BINNENLAND
LEIDSCH DAGBLAD, Masniiag 22 September \Wïweede Blad No. 24997
TUSSCHEV
Twee VOLKEfJ"
82ste Jaargang
Vereenvoudiging van de
hu welij ksf ormalit eiten
De presfatiewedslrijd der Duitsche
bedrijven in ons land
Brandend Maagzuur?
Oproep van ir. Musseri
Met moed in dezen
moeilijken winter
NEDERLANPSCtiE
omroep
De verduistering
AGENDA
Winterhulp Nederland
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
FEUILLETON
De vervloekte Viool
VOOR NEDERLANDERS IN DIENST DER
DUITSCHE WEERMACHT, WAFFEN-SS. OF
LEGIOEN.
Door verordening nr. 181/1941 van den Rijks
commissaris voor het bezette Nederlandsche
gebied, verschenen in het Verordeningenblad van
Zaterdag, wordt het aangaan van een huwelijk
door Nederlanders, die behooren of zullen be-
hooren tot de Duitsche weermacht, de Waffen
SS. of het Nederlandsche Vrijwilligerslegioen,
aanzienlijk vergemakkelijkt.
De verordening houdt o.a. in dat een weduwe
of gescheiden vrouw niet 300 dagen behoeft te
wachten, alvorens een nieuw huwelijk aan te
gaan met een weerman als boven bedoeld. Voorts
kan de Rijkscommissaris toestemming tot een
huwelijk verleenen in plaats van de ouders. De
wachtperioden tusschen ondertrouw en huwelijk
kunnen worden bekort of kunnen vervallen. Ook
instanties van de weermacht (regimentscom
mandeur) kunnen toestemming voor huwelijk bij
volmacht verleenen.
Met het oog op de bijzondere omstandigheden
bepaalt de nieuwe verordening, dat deze vol
macht uiterlijk zes maanden nadat het offlcieele
stuk hieromtrent is versterkt, haar geldigheid
verliest, terwijl binnen dezen termijn ook met een
inmiddels gesneuveld lid van de desbetreffende
formaties nog een geldig huwelijk gesloten kan
worden.
In dit geval geldt het huwelijk als gesloten op
het tijdstip, waarop het offlcieele stuk van vol
macht in ontvangst genomen is.
TOESPRAAK VAN DEN RIJKS
COMMISSARIS.
In het gebouw van het Rijkscommissariaat
aan den Kneuterdijk te Den Haag is Zaterdag
middag de prestatiewedstrijd der Duitsche be
drijven in ons land op feestelijke wijze geopend.
Obman Casselmann, van het Duitsche arbeids
front in Nederland sprak een welkomstwoord,
waarna dr. Hupfauer een uitvoerige uiteenzet
ting gaf van de sociale politiek, welke de be
drijven volgens natlonaal-socialistische princi
pes dienen te volgen.
Hierna voerde de Rijkscommissaris. Rijksmi
nister Seyss Inquart het woord. Hij noemde
deze bijeenkomst het begin van den prestatie-
wedstrijd en uitte zijn vreugde erover, dat dr.
Hupfauer zelf naar hier heeft willen komen na
een zwaren arbeid aan de fronten.
Spix bracht naar voren, dat Nederland ligt in
de Germaansche levensruimte en het Nederl-
landsche volk nog verstrikt is in een verouder
de gedachtensfeer, waarin het een beetje is in
geslapen.
Het heeft weinig nut, alleen maar propa
ganda te voeren door woorden. De feiten moe
ten spreken en zullen spreken door den socia
len opbouw. Materieel kan het volk thans wei
nig worden geboden en er zfjn tal van moei
lijkheden. Men bedenke echter, dat naarmate
meer Engelsche schepen zinken, de ruimte van
Europa grooter wordt. Het gaat nu echter niet
om materieel gewin, maar om het begrijpen
der lotsgemeenschap. Een Europeesche gemeen-
In IV» minuut bezweert ge met hoogstens
2 Rennies den hevigsten aanval van bran
dend maagzuur. Heerlijk verzachtend werkt
Digestif Rerrnie een weldadig middel
met geen goud te betalen en toch onder
iediers bereik. Zorg er daarom voor, altijd
een paar Rennies bij de hand te hebben.
Ge tarnt ze overal innemen, zóó maar, ge
woon laten smelten in den mond, zonder
water of wat ook. Voor menschen die nu
en dan lijden aan overtollig brandend
maagzuur is Rennie gewoon onmisbaar.
Bennie stelt U in staat, naar hartelust mee
te eten van alles wat. de pot schaft, ook
van dingen, die de tong streelen, maar die
ge nu niet nemen durft uit angst dat ze
U niet goed bekomen zullen. Die ontzeg
gingen behooren met Rennie allemaal tot
het verleden. Rennie voorkomt zruurbran-
dien, maar blusoht ook dadelijk opkomende
of reeds aanwezige branderigheid - volko
men! - binnen enkele minuten. Vraag Uw
apotheker of drogist Rennie, 1.27 en 0.41.
N.V. Rowntree, Amsterdam.
2953 (Inge» Med.)
schap wrodt opgebouwd, waarin de arbeid geen
koopwaar is. Behalve tegen het kapitalisme gaat
de strijd echter ook tegen het bolsjewisme, dat
de. persoonlijkheid geheel uitschakelt. Van de
230.000 bedrijven in Nederland, zijn eenige hon-
derde Duitsch. Uit deze laatste moet het ar
beidende volk zien, wat nationaal-socialisme is
i en de ondernemers dienen te beseffen dat zij
in dezen prestatiewedstrijd mede arbeiden in
den strijd van den Fiihrer, die het kostbaarste
in de schaal heeft geworpen, namelijk Groot-
Duitschland.
Ten slotte opende Oberdienstleiter Schmidt,
leider van het Arbeitsbereich der N.SD.AP. in
Nederland dezen wedkamp.
De leider der nationaal socialistische beweging,
ir. Mussert. heeft per radio den volgenden oproep
tot zijn volksgenooten gericht:
Helder en duidelijk staat ons voor oogen. dat
de huidige oorlog een botsing tusschen twee
werelden is. namelijk een botsing tusschen de
oude democratische, kapitalistische en marxis
tische wereld eenerzijds en de nieuwe natlonaal-
socialistische en fascistische anderzijds De
nieuwe wereld wordt gevormd door de natlonaal-
socialistische en fascistische vernieuwingsbewe
gingen. die zich onder alle Europeesche volkeren
hebben baangebroken. De Nederlandsche natlo-
naal-socialisten hebben reeds van af de ge
boorte van de N.SB. in het jaar 1931, het
Nederlandsche volk gewaarschuwd voor het
Europa bedreigende doodelijke gevaar van het
bolsjewisme. Van het bolsjewisme, dat zich thans
aangegord heeft om de Europeesche cultuur te
vernietigen. Gelukkig evenwel, heeft God aan
Europa het genie geschonken, dat dit gevaar ter
zijde stelt. Dank zij Hitler, dank zij Mussolini
en dank zij de geestkracht, den moed en de
offervaardigheid van hun volkeren zal Europa
verlost worden van het meest afschuwelijke ge
vaar, waarin het zich ooit heeft bevonden.
Het is voor ons van zelf sprekend, dat wij de
reeds in het jaar 1933 afgelegde solidariteits
verklaring met de bruinhemden van Hitier en
met de zwarthemden van Mussolini In de daad
hebben omgezet.
Reeds staan 10.000 Nederlandsche nationaal-
soclalisten in de rijen van de Standarte West-
land, der Waffen SS., van het N.S.K.K. en van
de P.K. afdeelingen. Een nieuw regiment zal
uit dc weerafdeeling van de N.S.B. worden ge
vormd en naar het Oosten vertrekken. Wij zijn
van dankbaarheid vervuld en vol trots over het
feit mee te mogen strijden in den geweldigen
strijd, die nu beslissend Is voor het lot van
Europa. In het heldere bewustzijn van onze
verantwoordelijkheid over de wederopstanding
yan ons volk en van ons vaderland en in het
fcesef van de zuiverheid der bronnen van het
nationaal-socialisme, ons groote vertrouwen,
onze liefde voor volk en vaderland en van onzen
eerbied voor den arbeid, willen wij onzen plicht
vervullen. Daarvoor treden de volken van Europa
aan en daaraan hebben ook wij Nederlanders ons
deel. Wij willen met elkaar schouder aan schou
der staan in ons oude, zich steeds hernieuwend
werelddeel, ons Europa.
Max Blokzijl spreekt hedenavond over „Met
moed ln dezen moeilijken winter".
INSCHRIJVING VAN VRACHTAUTO'S.
Nog gelegenheid tot 1 October a^.
Het Is gebleken, dat tal van personen, die op
15 -Mei 1941 houder waren van vrachtauto's, als
bedoeld in de inschrijvingsbeschikking I 1941
verzuimd hebben deze voertuigen tijdig te doen
inschrijven in de vanwege den secretaris-gene
raal van het departement van Waterstaat te
houden registers.
Tot 1 October 1941 bestaat voor de hier be
doelde personen de gelegenheid om hun verzuim
te herstellen. Zij zullen daartoe bij den rijks-
hoofd)inspecteur van het verkeer voor ieder
voertuig een (rose) formulier (inschrijvings
formulier I 1941 voor vrachtauto's) moeten aan
vragen en dit behoorlijk ingevuld vóór 1 October
1941 bij dien rijks(hoofd)inspecteur moeten in
zenden of inleveren.
Voor zoover de aangever thans niet meer hou
der van het voertuig is, behoort de inschrijving
toch door hem te geschieden, doch dient daarbij
te worden vermeld, wat met dit voertuig ls ge
schied.
Tegen allen, die op 1 October 1941 niet aan
hun verplichting hebben voldaan, zal een straf
vervolging worden ingesteld. Niet nakoming van
deze verplichting kan gestraft worden met
hechtenis van ten hoogste een jaar of een geld
boete van ten -hoogste tienduizend gulden, als
mede verbeurdverklaring van het motorrijtuig.
ctocrc HHTOZUC» HCOKiPei UIT I76N
0OEIÏE.MOOELO&, NAAR HET SOEK,. MANN
OHNE VOLK." VPirv ARAiolO KRIEGEIS OOOtZ
jee POPEilEE. medespelen PEN A POEF
8ouw/MeeSTen. juecs uerstraete, ph la
CHAPELLÊ fVNEfj 0UVMA6R V "TU/lST. 3A/V
LGHIAIEE JOKE BUSCW 6 A.
HET MAaiSTgAAL UlT<SE\K>GOS>e
l'VBEL IWORDT UITöeZOVPSN
OPP/NSPAG 25 SEPT
20.00 UUfi HILVERSUM 1
2967
(Ingez. Med.)
Hieronder te verstaan motorrijtuigen, op
leggers en aanhangwagens, geheel of gedeeltelijk
Ingericht tot vracht- of veevervoer; alsmede
motorrytuigen, uitsluitend bestemd tot het voort
bewegen van opleggers of aanhangwagens (met
uitzondering van landbouwfractoren)
VERLOREN GEGAAN BEWIJSMATERIAAL.
Medewerking der wederpartij.
Als gevolg van de door het oorlogsgeweld te
weeggebrachte leemten in het schriftelijke be
wijsmateriaal omtrent rechtens gesloten con
tracten. heeft de secretaris-generaal van het
departement van Justitie een besluit uitgevaar
digd. hetwelk de voor den betrokkene eventueel
ontstane of nog te ontstane nadeelen wegneemt.
Volgens dit besluit, dat heden in het verorde
ningenblad, is verschenen, heeft een contractee-
rende party, welker bewijsmateriaal door oor
logsgeweld vernietigd of verloren gegaan is. het
recht, van de tegenpartij inzage te verelschen
in de dienovereenkomstige papieren, of wel
copieën van dergelijke stukken te eischen. De
tegenpartij is verplicht alle noodige en mogelijke
stappen toe te staan en te bevorderen, welke er
toe kunnen lelden, dat het bij het contract be-
hoorende bewijsmateriaal weer compleet wordt
gemaakt.
Overtredingen met voorbedachten rade tegen
deze verplichting worden gestraft met gevange
nisstraf tot een maximum van zes maanden of
met een boete tot een maximum van f. 10.000.
Dit besluit is Zaterdag in werking getreden.
OOGSTFEEST VAN DE AGRARISCHE
JONGEREN TE ROLDE.
Wederom waren de leden van de agrarische
Jongerenbeweging van het N.AT. in de Boer-
dennen te Rolde vereenigd. Naar schatting vier
den ongeveer 2000 leden gezamenlijk het oogst
feest.
De leider der A.J.Bde heer L. Weyer uit
Meppel, sprak een rede uit. waarna een gemengd
koor eenige liederen zong.
Vervolgens sprak de heer mr. H. Rsydon uit
Den Haag, waarna met veel succes een Drentsche
boerenbruiloft werd opgevoerd. De fleurige oude
kleederdracht droeg veel by tot het welslagen
van het geheel.
Ds. W. E. M. Eggink, uit Nyega sprak in de
middagbijeenkomst.
Een fraai oogstfeest werd ten slotte opgevoerd
door talrijke leden van de beweging, samenge
steld uit gedichten van Martien Beversluis. De
grondbewerkers, de zaaiers, de maaiers enz., maar
ook de storm, de regen en de ziekte schaarden
zich om beurten rondom Ceres, de godin van
den landbouw.
De heer L. Weyer sprak vervolgens nog^een
slotwoord.
EEN JAAR GRATIS WATER.
Nadat op 2 September 1936 de 100.000ste aan
sluiting op het provinciale waterleidingnet van
Noord-Holland was tot stand gekomen, ls dezer
dagen de heer Jb. Laan te Heerhugowaard, als
110.000ste afnemer geboekt. Hem werd een
bloemstuk aangeboden en voorts kreeg hy een
gratis abonnement gedurende het eerste jaar
van aansluiting, aldus de Tel.
VERMOGEN VAN NAAR NEDERLAND
UITGEWEKEN JODEN.
In het verordeningenblad nr. 39 wordt by ver
ordening nr. 180/1941 van den rijkscommissaris
voor het bezette Nederlandsche gebied de reeds
bekendgemaakte verordening van den rijks
minister van Economische Zaken omtrent het
blokkeeren van het in het Duitsche rUk aan
wezige vermogen van de naar Nederland uit
geweken Joden voor bindend verklaard. Over
tredingen worden volgens de Duitsche wetten ln
zake de deviezencontrole gestraft. De verordening
van den rijksminister van Economische Zaken
luidde als volgt
op grond van artikel 60 van de devlezenwet
verorden ik met ingang van 1 September 1941 het
volgende:
in het bezette Nederlandsche gebied wonende
Joden, die uit het gebied van het Duitsche rijk
na 3 Augustus 1931 zijn uitgeweken en tot dit
tijdstip de Duitsche nationaliteit bezaten, mogen
over hun in het gebied van het Duitsche rijk
aanwezige vermogenswaarden slechts met toe
stemming van de bevoegde deviezeninstantie
beschikken.
DENKT OM DE DAKVENSTERS!
Wie wel eens in de gelegenheid is van een
hoog punt op de duistere stad omlaag te zien.
weet uit eigen aanschouwing, dat er nog veel
te veel licht naar boven schijnt. Er zijn nog
tal van kleine dakraampjes, glazen lantaarns
in platte daken, bovenlichten van badkamers
e.d., welke onvoldoende verduisterd zyn. Vooral
de dakramen geven reden tot ernstige klacht.
Deze zyn immers het best zichtbaar.
By controle van de straat-af, ziet men deze
tekortkomingen niet. Hier moet ieder, die zulke
ramen heeft, zelf oppassen en maatregelen
treffen.
Anderzyds leenen zich juist de kleine dak
vensters zoo goed voor een met eenvoudige mid
delen aan te brengen verduistering.
Controleert de lichtdichtheid dezer afsluiting
bij dag wanneer de zon schijnt; als er dan
geen licht van buiten naar binnen valt. is dit
des avonds in omgekeerde richting ook niet
het geval.
VELEN OP ZOEK NAAR SURROGAAT
BANDEN.
Reeds duizend inzendingen.
Het behoeft geen verwondering te wekken, dat
velen zich in dezen tyd er toe hebben gezet om
na oproep van het Centraal Instituut voor
Industrialisatie een oplossing voor het ban
denprobleem te vinden. Dat reeds nu echter
ongeveer een duizend inzendingen zijn binnen
gekomen, heeft de stoutste verwachtingen over
troffen.
De jury ziet zich dan ook voor een uitermate
zware taak gesteld, te meer daar een werkelijke
goede vinding aan zoovele eischen moet voldoen.
De inzenders zullen dus eenig geduld moeten
oefenen, voordat zij den definitieven uitslag van
de jury zullen vernemen.
Wel valt reeds op te merken, dat veel uitvin
ders eenzelfde gedachte hebben gehad. Men zou
de mogeiyke systeme naar vyf groepen kunnen
classificeeren: constructies, waarbij het loopvlak
buigzaam is, veerende constructies met een wei
nig of niet buigzaam loopvlak, andere veerende
constructies, houten banden zonder veeren en
overige constructies.
De opmerking dat niet gedetailleerd uitge
werkte ideeën welkom zouden zijn, heeft blijk
baar tot eenig misverstand aanleiding gegeven.
Met een vage aanduiding als „gebruik spiraal-
veeren" brengt men de technische oplossing van
het probleem natuuriyk geen stap verder.
Wat de verkregen rechten betreft: heeft een
inzender reeds octrooien verkregen en (of) af
spraken gemaakt met een bepaald bedryf, dan
zal een beschikbaarstelling aan andere bedryven
achterwege blijven, mits bedoeld bedryf de
surrogaatbanden in behoorlijke hoeveelheden
kan vervaardigen Is dit laatste niet het geval,
dan zal het C.I.V.I. pogingen in het werk stellen,
ook andere bedrijven de fabricage ter hand te
laten nemen.
Hierbij wordt dan een vergoeding voor den
uitvinder bedongen, welke ln overleg met hem
wordt bepaald. Het C.I.V.I. zal tevens zyn be
middeling verleenen by het verkrijgen van een
toewijzing voor grondstoffen.
Het Centraal Instituut voor Industrialisatie,
waaraan voor 1 October a s. alle ontwerpen kun
nen worden toegezonden, is gevestigd: Bezulden-
houtscheweg 81, 's Gravenhage.
BURGEMEESTERS OP VERZOEK EERVOL
ONTSLAGEN.
Het RUkscommissariaal maakt bekend: De
Rykscommlssaris voor het bezette Nederlandsche
gebied heeft op grond van art. 1 van zyn ver
ordening no. 108/1940 den burgemeester van de
gemeente Maastricht, jhr. mr. W. Mlchiels van
Kessenich op zijn verzoek van zyn amti ont
heven.
Verder heeft de Rykscommlssaris voor het be
zette Nederlandsche gebied op grond van art. 3
I van dezelfde verordening de volgende burge-
j meesters op hun verzoek van hun ambt ont-
1 heven:
HEDEN.
Haarl.str. 48a: Bybellezing o.l.v. den heer Bar-
telmeyer 8 uur ham.
Voorschoten (Geerf. Kerk): Orgelconcert
Feike Asma, 7 1/4 uur nam.
Dinsdag.
Jeruël (1ste Groenesteeg 16): Bybelbespreking
te 7.30 uur nam.
Morschweg 59. Stadsevangelisatie te 7.80 uur
nam.
Ter Aar (Café Verhoef): Oprichting Gelten-
fokvereeniging 7 to uur nam.
BIOSCOPEN.
118 Jaar; 14 Jaar; S alle leeftijden.
Luxor-theater: Plet Köhler „In 't Gouden
Haantje".
Dagelijks nam. 2to en 8 uur.
Lido-theater: „Attentie, splonnyie"
DagellJkB 8.15 uur nam,; 's Zondags te 21/4,
4 30 en 8 1/4 uur. Woensdag en Zaterdag ma-
tlnée. 2 80 uur.
Trlanon-theater: „Die Rothschilds"
Dagelijks 2 en 8 uur. 's Zondags van 28.30 U.
doorloopende voorstelling.
Casino-theater: „Es war elne rauschende Ball-
nacht" t
Dageiyks 8 uur. Woensdag en Zaterdag ook 2 to
uur. '6 Zondags te 2. 4 Va en 8 uur nam.
Rex-theater: „Je hebt 't of je hebt 't niet" t.
Dageiyks 2 en 8 uur nam Zondag 2flto uur
doorloopende voorstelling.
Nova-theater (Katwijk aan Zee): Nam. 8 uur.
„De blinde passagier", 's Zondags gesloten.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
apotheken te Leiden wordt van Zaterdag 20 Sept.
20 uur tot Zaterdag 27 September 8 uur waarge
nomen door: de Apotheek Boekwyt, Breestr. 74,
Tel. 20552 de Haven-Apotheek. Haven 18, Tel.
20085.
Te Oegstgeest door: De Oegstgeestsohe Apotheek,
voormalig Wllhelmlnapark 8, Tel. 26274.
LUCHTTEMPERATUUR.
9 uur voorm.: 11 gr. C. (62 gr. P.).
Gironummer van de W. H. N.
5 5 53.
De Bank van de W.H.N. la Kaa-
vereenlging N. V. Amsterdam.
Postgironummer
8 7 7.
Stort op 5553 oi 877.
Ge brengt geluk In veler leven
GEBOREN:
Simon Pletor, zoon van J. H. Griffioen en P.
C. Schelllngerhout.
ONDERTROUWD
J. Tafflin, Jm„ 34 J. en M. A. Bourgonje, Jd., 26
J. B. A. Bronsgeest, Jm„ 33 J. en J. van Ton
geren, 35 J., wed. D. Tegelaar, Jm., 26 1, en C.
C. H. Salman. Jd-, 21 J. W. C. van Tongeren,
Jm., 31 J. en S Noest, Jd., 26 Jaar W. Ramp,
P. M. Malgo, Jd 20 J. C. Boom, lm.. 28 J. en
wednr., 60 Jaar en H. E. Teljeur, wed., 50 Jaar.
OVERLEDEN.
J. H. Peter, M.. 68 Jaar A. H. Leuslnk. M., 43
taar K. O. de Vries, M„ 55 Jaar J, v, Cullen-
iurg, Zn., 12 Jaar L. Tlsseur, Zn., 17 Jaar
C. van Ginkel, Wedn., 77 Jaar.
Mr. B. M. Berger, Venlo; den heer W. J.
Coenders, Slttard; den heer M. R. Haan, Nieuw -
stad; den heer M. E. Ch. A. L. Smets, Roosteren:
den heer G. H. A. Habets, Kerkrade; den heer
Ad. Meeuwissen, Echt: mr. dr. R. M. A. A.
Geuljans, Ubach over Worms: den heer M. J. A.
B. M. Koten. Grevenbicht, Obbicht en Papen
hoven. mr. A. P. J M. Lempers. Schaesberg;
den heer P. J. H. Minkenberg, Stevensweert,
Ohé en Laak; den heer M. Pa. J. M. Corbey,
Broeksittard en den heer Ch. W. E. G. Janssens,
Maasbree.
door PETER FAZEKAS.
(7
In deze schilderachtige omgeving leefde graaf
Stephan Kopandy met zyn vrouw en beider
dochtertje Alma. Hier woonden zy den heelen
zomer, want het gTOOte park en de vyver daar-
tusschen kon wedyveren met de aantrekkelijk
ste vacantiegelegenheid, zoodat vrienden en
kennissen hen hier graag opzochten, om zich
eenigen tijd te verpoozen. De wintermaanden
bracht de grafelijke familie te Boedapest, of
aan de Rivièra door, in dien tyd sliepen de
landerijen haar winterslaap en er viel niet veel
te doen in zoo'n klein nest ais Domborad. Het
kasteel, in neo-Renaissance styl gerestaureerd,
was vele eeuwen oud en de- familie-kronieken
vertelden er wonderbare verhalen over uit lang
vervlogen tijden. Volgens de oudste overleve
ringen was het kort na de Mongolenplaag. door
een gardist van den ongelukkigen koning Béla
IV. die door de Mongolenhorden vermoord werd
gebouwd. Deze gardist, die zich in een veldslag
zeer verdienstelyk maakte, ontving een land
goed als geschenk, en werd in den grafelijken
stand verheven. Zyn naam was Kappandy. doch
aangezien deze ln verband gebracht kon wor
den met pluimvee, met den kapoen, wijzigde
hij zyn naam in „Kopandy". hetgeen hij bij
grafeiyken titel passender achtte.
Deze •familie Kopandy leverde vele groote
mannen aan het vaderland, de rechtstreeksche
nakomelingen van den stamvader verzorgden
het groote landgoed te Domborad, dat zij tot
grooten bloei wisten te brengen. De landarbei
ders uit eenige dorpen waren lyfeigenen, die
de akkers bewerkten, de granen zaaiden en
maaiden en den oogst binnenhaalden.
In het kasteel, dat niet minder dan zesen
tachtig vertrekken telde, vond men de familie -
galerlj; verspreid In zalen, hallen en gangen,
hier hingen tientallen portretten van deftige
dames en heeren, door de grootste meesters van
hun tyd in kleurryke kleedy vereeuwigd Hoewel
de meesten met strakke trekken en strenge ge
zichten geschilderd waren, straalden goedheid
en zachtheid uit hun sprekende oogen, hetgeen
met den inhoud der familiekronieken, volgens
welke de Kopandy's hun onderdanen nimmer
uitbuitten, volkomen in overeenstemming was.
De grootvader van den tegenwoordigen Ko
pandy, graaf Anton, liet het kasteel restauree-
ren. Behalve de muren, die nog vele eeuwen
zouden kunnen verduren en behalve de indee
ling der vertrekken, liet hij alles geheel ver
nieuwen. waartoe hy bouwmeesters uit verre
landen liet komen. Men nam het hem wel zeer
kwalyk, dat hy niet aan lnheemsche bouw
meesters de voorkeur gaf. doch daar trok hij
zich niets van aan en hy ging zooals altyd
zyn eigen gang. Men gaf hem dan ook den
naam van „zonderling", wat hem evenmin kon
schelen.
Behalve de huizen van het administratie- en
ander personeel bevonden ook de koetshuizen
en de paardenstallen zich 4n de onmiddellijke
nabijheid van het kasteel, zoodat wanneer de
grafelijke familie wilde uitrijden, de rytuigen
terstond voorgereden konden worden. Op kor
ten afstand van deze koetshuizen stond een
witgeschilderd aardig huls: dat van den stal
meester, die hier met zyn vrduw het leven sleet.
Kinderzegen was hun onthouden, wat hun zeer
smartte.
Toen een kamermeisje aan de werkkamer
van graaf Kopandy klopte en meldde:
Er is hier een Zigeunerin met een Zigeu
nerknaap. die den hooggeboren heer graaf
wenschte te spreken. keek Kopandy verrast J
op. Het was niet moeilyk te raden, wie zyn be
zoekers waren. Van haar kant verbaasde zich
het kamermeisje.zeer. toen de graaf zei:
Breng ze bij me.
Zy ging aarzelend de kamer uit en bij de
deur keek zij nog eens naar den graaf om, of
deze het inderdaad meende. Toen hij haar ech
ter kalm aanzag, liep zij door en liet zy binnen
enkele oogenblikken Marie Bodrog. de vrouw
van wyien Pettle Kakatos senior, en haar zoon
tje, den kleinen Pettie binnen. Toen het meisje
vertrokken was, zeide Kopandy:
Zoo. Marie, ben je dus tóch gekomen?
Pettle, die arme jongen, ls zoo ongelukkig.
Hij voelt zicï\ by my thuis niet goed op zyn
gemak.
Laat hem dan hier, ik zei je toch, dat ik
voor hem wilde zorgen.
Mag hij dan ook een viool van u hebben?
Een splinternieuwe* - glimlachte Kopandy.
De oogen van de Zigeunerin kregen een
eigenaardigen glans, zy vertolkten blijdschap
en dankbaarheid, zonder dat zy deze gevoelens
op andere wijze tot uitdrukking kon brengen.
Pettle zat maar op den grooten stoel, en hy zei
geen woord, hij keek maar naar één punt van
den muur, waar een meneer in gekke kleedij
geschilderd was. Zooiets had hij nog nooit te
voren gezien en hy verwonderde er zich over,
dat men van de menschen ook groote, kleurige
foto's kan maken. Maar wie zou meneer toch
kunnen zijn, die daarboven aan den muur
hing? En die op een man van de kermismas-
kerade lykt? Misschien is het de heer graaf
zelf, zoo dacht Pettle, maar die draagt wel
mooie kleeren, doch niet zulke gekke maske
rade-gewaden. en is niet behangen met kettin
gen. driehoekige platen op zijn borst en vooral
heeft hij niet zoo'n herdershoed van schapen
vel met een lange veer daarop. En terwijl Pet
tie zich zoo in de studie van Kopandy's vader
vérdiepte, zonder er op tp letten, wat zijn moe
der met den graaf verhandelde, klonk er één
woord in zijn ooren: „viool" en dan nogeens
„viool" en dan weer gerekt „viooool". Het echo
de ln zijn brein, en hy zag voor zich een viool,
een echte, goede nieuwe viool. Die hield hij in
zijn handen, hy plaatste haar onder de kin en
in de rechterhand hield hy een strijkstok, een
echten, nieuwen stok. En hy speelde als een
groote man. als zyn vader. Zoo streek hy een
lied. dat hij zoo vaak van zyn vader had ge
hoord, niet dat van het kleine hondje, maar
een ander, veel ernstiger melodie, als men in
een café ln de ooren van de menschen speelt
Wat doe je, Pettle? vroeg Kopandy.
Ik speel. antwoordde hy ernstig.
Maar je hebt toch geen viool!
Beschaamd liet Pettle de armen zakken, zyn j
oogleden sloeg hy neer en hy trok een smar
telijk gezicht.
Maar je krijgt er een, zei zyn moeder j
tegen hem.
Heusch?
zyn moeder knikte glimlachend en ln haar
oogen welde een druppel, die langs haar ge
zicht naar beneden rolde.
Wil je hier blyven, als je een viool krijgt?
Ja.
Geef dan je hand, kerel, en Kopandy
stak de zyne uit.
Sta op. Pettie, en kus de hand van den
hooggeboren heer.
Pettie stond aarzelend op en volgde den raad
van zyn moeder.
Toen het bondgenootschap aldus gesloten
was, rinkelde Kopandy met een koperen tafel
bel en het kamermeisje kwam weer binnen.
Laat Endre Versegi, den stalmeester, met
zijn vrouw hier komen.
Toen deze binnenkwamen, zeide Kopandy:
Dit is nu Pettie, waarover ik Jullie heb ge
sproken. Willen jullie hem in huis nemen als
pleegkind? Wy zullen de zorgen te zamen
deelen.
Met genoegen, mynheer de graaf, ant
woordden zy tegeiyk. De gezichten van het
echtpaar Versegi straalden, toen.zy het jochie
van top tot teen opnamen. Het was weliswaar
niet een kind van hun eigen vleesch en bloed,
maar het was immers een kind, waarnaar zy
zoozeer verlangden en dat zy nu zouden kun
nen vertroetelen. Pettle is wel een Zigeuner
jochie, maar geeft dat? zy zullen er het beste
van weten te maken. Hij heeft een flink figuur
tje. voor zijn acht jaren is hy zelfs groot, hy
heeft een aardige snuit en pikzwart haar. En
zijn oogen, die stralende kinderoogen, zijn groot
en glinsterend, zy bekoren onmiddellijk.
Er werd overeengekomen, dat Pettie"s moe
der naar haar zoontje zou mogen komen kyken,
telkens wanneer zij naar hem verlangde en ook
beloofde mevrouw Versegi. dat zy van tyd tot
tyd Pettie naar het dorp naar zyn moeder zou
meenemen. Na een treffend afscheid tusschen
moeder en zoon vertrok Marie uit het kasteel,
beladen met vele heeriykheden. die men haar
in een mand meegaf.
In het huis van den stalmeester kreeg Pettle
een eigen kamertje, waarin hij wonen, spelen
en slapen kon. Hy moest zich allereerst aan een
groote schoonmaak onderwerpen, wat hem min
der prettig leek. Hy werd in een kuip met heet
water geplaatst. Hoewel hy dit op zichzelf niet
onaangenaam vond, pleegde hy rechtstreeksch
verzet, toen hy zag, dat men zyn lichaam met
een harden borstel schrobben wilde. Hy gilde
moord en brand en verklaarde geen hond of
paard te zyn, die men zoo kon pynigen en pla
gen; hij wilde terug naar zyn moeder, die hem
nog nooit zooiets aangedaan had. maar dit alles
hielp niet veel. Pas toen Versegi hem met een
krachtlgen greep uit de kuip haalde en hem in
een groot laken wikkelde, kalmeerde hy en trok
hy een tevreden gezicht.
Zie je wel, het is niet zoo erg, wy vermoor
den Je niet, zei mevrouw Versegi glimla
chend.
Pettle keek haar aan en lachte terug. Ook
den stalmeester keek hy eens aan. Daarmee
sloten zij drieën innige vriendschap.
Ook het nieuwe pak beviel Pettle best. Het
was heelemaal blauw, alleen de kraag was van
wit linnen. Hy zag er keurig en lief uit en als
iemand gezëfed had, dat dit dezelfde Pettie v^n
de Zigeuners was dan zou men ongeloovig ge
lachen hebben.
Maar het moeiiykste kwam nu pas, Pettle
kon lezen noch schryven. hoewel hy al twee
jaar geleden naar school had moeten gaan. Dit
werd door het echtpaar Versegi met het grafe
lijke echtpaar besproken.
Hy moest beslist naar school, doch gezien
zyn leeftijd, zou hy eerst thuis de beginselen
van het lezen moeten leeren, terwyi hij zich
ook aan de eenvoudigste omgangsmanieren moest
wennen. Hy zei tegen ledereen jy en Jou, hy
gebruikte nooit het woord „meneer" of „me
vrouw," hy kon maar korte, onbeleefde en on
beschaafde zinnen zeggen: „Ja" en „neen" en
„kom" en „ga" en „hé" en „zeg", wat by de Zi
geuners weliswaar een nogal ontwikkeld voca
bulaire bleek te zyn, echter niet in het huis
van een graaf. Met geduld en toewyding zou
men hem echter al deze dingen kunnen in
prenten, waarby de huisleeraar van de kleine
comtesse Alma eveneens behulpzaam kon zUn.
'Nadruk verboden) (Wordt vervolgd)
