 te Dor drecht geboren. Hij studeerde aan de Rijksuniversiteit te Lei den en was vervolgens werkzaam aan het De partement van Economische Zaken te Den Haag. In. 1938 volgde zijn benoeming tot burgemees ter van 's-Gravenzande. Onder zijn bewind is in die gemeente de nieuwe waterleiding tot stand gekomen, alsmede een nieuw politiebu reau gebouwd, terwijl mr. Schokking zich tevens sterk interesseerde voor de belangen inzake den Woningbouw. De heer Schokking is gehuwd, doch heeft geen kinderen. De nieuwe burgemeester van Rijnsburg. de heer G. Hermans, is thans 31 jaar oud en sinds 1 Januari 1942 burgemeester van Ouddorp. Hij is geboren te Den Briel, waar zijn vader voor zitter van den Raad van Arbeid was, bezocht de H.B.S. te Den Briel. waarna hij volontair werd ter gemeente-secretarie te Overschie. Vervol gens was hij ambtenaar te Sliedrecht en o.a. te Amersfoort, aan de Provinciale Griffie te Utrecht en aan het Departement van Binnen landsche zaken. Hij is gehuwd met mr. A. Werker. fende doorbetaling van het loon tijdens z.g.n. kort verzuim en over christelijke feestdagen en betreffende de beëindiging der dienstbetrekking. De regeling treedt in werking met ingang van de loonweek, waarin Maandag 24 Augustus valt. JEUGDLUCHTVAARTKAMP TE VIERHOUTEN. De Ned. Ver. voor Luchtvaart houdt deze week (van 17—23 Augustus) te Vierhouten een jeugd- luchtvaartkamp. Dit kamp werd door den heer H, J. Hagelen Hzn., administrateur der veree- niging geopend. Wat de samenstelling van het programma betreft zei spr., dat in dit kamp meer dan vroeger aandacht zal worden besteed aan den modelvliegtuigbouw, opdat de deelne mers, als zij straks weder in hun woonplaats zijn teruggekeerd met de noodige energie en kennis dezen bouw kunnen beoefenen en ver breiden. Zondae 23 Augustus zal in het kamp een groote wedstrijd met modelvliegtuigen wor den gehouden, waaraan niet alleen de deelne mers aan het kamp, doch ook andere leden van de vereeniging zullen deelneemen. De vroegere K.LJVI -vlieger, de heer J. B. Scholte, die thans bij de vereeniging zoo'n belangrijke plaats ver vult. zal den wedstrijd bijwonen en spr. hoopte, dat de deelnemers dan eens zullen laten zien welke vorderingen zij reeds met him model vliegtuigen hebbèn gemaakt. De heer Hagelen zeide, met betrekking tot den modelvliegtuigbouw, dat zeer spoedig in ons land een centrale werkplaats zal worden opge richt, waar de jeugdige luchtvaartenthousiasten onderricht in het bouwen van modelvliegtuigen zullen krijgen. Verder zullen hier de bouwlei ders en assistent-bouwleiders hun opleiding ontvangen, opdat zij in de groepen en clubs des kundige voorlichting kunnen geven. Na de tot standkoming van de centrale werkplaats zullen zoo spoedig mogelijk op verschillende punten van ons land kleinere werkplaatsen worden op gericht, die reeds het voorbereidende werk ter hand zullen nemen. OUD-HOOGLEERAAR IN DE PSYCHIATRIE EN NEUROLOGIE. Familiefoto. Wijle" r"of. d- G. Jelgersma. Te Oegstgeest is in de „Rustkliniek", waar hij de laatste jaren vertoefde, na een kortston dige ziekte in den ouderdom van 82 jaar over leden prof. dr. G. Jelgersma, oud-hoogleeraar in de Psychiatrie en Neurologie aan de Leidsche Universiteit. Gerbrandus Jelgersma werd op 1 November 1859 te Doeveren (N.B.) geboren. Hij bezocht de HBjS. te Alkmaar. Vanuit de 4e klasse deed hij zfjn literair-mathematisch examen en liet zich in 1878 ais student in de geneeskunde aan de Universiteit te Amsterdam inschrijven, in 1885 werd hfj benoemd tot prosector aan het gesticht Meerenberg. waaraan hij tot 1895 ver bonden bleef. Hij legde toen deze functie neer, in verband met zijn benoeming tot geneesheer- directeur van het sanatorium voor zenuwzieken te Arnhem. Tijdens zijn werkzaamheid te Mee renberg trad hij ook op als privaat docent in de .crimineele anthropologic aan de Universiteit te Amsterdam. Vooral de anatomie van het zenuwstelsel genoot zijn bijzondere aandacht. Bij zijn werkzaamheid in het sanatorum te Arnhem bestudeerde hij speciaal de functio- neele neurosen. In 1896 werd hem door de medische faculteit te Utrecht om zijn vele verdiensten het eere- doctoraat aangeboden, waarop in 1899 zijn be noeming volgde tot gewoon hoogleeraar in de Psychiatrie en Neurologie aan de Universiteit te Leiden, welke functie hij 31 jaar heeft ver vuld, met volledige overgave aan zijn belang rijken wetenschappelijken arbeid. Op 28 October 1930 hield prof Jelgersma zijn afscheidsrede. Ter gelegenheid van zijn 25 jarig hoogleer- aarschap in 1924, werd prof. Jelgersma benoemd tot ridder in de orde van den Nederlandschen Leeuw. Een lange reeks van ver over de 100 publica ties, w.o. baanbrekende geschriften, legt ge tuigenis af van zijn stoere werkkracht. Meastal handelden zij over kennis der kleine hersenen, het subtraat der paralysis agitans en andere wetenschappelijke onderwerpen. Tot zijn voornaamste werken behooren: „Leerboeken der functioneele neurosen (1897 1900)", ..Het hysterisch stigma" (1903), „Leer boek der psychiatrie" (19111912, 3e druk in 1926), „De kleine hersenen anatomisch, phvsio- logisch en pathologisch" (1920). „Atlas anatomi- cum cerebri humani" (168 doorsnee der men- schelijke hersenen in photografische weergave), Die projection bei normalen und bei Geistes- krankheiten" en tenslotte „Das Kleinhirn in anatomischer, physiologischer und pathologi- scher Hinsicht" (1932.) Prof. Jelgersma was redacteur van de Psy- chiatrisch-Neurologische bladen, voorzitter van verschillende wetenschappelijke vereenigingen en van het in 1907 te Amsterdam gehouden Internationale Congres voor Psychiatrie. De crematie van wijlen prof. dr. Jelgersma zal plaatsvinden op Donderdag a.s. te „Wester - veld" na aankomst van trein 11.47. De rector-magnificus der Rijksuniversiteit te Utrecht deelt mede, dat de Leidsche studenten, die voor den cursus 1941/1942 waren ingeschre ven voor de studie in de faculteiten der Godge leerdheid, Wis- en Natuurkunde, Letteren en Wijsbegeerte en in de Vereenigde faculteiten der Rechtsgeleerdheid en der Letteren en Wijs begeerte ook voor den cursus 1942/1943 aan de universiteit kunnen worden ingeschreven. Het verdient aanbeveling zoo spoedig moge lijk inschrijvingsbiljetten aan te vragen, waar toe de gelegenheid sedert 15 Augustus j.l. be staat. HANDELSREGISTER K. v. K. Nieuwe inschrijvingen: N.V, Subliem Chemi sche Fabriek. Dorpsstraat 163. Nieuwveen. Dir.: J. van Zoest. Nieuwveen. Maatsch. kap. f. 1000 waarvan geplaatst en gestort f. 500. (Ned. Staats colrant 5 Augustus 1942, Bijvoegsel nr. 461). Electrische Meubelfabriek A. W., Bertina, Veurscheweg 180a, Voorschoten. Afkomstig uit 's-Gravenhage. Wijzigingen: Gebroeders Heuvelman, Oude Rijn 75, Leiden. Smederij, draaierij, autog. laschinr., centr. verw.bedrijf. De bepalingen ten aanzien dér rechten van derden zijn gewijzigd. Naamlooze Vennootschap voorheen Gebr. J. en L. Dekker. Oude Vest 161/163, Leiden. De N.V. is met ingang van 29 Juli 1942 in liquida tie getreden. Liq.: R. Hilbrands, Oegstgeest. Kunstaardewerkfabriek „Cedo Nulli" N.V. Zijl- dijk 23, Leiderdorp. De N.V. is met ingang van 1 Juli 1942 -in liquidatie getreden. Liqe.: M. P. Wetzlar-Céron, Amsterdam. Het bedrijf wordt voortgezet in een vennootschap en commandite onder den naam: Kunstaardewerkfabriek Cedo Nulli C.V. Beh. Venn.: L. J. J. Verburg, Am sterdam. Aant. venn. b.w.v. geldsch.: Eén. Proc. H. Booms, Leiderdorp. Opheffing: Bonbonfabriek De Sleutels van Corlin, Janvossensteeg 21, Leiden. INDRUKWEKKENDE SYMBOLISCHE „SCHILDERIJEN" VAN HAND- GESPONNEN WOL. Sedert ongeveer 1 Ms jaar heeft in de hand weverij en tapijtknooperij van den weef kunste naar Edmond de Cneudt te Soest een imposant werk op de getouwen gestaan: uit veelkleurige strengen handgesponnen wol „groeiden" hier 7 gobelins van een gezamenlijk oppervlak van 90 vierkante meters, bestemd als artistieke wand versiering voor Leiden's stadhuis. Deze groot- sche muurtapijten met hun warm coloriet welke min of meer een symptoom zijn van de herleving van een oud ambacht, dat eens het sieraad was van de Zuid- en Noord-Nederlan den zijn thans gereed gekomen en naar hun plaats van bestemming verhuisd. Men is dezer dagen begonnen met het ophangen van deze typische scheppingen, die in eerste instantio ontworpen werden door Christiaan de Moor. De symbolische voorstellingen van wijsbegeerte en wetenschap, kunst en techniek, sociale voorzorg, de tijd (uitgebeeld door een doodendans) en gemeenschapsarbeid werden in een warm-door- voelden modernen stijl uitgevoerd. Edmond de Cneudt. die het vak leerde van de Vlaamsche gobelinwevers deze hebben van ouds de ge heimen van het schoone ambacht doorgrond weefde veelal de figuren en in het bijzonder de moeilijke „passages" eigenhandig. En het werd volbracht: de mannelijke en vrouwelijke gestal ten, die een bepaalde handeling uitbeelden, als mede de decoratieve elementen rondom fabrieksschoorsteenen, vlaggen, een kerk, boo- men, enz. dit alles werd compositorisch een gaaf geheel. De zeldzame toepassing van hand- gesponnen wol geeft een zeer bijzonder effect, doch ook de natuurwol, waaruit de gelijkmatige achtergrond werd opgebouwd, heeft nog vele rijke kleurnuances. Het spreekt vanzelf, dat bij de vervaardiging van deze kleurrijke „reuzenkleeden" rekening moest worden gehouden met de indeeling van de nieuwe zaal, waarvoor zij bestemd waren. De ontwerper heeft ter versiering van de drie wanden gebroken met het oude gobelin-systeem die een naar de breedte en naar de hoogte voortgaande voorstelling brachten, waarbij ieder stukje muurvlak werd uitgebuit; een smalle strook langs een raam of een deur diende dik wijls nog als „voortzetting". Christiaan de Moor heeft naar „kernpunten" gezocht ter vergelijking denke men aan de decoratieve versieringen van een Joep Nicolas of Charles Eyck waardoor de compositie als het ware samengetrokken wordt tot een „kern" of een compact geheel op een fond van egalen toon. Hierdoor0worden de voorstellingen niet slechts overzichtelijker, doch krijgen ook bij zonder effect door de ruimtewerking. Het begrip „kernpunt" klinkt voor een gobelin wat zonderling, maar hiermede hebben de ver vaardigers een geheel nieuwen weg ingeslagen ten aanzien van dit oude vak, dat hopelijk in de toekomst nog meer toepassing zal vinden. Laten we het maar eerlijk bekennen: cje tech niek van het gobelin-weven, welke als toege paste kunst zulke verrassende effecten geeft, werd in de laatste jaren in ons land min of meer verwaarloosd. Er zijn maar zeer weinig ateliers in den ljyide, die af en toe met een op dracht vereerd worden en een enkelen keer von den gobelins een plaatsje op passagiersschepen, in een universiteit of een andere officieele in stelling. Maar dit bleven uitzonderingen. Het is daarom zeer te verheugen, dat archi tect Blaauw een 7-tal moderne gobelins in den nieuwen bouw een plaatsje geeft, al werd dit initiatief dan ook geïnspireerd door het feit, dat Leidens stadhuis van ouds bekend was door zijn wandtapijten. Men heeft er echter niet naar gestreefd, deze gobelins, die bij den brand van het voormalige raadhuis grootendeels verwoest werden, in eere te herstellen. Maar niet slechts voor Leiden ook voor Soest en Baarn heeft de uitvoering van dit zeldzame kunstwerk zijn bijzondere beteekenis. Men ziet daarn amelijk in deze opdracht een aanwijzing voor een wederopstanding van een welhaast vergeten ambacht, dat ruim een eeuw geleden ook hier een zeer belangrijke plaats innam. De Soester weefindustrie was eens be roemd en hier scheen een nijver industriegebied zich te ontwikkelen. In Amersfoort, Baarn, Naarden en Soest verrezen spinscholener kwamen steeds meer weefgetouwen en speciale tapijtteekenaars werden opgeleid. Maar door onverklaarbare oorzaken is dit alles weer weg- geëbt. Het gobelin-weven raakte in vergetel heid en men verleerde de oude kunstgrepen. Thans schijnt men weer bij een keerpunt te komen: Naast Edmond de Cneudt kwamen ook andere weverijen zich in deze streek vestigen, terwijl ook het spinnen als huisindustrie weer meer beteekenis krijgt. Mogen de Leidsche go belins het eerste ontwaken van een nieuw tijd perk van bloei beteekenen. C. J. Stigter. (Nadruk verboden). ZILVEREN JUBILEUM VAN BRIGADIER C. BOTH. De brigadier van politie C. Both herdenkt morgen het feit, dat hij voor 25 jaar bij de politie hier ter stede in dienst trad. De heer Both onttrekt zich dien dag aan alle huldebe tuigingen. Bij besluit van den Secretaris-Generaal van het Departement van Binnenlandsche Za ken van 13 Augustus 1942 is met ingang van 21 September 1942 aan den heer R. A. Kern op zijn verzoek eervol ontslag als lector aan de Rijksuniversiteit alhier verleend. PRlJSOYEIt rREDINGEN IN LEIDEN Ruim twintig beicchtlngen Der inaan.1 Dat de opspo ring en berechting van prijsovertredlngcn voortgang vindt, kan blijken uit het aantal ge vallen. dat de Inspecteur voor de prfjsbeheersching te 's-Gravenhage alleen al voor Leiden ln het af- geloopen tweede kwartaal te berechten kreeg. n.l. 61. Per maand werden dus gemiddeld twintig Leldenaars, die zich niet aan de prljsvoorschrlften hadden gehouden, gevonnlsd. In het geheel werd ln de maanden April, Mei en Juni f. 20.608.aan boeten opgelegd. Van dit bedrag komt ongeveer de helft voor rekening van een vennootschap, handelende ln groenten en fruit. Voorts waren er nog drie veroordeellngen boven duizend gulden. Een zware boete kreeg ook de Leidenaar E. L., eigenaar van een groote meubelzaak. Het was de gewoonte in zfjn winkel den pr(js van de te ver- koopen goederen naar bevind van zaken en den draagkracht van den kooper vast te stellen. Een eiken ombouw met kastje, dat eerst f. 24.95 zou hebbr- moeten kosten, werd verkocht voor f. 35.en een karpet van f. 89.50 voor f. 98.50. BIJ het verhoor door den Inspecteur voor de prysoeheerschlng te 's-Gravenhage heeft de win kelier erkend zich aan ongeoorloofde handelingen te hebben schuldig gemaakt. Hij werd gestraft met een geldboete van f 1500.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1942 | | pagina 1