Bekendmaking Binnenland 82ste Ja gang WOENSDAG 1 OCTOBER 1941 No. 25005 Wa<rom Finland den strijd I voortzet Rocsevelts oorlogspolitiek gecritiseerd Verduisteren: Vrede moet verzekerd zijn Verkladng van Churchill Doodstraffen wegens misdrijven tegen de Duitsche weermacht v.S De oorlog ter zee Verspreide berichten Roosevelt en Stalin één doel Gemengd Nieuws EERSTE BLAD 19.19 uur 7.41 uur LEIDSCH DAGBLAD Directeur: j.^enny Telef. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Telef. Redactie 21507. Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst. Lelden Pl.verv K Been, Lêlder Terwijl hi DN.B. nog bijzonderheden geeft over plaatst'ke successen in het Oosten zware v< lien voor de sovjet-luchtmacht en sovjet-ta ik; en gewaagt van afgeslagen tegenaan'ah der sovjets, blijkt tevens, dat eenheder d< Duitsche marine de laatste dagen herhaaldelymet groot succes doelen aan land in den Itoo?lyken sector hebben aangevallen. De kruisers eipzig en Emden beschoten sovjet veld- en artiriestellingen met goede uitwerking. Van Finse officieele zijde wordt over het standpunt n Finland ten opzichte van den oorlog het !gende medegedeeld: Onze verdigingsoorlog, welke ons door de bols je wiekei verd opgedrongen, duurt thans meer dan (s- maanden. De vijand is overal over de grein geworpen met uitzondering van het gebied n HangÖ en eenige eilanden in de Finsche golMaar de strijd gaat verder tot de zekerheid vc een stabielen vrede is verkregen. Steeds heefte sovjet-Unie naar den oorlog ge streefd, well eerst tegen Europa, daarna tegen de geheele veld zou worden gevoerd, opdat de barbaarsche u- van het bolsjewisme de geheele wereld zou toveren. Een der eerste doeleinden was uitbreid? van den invloed der bolsjewieken in het noorci. Daarom werd Finland het land, dat den eersn slag moest opvangen. De Finsche soldaten hebn met eigen oogen kunnen con- stateeren, wee geweldige militaire werken de Sovjets van IJszee tot aan de Finsche golf hebben aangrgd. Hierbij ging het, zooals dui delijk is geblen, om aanvalsbases. Dit «Jwgt ons, aldus de officieuze Fin sche coBoantaar, den oorlog voort te zetten; wU moet< onze positie zoodanig verbeteren, dat een tde van langen duur is verzekerd. Naar de de Britsche Engelsche berichtendienst meldt. heeft Churchl in het Lagerhuis verklaard, dat in Amerikaansche gedelegeerden bij hun bespringen te Moskou een duideiyk en volledig erzicht hebben van hetgeen En geland ran hu af aan de Sovjet-Unie maand voor matnd fcn geven. Churchill voegde hier- aan toe. dat Bet Britsche volk „offers van zeer ernstiger aai" moet brengen om de Sovjet- Unie in ;taarw stellen als oorlogvoerende mo gendheid te Jbiyie.n bestaan. Churclill piaskte vervolgens bekend dat bin nenkort ;en „rieuwe en loyale alliantie" zal worden gjptblicjerd, die door Groot-Brittannië en de SO'jé'.-Urie met Iran wordt gesloten en waarby Iqi zich aan de zyde van Engeland zal beving In de toekomstige ontwikkeling van den cotiog. Nadat de ainister-president het Britsche volk er tegen gewaarschuwd had van den winter een verminderir. van den Duitschen druk te ver wachten, zele hij, dat men zich moet voorbe reiden op ng fellere gevechten dan tot dusver. Churchill betreurde opnieuw, dat „te vaak verklaringei over de politiek der regeering en overzichten >ver den oorlogstoestand door den minister meten worden afgelegd." In dit ver band merkt Churchill op. dat hy voornemens was, de Brtsche verliezen aan schepen niet meer met regelmatige maandelyksche tusschen- poozen bekend te maken. Evenals in zyn laatste rede stelde hij het verminderde tot zinken brengen van Engelsche en in Engelsche dienst varenden tonnage ty- dens de laatste drie maanden, hetgeen naar bekend verband houdt met de sterke vermin dering van het V Engeland varende aantal schepen, voor aK een succes der Engelsche af- weermaatregelen. Ook spiegelde hy zyn hoorders opnieuw de hulp der Vereenigde Staten voor. Deze kon thans „binnen afzienbaren tyd" worden tege moet gezien, doch hy zou het betreuren, indien men over deze „successen" te vroeg zou jube len. Ook kon hy geen betrouwbare voorspellin gen over de toekomst doen. Veeleer kon men verwachten, dat de vyandehjke duikbootoorlog met een grooter aantal onderzeebooten zou wor den gevoerd dan voorheen en door de lucht macht in sterkere mate zou worden gesteund. Als een „opmerking van bemoedigenden aard" kenmerkte hy zijn verwijzing naar den steun, dien Engeland van de zyde der Sovjet-Unie ten deel viel en naar de „vastbeslotenheid der Vereenigde Staten." In liet Verre Oosten, zck voegde hy er aan toe, zag men China (Tsjoengking) aan de zyde van Engeland. Churchill gaf toe, dat de vyand „het initiatief in handen had" en dat Enge land niet. de macht had hem dit initiatief te ontnemen. In het verder^ verloop van zyn rede ging Churchill in op den steun, dien Engeland en de Vereenigde Staten de Sovjet-Unie willen ver- leenen. De Sovjet-Unie, zoo zeide hy, heeft er recht op te weten, welke maandelijksche hoe veelheden wapens en uitrustingsstukken haar gezonden kunnen worden. Toch moet men daarby de wisselvalligheden van den oorlog niet uit het oog verliezen. Slechts door de kennis der mogeiyke leveringen kunnen de Sovjets het best de hiaten aanvullen tusschen „de zeer zware geleder, verliezen en de vermin dering der munitieproductie eenerzyds en den Britschen en Amerikaanschen aanvoer ander- zyds." Het is alleszins mogeiyk, dat het transport- vraagstuk. eerder dan onze goede wil en onze gulheid uiteindeiyk den begrenzenden factor vormt. Indien Engeland er al het grootste be lang bij heeft, de Sovjet-Unie zoo veel als mo- geiyk is te steunen, zoo heeft het tegeiykertyd ook andere belangen te behartigen. In vele opzichten, zyn de tegenwoordige pro blemen gelijk aan die van verleden jaar, toen Engeland met bloedend hart weigeren moest, de laatste nog overgebleven jachteskaders ter hulpverleening naar Frankrijk te zenden. Chur chill sprak verder ook over het Engelsche leger. Hij gaf toe, dat Engeland nooit een leger had gehad, dat !n getalsterkte vergeleken kon wor den met de legers op het vasteland. Engeland zal ook nooit zulk een leger hebben. „Met groote moeite." zoo zeide hy, „en veel tyd heb ben wy thans een middelgroot doch zeer goed leger gevormd." Het Britsche leger heeft ech ter niet zulke herhaalde en succesvolle erva ringen als het Duitsche leger gehad. Deze er varingen bevorderen zeer zeker de kracht van de weermacht. (DN.B.) De Duitsche bladen noemen deze redevoering van Churchill een bekentenis van de moeiiyk- heden waarin Engeland door de nederlagen der sovjets en door de toenemende verliezen aan tonnage geraakt is. Als belangryke bekentenis wordt het feit genoemd, dat Engeland niet in staat ls het initiatief aan zich te trekken. Ove- De weermachtsbevelhebber in Nederland deelt mede: „Een Duitsch Kriegsgericht moest wederom een zaak tegen de aanstichters van een in Nederland ontdekte sabotage- en spionnage-organisatie behandelen. De vier hoofdbeklaagden werden tot den dood veroordeeld. Aan drie van hen werd het vonnis met den kogel voltrokken. De vierde werd wegens geestelijke minder waardigheid met levenslange tuchthuisstraf begenadigd. Een aantal andere beklaagden kreeg veeljarige vrijheidsstraffen." De weermachtsbevelhebber in Nederland deelt mede: „Een Nederlander, die een in dienst van de bezettende macht staanden Duitschen spoorwegbeambte zonder eenige aanleiding van achteren neergeschoten had. werd door een Duitsch Kriegsgericht ter dood veroordeeld. Het vonnis is met den kogel teiv uitvoer gelegd. rigens, zoo schryven de bladen, is de rede van "den Britschen minister-president het gebruike lijke mengsel van bewuste huichelary en leu gens, waarmede Churchill altyd geprobeerd heeft het publiek den waren toestand van het empire te onthouden. De Engelsche berichtendienst deelt mede. dat het door Italiaansche torpedovliegtuigen be schadigde linieschip de Nelson is geweest. De Nelson liep in 1925 van stapel, meet 33.950 ton. heeft 1320 man aan boord en liep 23.5 knoopen. De Britsche admiraliteit heeft de namen ge publiceerd van 247 slachtoffers by het tot zin ken brengen van den kruiser „Fyi" door stuka's tydens de actie tegen Kreta. De commandant der Amerikaansche marine werf. vice-admiraal Watson, heeft volgens een bericht van Associated Press uit Philadelphia medegedeeld, dat de Britsche zware kruiser ..Manchester" (9400 b.r.t.) naar een werf is ge bracht om geheel te worden nagezien. In de afgeloopen week werd ook het Brit sche slagschip „Resolution" met hetzelfde doel naar een werf overgebracht. DE MINDERWAARDIGE BEHANDELING VAN DUITSCHERS EN ITALIANEN IN IRAN. De in Istanboel aangekomen Italiaansche di plomaten en leden van de Italiaansche kolonie in Iran hebben naar Stefani uit Istanboel meldt, de minderwaardige behandeling door de Engelsch-bolsjewistische bezettingsmacht in Iran bevestigd. De Italianen waren aan een rechtstreekschen zenuwenoorlog blootgesteld en de Engelschen hadden tot het laatste oogenblik toe alles gedaan om hun vertrek te verhinderen. Slechts dank zy het optreden van den Japan- schen gezant en van andere diplomatieke per sonen van neutrale landen, alsmede door de .vastberaden houding van den Italiaanschen ge- Izant Petrucci, die weigerde anders dan in ge- j zeischap van de Italiaansche kolonie te vertrek- 'ken, konden zy eindeiyk Iran verlaten. In het tjjdfchrift „Berlin-Rom-Toüo" komt een artikel voir van Max Clauss oyfr ,De oor logspolitiek dir v. s." President R<osevelt, zoo schrijft hy, heeft de V. S. van Amerika van den eerstej; dag af stel selmatig naar den rand van de^Europeeschen oorlog gedreven. De oorlogspart,' in Engeland en Frankrijk had daaruit de exclusie getrok ken, dat de groote bondgenoot nog eens het water zou oversteken om de Verloren demo cratie in Europa te redden. Rooyvelt echter had evenals Stalin het eerzuchtig itreven, om als laatste in de ry den doorslag te geven. Zoo voerden de Sovjet-Unie en de V. S. sinds den derden September 1939 een consequente oor logspolitiek. De Sovjets wapenden zich in het geheim, terwyl Roosevelt voor volk en wereld zyn anti-fascistische houding verkondigde en door zyn politiek der oorlogsleveranties aan Engeland het Amerikaansche bedrijfsleven langzaam in een oorlogsindustrie veranderde. Bovendien vormt de positie van het dubbele Amerikaansche continent tusschen twee ocea nen een natuuriyken afstand tot de buitenwe reld, dien de Sovjetunie in het Oosten van Europa en in Oost-Azië niet bezit. De politieke overwinning van den natuurlij ken afstand naar het Westen en het Oosten door een geleideiyk opdringende inmengings- politiek was het eerst gecamoufleerde en daar na openlijk toegegeven doel van Washington. Bwaar Svojet-geschut waarva de loop door een ontydig ontploften granaat vernield is. (Weltbild-Polygoon) De opheffing van het embargo op den wapen- uitvoer was de eerste stap naar de solidariteit met Engeland. De afkondiging van een pan- Amerikaansche veiligheidszone was het begin van de leiderspolitiek op het Westelijke half rond welke na de herkiezing van Roosevelt tot een stelselmatige strategie van leeningen en steunpunten uitgroeide. Het wachtwoord gaf na de ineenstorting van Frankrijk de affaire met de torpedojagers, waarmede Churchill den V. S. de beschikking gaf over de Britsche bezittingen in de Caraibische Zee. Hand in hand daarmede ging een militaire actie, welke van defensieve overeenkomsten met Canada thans reeds tot steunpunten op New-Foundland, het Deensche Groenland en IJsland geleid heeft. Daarachter staat de in Maart 1941 door het congres aange nomen leen- en pachtwet. Het bevel om te schie ten was reeds gegeven aan de Amerikaansche patrouilles op den Atlantischen Oceaan. Na den aanval van den torpedojager Greer op een Duit sche duikboot heeft Roosevelt dit bevel toen openlyk bekend gemaakt. In September 1941 is de diplomatieke activi teit van de V. S. even snel toegenomen als de activiteit van de machines, die werken voor de oorlogsindustrie. De Amerikaansche oorlogs schepen loopen het incident van IJsland tot de Roode Zee achterna. Harriman is samen met Beaver brook naar Moskou gestuurd. De leve ranties aan de Sovjetunie over den weg via Wladiwostok bieden de mogeiykheid tot uit oefening van druk op Japan. Gewezen wordt op steunverleening aan Tsjoengking via den Birma- weg. Ook sinds het uitbreken van den oorlog tus schen Duitschland en de Sovjetunie is het de politiek van Washington om den Stillen Oceaan als de eerste en den Atlantischen Oceaan als de tweede frontlinie tegen de machten van de nieuwe ordening te beschouwen. De deelneming van Japan aan den oorlog zou een vitale kwestie vormen voor dr V. S. Aan den anderen kant wordt een Amerikaansche inmenging aan de overzyde van den Atlantischen Oceaan wel door den konvooidenst van de Amerikaansche marine, die incidenten moet uitlokken en door het noemen van bepaalde punten als de Azoren, Marokko en Dakar, voortdurend aangeduid: in werkelykheid echter wordt hier welbewust de voorrang gelaten aan de Britsche oorlogspoli tiek. Het voornaamste streven geldt de be scherming niet alleen van de Noordelyke, doch ook van een Zuidelyke zeeroute over den Atlan tischen Oceaan. Een dienovereenkomstige aan vulling is het afstaan van de Britsche steun punten in West- en Centraal-Afrika. Zoowel op den Stillen- als op den Atlantischen Oceaan is de oorlogspolitiek der V. S. aan het begin van het derde oorlogsjaar een uitgebreide organisa tie, om de Britsche nederlaag op te vangen. President Roosevelt geeft er de voorkeur aan den Amerikanen steeds weer de tendentieuze mededeelingen voor te zetten, dat ten eerste Engeland met de hulp van Amerika den oorlog nog kan winnen en dat ten tweede de on- afhankelykheid van het Westelijke halfrond door de overwinning van de nieuwe ordening bedreigd wordt. De correspondent van Aftonbladet te Istan boel zegt, dat hy nog nooit erger uitgehonger de en terneergeslagener stumperds heeft ge zien dan de Duitsche bleeke vrouwen en kinde ren. die ongeloofelijke ontberingen en moeiten achter den rug hebben. De Duitsche vrouwen kwamen over de grens met aan flarden gereten mantels, die haar eenig overgebleven kleeding- stuk vormden. MINISTER-PRESIDENT ELIAS GEARRESTEERD. De Deutsche Ztg. i. d. N. verneemt uit Praag, dat Elias, de president van de autonome regee ring van het protectoraat Bohemen en Mora- vië, op last van Heydrik, den waarnemenden Ryksprotector, is gearresteerd. Elias is verwe zen naar het volksgerechtshof van het Duitsche Ryk. Elias is van zyn ambt van minister-presi dent ontheven. DE OORLOGSSCHADE IN DUINKERKEN. De Fransche autoriteiten hebben in het ge bied van Duinkerken de definitieve oorlogs schade opgemaakt. Tot en met 1 Augustus zyn in de stad Duinkerken zelf 2650 gebouwen van de 3387, dus 82 procent, vernield. In de haven stad St. Malo zyn van de rond 3000 woonhuizen er 635 vernield en rond 150 zwaar beschadigd. In Rosendahl zyn van de rond 4000 gebouwen 810 met den grond gelyk gemaakt en 1656 be schadigd. In het geheele bestuursdistrict Duin kerken wordt het aantal vernielde huizen, die zoo zwaar beschadigd werden dat zy onbewoon baar zyn geworden, op in totaal 7000 geschat. Over het platteland zyn nog geen statistische gegevens ontvangen. Door het doorsteken of breken van dyken is een deel van het kustge bied door de zee overstroomd. Deze akkers zul len. ook nadat het water zal zyn weggeloopen, vele jar?" onbruikbaar blijven. (DNB). ZWITSERLAND PROTESTEERT WEER TE LONDEN. Het Zwitsersche departement van buitenland- sche zaken deelt mede: De Zwitsersche gezant te Londen heeft opdracht gekregen onverwyid een protest in te dienen in zake de ernstige schending van het Zwitsersche luchtgebied door ongeveer 50 Britsche vliegtuigen in den nacht van 28 op 29 September, welke een krachtige reactie van den Zwitserschen luchtafweer heeft te weeg gebracht. SMOKKELAARSBENDE IN FRIESLAND ONSCHADELIJK GEMAAKT. In Friesland ls in de laatste weken een aantal personen aangehouden, die zich hebben schuldig gemaakt aan frauduleuze slachtingen van varkens, schapen en runderen. Tevens werd een groot aantal personen betrapt, die tegen zeer hooge pry zen koffie en thee verhandelden. Voor deze feiten werd tegen meer dan 70 personen proces-verbaal opgemaakt. Er werden partyen koffie, thee, vleesch en brandstoffen in beslag genomen. Tevens bleek by aanhouding, dat er meermalen sprake was van diefstal van vee uit de weide, van rijwielen en koffie uit pakhuizen en van andere diefstallen. Óndanks het feit, dat deze personen aangehouden waren, bleek dat er nog altyd een uitgebreide smokkelhandel ge dreven werd en het was aan de politie nog niet mogen gelukken een bepaalde bende smokkelaars in handen te krygen. Deze bende was zeer ge slepen en zag langen tyd kans uit de handen der politie te blyven. Dezer dagen is het echter aan de politie en aan ambtenaren van den centralen crisis-controledienst gelukt, ook deze bende op zeer byzondere wyze onschadelyk te maken. De politie heeft het nameiyk klaargespeeld een smokkelaar, die meermalen koffie en thee verhandeld had, in contact te brengen met een crisis-ambtenaar. Deze trad op als kooper van thee. De smokkelaar gaf voor, dat de thee, die hy verkocht, ergens in een pakhuis lag opge slagen. In gezelschap van den crisisambtenaar ging hy echter langs omwegen en gevolgd door de politie naar zyn eigen huis. Hy verkocht de thee aan den crisisambtenaar voor 25 gulden per pond. Toen de verdachte ten slotte een hotel verliet waar de aflevering van de thee had plaats gehad, werd hy aangehouden. De crisisambtenaar was nu achter de geheimen van de smokkelaars gekomen, zoodat reeds verschillende arrestaties gevolgd zyn. BUITENLANDSCH GEMENGD. ERNSTIG SPOORWEGONGELUK IN JAPAN. Berichten uit Oita op het Zuidelyke Japan- sche eiland Kioesjoe melden, dat tusschen de steden Oita en Koemam/Dto drie personenrytui- gen van een trein, toen deze de brug te Ka- warautsji passeerde, plotseling ontspoorden en in de rivier stortten. Men gelooft, dat hierbij vele passagiers zyn gedood of ernstig gewond. De in de rivier gestorte rijtuigen zaten nX vol passagiers, die het overstroomde gebied ln de prefectuur Oita ontvluchtten welke door een storm geteisterd is. Oil Nummei bevat TWEE Bladen DIAMANT IN PARTICULIER BEZIT. Schriftelijke vergunning noodig voor het verhandelen. Over de laatste wyziging van 16 September van de Diamantbeschikking 1940 no. 1 heersclit naar gebleken is, eenig misverstand. In verband hiermede heelt dr. ir. Hacke, directeur voor hefc Ryksbureau voor Diamant, in een dezer dagen gehouden persconferentie de volgende uiteenzet ting gegeven: Omtrent particulieren werd in de beschikking 1940 slechts bepaald, dat zy, die ruwe of half- be werkte diamant voorhanden, in voorraad of in eigendom hebben, verplicht zyn hiervan opgave te doen. Hebben zy ander diamant, b.v. los ge slepen goederen, ln hun bezit, dan moeten zy op aanvraag van den directeur aan dezen alle door hem verlangde Inlichtingen verstrekken. Tot aan de laatste wyziging werden de par ticulieren geheel vry gelaten. Niettemin was het hun verboden zonder vergunning diamant te koopen, met het doel deze weder te verkoopen. Na de laatste wyziging is het ook voor particu lieren verboden om zonder schriftelijke vergun ning diamant te koopen, te verkoopen. te koop aan te bieden, af te leveren, in pand te geven daaronder begrepen, te bewerken of te verwer ken. De practyk zal moeten uitwyzen in welke gevallen vergunningen als hier bedoeld, kunnen worden gegeven. TEHUIS VOOR OUDE DAMES. Instelling te Dieren van den Ned. Volksdienst. Te Dieren is gisteren het eerste tehuis van den Nederlandschen Volksdienst geopend, aldus de „NJt.Crt.". Het tehuis is ingericht in een villa met groo- ten tuin aan den Zutphenschen Straatweg al daar. Het is bestemd om ouden dames een rus- tigen levensavond te bezorgen. De heer H. G. W. Wytenberg, landeiyk sociaal leider van den Nederlandschen Volksdienst, die gistermiddag vertegenwoordigers van de pers heeft ontvan gen, deelde mede, dat een van de eerste daden van den jongen volksdienst was de stichting van dit tehuis voor oude dames, als een mooie geste tegenover de volksgemeenschap PROMOTIES BIJ DE SPOORWEGEN. Naar wy vernemen hebben met ingang van heden by de spoorwegen eenige bevorderingen plaats. Deze zyn de volgende: De heer G. F. H. Giesbergen, hoofdinspecteur, adjunct-chef van den dienst van vervoer wordt bevorderd tot chef van den dienst van exploitatie; de heer W. R. Blankert, hoofdinspecteur van den myndienst wordt bevorderd tot chef van den dienst van vervoer; de heer H. Goedhart, hoofdingenieur der tractie in de tweede hoofdgroep te Utrecht wordt bevorderd tot chef van den dienst van tractie; ten slotte wordt ir. A. G. de Koningh. hoofd ingenieur, adjunct-chef van dienst, chef van materiaal en werkplaatsen, bevorderd tot chef van den dienst van materiaal en werkplaatsen. SPERTIJD PIANO- EN ORGELHANDEL. In de staatscourant is opgenomen een beschik king van den secretaris-generaal van het depar tement van handel, nyverheld en scheepvaart betreffende de uitvoering van de vestigingswet kleinbedrijf 1937, waarby het verboden wordt een piano- of orgelhandel te vestigen zonder vergunning van genoemden secretaris-generaal Onder dit sperverbod vallen tevens het verrich ten van herstellingswerkzaamheden aan piano's en harmoniums, alsmede de uitbreiding van be staande bedrijven en wijzigingen in de personen vin ondernemers en beheerders. EEN 101-JARIGE IN DEN HAAG. De oudste manneiyke inwoner van Den Haag heeft gisteren zyn verjaardag gevierd; het is de heer L. van Dorsten, oud-kapitein der koop- vaardy, die den eerbiedwaardigen leef tyd van 101 jaar heeft bereikt. De oude heer is erg doof maar overigens is hy nog goed gezond. Toen wy hem gistermiddag een bezoek brachten ln zijn woning aan de Valkenboschkade 324, zat hij opgewekt in een kring van familieleden, aldus het Vad. Veel drukte aan zyn hoofd kan hy natuuriyk niet meer hebben en de dag is dan ook betrekkeiyk rustig voorby gegaan. Wel hadden vele menschen bloemen gestuurd, o.a. de waarnemende burgemeester, prof. ir. C. L. van der Bilt. VERSPREIDE BERICHTEN. Te 's-Gravenhage is overleden mej. H. C. Schilperoort, oud-directrice van de Christina- stichting te 's-Gravenhage en daarna van de Louise-tnrichting te Brummen. van hedenavond tot morgenavond De maan komt heden om 17.46 uur op en gaat vannacht te 4.19 uur onder.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1