De strijd in het Oosten
BINNENLAND
DINSDAG 23 SEPTEMBER 1941
No. 24998
Ontbindingsverschijnselen
bij de ingesloten sovjets
Verduisteren:
82ste Jaargang
Duitsche vorderingen
Laffe moord op Duitschen
soldaat te Parijs
Drie schepen
Gibraltar tot
in de haven van
zinken gebracht
Verspreide berichten
\T Victorie Duitschland ivint voor
Europa op alle fronten
Duitsch op de lagere
school
Leerlingen op de
lagere scholen
Een harde winter
Gemengd Nieuws
EERSTE BLAD
19.38 uur
7.28 uur
STADSNIEUWS
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J VJ Henny
Tel et. Directie en Administratie
25041 (2 lynen)
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Telef. Redactie 21507.
Hoofdredacteur: B W.Menkhorst. Lelden
Pl.verv K Been Lelden
De zwarte lijn geeft den stand weer der mili
taire operaties aan het Oostfront van de Fln-
sche golf tot aan de Zwarte Zee.
In de zuidelijke Oekraïne hebben de Duitsche
troepen inmiddels via Nikola jew en Cherson
den Dnjepr overschreden en de zee van Azof
bereikt.
(In den uitersten hoek rechts onderaan van
het kaartje aangegeven).
De eilanden Oesel en Moon zijn in samen
werking van lucht- en zeemacht genomen. Dit
zijn de twee zuidelijke eilanden gelegen ten
Noorden van Riga; om de twee Noordelijke
Dagö en Worms wordt gestreden.
In het omsingelde gebied tusschen den Dnjepr
en de Desna zijn. naar het DN3. van welinge
lichte zijde verneemt, in de totdusver geleverde
gevechten ongeveer dertig sovjet-divisies ver
nietigd. Uit welke uiteenloopende onderdeelen
de sovjet-formaties in het omsingelde gebied
ten oosten van Kief thans reeds bestaan, blijkt
uit het feit, dat op een plaats gevangenen zijn
gemaakt, die afkomstig aijn uit 34 verschillende
sovjet-divisies.
In den strijd om de verdediging van Lenin
grad heeft op 21 September naar het D.NJB.
verneemt een Duitsche divisie infanterie een
doorbraak bewerkstelligd door een door de
bolsjewisten taai verdedigde kazematlinie.
Stormenderhand namen de Duitsche infante
risten een plaatsje en een in de nabijheid ge
legen belangrijke hoogte.' Bij hun verderen op-
marsch overschreden de troepen van deze divi
sie een rivier en wonnen verder terrein. Bij
haar succesvollen aanval weerde de divisie tal
rijke zware tegenaanvallen der bolsjewisten af.
die gesteund werden door vele buitengewoon
zwarê tanks. De sovjets leden hierbij zware ver
liezen. Ook in den naburigen sector drongen de
Duitsche troepen met succes verder door en
wierpen de bolsjewisten terug.
De Duitsche luchtmacht blijft bij voortduring
zeer actief achter het sovjet-front. Ook Kroon-
stadt ls zwaar getroffen.
BRITSCHE EN AMERIKAANSCHE
GEDELEGEERDEN TE MOSKOU
AANGEKOMEN.
Reuter meldt uit Moskou, dat de Britsche en
Amerikaansche gedelegeerden voor de conferen
tie te Moskou daar zijn aangekomen.
ALS REPRESAILLEMAATREGEL TWAALF
COMMUNISTEN DOODGESCHOTEN.
De militaire bevelhebber in Frankrijk heeft
bekend gemaakt, dat op 16 September een laffe
moord is gepleegd op een Duitschen soldaat.
Als vergeldingsmaatregel zijn twaalf met
name genoemde communisten, die wegens
agressieve handelingen jegens Duitsche solda
ten. daden van sabotage, verspreiding van com
munistische pamfletten en het dragen van wa
penen waren gearresteerd, doodgeschoten.
De militaire bevelhebber kondigt voorts aan,
dat indien een nieuwe aanslag wordt gepleegd,
een aanzienlijk grooter aantal communisten zal
worden doodgeschoten.
In scherpe bewoordingen geeselt „Paris
Midi" den aanslag op den Duitschen soldaat en
schrift, dat het Fransche volk eenstemmig de
bolsjewistische aanslagen veroordeelt, die door
Engelsche en Moskousche huurlingen in Frank
rijk worden aangewakkerd. Het is echter niet
voldoende, zoo vervolgt het blad, te veroordeelen
EXTRA-BERICHT VAN HET
ITALIAANSCHÈ OPPERBEVEL.
Het opperbevel der Italiaansche
weermacht publiceert het volgende
beriQht
Snelle vaartuigen van de marine
welke de reede en de binnenhaven
van de vesting Gibraltar waren
binnengedrongen, hebben een pe-
troleumtankschip van 10.000 bx.t.,
een ander tankschip van 6000 b.r.t.
tot zinken gebracht en een ander
met oorlogsmaterieel geladen koop
vaardijschip van 12.000 b.r.t. zwaar
beschadigd. Het laatstgenoemde
schip dreef af en liep op de rotsen,
zoodat het als verloren kan wor
den beschouwd.
en de moordenaars te laten vluchten, neen, het
geheele volk moet actief meewerken aan de
onderdrukking van deze laffe handelingen.
De chef van den staat, maarschalk Pétain,
heeft zich door den omroep tot de Franschen
van het bezette gebied gericht om hun er op te
v/ijzen, dat aanslagen, op soldaten van het be
zettingsleger gepleegd, misdadig zijn en slechts
ongeluk kunnen teweegbrengen. Zij moeten
worden toegeschreven aan buitenlandsche agen
ten, want het is niet in overeenstemming met
de Fransche traditie, om in de duisternis sol
daten te overvallen, die gehoorzamen aan het
hun gegeven bevel. De regeering keurt de aan
slagen in eiken vorm af. en verzoekt de bevol
king de opsporingswerkzaamheden zooveel mo
gelijk te bevorderen. Wanneer deze misdadige
handelingen niet onderdrukt zouden worden,
zouden onschuldigen gestraft worden. De moei
lijke omstandigheden, waarin het land zich be
vindt. leggen de bevolking in haar geheel een
bijzonder zware verantwoordelijkheid op. De
voornaamste plicht daarbij is in alle omstan
digheden de eenheid van Frankrijk te bewaren.
Dit eischt in de eerste plaats handhaving van
de openbare orde. (D.N3.).
UIT IRAN.
Naar Reuter meldt, is te Simla een officieel
bericht gepubliceerd, waarin gezegd wordt, dat
de berichten over een bezetting van Teheran
door Britsche en Sovjettroepen onjuist zijn.
De geallieerde strijdkrachten bevinden zich
nog steeds in kampen buiten de stad."
Naar gemeld wordt, heeft dê nieuwe sjah van
Iran onder bolsjewistisch-Engelschen druk een
bevel tot arrestatie tegen zijn vader ondertee
kend. teneinde met alle middelen zijn zetel als
sjah in Iran te behouden.
Volgens de Associated Press is in Londen
officieel bekend gemaakt dat het in Londen be
legde vermogen van den vroegeren sjah van
Iran geblokkeerd is. Hoe groot dit vermogen is,
werd niet bekend gemaakt.
Uit Teheran wordt voorts gemeld, dat het
diplomatieke corp9 dat by het keizerlijke hof
geaccrediteerd is. gisteren door den sjah in het
marmeren paleis ontvangen is. De minister van
buitenlandsche zaken stelde de leiders der bui
tenlandsche missies voor. die den nieuwen vorst
hun gelukwenschen aanboden. (D.NB.)
Het agentschap Pars'meldt, dat de regeering
van Iran haar diplomatieke vertegenwoordigers
uit Duitschland, Italië en Roemenië zal terug
trekken.
Volgens de perscommentaren op de gisteren
gehouden bijeenkomst van het parlement heeft
de nieuwe regeering ook büzonderheden ver
strekt over het nieuwe regeeringsprogram. De
nieuwe regeering zou het voornemen hebben om
met inachtneming van de belangen des lands
zich tot de nauwste samenwerking te verplich
ten met de regeeringen „welker belangen met
de onze verbonden zijn." (DNB).
VROEGERE KONING VAN GRIEKENLAND
TE LONDEN.
De vroegere koning van Griekenland, George,
is gisteravond te Londen aangekomen. Hij werd
op het station verwelkomd door den koning
en de koningin van Engeland, door Churchill,
Eden en andere leden der regeering. (D.N.B.)
DE DYNAMIET AANSLAG TE AGRAM.
Het Kroatische minsterie van binnenlandsche
zaken deelt mede, dat op 19 September vyftig
Joden en communisten standrechtelijk ter dood
zijn veroordeeld en doodgeschoten, daar zy de
intellectueele aanstichters waren van den dy-
namietaanslag in de telefooncentrale te Agram
en verantwoordelijk zyn voor communistische
propaganda.
Verder wordt officieel medegedeeld, dat te
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakt in een extra-bericht be
kend:
Nadat de uitvalspogingen van de bolsje
wistische strijdkrachten, die in het gebied
ten Oosten van Kief waren ingesloten,
zonder succes gebleven waren, hebben
zich toenemende verschijnselen van ont
binding onder de vijandelijke strijdkrach
ten vertoond. Op vele plaatsen hebben de
officieren en commissarissen der sovjets
op laffe wijze de vlucht genomen en hun
troepen in den steek gelaten, ten einde
zichzelf in veiligheid te stellen. Niettemin
konden zü hun lot niét ontgaan. Het aan
tal krijgsgevangenen uit dezen veldslag is
inmiddels gestegen tot 380.000. Meer dan
570 pantserwagens en 2100 stukken ge
schut werden tot dusver buitgemaakt of
vernietigd. Deze cijfers stijgen nog voort
durend. Vijftig divisies der sovjets kunnen
als volkomen vernietigd beschouwd wor
den. Onder de gevangenen bevindt zich de
opperbevelhebber van het vijfde sovjet-
leger. Behalve de reeds genoemde legers
hebben aan den gelukkigen afloop van
den slag ook de legers van general-oberst
Freiherr von Weichs en van den generaal
der infanterie Von Stuelpnagel een be
langrijk aandeel gehad.
-J
DRIE UUR PER WEEK.
De Staatscourant bevat een besluit van
den secretaris-generaal van het departe
ment van opvoeding, wetenschap cn cul
tuurbescherming, waarbij o.m. wordt be
paald, dat aan het leerplan' van een school
voor gewoon lager onderwijs, voor wat be
treft het zevende leerjaar, het vak Duitsche
taal wordt toegevoegd.
De vakken Fransche taal en Engelsche
taal mogen behoudens goedkeuring door
den secretaris-generaal van het departement
van opvoeding, wetenschap en cultuurbe
scherming, in het in het vorig lid genoemde
"leerjaar niet aan het leerplan worden toe
gevoegd.
Het leerplan van een school voor gewoon
lager onderwijs wijst- aan, dat in het zevende
leerjaar drie uren aan Duitsch zullen wor
den besteed.
GEEN OVERSCHRIJVING MIDDEN
IN DEN CURSUS.
Een in de Staatscourant opgenomen besluit
van den secretaris-generaal van het departe
ment van opvoeding, wetenschap en cultuurbe
scherming. bepaalt, dat ten aanzien van leer
lingen. die by den aanvang van het schooljaar
of den schoolcursus een bepaalde lagere school
bezoeken, overschrijving in den loop van dit
schooljaar of dien schoolcursus naar een andere
school, behoudens in geval van verhuizing, al
leen is toegelaten met goedkeuring van den
inspecteur.
Een afwyzende beschikking van den inspec
teur moet met redenen omkleed zyn.
Van deze beschikking staat binnen veertien
dagen, te rekenen van den datum, waarop zy
den belanghebbende is toegezonden, beroep
open bij den secretaris-generaal van het depar
tement van opvoeding, wetenschap en cultuur
bescherming.
JUBILEUM BISSCHOP VAN VLIJMEN.
Huldiging te Haarlem.
In een plechtigen dienst in de oud-katholieke
kerk te Haarlem is gisteren het feit herdacht,
dat bisschop H. Th. J. van Vhjmen 25 jaar ge
leden tot bisschop van Haarlem werd gewyd.
Deze plechtigheid werd o.a. bijgewoond door
den aartsbisschop van Utrecht van de oud-
katholieke kerk, mgr. prof. dr. A. Rinkel en
vele geestelyken van deze kerk.
Nadat de jubileerende bisschop de H. Mis
had gecelebreerd, hield pastoor J. van der
Kroatisch meubelmakersgezel, die als wilde
oestasji's op eigen houtje Serviërs hebben ver
moord en beroofd, standrechtelyk ter dood zyn
veroordeeld. Het vonnis is reeds voltrokken.
(DNB)
Troepen van het Duitsche Afrika-corps en soldaten van de Italiaansche Weermacht lichten
de in de haven van Bardia gezonken Engelsche troepentransportschepen.
(Orbis-Holland).
bisdom en de gemeente van groote dankbaar
heid vervuld zyn. Bisschop Van Viymen heeft
altyd den vrede gezocht en dezen ook gevon
den. 47 jaren heeft hij mogen werken in het
Goddeiyk licht.
Na afloop van den dienst werd een receptie
gehouden, waarbij de aartsbisschop zich tot den
jubilaris richtte met een toespraak, waarin hij
uiting gaf aan zijn waardeering voor het werk
van bisschop van Vhjmen.
Pastoor Nieuwenhuüzen. voorzitter van het
feestcomité, verklaarde dat de jubilaris geen
pérsooniyke wenschen had en dat derhalve be
sloten is als feestgave een bedrag te overhan
digen om hiermede verschillende wenschen op
kerkeiyk gebied in de gemeenten van het bis
dom te kunnen vervullen.
TJen slotte heeft bisschop Van Vlymen woor
den van dank gesproken.
Ir. D. MOLENAAR, t
Te Zutphen is op byna 90-jarigen leeftyd
overleden ir. D. Molenaar, oud-sectie-ingenieur
van de voormalige Mij. tot exploitatie van
Staatsspoorwegen. Van 1909 tot 1923 is hü wet
houder van Zutphen geweest. Voor zijn werk
ten bate van de gemeente verricht, werd hem
by zyn aftreden de eerepenning van de stad
verleend.
RIJKSLANDBOUWWINTERSCHOLEN.
Naar ons van bevoegde zyde "wordt medege
deeld. zal aan de nieuwe rijkslandbouwwinter-
scholen te Zetten en te Assen nog dit najaar
met het onderwys worden aangevangen. w
De winter vraagt van iedereen
extra uitgaven. Vele landgenooten
moeten daardoor gebrek lyden.
Winterhulp Nederland zal zich
weer over die Nederlanders ontfer
men.
Uw bydrage is daarvoor echter
onmisbaar.
Brengt daarom een bewust offer
bij de begin October te houden
ïystencollecte.
UITBARSTING VAN DE SMEROE.
Het U. P. meldt uit New-York:
Het Nederlandsch-Indische persbureau Aneta
meldt een uitbarsting van de vulkaan Smeroe
op midden-Java. Een aschregen heeft den
hemel boven Malang volkomen verduisterd.
VERSPREIDE BERICHTEN.
By besluit van den secretaris-generaal
van het Departement van Justitie is benoemd
tot substituut-griffier bij het gerechtshof te
's-Gravenhagemr. J. Tuinstra, kapitein der
infanterie op non-activiteit te Voorburg.
By besluit van den secretaris-generaal van
het Departement van Opvoeding, Wetenschap
en Cultuurbescherming, is de hoogleeraar dr. J.
M. N. Kapteyn voor het studiejaar 1941—1942
benoemd tot rector-magnificus van de ryks-
universiteit te Groningen.
FIETSENDIEF IN HET BEEN GESCHOTEN.
Maar eerst werd een burger geraakt.
De gemeenteveldwachter van Zaandyk be
trapte eergisteravond omstreeks negen uur een
fietsendief, die er op een andermans karretje
van door was gegaan. De politieman ging er
achter aan en trok zyn revolver. Door de duis
ternis misleid, raakte hy eerst een burger, die
aan de achtervolging deelnam, in het been,
waarna hy ook den dief in het been schoot.
Het bleek de Wormerveerder W. J. te zyn, die
reeds meerdere rywleleen gestolen bleek te heb
ben. De burger en de dief bleken beiden lichte
verwondingen aan het been te hebben opge-
loopen en werden ter plaatse verbonden. De
fietsendief is in arrest genomen.
DIEVEN OP HEETERDAAD BETRAPT.
Terwyi een controleur van den Zwelschen
nachtveiligheidsdienst zyn ronde deed langs de
Willemsvaart bemerkte ny, dat by het perceel
van de firma G. de achterdeur was opengebro
ken. Hy begaf zich naar binnen met zyn hond
en doorzocht de fabriek. Achter manden ver
scholen trof hy daar twee mannen aan, die hy
sommeerde voor den dag te komen. Nadat zij
aan dit bevel hadden voldaan beval hy hen
zich naar een nabygelegen woning te begeven.
Daar werd de politie gealarmeerd, die de twee
mannen in bewaring nam.
Het bleken de Zwollenaren H. B. en C. O. te
zijn. Zy waren in het bezit van inbrekerswerk
tuigen. In de fabriek de firma G. exploi
teert een likeurstokery stonden al flesschen
gereed om meegenomen te worden. Van enkele
andere flesschen was de inhoud genuttigd.
Dit Nummei bevat TWEE Bladen
UITSLAANDE BRAND IN KURKFABRIEK
„HOLLAND IA".
Eergisteravond is om ongeveer 11 uur by de
kurkfabriek „Hollandia" aan de Brouwerstraat
te Den Haag brand uitgebroken. Het fabrieks
gebouw, dat uit vier verdiepingen bestaat,
brandde geheel uit, terwijl groote schade aan
den aanwezigen kurkvoorraad werd aangericht.
De brandweer, die met zes stralen het vuur
bestreed, was tot circa vier uur met de blus-
sching bezig.
DOOR BETONPAAL GETROFFEN
EN OVERLEDEN.
Gistermorgen is aan den Stadionweg te Rot
terdam een doodelyk ongeval gebeurd. De circa
60-jarige werkman P. Venix, uit de Jeanne
Bouwensstraat. werd getroffen door een vallen
den betonpaal. Hij werd doodelyk gewond. Na
aankomst in het Zuiderziekenhuis overleed hy
aan zyn kwetsuren.
ZAND INPLAATS VAN KOFFIE.
Een Utrechtenaar, dit koffie wilde koopen,
trachtte die langs clandestienen weg in zyn
bezit te krygen. Hij stak hier en daar zyn
voelhorens eens uit en kwam ten slotte ln een
café daar ter stede met enkele lieden in con
nectie, die hem vertelden, dat zy hem voor
1.24 per k.g. koffie zouden kunnen leveren. De
Utrechtenaar had hier wel ooren naar. vooral
toen men eenige dagen later met een monster
van deze koffie aan zyn huis kwam, dat van
voortreffelyke kwaliteit bleek te zyn. Hy be
sloot 100 kg. voor f.960 te koopen. Het bedrag
werd al vast voldaan en enkele dagen latei-
kwam een der mannen opnieuw by den koo-
per. Thans had hy een zware kist by zich,
waarin de koffie was verpakt. De kooper wilde
zich echter wel even vergewissen van den in
houd. waarop de leverancier van de koffie ant
woordde. dat hij dan zijn fiets, welke voor de
deur stond, even op slot moest zetten. Inder
daad begaf de man zich ook naar buiten, om
echter niet meer terug te komen. Inmiddels
had de kooper het kistje met veel moeite open
gemaakt. Hy kwam daarby tot de onaangename
ontdekking, dat in alle pakjes koffie zand zat.
De gedupeerde kooper heeft zich thans tot de
politie gewend, die een onderzoek instelt.
FELLE BRAND TE HORST (LIMBURG).
Zaterdagmiddag is te Horst een brand ont
staan in het amusementspaleis van den kermis
exploitant V., die met een inrichting van ver-
makelykheid op de kermis aanwezig was. De
inrichting brandde van binnen nagenoeg totaal
uit. De materieele schade is belangryk. Do
eigenaar is tegen brandschade verzekerd.
BUITENLANDSCH GEMENGD.
ZWARE WOLKBREUKEN IN
IN NIEUW-MEXICO.
Het geheele Oostelijk deel van den staat
Nieuw-Mexico is door zware wolkbreuken ge
teisterd. Verscheidene plaatsen geraakten door
de overstroomingen in groot gevaar. Tot dusver
worden minstens vyftien personen vermist.
Uw huis is eerst dan goed ver
duisterd, wanneer buiten niet
zichtbaar is, dat er binnen licht
brandt.
van hedenavond
tot morgenochtend
De maan kwam heden op te 10.12
uur en gaat vanavond onder te
20.56 uur.
VREUGDE EN ARBEID.
De Werkgemeenschap van het N.V.V. „Vreugde
en Arbeid" zal Dinsdag 30 September a.s. in de
Stadsgehoorzaal een tooneelvoorstelling organl-
seeren. waar het gezelschap van Willem van
der Veer het blyspel in 3 bedryven van H.
Schmitt „Je zult wat belevenopvoert. Ver
dere medewerkenden zyn: Mien Erfmann-Sas-
bach, Cilly Bach en Jacques Reule.
SCHOOL MEDUSASTRAAT B.
Zaterdag j.l. heeft de voorzitter der ouder
commissie van bovengenoemde school, de heer
A. Verlint aan de bekroonde deelnemers der ge
houden Floralia-tentoonstelling met een toepas-
seiyk woord de prijzen uitgereikt.
De Leidsche Bloemistenvereeniging verleende
aan de school een diploma met eervolle vermel
ding, zoodat onderwijzend personeel en ouder
commissie, behalve de herinnering aan een zeer
geslaagde tentoonstelling daaraan ook een biy-
vend aandenken bewaren.
NOORDERLICHT.
Laag boven den horizon in het noorden is er
gisteravond tegen twaalf uur opnieuw noorder
licht te zien geweest.
Het vertoonde zich als een fantastisch snel ln
sterkte wisselende lichtbank. die midden op een
donkere cirkellijn scheen te rusten. Af en toe
traden er prachtige verkleuringen van het groe
nige licht op.
Zuinigheid met licht
ls nationale plicht.
BEROEP AANGENOMEN.
De heer A. B. Bekius. theologisch candidaat
alhier heeft het op hem uitgebrachte beroep
naar de Ned. Herv. Gemeente van Kimswerd
(Fr.) aangenomen.
- Gistermiddag te kwart voor zes is de 7-ja-
rige H. B„ wonende aan den Oude-Ryn, die in
de Haarlemmerstraat een vouwstoeltje vervoerde
met zyn hand daartusschen bekneld geraakt,
met het gevolg, dat de top van een zyner vin
gers werd afgekneld. De Eerste Hulpdienst ver
voerde den knaap naar het Academisch Zie
kenhuis.