Binnenland
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 27 September 1941 Derde Blad
No. 25002
82s?e Jaargang
VTR-DOTéTÉme
De Pers zegt:
De N.S.B. cn N.S.N.A.P.
maar zoo
SUW RADIO DEFECT?
Flinke bedrijvigheid in
den veehandel
Roftingsverschijnsefen bij ie vroeg
gerooide aardappelen
Verhooging van
bieraccijns
FEUILLETON
De vervloekte Viool
3
iiillitliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilllliliiiiiiiliiliiiiiiiiilliiiiiiiiiiliiinii
IR. A. MUSSERT OVER DE
TEGENSTELLINGEN.
In „Volk en Vaderland" van 26 September 1941
behandelt lr. A. Mussert nogmaals de kwestie van
de verhouding tusschen N.S.B. en N.S.N.A.P.
De leider der N.SB. schrijft o.a.:
Het oogenblik is nu gekomen om den sluier
geheel op te lichten, om duidelijk het drijven
van de N.SJ4.AP.. de partij van Van Rappard,
in het licht te stellen.
Na mijn ontvangst door den Pührer in Ber
lijn, nu een jaar geleden, wist ik. dat ons on
voorwaardelijk vertrouwen, dat wij al deze moei
lijke Jaren in ons hart hadden gedragen, niet
zou worden beschaamd. De Führer, de man, die
met Mussolini het lot van Europa draagt, wil
het Nederlandsche volk niet inlijven of knech
ten, wil dat het Nederlandsche volk zich vrij
en gelukkig zal voelen in het nieuwe Europa,
dat wordt gebouwd.
Wij keeren ons tegen de annexionisten, die
voor het bereiken van hun doel de N.S.N.A.P.
gebruiken, die vóór Mei 1940 practisch alleen
bestond in Duitschland. De opdracht, die de
N.S N.A.P. heeft, is: het Nederlandsche volk te
gen het Duitsche volk in het harnas te jagen;
het gezag van de N.SB. te ondermijnen; de
verzoenings- en samenwerkingspolitiek van den
Führer dwars te zitten.
Zij gebruiken daarvoor alle uit de beweging
venrijderde elementen, die zich daarvoor willen
leenen: dit zijn er vele honderden. Met hen
staan in de N.S.N_A.P. gewezen communisten,
zg. onafhankeiyke sociaal-democraten enz. on
der leiding van Paul Kiès, die indertyd getuigde
met walging geluisterd te hebben naar de rede
voeringen van een gouwleider als Wagner en
naar die van den Führer. zy achtten hun tyd
gekomen, toen de stryd in Rusland op zyn he
vigst was en nu zy weten, dat tienduizend van
de strydbaarste mannen der beweging ver van
huis hun plicht doen. Toen begonnen zy hun
actie, hun woelarbeld, hun ondermyningswerk,
hun sabotage. Reeds in 1936 heeft de Duitsche
regeering aan onze regeering verzocht de z.g.
Hitlerbeweging van dr. Van Rappard in Neder
land te verbieden, resp. hem het recht te ont
zeggen zich N.S.N.A.P. (Hitlerbeweging) te noe
men. Hierop heeft de Nederlandsche regeering
geantwoord, dat onze wet een dergeiyk verbod
niet toelaat.
Hiermede is bewezen, dat Duitschland wel
een goede nabuurschap nastreefde, doch de Ne
derlandsche regeering niet.
Inmiddels bewezen de aanhangers der N.S.N.
A.P. hun opzet tot het bederven van een goede
verstandhouding tusschen het Nederlandsche
en Duitsche volk, tot het onsympatiek maken
van het nationaal-socialisme en tot kleineering
van de N.S.B. zy bewezen dit door opschriften
als: Duitsoh bewustzyn tegen Hollandsche be
krompenheid. De bedoeling om het Nederland
sche volk te krenken en op te zetten tegen
Duitschland, ligt er duimendik boven op. zy
bewezen de N.S.B. te willen kleineeren, door te
pogen met kalk het hoofdkwartier te bekladden
en in Roosendaal de biljetten der N.SB met
teer te besmeuren. De dader daarvan bleek te
zyn de groepsleider van de N.S.N.A.P. ter plaat
se. Ondergraving van de politiek van den
Führer bewezen zy, door opschriften als: 1648
Neder-Duitsch, 1940 weder-Dultsch.
In de eerste plaats ligt hierin opgesloten de
beleediging van het voorgeslacht van het Duit
sche volk. dat van 1568 tot 1648 de Nederlanden
in hun stryd tegen de Spaansche overheersching
alleen had laten staan, dus had verraden. In
werkelykheid was door de oprichting van de
Bourgondische Kreits in 1548. de verplichting
tot bystand reeds vervallen. In de tweede plaats
beteekent dit opschrift de Inlyvingspolitiek te
gen de samenwerkingspolitiek.
Zoo ziet dus de georganiseerde sabotage er
uit. Wy zouden den naam van nationaal-socia-
listen niet waard zyn, als wy dit zoo maar
goedsmoeds zouden biyven aanzien, wy zyn de
eer en het geweten der natie, zeker in dezen tijd.
Daarom ging de kwast er over. daarom het
strenge verbod om met deze saboteurs eenige
aanraking te hebben.
De honden blaffen, de karavaan trekt verder.
Bel 24244
De Radiotechnische Dienst I E M C O n.v.
NIEUWE RIJN 32.
Het is ongetwyfeld niet aan de opmerkzaam
heid van vele landgenooten ontsnapt, dat eenige
malen schepen en wagons op de plaats van be
stemming aankwamen, waarvan de inhoud be
stond uit aardappelen, die oogenblikkelyk voor
de menschelijke consumptie moesten worden af
gekeurd, daar zij bedorven waren.
Ook deden de rottingsverschijnselen zich wel
voor bij voorraden aardappelen, die in pakhui
zen e.d. waren opgeslagen. Deze feiten hebben
helaas aanleiding gegeven tot het ontstaan van
ongemotiveerde geruchten.
Er zijn omstandigheden, die men niet in de
hand heeft en daaronder moet ook gerekend
worden de ziekte, phytophthora genaamd, waar
aan groote partijen middelvroege aardappelen
hebben geleden.
De ziekte kan door bepaalde weersomstan
digheden worden bevorderd en treedt vooral op.
wanneer de aardappelen worden gerooid, terwyl
het loof nog niet is afgestorven. De ziekte be
gint nl. in het loof en bij te vroeg rooien gaat
zy over op de knollen.
Het is algemeen bekend, dat er in Augustus,
zooals altijd bij den overgang van de vroege
naar de middelvroeger aardappelen al spoedig
een tekort was. Om dit tekort te ondervangen,
moest het rooien geforceerd worden en daarom
werd den telers een rooipremie in het vooruit
zicht gesteld. Deze premie nu heeft vooral in
de laatste week van Augustus, toen de weers
omstandigheden te slecht waren om het graan
te oogsten en te dorschen, tot gevolg gehad, dat
een groot aantal boeren (vooral in de zand- en
veenstreken) op groote schaal is gaan rooien.
Door de V.B.N.A. is er naar gestreefd, de aard
appelen by de verlading zooveel mogelijk zicht
baar vrij van ziekte te houden, doch dikwijls
bevinden zich in de massa nog enkele zieke
knollen, waarvan de ziekte niet op het oog is
vast te stellen. Eén dag vervoer per schip of
wagon bij warm weer is reeds voldoende om den
geheelen voorraad totaal verziekt op de plaats
van bestemming te doen aankomen.
Het verschijnsel deed zich dus alleen voor bij
de te vroeg gerooide aardappelen. By de nor
maal gerooide behoeft men niet te vreezen voor
een uitschot, dat grooter is dan het normale.
INGAANDE 1 OCTOBER A.S.
Krachtens een in de staatscourant verschenen
besluit van den secretaris-generaal van het de
partement van financiën tot wijziging van de
bierwet 1917 wordt de bieraccijns, zooals die is
bepaald in het derde lid van artikel 1 dier wet.
van f 2.60 gebracht op drie gulden. Ten aanzien
van de hoeveelheden bier daaronder begrepen
de nog niet geheel afgewerkte brouwsels
welke de bierbrouwers op 1 October as. voor
handen hebben, wordt de verhooging van den
accijns nagevorderd. Deze navordering beloopt
veertig cent per hectolitergraad. De bierbrou
wers zyn verplicht van de by hen op 1 October
a.s aanwezige hoeveelheden bier voor 5 October
a s. aangifte te doen by den ontvanger der ac
cijnzen, onder wiens kantoor de brouwery is
gevestigd. Het besluit treedt in werking met
ingang van 1 October a.s.
BENOEMINGEN BIJ DE NED.
HEIDE MAATSCHAPPIJ.
Ir. C. Staf president-directeur.
Het bestuur der Ned. Heide Maatschappy heeft
tot president-directeur benoemd ir. C. Staf,
thans plaatsvervangend president-directeur.
Verder is de heer A. H. Kruitbosch, inspecteur
der NJH.M., bevorderd tot hoofdinspecteur en is
ir. J. A. Eshuis, landbouwingenieur der N.H.M.
benoemd tot inspecteur, tevens toegevoegd aan
de directie als secretaris.
METALEN VOORWERPEPN GERANG
SCHIKT ONDER DE DISTRIBUTIE
GOEDEREN.
In het verordeningenblad is een beschikking
afgedrukt van den secretaris-generaal van het
departement van handel, nijverheid en scheep
vaart, waarby alle geheel of gedeeltelyk uit
ijzer, staal of non-ferro metalen vervaardigde
voorwerpen, voor zoover zy dit nog niet zijn,
worden aangewezen als distributiegoederen in
den zin van artikel 4 der distributiewet 1939.
De beschikking is gisteren in werking getreden.
't Ziekenfonds „Tot Hulp der Menschheid"
Zorgt, dat U ten allen tijd, „Adv."
Als U soms eens ziek mocht worden.
Daardoor nimmer schade lijdt. 893
Ziekenfonds „Tot Hulp der Menschheid",
Zoeterwoudsche Singel 2 - Telef. 25018.
DE IDENTIFICATIEPLICHT.
Ieder moet voorzien zijn van een officieel
identiteitsbcwUs.
In het verordeningenblad is opgenomen een
besluit van de secretarissen-generaal van de
departementen van binnenlandsche zaken en
van justitie, inhoudende wyzigingen van het
besluit no. 132/40 betreffende den identificatie
plicht.
Deze wyziging houdt ten eerste in, dat
ieder Nederlander of Nederlandsch onder
daan in het bezette Nederlandsche gebied,
tot den datum waarop door den secretaris
generaal van binnenlandsche zaken wordt
bepaald dat zy in het bezit moeten zyn van
een persoonsbewys, verplicht is steeds een
van overheidswege uitgereikt identifiteits-
bewys, voorzien van een foto, by zich te
dragen, door middel waarvan hij zich te al
len tyde behoorlyk kan identificeeren. Vol
gens het besluit betreffende de identificatie
plicht bestond deze verplichting reeds tot
aan het tijdstip van invoering in het be
zette Nederlandsche gebied van eenvormige
identiteitskaarten.
Een tweede wyziging houdt in, dat het
identiteitsbewys met foto niet langer dan
16 maanden geleden mag zyn uitgereikt.
Aanvankeiyk was deze termijn gesteld op
een jaar.
Het besluit is gisteren in werking getreden.
CONGRES VAN DE STICHTING VOOR
VERLICHTINGSKUNDE.
De Nederlandsche stichting voor verlichtings-
kunde heeft gisteren te Eindhoveneen congres
gehouden, waaraan vele vooraanstaande per
sonen op verlichtingsgebied deelnamen. In de
aula van de Philips' bedrijf sschool hielden
's morgens dr. P. J. Bouma en dr. W. de Groot
referaten over het kwantitatief vastleggen van
kleuren, waarna dr. P. M. van Alphen sprak
over kleurweergave. Na de lunch voerde dr. A.
A. Kruithof nog het woord over chromatische
aanpassing aan het oog en dr. W. Elenbaas over
toepassing. Hierna woonden de deelnemers een
demonstratie by van een nieuw ontwikkelde
hoogedruk-kwiklamp voor het weergeven van
gekleurde films Tot besluit van den congres
dag werd een bezoek gebracht aan de gloeilam
penfabrieken der N.V. Philips, waar de fabri
cage en de fotometrie van gloeilampen in oogen
schouw werden genomen,
DE PRIJS VAN „BELEGEN" KAAS.
Bij besluit van den directeur generaal van de
voedselvoorziening is bepaald, dat kaas. afkom
stig uit de voor rekening van de Nederlandsche
zuivelcentrale opgeslagen hoeveelheden, dit is
dus belegen kaas, mag worden verhandeld. Deze
kaas is voorzien van het merk „belegen n.z." en
de maximumprijs is voor den detaillist en den
consument vastgesteld op 25 cent per kilogram
hooger dan de nog geldende maximumpryzen
voor kaas, niet voorzien van het merk „belegen
n.z."
Voor de vastgestelde pry zen en andere by zon
derheden wordt verwezen naar de elders in dit
blad opgenomen officieele publicatie.
BEGRAFENIS C. VAN DEN BUSSCHE.
Op de begraafplaats „Moscowa" te Arnhem,
is gistermiddag het stoffelyk overschot ter
aaide besteld van den heer C. van den Bussche,
oud-vlce-president van den Raad van Nederl.-
Indië en president-directeur der Nederlandsche
Heidemaatschappij.
Tot de velen, die den overledene de laatste
eer bewezen, behoorden o.m. de commissaris der
provincie Gelderland, mr. S. baron van Heem
stra en de burgemeester van Arnhem, de heer
H. A. J. Bloemers.
Aan de groeve sprak allereerst mr. Van de
Mortel namens het college van commissarissen,
directie en personeel der N.H.M. Spr. schetste
de eervolle loopbaan van den overledene, zyn
kortstondige werkzaamheid aan de Heidemaat-
schappy heeft reeds doen beseffen, welk een
zwaar verlies de NJ3.M. thans heeft geleden
.Jhr. J. W. Meyer Ranneft schetste de groote
beteekenis. welke de heer Van den Bussche voor
Indië heeft gehad.
Ir. M. J. IJzerman, burgemeester van Wage-
ningen en curator der Landbouwhoogeschool,
herdacht namens het curatorium wat de heer
Van den Bussche met zijn rijke Indische erva-
rüig voor de L.H.S. is geweest. De heer G. J.
Boot herdacht den overledene als directeur van
financiën. Prof. Beekman sprak namens vrien
den uit Indië.
Een familielid dankte voor de belangstelling.
VERSPREIDE BERICHTEN.
In de staatscourant is opgenomen een besluit
van den rijkscommissaris voor het bezette Ne
derlandsche gebied, van 11 September J.l. waar
by aan mr. W. Hoekstra ontslag wordt verleend
als burgemeester der gemeente Baarderadeel.
DE VEESTAPEL EN DE GROOTTE VAN HET
BEDRIJF.
(Van onzen deskundigen medewerker).
Wat de aanvoeren betreft was er in de
afgeloopen week op de gebruiksveeafdeelin-
gen weer flinke bedrijvigheid, terwyl ook
over het bezoek niet viel te klagen.
Gezien het fraaie herfstweer en nog een
mooie voorraad gras in de weiden, zou men
eigenlijk zulke aanvoeren nog niet kunnen
verwachten, maar er moet voor de maand
December nog zeer veel vee worden opge
ruimd, en zulks mag dan ook als een voor
name factor worden beschouwd.
Dezer dagen is van de Veehouderijcentrale het
besluit afgekomen dat de verplichte vee
levering slechts provinciaal kan geschieden, het
geen wil zeggen, dat zulks een sterke beperking
inhoudt tot het overdragen van den leverings
plicht aan derden, zooals dat tot nu toe ge
schiedde.
Het kunstmatig „verplaatsen" van de ver
plichte veelevering van de eene provincie naar
de andere, is dan vniet meer mogeiyk. Het is
nJ. gebleken, dat er na de opheffing van den
NOTARISSEN BENOEMD.
Benoemd is tot notaris binnen het arrondis
sement Zutphen, ter standplaats Apeldoorn- P
B. ter Laag. candidaat-notaris te Heemstede en
binnen het arrondissement Amsterdam, ter
standplaats Amsterdam (vacature C. F. J. Ha-
nedoes)E. C. M. Keiser, candidaat-notaris te
Amsterdam.
W. A. VAN LEER OVERLEDEN.
Te Den Haag is tydens een vergadering op
56-jarigen leeftyd plotseling overleden de heer
W. A. van Leer, directeur van de N.V. L. van
Leer en Co's Steendrukkeryen en Clichéfabrie
ken. bestuurder van de Grafische School te
Amsterdam en secretaris van Dante Alleghleri.
z.g. bonnenhandel maar weinig of niets is ver
anderd. Want nu kocht men geen bonnen meer,
doch droeg zyn leveringsplicht voor een vooraf
bepaald bedrag over aan derden. Zoodoende zijn
er zeer veel leveringsbewyzen verhuisd naar de
Noordelyke provincies, vooral naar Friesland en
Groningen, waar veel fokvee zit. Deze veehouders
zullen zich echter ook moeten aanpassen en nog
zeer veel moeten leveren. Ook in Zuid-Holland
biykt nog lang niet aan de inkrimping te zyn
voldaan. Toch geeft men nog steeds een zeer
hoog bedrag om het leveren van een of meer
beesten door derden te doen geschieden.
WÜ hebben er echter al meer dan eens op
gewezen, dat men voorzichtig zy met deze
politiek, want men zal tóch zyn veestapel
in overeenstemming moeten brengen met de
grootte van zyn bedryf.
Op den handel is een en ander reeds van
invloed. De kooplust is sedert een paar weken
aanmerkeiyk verzwakt en de pryzen ondergingen
al eenlgen teruggang, al is het direct nog niet
zoo'n groot bedrag. De pryzen zyn eenmaal
hoog en een goed gebruJksbt-est was nog duur.
Den teruggang treft men het meeste in de lagere
klassen aan.
Het jonge fokvee liep echter wel met f.25
tot f.30 per stuk terug. Vooral de graskalveren
ondergingen zulk een verlaging in korten tyd.
Maar deze waren ook abnormaal duur!
De aanvoeren van slachtvee waren even
eens weer flink en van behooriyke kwaliteit.
Er is thans een flink overschot, waarvan een
groot gedeelte voor de komende wintermaan
den in de vrieshuizen wordt opgeslagen.
Vooral de beste kwaliteit wordt hiervoor
bestemd.
De schapenhandel welke de laatste week nogal
wat gedrukt was, verliep in de afgeloopen week
by kortere aanvoeren weer even beter, met
vastere pryzen.
Op de magere varkens en biggenmarkten was
het aanbod eveneens minder, tengevolge waar
van de handel ook een wat williger verloop had,
met iets vastere doch géén hoogere
pryzen.
door PETER FAZEKAS.
(12
Stephan Kopandy .het zyn handen met den
brief in zijn schoot zakken en staarde voor zich
uit. Hy zocht in de lucht een punt. waaraan hy
houvast zou kunnen vinden. Met langzame stem
sprak hy, meer tegen zichzelf dan tegen de twee
jónge kinderen, die hem in spanning afwachtend
aankeken.
Daarom zag men hem dus voor spook aan
omdat hij een „wonderviool" bezat en daarop
mooi speeldeDan sprong hy plotseling op,
wendde zich tot Pettie. dien hij bij zyn arm
greep. Zeg, Pettie, hoorde jij dat? Een won
derviool moet er hier ergens zijn.
Pettie wist Inderhaast niet of hy door de op
windende gebeurtenissen huilen, of by het
woord „wonderviool" in gejuich uitbarsten zou.
Ziin oogen schitterden en hij keek den graaf aan.
Een wonderviool. herhaalde hy zacht fluis
terend en diep ontroerd.
Komt. jongens, riep Kopandy. laat ons die
wonderviool zoeken.
Spoedig waren de kasten, die in de zaal ston
den. de een na de ander geopend. De een met
gemak, de andere met moeite. In een der laatste
lag een lange, breede kist. die in 't geheel niet
den vorm had als de vioolkisten, die wij thans
kennen, doch ook zij werd eeopend. En zie eens,
daar lag de koningin aller instrumenten: de
viool.Stof bedekte haar. doch haar glans
werd hierdoor niet gebroken. Rondom de plaats,
waar de kam moert staan, waren witte stof-
plekken te zien. als de resten van hars. De
snaren waren gesprongen, alleen korte stukken
lagen nog in de ki«t verstrooid. De stok was In
tweeën gebroken. Kopandy veegde de viool met
zyn zakdoek L.f e.i hle.d Laar voorzichtig vaot,
als een zwakke, revere zuigeling, van ..c.ke
men vreest haar lij het aam-aken te kwetsen.
Het was een sierlijL instrument, de vorm was
zoo harmonieus, dat het wel leek. alsof de on-
derdeelen vloeiend in elkaar overgingen.; op de
kast de lange hals als van een trotsche zwaan,
waarop de kleine kop grijnzend rustte. Was het
instrument uit pijnboom of ahornhout gesne
den? Was het honderd of tweehonderd jaar
oud of nog ouder? Was zijn vervaardiger een
der groote vioolbouwers van Italië of van Tirol?
Stradivari.. Guarneri.Amati.. Stainer.deze
namen schoten Kopandy door het hoofd.. Wie
hunner zou het geweest zyn? Hy keek door de
F-gaten, die zich aan weerskanten op het boven
blad grillig uitstrekten en blies het stof. dat
ook in de binnenste hoeken van de viool rijke-
ïyk voorhanden was, uit elkaar. Het stoof naar
alle kanten tot in de oogen der aanwezige drie
vorschers. Him opwinding steeg met ieder oogen
blik, maar eindelijk kon Kopandy het briefje, dat
binnen opgeplakt was. lezen. Hy liet het ook de
kinderen zien. Er stond op:
AN TONI US STRADIUARIUS CREMONENSIS
FACIEBAT ANNO 1728
t
A S
Een Stradivari dusOntroerd stonden zij
naast elkaar, want Kopandy herinnerde zich de
vele verhalen, die zijn vader hem over zyn
grootvader Anton vertelde, over diens groote
talenten om de viool te bespelen en over zyn
merkwaardig en zonderling leven, waarin hy
nooit iemand betrokken had, tenvijl hij toch een
beminde persoonlijkheid was binnen en buiten
het kasteel. Ook dacht hy met weemoed aan
het praatje over het spook van het kasteel,
dat immers niemand anders was dan zijn groot
vader, die waarschynlyk zoo mooi kon spelen,
dat men het spel niet meer als menschelijk be
stempelde. Grootvader Anton stierf nog heel
jong, hfi was nauweiyks dertig jaar oud. een
jonge vrouw en een zoontje, den vader van
Stephan. achterlatende. Zoü de viool werkeiyk
vervloekt geweest zyn en zou zij den dood van
grootvader veroorzaakt hebben? De volksmond
wist te vertellen, dat het spook Anton Ko
pandy gevaarlijke toeren oo de spitsen van
het kasteel maakte.grootvader was. lunaticus.
dit stond vast, want vaak gebeurde het. dat hy
bij volle maan het kasteel verliet.maar de
viool was heel gebleven, behalve de strijkstok
hy kon onmogeiyk te pletter gevallen zyn met
in zijn handen de vioolof zou de viool toch
door geheimzinnige machten gespaard geweest
zyn om ook aan nageslachten nog ongeluk te
brengenEn Alma, de kleindochter van
graaf Anton stond daar vol piëteit, want ook zij
hoorde vaak van haar overgrootvader, wiens
geest de schrik van de heele omgeving was.
maar dit kan niet waar zyn. Immers, wie zóó
mooi spelen kan, is geen spook en ook geen
slecht mensch
Pettie dacht, dat hy droomde. Hy zag een
echte Stradivari, hy mocht haar zelf in handen
nemen en haar van alle kanten bekyken.' Een
Stradivari, daarvan droomt iedere Zigeuner,
daarvan spreken zy onder elkaar, maar nog
nooit hoorde hy, dat een Zigeuner een echte
Stradivari had geëerfd, dit is voor hem iets on
bereikbaars. waarmee zy elkaar in hun huisjes
en hutten plagen: „Je viool is geen Stradivari,
schep maar niet op, jy, jy bent ook nog lang
geen PaganiniDeze woorden hoorden de
Zigeunerkinderen reeds als zy in de wieg liggen,
twee vreemde woorden, die tot begrijpen aan
groeien. naarmate ook de Zigeunerjochies groo
ter worden.
Pettie. haal gauw je viool, sloeg Ko
pandy voor, wy zullen de snaren overzetten
en dan kun Je spelen.
Pettie kwam binnen enkele minuten terug en
spande de snaren op het oeroude instrument.
Terwyl hij daarmee bezig was. waarschuwde
Kopandy zijn vrouw, die wel door het voorge
vallene getroffen was, doch niet bereid bleek in
de donkere, stoffige kamer te gaan, zoodat zy
drieën naar den erker moesten komen, waar
zy vanwege de groote hitte, die in de binnen
kamers heerschte, op een ruststoel lag. Hier was
het inderdaad veel frisscher en prettiger dan in
de oude zaal. waar sinds tientallen jaren geen
groote schoonmaak meer had plaats gehad.
Toen alle snaren keurig gespannen en ge
stemd waren en Pettie zijn strykstok nam om
de viool te probeeren. liet hij plotseling zijn
rechterhand, waarin zich de stok bevond, zak
ken:
Ik doe het niet. zei hy vastberaden.
Waarom? vroegen zy allen tegelyk ver
baasd.
Het is een spookviooleen vervloekte
viool
Zy keken hem verwonderd aan, doch glim
lachten niet.
Er kan Je toch niets overkomen, je bent
nier m ons midden en wy zorgen ervoor, dat je
?eleste!feneUrt' probeerde K°Pandy hem gerust
f Pettie zei Alma. ik heb Je toch ver
teld over het kerkhof. En over het bosch En
over spoken. Er zyn heusch geen spoken.
Het duurde langen tyd. voordat hy zich liet
overtuigen en voordat hy dén strykstok over de
snaren liet giyden.
De avond daalde, zy hadden allang aan tafel
moeten zitten en ook Pettie had reeds thuis
moeten zijn, doch zy vergaten de gedekte tafel,
den honger, de dagorde, alles was nu bijzaak
in het middelpunt stond Antonio Stradivari
De eerste tonen uitten zich in zoeken en
probeeren. Pettie speelde voordien heel zelden
op een vierkwart viool, zij was hem wat groot
en de klanken waren nog vreemd.... heel an
ders klonken nu de speelsche accoorden, die hy
er uithaalde, dan die hy ooit te voren speelde
of hoorde spelen. Zacht vloeiden de melodieën
onder het haar van den strykstok. hij durfde
nog niet goed op gang komen, doch kreeg meer
en meer moed. Hy stond voor de familie Ko
pandy. maar keek niet naar haar, hy gluurde
naar zijn vier vingers, die over de snaren gleden,
hy streelde met zyn oogen de viool, die nu de
vervulling van de stoutste droomen beteekende
en speelde en speelde den heelen tijd door. hij
kreeg steeds meer publiek, het personeel van
het kasteel en van het landgoed verzamelde zich
onder den erker. Pettie draaide zich naar hen
toe en speelde nu voor allen, die daar stonden
en die in adembenemende stilte, met aandacht,
als naar een gebed, luisterden; zij kregen er niet
genoeg van en Pettie wist van geen ophouden,
de klanken van de Stradivari verspreidden zich
door den ganschen tuin. drongen door de hoo
rnen en nestelden zich overal, waar ooren in de
wijde omgeving geopend waren, de liederen
echoden van de bergrotsen terug en versterkten
het effect, dat het duo Pettie Lakatos-Antonio
Stradivari wist voor te tooveren
De machte avondbries. die van de bergen In
de richting van het dal woel droe? de klanken
van de viool naar het dorp Domborad waar d°
menschen vreedzaam in of voor hun buizen
zaten. Een oud vrouwtje rende plotseling de
straat op en met kryschende stem riep zy haar
buren toe:
Het spookdaarhet speelt weer.
Waar? Wie? vroegen zy verbaasd en zy
waren eerst geneigd te denken, dat de oude
Roza want die was het haar verstand nu
heelemaal kwyt geraakt was.
Hoor het speelt! herhaalde zy bevend.
Iedereen luisterde, het oor in de richting van
het kasteel en ook zy hoorden de voordien on
bekende klanken, die uit de viool vloeiden, maar
zy wisten het niet precies wie de speler was,
alleen Roza hield vast:
Ik zie het spook, daar loopt het, kyk naai
den torennaar het dakdaar loopt het
met zyn viool in de hand.een lange, magere
kerelhy komt hierheen, ik zie hem nade-
derenhij verdelgt onso hemel. help..
help.... het spook is opgestaan en komt me
halenhelp....
Zy zakte in elkaar om nooit weer een woord
te spreken. De boeren en boerinnen sloegen een
kruis, waarna zy onder leiding van den boerin-
pachter Janos Gaal beraadslaagden over het al
dan niet aanwezig zyn van een spook in hun
gemeente.
Er is maar één mogelijkheid, het spook
voor goed te verbannen en dat is het door
wierook en door Bybelsehe ?preukDn uit bet
kasteel to verjagen. ve klaard* J*nos Gaal,
die groot aanzien onder de dorpelingen g°noot,
omdat hij geabonneerd was op een krant uit
Boedapest. Hij gaf den goeden raad om volgenden
ochtend» naar den graaf te aan en zijn 'oe-
stemming te vragen tot het „ultrooken" van
het spook.
Nauwelijks kraaiden de hanen hun ochte-d-
zane. of het se^lsrhan trok in de richtte "an
het kasteel. Men meldde den hoogceborpn be-r,
dat een deputatie dorp°linge,n hem wen^c^t®
te -nrck®n zil wnr°n met hun twlnM«r-n -n
oon-rovoerd door T*no~ Gaal <~en vUfti- 1~ar
oude boer die na^hte-r van stuk «n-o"'1 "an
v,n landheer ws Kono^dv d«rM °e—t J t
de eeo of andprp trrmmoll"? aa°nd- wa' vo«i>
«en johonl 'HV, on 'ipt dP
W»£ woprnV|n>i hlU!«? VTOetr Mi
.idnns Oani trad naar voren hij kuebf sy
'chraapte zyn keel en begon zyn „speech":
(Nadruk verboden)
(Wordt vervolgd)
