iLAiwipi
BINNENLAND
LEfDSCH DAGBLAD, Vrijdag 10 1941
Tweede Blad
No. 25013
De broodprijs wordt geregeld
Het land in rayons ingedeeld
82ste Jaargang
Waarborgen voor consument, arbeider en bakker
AGENDA
Da toekomstige status
van Nederland
Textielkaart blijft geldig
tot 1 Mei 1942
Tarieven
in het kappersbedrijf
Voor Winterhulp
FEUILLETON
De vervloekte Viool
De Staatscourant van gisteravond bevat een
beschikking van den secretaris-generaal
van het departement van landbouw en vis-
scherij, waarbij de broodprijzen in ons land
worden geregeld. De maatregelen, welke in
deze beschikking zijn opgenomen, treden sls.
Maandag in werking.
Toen in Mei 1940 de oorlog uitbrak, had men
ln het eene gedeelte van ons land lage brood
prijzen en in het andere deel zeer hooge. In
Dordrecht bijv. was de broodprijs 15 ct. per 800
gram en in Leeuwarden 21 ct. per 800 gram. In
verschillende plaatsen ging de eene bakker be
neden den plaatselijk geldenden prijs en de an
dere stak er boven uit. De bevriezing van het
peil van Mei 1940 kan dan ook niet anders zijn
dan een voorloopige maatregel. Thans moeten
definitieve maatregelen worden genomen. De
onderhavige moeten echter nog niet als zoodanig
worden beschouwd, doch uitsluitend als de basis,
waarop de verdere saneering kan plaats vinden.
De thans genomen maatregelen zijn in drie
gedeelten te onderschelden.
DE BESCHERMING VAN DEÏf
VERBRUIKER
In de eerste plaats de maatregelen, welke
zijn genomen ter bescherming van de be
langen der consumenten. Deze 'n hoofd
zaak gevonden in de vaststelling van de
prijzen. In verband met de groote verschei
denheid in de plaatselijke omstandigheden
is het niet mogelijk gebleken voor het ge-
heele land een uniformen broodprijs vast
te stellen. Om deze redenen is het land ln
11 groote rayons verdeeld.
In de Westelijke rayons, waai- nogal veel bruin
brood wordt gegeten, Is de prijs voor dit soort
brood 1 ct. per 800 gr. lager gesteld dan voor
witbrood. In de Oostelijke rayons, waar rogge
brood één der hoofdbest-anddeelen der voeding
vormt, is de prijs van deze broodsoort zeer laag
gesteld, terwijl in het overige gedeelte van ons
land de roggebroodprijzen op het huidige niveau
worden gehandhaafd,
Naast deze plattelandsrayons heeft men nog
drie soorten rayons gevormd:
A De Waddeneilanden vormen ieder voor
zich een apart rayon.
B. De groote steden in de rayons, waar een
roggebroodprijs is vastgesteld, hebben weliswaar
denzelfden prijs voor bruin- en witbrood als
het rayon, waarin zij liggen, maar de rogge
broodprijs blijft op het huidige niveau gehand
haafd.
C. De bevolkingscentra Groningen, Leeuwar
den met Huizum, Enschede, Dordrecht met
Zwljndrecht, Lelden, Amsterdam met Diemen.
Haarlem met Heemstede, 's-Gravenhage met
Rijswijk. Voorburg en Wassenaar. Delft. Rotter
dam (uitgezonderd Hoek van Holland) met
Schiedam. Vlaardingen en Maassluis. Gouda.
Utrecht. Hilversum met Bussum en Naarden en
ten slotte Breda met Teteringen en Ginneken
hebben aparte prijzen gekregen. In geen van
deze steden is een roggebroodprijs vastgesteld.
Deze blijft dus ook op het huidige niveau staan.
Evenmin is een onderscheid gemaakt tusschen
den prijs van wit- en brulnbrood.
Met uitzondering van de stad Groningen
is er wel verschil gemaakt tusschen den af
haal- en bezorgprijs. In den regel bedraagt
dit verschil 1 ct. per 809 gram, doch een
uitzondering is gemaakt voor de plaatsen
Hilversum, Bussum en Naarden, waar dit
verschil tot 2 ct. per 800 gram is opgevoerd
in verband met de moeilijke bezorging aan
huis.
Hoewel het op het eerste gezicht niet erg
duidelijk is, dat hier van een prijsverlaging
moet worden gesproken, ls een verlaging wel
degelijk in de regeling opgenomen. Zij beperkt
zich echter tot die rayons, waar tot nu toe
hooge prijzen hebben gegolden Ten einde de
bakkers in de gelegenheid te stellen zich aan
de gewijzigde omstandigheden aan te passen,
zullen deze prijzen in etappes omlaag worden
gebracht. Als algemeene maatregel is verder be
paald, dat de bakker de omzetbelasting, welke
Scheermesje van standing
hij direct aan den fiscus moet afdragen, voor
eigen rekening dient te nemen. De omzetbelas
ting, die op granen en andere grondstoffen
drukt, zal den consumenten ln rekening worden
gebracht. Op dezen regel bestaat een uitzonde
ring ten aanzien van het eiland Goeree en
Overflakkee en de plaatsen Dordrecht, Zwijn-
arecht, 's-Gravendeel, Papendrecht, Dubbeldam
en Hendrlk-Ido-Ambacht, welke streken een
zoodanig lagen prijs hebben, dat de geheele
omzetbelasting door de consumenten moet wor
den gedragen.
Ondanks deze verlagingen zijn de broodprij
zen even hoog als in het verleden, zoo niet hoo-
ger. Dit heeft twee oorzaken: allereerst zijn in
Drente, Noord-Brabant (met uitzondering van
de Langstraat), Limburg, Amsterdam met Die-
men, Leiden en Enschede broodprijzen vastge
steld, die op Mi ct. per heel brood eindigen. Om
dat het nu eenmaal niet mogelijk is, dat de
huisvrouw per half broodje een prijs betaalt,
welke op 1/4 ct. eindigt, is in de eene periode
een \k ct. hoogere prijs en in de tweede periode
een ct. lagere prijs vastgesteld. Begonnen
zal worden met de periode, waarin ct. meer
zal moeten worden betaald.
Verder is in April van dit jaar een verhoo
ging van de richtprijzen voor granen doorge
voerd, welke in den broodprijs tot uitdrukking
zal moeten komen. Vooruitloopend op deze
verhooging wordt reeds thans een prijsstijging
van één cent doorgevoerd. Hiermede wordt te
vens bereikt, dat de uiteindelijke stijging naar
een eenigszins later tijdstip wordt verschoven.
De nieuwe regeling bevat niet alleen maat
regelen ten aanzien van het gewone brood, doch
ook voor het luxebrood. Hiervoor kan het vol
gende overzicht worden verstrekt
Wit- en bruinbrood: Het wit- en bruinbrood
van het ter plaatse normale model: Hiervoor
zijn voor het geheele land prijzen vastgesteld.
Het wordt in de beschikking aangeduid als
.volksbrood".
Luxe wit- en brttinbrood: Het wit- en bruin
brood van een afwyjCend model, of het wit- en
bruinbrood, dat eenige extra bewerkingen heeft
ondergaan. De prijs hiervoor bedraagt den voor
volkswit- of voor volksbruinbrood vastgestelden
prijs, verhoogd met één cent per 800 gram. Het
z.g.n. „verbeterde" brood mag niet als luxe
brood worden beschouwd, daar reeds bij de
prijsbepaling van het gewone brood met de
toevoeging van verbeteringsmiddelen is rekening
gehouden.
Roggebrood en luxe roggebrood: In de stre
ken. waarin een roggebroodprijs is vastgesteld,
geldt als „volksroggebrood" het ongesneden of
onverpakte roggebrood en als „luxe-roggebrood"
het gesneden of verpakte. De prijs van het luxe
roggebrood is 2 ct. per 800 gram hooger gesteld
dan die voor volksroggebrood. In de streken,
waarin geen roggebroodprijs is vastgesteld,
blijft de prijs ongewijzigd op het huidige ni
veau.
Luxebrood: het sucade-, krenten-, rozijnen
brood, enz.
Deze luxebroodsoorten hebben een minimum-
en een maximumprijs gekregen. De minimum
prijs is gelijk aan den voor luxe-witbrood vast
gestelden en de maximumprijs is gelijk aan den
prijs, dien iedere afzonderlijke bakker thans
vraagt, verhoogd met één cent per 800 gram.
Kleinbrood: Dit valt geheel buiten de regeling;
de prijs blijft dus ongewijzigd.
Oud brood: Is het brood één dag oud. dan
moet de bakker het nog tegen den prijs van
versch brood verkoopen. Is het twee dagen oud.
dan heeft hij de keuze tusschen verkoop tegen
denzelfden prijs als versch brood of een prijs,
die 6 cent per 800 gram lager ligt.
Verkoop van luxe broodsoorten: Ten slotte kan
nog worden opgemerkt.dat geen bakker luxewit-,
luxebruinbrood of luxebrood mag verkoopen, als
hij plet tevens gewoon wit- of bruinbrood tegen
den vastgestelden prijs te koop aanbiedt.
BESCHERMING VAN DEN ARBEIDER.
Behalve de maatregelen ter bescherming van
de consumenten zullen maatregelen worden ge
troffen van de arbeiders in het bakkersbedrijf.
In het geheel bestaan thans minder dan vyf
collectieve arbeidsovereenkomsten, waarvan er
slechts één (die van Amsterdam) verbindend
verklaard is. Op het platteland ontbreken zij
geheel, zoodat de bakkersgezellen in die streken
veelal met zeer lage loonen naar huis worden
gestuurd. De niet verbindend verklaarde collec
tieve arbeidsovereenkomsten hebben bovendien
geen invloed op de kleine bedrijven, daar zij
slechts de contractanten groote bedrijven
binden. Slechts in deze grootere bedrijven wer
den dragelijke loonen betaald.
Hierin wordt thans orde geschapen door
een collectieve arbeidsovereenkomst, welke
binnenkort voor het geheele land verbindend
zal worden verklaard. Hierbij worden 5 loon-
klassen Ingevoerd, varieerende naar de
woonplaats. Het verschil in loon komt dan
overeen met het verschil in de kosten van
het levensonderhoud in de verschillende
plaatsen.
BESCHERMING VAN DEN BAKKER.
Ten slotte de invloed op de bakkersbedrijven.
Niet alleen dat de bakkers een scherp uitgere-
kenden prijs krijgen voorgeschreven, zij moeten
bovendien aan de arbeiders hoogere loonen uit
betalen. Toch zijn de onderhavige maatregelen
voor het bonafide bakkersbedrijf zeer aantrek
kelijk, daar ze bestaanszekerheid verschaffen.
De grondslag voor deze bestaanszekerheid
wordt gevormd door de prijsregeling. De
vastgestelde prijzen zijn niet alleen maxi
mum-, doch tevens minimumprijzen, zoodat
de bakker zekerheid heeft, dat hjj deze prij
zen ook werkelijk ontvangt. Bovendien kan
er thans geen broodoorlog uitbreken, die
wordt uitgevochten op de ruggen der arbei
ders in den vorm van lagere loonen, een
handelwijze, welke in het verleden maar al
te vaak voorkwam en ten slotte zijn de
prijzen berekend op een bedrijf met een
normalen omzet en is met plaatselijke ver
schillen rekening gehouden. De verdere uit
werking van de saneering van het bakkers
bedrijf wordt gevonden in een te verwachten
ordeningsbeschikking, welke verdere regelen
zal geven ten aanzien van de onderlinge
concurrentie.
Ten slotte kan nog worden medegedeeld, dat
voor de toekomstige bepaling der prijzen een
berekeningsmethode zal worden gevolgd, welke
den bakker waarborgt, dat. eventueele stijgingen
in den kostprijs, onverschillig op welk gebied die
liggen, zonder eenige afronding in den broodprijs
tot uitdrukking zullen worden gebracht. Indien
b.v. een kostprysstyging van 1/3 cent per brood
wordt geconstateerd, blijft de broodprijs gedu
rende twee maanden op hetzelfde peil, om
daarna gedurende één maand 1 cent hooger te
zijn de bakker heeft dan in de eerste periode
2 x 1/3 cent te weinig en ln de tweede periode
1x2/3 cent te veel ontvangen.
Het toekomstige beeld der prijzen is dan
ook een voortdurend op en neer gaan. Na
tuurlijk zal er naar worden gestreefd, de
prijzen zoolang mogelijk op hetzelfde niveau
te handhaven. Er wordt nu weliswaar be
gonnen met de hoogere prijzen, doch de
bakker moet het geld, dat h(J voorlooplg
meer ontvangt, reserveeren voor de straks
te verwachten stijging van den grondstof-
prijs. Zooals gezegd moest per brood 1 of
\\<t cent terzijde worden gelegd en op dezen
reserveeringsplicht kan niet genoeg de
nadruk worden gelegd, daar het niet vol
doen aan dezen plicht kan veroorzaken, dat
de bakker straks met den hem tocgedachten
prijs niet uit kan komen.
CONCLUSIE.
Het voorgaande kort samenvattend kan het
volgende worden geconcludeerd:
1. Voor den consument is de genomen maat
regel zeer aantrekkelijk, daar hij niet meer
betaalt dan strikt noodzakelijk is. Het verschil
tusschen den bloem- en broodprijs is in het
algemeen bezien op geen enkel vroeger tijdstip
kleiner geweest dan thans.
2, Voor de arbeiders waarborgt hij een loon
stijging in die gevallen, waar onderbetaling
plaats vond.
3. Voor de bonafide bakkers brengt hij prijzen,
gebaseerd op een kostprijsberekening, die met
plaatselijke omstandigheden rekening houdt en
het schrikbeeld van den broodoorlog is van
de baan.
EEN VERKLARING DAT DE FUHRER GEEN
ANNEXATIE WIL.
Het Nationale Dagblad is in de gelegenheid
de volgende verklaring te publiceeren:
„Vast staat, dat zij, die spreken over of
streven naar aansluiting van Nederland bU
Duitschland of over annexatie van Neder
land door Duitschland handelen in strijd
met den uitgesproken wil van den Führer".
Het Nat. soc. blad teekent hierbij o.a. aan:
„Het wil ons voorkomen, dat deze verklaring
een groote geruststelling zal zijn voor dat deel
van het Nederlandsche volk. dat nog steeds
meent te mogen veronderstellen, dat het op den
lOen Mei 1940 met ons zelfstandig volksbestaan
gedaan was. Niets is minder waar dan dat! En
al mogen sommige kringen wel eens, helaas, in
deze richting hebben gedacht en gesproken,
thans is aan alle eventueel nog bestaande on
zekerheid ten deze een eind gekomen door deze
duidelijke verklaring, welke in geen enkel op
zicht voor tweeërlei uitleg vatbaar is.
Er dient bovendien met den meesten nadruk
op te worden gewezen, dat deze verklaring een
uitvloeisel is van de waarlijk verbeten actie, die
de Leider der N.S.B.. ir. A. A. Mussert. gevoerd
heeft tegen hen die het annexionlsme in hun
vaandel hadden geschreven, en die niets liever
zouden zien. dan dat Nederland Duitsch zou zijn
geworden".
WAARDEERING VAN DE PUNTEN VAN
DEZE KAART BLIJFT ONGEWIJZIGD.
Naar men ons van bevoegde zyde mededeelt,
zal de loopende textielkaart geldig blijven
tot 1 Mei 1942, terwijl de puntenwaardee-
ring van deze kaart ongewijzigd zal blijven.
Hierbij dient in aanmerking te worden ge
nomen, dat, zooals reeds eerder werd bekend
gemaakt, met ingang van 1 November a.s.
voor het aanschaffen van bepaalde groote
stukken bovendien een speciale vergunning
noodig is.
Bijzonderheden aangaande de per 1 No
vember ingaande nieuwe textielkaart zullen
tegen dien datum worden bekend gemaakt.
COLLECTIEVE ARBEIDSOVEREENKOMST
GETEEKEND
De persdienst van het N.W. meldt:
In een te Amsterdam gehouden bijeenkomst
van de hoofdbesturen der organisaties in het
kappersbedrijf is de collectieve arbeidsovereen
komst voor dezen bedrijfstak geteekend. Aan
het college van rijksbemiddelaars zal worden
verzocht de in de overeenkomst genoemde loo
nen goed te keuren en de O.A.O. verbindend te
verklaren voor het geheele bedrijf, zoo mogelijk
met ingang van 1 Januari 1942.
De patroonsbonden hebben in de bijeenkomst
de tarieven nog eens onder de loupe genomen
en deze ten slotte vastgelegd. Den gemachtigde
voor de prijzen zal worden verzocht deze tarie
ven goed te keuren.
Tusschen de organisaties is overeengekomen,
dat de iri de C.A.O. genoemde loonregeling niet
zal worden ingevoerd, alvorens toestemming is
verkregen om de nieuwe tarieven te mogen be
rekenen In dit verband is verzocht de goed
keuring der tarieven niet op een lateren datum
te doen ingaan dan die, welke zal gelden voor
de loonen.
Wat de tarieven betreft heeft men besloten
het laagste tarief a. voor heeren te doen ver
vallen. Er blijven nu vier tariefsgroepen voor
heeren over, nl. scheren 15. 20. 25 cent en 20
procent hooger dan het bestaande tarief, knip
pen 2-5. 50 en 65 cent en 20 procent hooger dan
het bestaande en kinderknippen 25. 35 en 50
cent en 20 procent hooger dan het bestaande
tarief. Voor de dameszaken heeft men de inder
tijd ontworpen klasse b., die maar weinig ver
schil vertoonde met klasse c., doen vervallen.
Voorts is de prijs voor de kleine bedieningen
nader geregeld. De ontworpen loonregeling is
gelijk gebleven. Wat de rubriceering der zaken
betreft, wil men trachten in overleg met de Ka
mers van Koophandel commissies te vormen,
die zich zullen belasten met de tariefslndeellng.
Het is niet de bedoeling een classificatie naar
gemeenten ln te voeren. Met den welstand van
het publiek in plaatsen en buurten zal echter
rekening worden gehouden. Deze indeeling is op
zichzelf nog een omvangrijk werk.
Vele Nederlanders hebben het geld. dat zy
ontvingen voor de ingeleverde metalen als een
meevallertje beschouwd. De beste Nederlanders
hebben direct aaji het leed van hun medemen-
schen gedacht en dit geld voor W.H.N, overge
maakt of ter beschikking gesteld.
Dit is een klein gebaar, doch weer een schoone
daad, een teeken van echten gemeenschapszin.
Een voorbeeld, dat navolging verdient.
Stort heden nog uw geld van de metaallnle-
vering op gironummer 5553.
HEDEN.
Stadszaal (foyer)Tentoonstelling „Onze
Huishouding", 10-12 uur v.m. en 2^4-7 uur nm.
BIOSCOPEN.
118 Jaar; 14 Jaar; alle leeftijden.
Luxor-theater: „Dulkbooten, koers West" 5.
Dagelijks nam. 2 en 8 uur.
Zondag 27 uur, doorl. voorstelling.
Lldo-theater: ..De eeuwige Jood" t.
Dagelijks 8.15 uur nam.; 's Zondags te 21/4,
4.30 en 8 1/4 uur Woensdag en Zaterdag ma-
tinée 2.30 uur
Trlanon-theatcr: „Taboe" V
Dagelijks 2 en 8 uur. 'e Zondags van 26.30 u.
doorloopende voorstelling
Casino-theater: ,,De Postmeester" t.
Dagelijks 8 uur. Woensdag en Zaterdag ook 2%
uur. 's Zondags te 2 4'^ en 8 uur nam.
Rex-theater„Ruzie, drie hoog achter" 5-
Dagelijks 2 en 8 uur nam Zondag 2614 uur
doorloopende voorstelling
Nova-theater (Katwijk aan Zee): Nam. 7% uur,
„Alarm op douanepost III". 's Zondags gesloten.
te Lelden wordt van Zaterdag 4 October 20 uur
tot Zaterdag 11 October 8 uur waargenomen
door: de Apotheek van Drlesum. Mare 110, Tel.
20406 en de Zulder Apotheek, Lammenschans-
weg 4. Tel. 23553.
Te Oegstgeest door de Oegstgeestsche Apotheek,
voormalige Wllhclmlnapark 8, Tel. 26274.
LUCHTTEMPERATUUR
9 uur voorm.: 16 gr. C. (61 gr. F.).
TERAARDEBESTELLING VAN
SLACHTOFFERS TE ROTTERDAM.
De acht ouden van dagen ten grave gedragen.
Nadat de afgeloopen dagen op de algemeene
en de RK, begraafplaats Crooswijk, op de
Zuiderbegraafplaats en Charlois reeds talrijke
slachtoffers »van den Engelschen luchtaanval op
Rotterdam waren teraardebesteld, is gister
morgen om elf uur op CrooswUk onder groote
belangstelling het stoffelijk overschot van de
acht ouden van dagen, die getroffen werden
ln het gemeentelijk tehuis aan de Oostervant-
straat ten grave gedragen. Zooals men zich zal
herinneren, werden zes hunner op slag gedood,
twee bezweken later aan de bekomen verwon
dingen.
Zeer velen hadden zich In de Hennewierstraat
aan den Ingang der binnenplaats, waar de
sporen van het bombardement nog te zien
zijn, opgesteld. De oudjes, die niet met den
stoet medegingen, hadden zich daar verzameld
voor een laatste afscheid.
In wijden kring hadden zich op het kerkhof
rond de groeve, die met palmen was afgezet,
eenige honderden belangstellenden geschaard.
Nadat de acht kisten, ieder gedekt door een
krans met groen-wit lint van het gemeentelijk
tehuis, waren afgelegd en de familieleden dei-
slachtoffers zich voor de groeve hadden opge
steld. sprak de gevolmachtigde .voor Rotterdam,
dr. Völckers. een kort woord van deelneming.
Vervolgens sprak nog de geestelijke verzorger
der ouden van dagen, ds. S. James.
PRIJSOPDRIJVING VOOR WONINGEN
EN KAMERS.
Maatregel hiertegen op komst.
In verband met het feit. dat de nieuwe ver
woestingen te Rotterdam het aantal samen
woningen blijkbaar nog hebben doen toenemen
en fle aanwijzingen, die er zijn, dat er in ver
schillende gevallen soms zelfs voor een enkele
kamer ongehoord hooge prijzen worden ge
vraagd, hebben wij van bevoegde zijde de ver
zekering vernomen, dat dit laatste punt de aan
dacht van den gemachtigde voor de prijzen
heeft.
Er is een aanvulling van het Huurprijsbeslult
ln bewerking, waarbij aan misstanden als de
bovenbedoelde paal en perk zal worden gesteld.
Zij zal binnenkort verschijnen.
Vad.
DE ARTS E. SCHEPS OVERLEDEN.
Woensdagavond is te Ede overleden arts Elise
Scheps, begiftigd met het gouden kruis van
verdienste van het Nederlandsche Roode Kruis.
Hij werd 15 Maart 1874 te Deventer geboren.
Na voltooiing zijner studie bezocht hy de
universiteiten te Berlijn en Greifswald. waar hij
verder studeerde in de homoeopathie.
In 1908 vestigde hy zich te Middelburg als
homoepaath. Dertig Jaren heelt hy hier een
bloelende praktij It gehad en eveneens een
bloelende homoeopathlsch ziekenfonds, dat door
hem was opgericht. In 1983 vestigde h(J zich
te Ede.
ZUILEN HEEFT 20.000 INWONERS.
Gistermiddag Is by den burgerlyken stand te
Zullen aangifte gedaan van de geboorte van
Joseph Johannes Grades Dorland, die de
20.000 Inwoner van de gemeente Zullen ls.
VERSPREIDE BERICHTEN.
Benoemd ls tot president van de arrondis-
sements-rechtbank te Rotterdam: mr. A p.
Zwaardemakeite Bilthoven.
door PETER FAZEKAS.
(23
Verstard keek Alma naar de vrouw, die op
den grond lag uitgestrekt. Zij werd door een
vrees bevangen, dien zij voordien nog nooit ge
voeld had, zij was bang voor Juliska, die in on
macht lag en voor haar vloek, dien zij over de
Stradivari uitsprak En al geloofde zij ook pu
niet in den vloek, zij ging nu toch met een be
klemd gevoel zitten om haar gedachten te orde
nen. Zij nam een natten doek, bond dien om het
hoofd van Juliska en legde haar te bed. Spoedig
kwam de zigeunerin tot zichzelf, eerst mompelde
zij iets onverstaanbaars en daarna opende zij
wijd de oogen. Alma streelde haar gezicht. Ju
liska glimlachte zacht en fluisterde tegen Alma:
Zult u goed voor hem zorgen?
Alma boog zich over haar heen en kuste haar
bleeke wangen.
Ja, antwoordde zij. Ik zal goed voor hem
zorgen.
HOOFDSTUK Vin.
De landheer van Domborad trof alle voorbe
reidingen om met zijn vrouw het dorp te ver
laten en den winter elders door te brengen De
herfst was reeds ver gevorderd, de oogst was
reeds binnen, de landarbeiders en het overige
personeel van het landgoed maakten zich voor
hun winterrust gereed, het vee en de paarden
kregen nu reeds verzorging in de stallen, de wei
den waven langzamerhand met rijp bedekt..
Blijven wij den heelen winter in Boedapest?
vroeg gravin -Gabriella haar man, terwijl zij
bezig was met het uitkiezen van eenige japon
nen. die zij voor het „saison" meende noodig te
hebben.
Het hangt er van af antwoordde Kopandv,
wat de kinderen uitgespookt hebben. Als Alma
liever in de hoofdstad bliift hetgeen mij niet
verwonderen zou dan blijven wij ook. Anders
gaan we na eenige weken naar San Remo, of
naar Sicilië.
Ik geloof haast niet, dat zij graag naar het
buitenland zal willen, zij vindt het prettig bij
haar verloofde, anders was ze niet zoo lang in
Boedapest gebleven.
Kopandy merkte eenigszins aarzelend op:
Wat- ik mij alleen niet kan begrijpen, ls,
dat zij in den laatsten tijd zoo weinig schrijft en
dat ook Arved niets van zich laat hooren. Het
wordt hoog tijd, dat de kinderen gaan trouwen,
anders krijg je nog de praatjes, dat zij zoo lang
alleen werd gelaten.
Ik maak mij geen oogenblik ongerust, zei
Gabriella, Alma woont toch bij haar tante en
oom, en die hebben tot dusver geen enkel be
zwaar tegen haar verblijf geuit. Het zal wel in
orde zijn. En bedenk, dat de mooiste tijd de ver
lovingstijd is.
En daarmee dachten zy ook dit vraagstuk ge
regeld te hebben, zij gingen vroeg naar bed. om
den volgenden ochtend bijtijds te kunnen ver
trekken.
Op de ontbijttafel lag de post en daartusschen
een brief van Alma. Kopandy opende hem op
gewekt. maar naarmate hij hem verder las, werd
zijn stem zwakker en beveriger, terwijl zijn
vrouw hem niet begrijpend en vertwijfeld nog
eens en nog eens doorlas. Alma schreef:
„Liefste Ouders,
Ik weet niet, of ik u nog met dezen titel
mag aanspreken; ik vrees, dat wanneer u
dezen brief hebt gelezen, U mij ,zult verstoo-
ten en niets meer van mij zult willen weten,
want ik heb iets gedaan, dat U zeer zal
krenken en waardoor U zich voor de wereld
waarschijnlijk zult schamen.
Ik brak alle tradities, die ik hoog had moe
ten houden en ik heb mijn leven verbonden
meteen Zigeuner. Met Pettie. Ik kan niet
zonder hem leven en ook hij houdt van mij;
wij hebben daarom besloten het land voor goed
"te verlaten, te gaan trouwen en ons brood
in het. buitenland te verdienen. Pettie gaat.
scheiden van zijn vrouw, wij zorgden voor alles
wat noodig was. wij trouwen spoedig en Ik
v/eet zeker dat we zeer. zeer gelukkig zullen
zijn. Arved is toch geen geschikte man voor
me. hij was steeds met zijn studie bezig en
schonk mij maar weinig aandacht; hij zal het
beslist niet. al to zwaar opnemen; hij zal
misschien zelfs opluchting gevoelen, dat hü
door een huwelijk in zijn werkzaamheden en
in zijn carrière, die hem alle veel belangrijker
waren dan ik, niet afgeleid zal worden. Ook
hem schreef ik een brief, hij weet het al. U,
liefsten ouders smeek ik, doet geen moeite mij
te weerhouden, mijn beslissing is onwankel
baar en ondanks de groote moeilijkheden, die
ik ondervind, zet ik door. want ik voel. dat
mijn leven zonder Pettie niets beteekent. ik
groeide met hem samen op. ik leerde hem
kennen en liefhebben, het is geen opvlam
mende strooliefde of de grilligheid van een
vrouw, die hem in zijn armen joegen, het is
een aanhankelijkheid, die sinds mijn jeugd in
mijn hart groeide en die mij tot slavin van
mijn eigen gevoelens maakte; met tranen in
mijn oogen denk ik aan hem, die mij op ons
landgoed destijds zooveel vreugde bezorgde en
met tranen dok in de oogen zie ik dagelijks,
hoe hij fier en meesterlijk de klanken uit zijn
viool toovert en waarmee hij altijd weer mijn
hart diep ontroert. Ik wil hem toebehooren en
wanneer U dezen brief ontvangt, zullen wij
ons reeds buiten de grenzen van het land be
vinden, ik hoop. dat ik het geluk behouden
zal en hoop. dat U vergiffenis zult schenken
aan Uw dochter
ALMA."
Toen het echtpaar herhaaldelijk den brief
doorgelezen en zich er van overtuigd had, dat
zij niet droomden, integendeel, dat zij in de
bittere werkelijkheid leefden, dat hun dochter
er met een Zigeuner vandoor was gegaan, liet
gravin Gabriella het hoofd op de armen vallen
en barstte zij in tranen los. Somber keek Ko
pandy voor zich uit, hij beet op zijn lippen,
balde zijn vuisten en fluisterde;
Pettie. Pettie heb ik Je daarom door het
leven geholpen, om me dit nu aan te doen.
Welk een schande voor onze familie,
weende de gravin. welk een schande. Wie had
ooit gedacht, dat Alma ons dit zou aandoen. Wij
koesterden een slang aan onzen boezem, toen
wij Pettie hier verzorgden en hem met onze
dochter lieten omgaan. Hij was getrouwd en nu
verlaat hij zijn vrouw, omdat het hem gelukte
haar het hoofd op hol te brengen. Het is onze
eigen schuld, dat hadden we vooruit kunnen
zien.
Dat had niemand kunnen voorzienZelfs de
gedachte aan zoóiets was mij vreemd. ver
zette hij zich.
Die vervloekte viool is overal de schuld van,
Pettie had nooit zóó mooi kunnen spelen, als
hij niet in het bezit van de Stradivari was ge
komen. O, yervloek het oogenblik, toen jullie
die viool gevonden hebben.
Wij zijn allen reeds genoeg vervloekt, nu
ons dit lot getroffen heeft, merkte hij
zacht op.
Een gravin moest hij hebben! zei ze
met verbeten woede, Zigeunerbloed....
Voor de tweede maal gebruikte zij dit min
achtende woord, sinds zy Pettie kende, de eerste
keer zy het vele jaren geleden, toen de kleine
Pettie de pop van Alma gestolen had en dit
maal. nu Pettie zich niet meer met den diefstal
van kleine poppen tevreden stelde....
Kopandy maakte echter een harden inneriy-
ken strijd door en hoewel hij nog steeds op
Pettie gesteld was. verbitterde de vlucht van
Alma hem zóó, dat hy niet het minste kon
vinden, dat zyn „schoonzoon" vry pleitte.
Hij sprong op, wendde zich tot zijn vrouw en
vroeg haai-, of zij gereed was voor de reis:
Ga Je mee? De wagen staat reeds voor,
Zy schudde haar hoofd.
Neen, ik zou niet kunnen verdragen, dat
men ons te Boedapest aan dit schandaal zou
herinneren. Ik schaam me onder de menschen
te komen.
Dan ga ik alleen, zei hy kalm en vast
beraden.
Wat ga je doen? Wat kun je doen?
Ik weet het nog niet. Maar ik zal iets doen.
Ik kan het nog steeds niet gelooven, en ik kan
er ook niet in berusten. Misschien is het nog
niet te.laat. Misschien kan ik nog wèt redden.
En hij vertrok terstond naar de hoofdstad.
Het was echter wèl te laatDe twee vogels
waren gevlogen en bevonden zich reeds verover
de grenzen.
Sinds vele jaren beleefde Boedapest niet zulk
een sensatie als de vlucht van een gravin met
een Zigeuner; de gebeurtenis beheerschte stad
en land, men sprak er over ln de salons en in
de gehuchten dit was nu hèt schandaal, waarop
de op sensatie belusten zoo lang hadden ge
wacht. de boulevardbladen brachten het onder
groote koppen met groot en opmaak, de kranten-
verkoopers brulden door de straten rennende:
..Zigeuner ontvoert gravin", of .Een schandaal
in de society-kringen". of „De romantische
vlucht van een wereldberoemden Zigeuner
primas en een Jonge wonderschoone gravin", of
e. ">"dom Stradivari" en wat dies meer
at). Het behoeft geen betoog, dat geen der bladen
de juiste toedracht van het geval kende en ay
dus de feiten ook heel anders, doorspekt met
de meest onwaarschyniyke fantasie en roman
tiek. aan hun lezers opdischten. De eigenaar
van het restaurant op het Margarethen-elland.
alsmede de kellners en de overgebleven musici
werden door reporters belegerd, zy vertelden
eenige punten, die zy zich nu herinnerden en
welke zij van belang voor de reclame achtten,
zy lieten zich ondervragen, fotografeeren en
populair maken, doch hiervan won het verhaal
geenszins aan waarheidsgetrouwheid. Juliska, de
lijdende hoofdfiguur van dit drama, sloot zich
echter op en wilde niemand zien en niemand
spreken.
De cabarets leefden er wekenlang van; gravin
Alma en Zigeuner Pettie voorzagen de liedjes
zangers overvloedig van stof, kleine meisjes, die
stout waren, maakte men bang met den lee-
lyken Zigeuner, die haar zou komen ontvoeren,
groote meisjes staarden voor zich uit; met glin
sterende oogen en met een zalig-gllmlachend ge
zicht dachten zy aan de romantiek; men zong
op straat en in de café's de talryke liederen,
die ter eere van Pettie Lakatos waren ont
staan
Intusschen bleef men In heel het land aan
het gissen, waarheen zy gevlucht waren. Men
wist alleen, dat zij naar het buitenland waren
gegaan, doch het buitenland is zoo groot, het
kan een naburig land, maar het zou best ook
Amerika kunnen zyn. Zij vertelden dit niemand.
Alma zorgde er voor. dat het geheim bleef, men
zou het later gauw genoeg te weten komen
Instappen. commandeerde de treincon
ducteur en reeds rolden de raderen van den
trein, over vlakten en bruggen en viaducten.
Uitstappen, —brulde hy waardig en de
trein stopte by een volgend station.
Instappen, uitstappen, zoo klonk het
maar steeds, eindeloos, uren en dagen en maan
den achter elkaar af, iedere plek bracht nieuwe
steden, nieuwe omgevingen wisselden elkaar af,
iedere plek bracht nieuwe sensatie, nieuwe op
windingen en nieuw geluk aan twee zielen, die
hun vaderland en hun familie, hun kennissen en
vrienden vaarwel zegden, om zich in een nieuw
leven te storten, om alles en iedereen te verge
ten en om alleen voor elkaar te leven
(Nadruk verooden) (Wordt vervolgd)
