Japansche
op
vorderingen
Java
De waarheid over
Nederlandsch-ïndië
83sfe Jaargang
VRIJDAG 6 MAART 1942
No. 25135
Verduisteren:
In West en Oost
Verspreide berichten
Batavia bezet
vy
Geschenk voor de jeugd
EERSTE BLAD
Volgende week wordt
nog een kolenbon
aangewezen
Door W. I. Ispert
19.27 uur
8.15 uur
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny.
Telef. Directie en Administratie
25041 (2 Hlnen) Gironummer: 57055
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Telef. Redactie 21607.
Hoofdredacteur: B, W. Mcnkhorst, Lelden.
Pl.verv.: K. Been. Leiden.
Naar Reuter in een aantal exlrabericliten
bekend gemaakte bericht van het Nederlandsch
Indische hoofdkwartier op Java wordt ver
klaard, dat de Japansche opmarsen ononder
broken voortgaat. Over het geheel genomen,
aldus het bericht verder, hebben de Japanners
de numerieke meerderheid en rukken zij onop
houdelijk verder op. Verder wordt in het be
richt gesproken van de „besliste superioriteit
in de lucht" van de Japanners, die mede bij
draagt tot hun successen.
Naar Reutoer in een aantal extraberichten
uit Bandoeng meldt, hebben de Japanners op
West-Java nieuwe troepen aan land gezet,
waar hevige gevechten aan den gang zijn. De
Nederlanders ondernamen krachtige tegenaan
vallen, doch zijn in de mindprheid.
Naar Reuter verder meldt, is van Neder-
landsch-Indische zijde het verlies van Kra-
wang, Poerwakarta en Tangerang op West-
Java, alsmede het verlies van Solo en Bod-
jonegoro op Oost-Java toegegeven. Verder heb
ben de Japanners het vliegveld van Kalidjati
in de nabijheid van Bandoeng veroverd. Zij ge
bruiken dit vliegveld thans, naar Reuter ver
der meldt, om de geallieerde troepen uit de
lucht aan te vallen.
Zij trachten, aldus de Nieuwsdienst, door te
stooten naar de Zuidelijke kust, teneinde Soe-
rabaja af te snijden en een tangbeweging uit
te voeren om Batavia en Bandoeng af te
scheiden. Bandoeng heeft Woensdag 4, gisteren
7 maal luchtalarm gehad, zoo meldt Londen
ten slotte. (D.N.B.)
BESLISSENDE'SLAG OM RANGOON.
Honderd kilometer ten Noordoosten van
Rangoon wordt de voor deze stad beslissende
slag gestreden, zoo melde United Press uit
Mandalay volgens „Nya Dagligt Allehande".
De Japanners hebben Waw veroverd, dat op
ongeveer 22 kilometer van den weg door Birma
ligt. Japansche patrouilles hebben den spoor
weg en wegen tusschen Rangoon en Mandalav
op minstens twee plaatsen afgesneden.
De Japanners richten hun opmarsch naar
het Westen, teneinde de beide belangrijke van
Rangoon uitgaande wegen af te snijden. De
voornaamste weg van Mandalay naar Ran
goon is niet meer te gebruiken. (D.N3.)
UITWISSELING DIPLOMATEN TUSSCHEN
JAPAN EN V. S.
Het Japansche ministerie van buitenlandsche
zaken iieeft medegedeeld, dat tusschen Japan
en de Vereenigde Staten een principieele over
eenkomst omtrent de uitwisseling der diploma
tieke en consulaire vertegenwoordigers en bur
gers van beide ianden tot stand is gekomen.
Nadere bijzonderheden zullen nog worden ge
regeld. -Soortgelijke onderhandelingen met
Engeland hebben daarentegen, volgens Domei,
lot geen resultaat geleid, daar Engelands hou
ding niet duidelijk was. Domei meldt dienaan
gaande nog, dat de uitwisseling tusschen Ja
pan en de Vereenigde Staten te Lorenzo Mar
ques op Mozambique zal geschieden. Tegelij
kertijd zal ook een uitwisseling plaats vinden
met de oorlogvoerende staten van Midden- en
Zuid-Amerika.
MISLUKTE SOVJET-TRUC.
Naar het D.NB. van militaire zijde verneemt,
zag een compagnie Duitsche infanteristen den
3den Maart in het centrale deel van het Ooste
lijk front een troepenformatie in gevechtspositie
in Duitsche uniformen gekleed naderbij komen.
Toen de afstand wat kleiner was geworden,
kregen de Duitsche militairen wegens de
vreemdsoortige wapens van de naderende troep
argwaan. Er ontwikkelde zich een hevig vuur
gevecht, waarin de vermomde bolsjewistische
formatie werd opgerold.
Eeriige gevangenen verklaarden, dat zij de
uniformen van gesneuvelde en gevangen geno
men Duitsche soldaten hadden aangetrokken,
ten einde aldus zonder herkend te worden de
Duitsche linies te kunnen naderen.
VERDEDIGING VAN FRANSCHE KUST
VERSTERKT.
In de afgeloopen weken is naar verluidt een
nieuw gedeelte van de 220 kilometerlange ver
dedigingslinie langs de kust'van Noord-Frank
rijk gereed gekomen.
De veldstellingen, door Duitsche infanterie en
pioniers in de eerste maanden der bezetting aan
gelegd. zijn in betonnen stellingen veranderd.
Alle voordeelen. die het terrein bood zijn
uitgebuit en de natuurlijke hindernissen door
loopgraven en prikkeldraadversperringen ver
sterkt.
Tevens werd niet alleen aandacht geschonken
aan de verdediging van de kust. doch ook reke
ning gehouden met de mogelijkheid van het
neerlaten van landingstroepen uit de lucht.
TEGENSTELLINGEN IN GRIEKENLAND.
Naar wij van bevoegde zijde wordt medege
deeld, zijn in Griekenland met Italiaanschc
vrachtschepen groote hoeveelheden Italiaanscli
meel en broodgraan voor de Grieksche bevol
king aangekomen. Daardoor zal van heden af de
sedert ongeveen een week gestaakte brooddistri
butie voor de bevolking van Athene en omge
ving, dank zy het hulpvaardige ingrijpen van de
bezettingsmogendheden, hervat kunnen worden.
Het kleine motorzeilschip Prodromos, dat met
20 passagiers aan boord vlak bij de Grieksche
kust voer, is door een plotseling voor het schip
opduikenden Engelschen onderzeeër beschoten.
Vyf schoten werden gelost, waardoor 10 passa
giers gewond werden. Voorts is een Grieksch
kustschip, dat eveneens in de nabijheid van de
Grieksche kust voer. door een Engelschen tor
pedo getroffen. Het wordt verloren geacht. Deze
Engelsche overval veroorzaakte vele dooden en
gewonden, hoofdzakelijk vrouwen en kinderen,
di naar hun woonplaats wilden reizen. Een klein
deel der Grieksche passagiers kon door een
Duitsche patrouilleboot worden gered. Bij deze
Engelsche aanvallen op onschuldige Grieksche
kustvaarders moet er vooral op gewezen worden,
dat aan boord van beide schepen niet één
Duitsch soldaat of ander met de Duitsche weer
macht ln verband staand persoon was. (D.N.B.)
IN BRITSCH-INDIË.
De oproep van Bose heeft in Britsch-Indlë
een diepen weerklank gevonden en het is zeer
de vraag geworden of Engeland nog eenig
succes kan verwachten van zijn voornemen, om
Indië den dominion status te verleenen. Reeds
verluidt, dat Pandit Nehru de volledige onaf
hankelijkheid eischt! (ANP.).
UITBREIDING MILITAIREN DIENST
IN ENGELAND.
Naar United Press meldt uit Londen, heeft
koning George een proclamatie onderteekend.
waarin de militaire dienst wordt uitgestrekt tot
mannen van 13 tot 45 jaar en tot vrouwen van
20 tot 31. (D.NB.)
Met speldjes en kruisjes met Muistercr.m-
pagncs en sabotage, dient gij ons vaderland
riet. Een goed vaderlander doet zijn pl
in de gelederen van het Vrijwilligerslegioen
Nederland, Koninginnegracht 22 te 's-Gra-
venhage. 4
Het Japansche hoofdkwartier
meldt, dat Japansche troepen gis
teravond Batavia hebben bezet. De
algcheele bezetting geschiedde gis
teravond om half tien, hoewel de
tegenstander op vele punten den
Japanschen opmarsch hardnekki-
gen tegenstand bood. (D.N.B.)
Naar officieel uit Bandoeng wordt
gemeld, heeft generaal Wavell in
zijn afscheidsrede de plechtige be
lofte afgelegd, dat zijn vertrek geen
stagnatie in den toevloed van vlieg
tuigen en oorlogsmateriaal naar
Mederlandsch-Indië zal veroorzaken.
Dit Nrnnmei bevat TWEE Bkrden
In het jongerenkwartier van den Nationalen
Jeugdstorm te Utrecht is aan den Nationalen
Jeugdstorm als geschenk van den jeugdleider
van het Duitsche Rijk een buste van den Fiihrer
overgedragen als uiting van de hartelijke ver
bondenheid tusschen Hitier Jugend en Nationa
len Jeugdstorm.
In tegenwoordigheid van den leider der hoofd -
afdeeling „Politische Aufbau", Volkmar, als ver
tegenwoordiger van commissaris-generaal
Schmidt en van een vertegenwoordiger van den
gemachtigde voor de provincie Utrecht, van de
leidersstaven van den Nationalen Jeugdstorm en
van de Befehlsstelle der Hitier Jugend, hield
Hauptbannführer, dr. Lindenburger, een korte
toespraak. Hij bracht de groeten van den Reichs
jugendführer over en betoogde, dat de jeugdN
der Germaansche landen gemeenschappelijk
den weg baant voor de nationaal-socialistische
wereldbeschouwing. De N.J.S. heeft dezen weg
schouder aan schouder met de H.J. in Neder
land betreden. Deze weg zal ook voortaan door
beiden in zegevierenden stormpas worden afge
legd, welke tegenstanders zich ook mogen voor
doen. Het doel is een groot, geordend Europa
met Adolf Hitler als leider van alle Germanen.
De leider van den N.J.S., hoofdstormer C. v.
Geelkerken, dankte in hartelijke bewoordingen
voor het geschenk en legde bijzonder den na
druk op zijn hartelijke, vriendschappelijke ver
houding met den Reichsjugendführer, Arthur
Axmann. Hij spoorde zijn kameraden aan vast
te houden en in het geloof aan de nationaal-
socialistische idee verder te marcheeren.
In September j.l. is reeds medegedeeld, dat bü
de kolenvoorziening de uiterste zuinigheid moest
worden betracht en dat kleine tegenslagen tot
een belangrijke stagnatie zouden-kunnen leiden.
De opgestelde regeling was zonder al te groot#
moeilijkheden slechts onder gunstige omstandig
heden uit te voeren
De toestand van thans heeft verschillende oor
zaken. Begin Januari begon een periode van
vorst, waardoor tot heden het vervoer te water
is uitgeschakeld. Alle vervoer moet thans per as
geschieden, hoofdzakelijk per spoor. Het trein
vervoer kreeg bovendien nog alle andere goede
ren te verwerken, welke in normale omstandig
heden te water worden vervoerd. Dit spoorweg
vervoer is dus overbelast.
Deze transportmoeilijkheden deden zich ook
voor bij* het vervoer van de grootere opslag
plaatsen naar de handelaren.
Ten gevolge van deze moeilijkheden is er, voor
al in de groote steden, een tekort ontstaan, waar
door de overheid gedwongen was regelen te stel
len om althans de meest vitale bedrijven, zooals
spoorwegen, gas- en electriciteitsfabrieken, le-
vensmiddelenbedrijven, ziekenhuizen enz. aan Het
allernoodzakelijkste te helpen.
Zoodra de dooi invalt en flink doorzet, zal er
met alle middelen naar worden gestreefd den
achterstand in de kolenvoorziening tót staan te
brengen en geleidelijk in te halen. Er zijn met
name in de groote steden nog tal van personen,
die hun bonnen, welke reeds géldig zijn ver
klaard, nog niet hebben kunnen inwisselen voor
kolen.
De bedoeling was in den loop van dit
stookseizoen nog enkele bonnen geldig te ver
klaren. Thans kunnen wü mcdedeelen, dat
In den loop van de volgende week een bon
aanwijzing kan worden verwacht. Dit betee-
kent echter niet, dat in alle plaatsen een
ieder direct kolen op deze bonnen zal kun
nen krijgen. Het tempo, waarin de inwisse
ling van deze bonnen mogelijk zal ztfn,
hangt sterk af van plaatselijke omstandig
heden en daatbij moet niet uit het oog wor
den verloren, dat de kolen voor babies, zieken
en ook de reeds tut heden geldig verklaarde
bonnen voorrang bij de aflevering blijven
houden.
Sinds 1941 stond de Nederlandsche emigi'an-
tenregeering te Londen na felle onderlinge dis
cussies aan de Ver. Staten de militaire bezetting
van Suriname toe. De Nederlandsche gezant te
Washington, Loudon, motiveerde dezen stap met
de noodzakelijkheid, de aldaar gelegen troepen
voor Nederlandsch-ïndië vrij te maken en met
het feit, dat Noord-Amerika het bauxiet van
Suriname voor zijn vliegtuigproductie noodig had.
In een tot het moederland gerichte radiotoe
spraak verklaarde de gezant dat de Ver. Staten
de overgave van Suriname tot voorwaarde ge
steld hadden voor hun militaire steunverleening
aan Nederlandsch-ïndië.
Aan de officieele overgave van het militair
bestuur in Suriname waren zeer lange onderhan
delingen voorafgegaan, die aan Nederlandsche
zijde ernstige bezwaren hadden uitgelokt. Dat
ministerpresident De Geer niet alleen zijn func
tie neerlegde, doch zelfs via Portugal naar Ne
derland terugkeerde, duldt ondubbelzinnig op het
afpersende karakter van deze onderhandelingen.
Kort voordat de overeenkomst tot stand kwam.
traden nog twee andere leden van het kabinet
af; zij wilden zich niet schikken in de Noord-
Amerikaansche afpersing. Niettemin kwam het
pact tot stand. Bezield door den angst voor
Indië, stemde de Nederlandsche emigranten-
regeering tenslotte met alle voorwaarden in.
Op 12 December 1942 werden Aruba en Cura
cao „op wensch van de Nederlandsche regeering"
afgestaan, daarmee werd de rest. der Nederland
sche bezittingen op het Westelijk halfrond ge
liquideerd.
Tezelfdertijd hadden zich in Oost-Azië ge
beurtenissen van wereldbeteekenis afgespeeld.
Tusschen de Ver. Staten en Engeland eenerzijds
en Japan anderzijds was de oorlog uitgebroken,
dje begon met de vernietiging der Noord-Ameri-
kaansche zware vlootstrijdkrachten op Hawaii
Wel werd in een Nederlandsche mededeeling
van 5 Februari beweerd, dat slechts „een deel
van de Noord-Amerikaansche vloot in den Stil
len Oceaan te Pearl Harbour tijdelijk gevechts-
onklaar was gemaakt", maar in werkelijkheid
had Japan vijf slagschepen en een reeks zware
kruisers zwaar beschadigd. Hoewel de Japanners
daardoor ondubbelzinnig de superioriteit op
vlootgebied hadden verkregen en er geen toe
reikende bescherming voor Neöerlandsch.-Indië
meer aanwezig was. haastte zich de Nederl.-
Indische regeering. Japan den oorlog te verkla
ren. in weerwil van het feit. dat haar van Ja
pansche zijde tevoren stellige verzekeringen ge
geven waren voor de onschendbaarheid van het
Nederlandsche grondgebied. Men rekende er op
dat Singapore niet zou Kunnen worden ingeno
men en men rekende ook op versterkingen, die
zoowel door de Britten als door de Noord-Ame
rikanen waren toegezegd. Op 4 Februari ver
klaarde Londen dan ook. dat Wavell als opper
bevelhebber der geallieerden meldde, dat Engel
sche en Noord-Amerikaansche versterkingen in
Singapore zouden aankomen. Op 13 Februari
waren zij daar nog niet aangekomen, -maar wa
ren zij er ook niet meer noodig daar inmiddels
de „onneembare vesting" in een tijd van acht
dagen door de Japanners was veroverd.
Inmiddels had Japan een reeks Nedeiiandsche
eilanden bezet. Thans begon de aanval op Suma
tra en de omsingeling van Java. De nood steeg
van dag tot dag, de eene hulpkreet na de an
dere werd tot de Ver. Staten gericht, die immers
den koopprijs voor hun hulpverleening reeds in
den zak gestoken hadden. Op 5 Februari zeide
dr. Van Mook in een rede te New York: „Wij
staan tegenover een vijand, die over eenheid be
schikt en wij kunnen hem niet verslaan alvorens
wij dezelfde eenheid bezitten". Op. 3 Februari
verklaarde minister Van Kleffens na een confe
rentie van een uur met Cordell Huil, dat hij
zeer ontmoedigd was over het algemeene beeld
der geallieerde samenwerking in den Stillen
Oceaan. „Ons doel is en blijft de aanval."
Op 9 Februari kon men verheugd mededeelen,
dat „ook in Nederl.-Indië versterkingen waren
aangekomen", doch de sterkte daarvan werd in
het geheel niet bekend gemaakt. Op 11 Februari
meldden Noord-Amerikaansche persbureaux,
dat Japan Nederl.-Indië een afzonderlijken
vrede had aangeboden, waarop men niet was
ingegaan. Men hoopte nog altijd op hulp, maar
Cordell Hull, die garant stond voor de beloofde
hulp aan Nederl. Indië, begon met te verklaren,
dat hij de griep had en eerst eens een flink
verlof moest nemen.
Washington voegde daaraan toe, dat Pearl
Harbour voor Hull een zware slag geweest
was, die hem zwaar gedeprimeerd had.
Desondanks had Van Mook alle hoop nog
altijd niet verloren. Op 8 Februari nam hij
afscheid van Roosevelt met de verklaring, dat
de geallieerden het op alle punten der oorlog-
vcerihg volkomen eens waren. Hij rekende toen
nog niet op den val van Singapore, want nog
op 10 Februari, dus kort voor den val van de
vesting, bracht Londen de mededeeling „dat
het politieke evenwicht in Zuid-Oost-Azië zich
ten nadeele van Japan had gekeerd en wél als
gevolg van de vele Engelsche en Noord-Ame
rikaansche gevechtsvliegtuigen, die onlangs op
de Philippijnen. op Malakka en in Nederl.
Indië waren aangekomen". Na den val van
Singapore veranderde de stemming echter
spoedig. De eene hulpkreet volgde na den an
deren. Öp 17 Februari smeekte Van Kleffens
dringend om versterking voor Ned - Indië. Wan
neer die versterkingen niet terstond verstuurd
werden, zoo zeide hij, zou het lot van Ned. Indië
binnen zeer korten tijd beslist zijn. Van Mook
evenwel koesterde altijd nog hoop.
Op 18 Februari verklaarde hij nog te Sydney
dat de Ver. Staten alles wat zij konden op
brengen in den strijd om het Zuidelijke deel
van den Stillen Oceaan zouden werpen en dat
de tijd thans rijp was voor een grootscheeps ge
allieerd offensief, dat nog van Java zou kunnen
uitgaan. De arme optimist
Maar optimistisch was ook de Koningin. In
haar rede van 21 Februari zeide zij letterlijk:
„Het is mij een groote voldoening dat de
zware inspanningen, welke het leger ter verde
diging en ais voorbereiding tegen den aanval
van den vijand ontplooid heeft, thans zulke
voortreffelijke vruchten afwerpen". De vruchten
waren inderdaad voortreffelijk, want acht
dagen later waren de Japanners reeds op het
laatste groote eiland, op Java. geland.
Roosevelt, de oude menschenvnend en knappe
zakenman, liet inmiddels niet na de oude be
loften te vernieuwen. In zijn praatje aan den
haard van 24 Februari zeide hij: ..Het voor
naamste doel van Noord-Amerika is op het
oogenblik zijn bondgenooten te helpen door het
vervaardigen van oorlogsmateriaal in geweldige
hoeveelheden. Helaas is daarvan tot dusver nog
niets op zijn plaats van bestemming aangeko
men". Denzelfden dag had Van Kleffens eveneens
weer moed gevat. Hij verklaarde, dat zijn regee
ring zeer bevredigd was, dat Groot-Brittannië
en Noord-Amerika alles wat hun mogelijk was
in het werk stelden om aan den toestand in
het Zuidelijke deel van den Stillen Oceaan het
hoofd te bieden. Er wordt in het geheel niet
aan gedacht, aldus Van Kleffens, Java te ver
laten.
Ondanks alle optimisme kon het echter niet
langer een geheim blijven, dat de toestand in
snel tempo bergafwaarts ging. Batavia, dat iets
dichter bij het vuur zat dan Van Kleffens. uitte
■•recies op denzelfden dag waarop laatstgenoem
de zijn optimistische rede hield. n.l. op 24
Februari, wanhopige kreten om hulpverleening
Bataria maakte een redevoering bekend
van den gouverneur-generaal, die deze hulp
in de volgende dramatische woorden op-
eischte: „Stuur thans hulp, ge kunt, ge kunt
het absoluut, en ge hebt den plicht, dit
kunnen onverwijld metterdaad te toonen!"
De hulp bleef uit. Wel volgde de overgave van
Suriname, Curacao en Aruba.
Ook de laatste hulpkreet van Van Mook
kon daar niets meer aan helpen, toen hjj op
25 Februari tegenover den Amerikaanschen
journalist Knickebocker aandrong op de
onverwijlde levering der door Nederland
reeds betaalde vliegtuigen. Er kwam niets,
het drama naderde zijn hoogtepunt.
Aan-de Noord-Amerikanen bleef dat niet ver
borgen. Met der hun aangeboren scherpen blik
hadden zij het hopelooze van den toestand en
hun eigen onbekwaamheid ingezien en zij trok
ken daaruit de conclusies. De Amerikaansche
admiraal Hart, die, zonder dat de Nederlandsch
Indische regeering daarnaar gevraagd was, tot
opperbevelhebber der geallieerde zeestrijdkrach
ten benoemd was, trad op 11 Februari af, n.l. na
een zeeslag die een aanmerkelijk deel van de
geallieerde vlootmacht. vooral van ce Neder
landsche, vernietig^ had. Hart trad af ..om ge
zondheidsredenen". Vermoedelijk had. hij hoofd
pijn.
Zijn plaats werd nu ingenomen door den Ne-
derlandschen vice-admiraal Helfrich. die daar
mee de eervolle taak kreeg de verantwoorde
lijkheid voor de onvermijdelijke nederlaag op
zich te nemen en Nederland daarmede te be
lasten. Verdwaasd als de Nederlandsche autori
teiten waren, lieten zij Helfrich die benoeming
niet alleen aqnnemen. neen zij waren er zelfs
nog trotsch op. Wanneer - zooals Londen op 12
Februari meldde „in Amerika de benoeming
levendig werd toegejuicht", dan was dat volko
men te begrijpen, want daarmede had men im
mers nu een bliksemafleider gevonden. Minder
begrijpelijk daarentegen was het dat Batavia op
12 Februari verklaarde: „de benoeming is tegen
de verwachting in geschied en heel Indië heeft
zich erover verheugd. De indruk in vele kringen
is dat zij ten goede zal komen aan de doeltref
fendheid der operaties van alle zeestrijdkrach
ten in dit werelddeel." Het getuigt van een
merkwaardige storing in het normale denkver
mogen, wanneer radio Oranje denzelfden dag
in juichende woorden losbarst: „Wij zien het
dus gebeuren dat een Nederlandsch admiraal
aan Engelsche, Amerikaansche en Australische
eskaders zijn bevelen geeft. Het denkbeeld zou
ons tot voor kort nog fantastisch geleken heb
ben." Jawel, n.l. tot aan den vermelden zee
slag, nadat er van „eskaders" in het geheel
geen sprake meer was. De rest van de geal
lieerde overwegend Nederlandsche vloot is
inmiddels bij Java vernietigd. Op den 5den
Maart werd bekend dat Helfrich was afgetre
den: hij had geen schepen meer.
Het geval-Hart vond een parallel in het ge-
val-Wavell. Ook Wavell is verdwenen toen de
zaak hopeloos werd en heeft heel genadig zijn
commando aan den Nederlandschen generaal
Ter Poorten afgestaan, die thans, door alle ge
allieerden in de steek gelaten, den laatsten
wanhoopsstrijd van Nederlandsch Indië voert.
En hoe meer zijn troepen en Helfrichs schépen
aan de bondgenooten den tijd verschaffen om
het door Nederland betaalde oorlogsmateriaal
naar hun eigen bezittingen te brengen, des te
luider worden de door Nederland dankbaar in
ontvangest genomen bijvalskreten van, Engelad
en Noord-Amerika.
„Alle lof aan de Nederlanders, die den vijand
op zoo schitterende wijze trotseeren. Zij zijn een
aanstekelijk voorbeeld voor de geallieerden",
verklaart Londen op 19 Februari 1942. Natuur
lijk, de domkop die zich voor zijn bondgenooten
vrijwillig laat afslachten staat bij hen des te
meer in aanzien naarmate hij door hen in den
steek gelaten wordt en desondanks doorvecht.
JAVA AAN DE BEURT.
Na alle andere eilanden is thans Java zelf
aan de beurt. De regeering is reeds uit Batavia
vertrokken, nadat de geallieerden allang ver
dwenen waren. Zij konden toch niet helpen,
want buiten eenige staven was er niets meer
van hen op Java aanwezig. De laatste wijsheid
der Nederlandsche regeering krijgt thans haar
kracht: de politiek der verschroeide aarde. Wat
blij is zij dat zij alles trouw volgens de aanwij
zingen van haar Amerikaansche vrienden ver
nietigt wat er aan waarden in dit land steekt,
en hoe slecht ziet zij den werkelijken achter
grond, die Roosevelt tot deze politiek gevoerd
heeft. Voor ons is die achtergrond echter vol
komen duidelijk, ondanks het feit dat wij niet
tot de regeering behooren: de Vereenigde Sta
ten hebben den oorlog aangewakkerd omdat zij
daarvan afzet voor hun industrie en beleggings
mogelijkheid voor him goud verwachtten, nadat
al hun hervormingsplannen door eigen onbe
kwaamheid gefaald hadden. Thans vervolgen zij
consequent het doel om bovendien alle grond
stofbronnen en industrieën in Europa of Azië,
die zij niet zelf bezitten of beheerschen, te ver
nietigen. opdat de concurrentiè voor langen tijd
blijft uitgeschakeld Anders n.l. zou hun voor-
oorlogsche crisis na het sluiten van den vrede
in sterk overtreffende trap van voren af aan
beginnen en onafwendbaar tot revolutie leiden.
Zoo is het zonneklaar waarom zü zoo blij zijn
wanneer in Indië alles verbrand of verwoest
wordt, of wanneer er bommen vallen op Duit
sche, Nederlandsche en ook Britsche industrieën
Het verlies van Nederlandsch Indië beteekent
de ineenstorting van de Nederlandsche politiek
en het einde van een geheel tijdvak in de Ne
derlandsche geschiedenis. Sinds in de dagen van
De Ruyter en Tromp Nederlands .positie ter zee
verloren ging. heeft het steeds in de schaduw
van Engeland gestaan en afgezien van een po
litiek met eigen kenmerk. De mannen, die als ge
neraal Van Heutz hun waarschuwende stem ver
hieven, werden niet gehoord omdat men liever
zonder moeite geld wilde verdienen dan met
offers den staat beschermen. Zooals altijd ln
tijden van verval der volkeren werd ook hier
het beroëp van soldaat een secundaire aange
legenheid. waarop een fatsoenlijke burger met
een zekere minachting neerzag. Men verwaar
loosde de bewapening en wat nog erger was
den geest van weerbaarheid. Wanneer thans
de troepen in Indië zich zoo dapper verdedigen,
dan doen zij dat niet wegens, maar ondanks de
Nederlandsche voor-oorlogsche politiek. Nog tot
de laatste dagen hebben de officieele vertegen
woordigers van Nederland altijd weer gehoopt
op de Amerikaansche en Engelsche hulp en
daarnaar verwezen: zij zijn verraden, en met
hen hét geheele Nederlandsche volk.
„Wanneer de Japanners Java bezetten, om
dat de stellig beloofde versterkingen niet zijn
verschenen, dan zullen niet-Nederlanders wel
licht minder goed dan wij in staat zijn hun ge
voelens van spijt en bitterheid te verbergen, zoo
zeide Van Mook op 3 Maart en hjj trof daar
mee den spijker op den kop. Nederland is ver-
raden, maar het werd verraden niet zonder
eigen schuld. Ieder volk heeft immers de regee
ring die het verdient. De wereldgeschiedenis is
geen rekensom en zij verloopt niet volgens de
wetten der koopmansboekhouding. Integendeel,
zij weegt de inwendige geestelijke krachten der
volkeren af en schat ze op den wil tot handelen
en niet naar den flinken zakengeest. Niet geld
verdienen, maar strijd is de vader van alle din
gen, een uitspraak die niet van een nationaal-
socialist afkomstig is. „Onze offers mogen zeer
zwaar zijn, maar het gaat om dingen die het
leven waard maken geleefd te worden", zoo
sprak onlangs de vlootmedewerker van radio-
Batavia. Waar heeft men tot dusver in Neder
land ooit een dergelijke taal verstaan of ook
maar er naar geluisterd?
Duitschland kan den geweldigen schok, die
het Nederlandsche volk heeft aangegrepen, zeer
goed begrijpen. Toen in 1918 de Duitsche front
soldaten onoverwonnen van het front terug
trokken, verraden door dezelfde krachten die de
ineenstorting van Nederland op het geweten
hebben, droegen zij reeds de kracht met zich
mee die tot een vernieuwing moest leiden. En
deze vernieuwing begon op het moment., waarop
zij de drijvende krachten en de aanstichters
van de ineenstorting duidelijk herkenden. In dat
uur werd de volksgemeenschap, het nationaal-
socialisme van den frontsoldaat Adolf Hitler
geboren. De oude afgodsbeelden stortten neer.
een nieuwe tijd brak aan.
DE KIEM VOOR NIEUWEN BLOEI.
Zoo ligt ook in de Nederlandsche catastrophe,
hoe ongerijmd het ook moge aandoen, de klem
voor nieuwen bloei. Zoolang een volk nog over
volksche kracht beschikt, zoolang is de chaos
altijd slechts een eerste stap naar de vernieu
wing. De weg daarheen is evenwel niet gemak
kelijk. Hij veronderstelt dat men breekt met
veel wat aan dierbaar geworden overlevering
van de vaderen tot ons gekomen is. Velen gaan
daaraan ten gronde, dat is voor hen niet Jam
mer. De sterken echter blijven, volharden en
worden tot figuren van een nieuwen tijd. In
plaats van bezige politici maken eindelijk weer
mannen de geschiedenis.
Het is de onvermijdelijke tragiek van Neder
land, dat deze krachten zich pas thans zullen
laten gelden, nu de staat ineen gestort ls. Een
reden tot wanhoop is dit echter niet, Integen
deel: slechts over de onvoorwaardelijke liqui
datie van het doode verleden voert de weg naar
de vernieuwing. Z(j zal het Nederlandsche volk
uiterlijk wel armer, innerlijk echter rijker ma
ken en het van voren af aan den blik verschaf
fen voor de werkelijke waarden van het leven.
van hedenavond
tot morgenochtend
De maan komt hedenavond op
om 23.54 uur en gaat morgenoch
tend om 10.28 uur onder.
