Binnenland WOENSDAG 17 SEPTEMBER 1941 No. 24991 Duitsche mijnen in de Finsche Golf 82ste laargang Groote Duitsche luchtactie De conferentie te Moskou Uit Iran De houding van Amerika Verspreide berichten Herziening van de Staatsloterij gewenscht De verbeurdverklaring der vermogens van het Huis Oranje Hassau Mr. J. E. W. Duys overleden EERSTE BLAD Een nieuwe textielkaart per 1 November Brandstoffenregeling voor kamer- en pensionbewoners Kwaadaardige laster achterhaald LEIDSCH DAGBLAD Directeur: 3 W Benny Directie en Administratie 25041 (2 lUnen) DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Telef. Redactie 21507. Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst. Lelden Pl.verv.: K Been Leider Formaties van de Duitsche marine zijn, naar het D.NJ3. verneemt, na den met ware ver liezen gepaard gaanden terugtocht van de bolsjewistische zeestrijdkrachten, uit het gebied rondomo Reval in ononderbroken aanvallen het binnendeel van de Finsche Golf binnengedron gen. Des daags en des nachts werden ondanks de moeilijke omstandigheden van zee en weer, met succes mijnen gelegd, ondanks krachtige bolsjewistische luchtaanvallen. Intusschen werd binnen het bestek van de verovering van de Estlandsche kust door het leger, de kustverde diging verder uitgebreid en nieuwe batterijen opgesteld. Sterke formaties van het Duitsche luchtwapen hebben, naar het D.N.B. verneemt, op 15 Sept. in opeenvolgende golven sovjettroepen en ge vechtsstellingen in het gebied van Kief aange vallen en daarbij verkeerswegen, veldverster- kingen en opmarcheerende sovjettroepen zwaar getroffen. Talrijke bolsjewistische autocolonncs werden aangevallen en 350 voertuigen werden vernield. Bij den aanval op pantsercolonnes vernielden de Duitsche vliegtuigen 20 sovjet tanks. Volgens tot dusver ontvangen berichten heb ben de sovjets op 15 September in totaal 96 vliegtuigen verloren. In den strijd om Leningrad hebben Duitsche troepen een stadje veroverd en 91 hardnekkig verdedigde bunkers buiten gevecht gesteld, Tal rijke pantserwagens, stukken geschut en lichte wapens van de sovjets werden vernield. Ook de Duitsche luchtmacht was hier zeer actief. Verdere Duitsche luchtaanvallen werden ge richt tegen de landengte naar de Krim, waar de verkeerslijnen zwaar werden getroffen, tegen het gebied van Moermansk en het Noordelijkste deel van het front. In de Noordelijke IJszee werden twee sovjet- transportschepen van 2000 en 3000 ton tot zin ken gebracht; een ander sovjetschip werd zwaar beschadigd. Officieel wordt te Helsinki medegedeeld, dat Maandag 9 sovjetvliegtuigen zijn neergeschoten en twee watervliegtuigen buitgemaakt. Drie bommenwerpers en een Jager van de sovjets werden zwaar beschadigd. Harriman, de leider van de Amerikaansche missie naar Moskou, heeft na zijn aankomst te Londen een onderhoud gehad met Churchill. Harriman heeft den wensch te kennen ge geven de conferentie zoo spoedig mogelijk te doen plaats vinden. Naar Associated Press meldt, moet de urgentie van het vertrek van Harriman worden ver klaard door berichten uit de sovjet-unie. vol gens welke het sovjet-leger in de Oekrainezich in een uiterst gevaarlijke positie bevindt. De bolsjewisten wenschen in allerijl ieder moge lijke materieele hulp. De uitlating van lord Beaverbrook, die de arbeiders in de tankfabrieken in het vooruit zicht heeft gesteld, dat de door hen vervaar digde tanks aan het front van Odessa. Le ningrad en Kief in den strijd zullen worden ge worpen, noemt men in welingelichte kringen te Berlijn vermakelijk, aldus meldt het AH.P. vandaar. Lord Beaverbrook vergeet hierbij, zoo verklaart men, het recept mede te deelen hoe Juist thans tanks naar Odessa, Leningrad of Kief kunnen worden gebracht. TEHERAN WORDT BEZET. Een buitengewone zitting van het Iraansche parlement is. naar het agentschap Pars meldt, gisteren om 11 uur gehouden. De eerste minister. Foeroegi. legde de volgende verklaring af: „Ik heb den afgevaardigden en het volk van Iran de belangrijke mededeeling te doen. dat zijne keizerlijke majesteit Riza Sjah Pahlevi om gzondheidsredenen is afgetreden ten gunste van zijn zoon, den kroonprins, als zijn rechtmatigen opvolger. Deze heeft de macht overeenkomstig de wet en de grondwet in han den genomen". De premier riep het parlement op Woensdag as. weer bijeen, opdat de nieuwe vorst de door de wet voorgeschreven formaliteiten voor het parlement kan vervullen. De afgetreden Sjah heeft Teheran verlaten. De kroonprins (Sjapoer) heet Mohamed Riza Pahlevi, hij werd in 1919 geboren en huwde in 1939 met prinses Fewzie van Egypte. Het D.N3. meldt: De Britsche berichtendienst meldt uit Tehe ran, dat de Engelsche en sovjetstrijdkrachten besloten hebben Teheran te bezetten en dat zij reeds naar de hoofdstad oprukken. Nader meldt United Press uit Teheran: Sovjettroepen zijn in Karaj, een buitenwijk van Teheran gearriveerd. Een Britsche colonne pantserwagens rukt van het Zuiden de buiten wijken van Teheran binnen. Naar hier in Britsche kringen verluidt, zullen de sovjets en Britsche troepen Teheran zelf niet bezetten, doch in kazernes buiten de stad wor den ondergebracht, tot een definitieve regeling zal (Zijn getroffen. Uit Berlijn meldt het A.N.P.: Knox, de Amerikaansche minister van ma rine, heeft het z.g. bevel tot vuren van Roose velt getracht te interpreteeren en is daarbij naar in politieke kringen wordt vastgesteld, weer een stukje verder gegaan dan Roosevelt zelf. In niet- officieelen vorm preciseert hy in zekeren zin zaken, die Roosevelt om goede re denen nog in het duister heeft gelaten, dit alles met het doel weer iets dichter by den oorlog te komen In feite doet Knox, naar de meening van Duitsche kringen, precies het zelfde, wat anderen uit de kliek van den pre sident sedert lang doen; niet officieel precisee ren, wat hun opdrachtgever met het oog op zekere stemmingen in het land nog in het vage liet. In dit verband gelooft men het licht te moeten laten vallen op de nieuwe verordening, volgens welke Amerikaansche schepen zich thans mogen begeven naar zekere deelen van het Britsche ryk uitdrukkeiyk wordt daar- by Egypte genoemd hetgeen hun tot dus ver op grond van de z.g. neutraliteitswet was verboden. Van een grondwettelijke wyzigingvan deze wet is niets bekend, hetgeen in zooverre met belangstelling wordt opgeteekend, als daar mede weer eens een kenmerkend licht valt op het democratische stelsel, dat zich eerst op bestaande wetten beroept om ze dan niet na te komen. Het staatsdepartement weigerde aldus United Press de gebieden nauwkeurig te omschyveri, die volgens de nieuwe uitlegging van de neu traliteitswet thans weer voor de handelsscheep vaart van de Ver. Staten openstaan. Men ge looft echter, dat dit Aden, Egypte, Malakka, Straits Settlements. Hongkong, Britsoh Borneo, Brltsch Oost-Afrika, Britsch Somaliland en de Engelsch-Egyptische Soedan zyn. Byzonder belangwekkend is de plaats van het eiland Man. Volgens de wet wordt dit eiland niet als bestanddeel van het Britsche konink- ryk beschouwd. Indien Roosevelt dus de wa teren om Engeland tot „niet-oorlogswateren" verklaart, zouden schepen van de Ver. Staten het eiland Man met wapens, munitie en krygs- tuig kunnen aanloopen, aldus de New York Herald Tribune. Wheeler is er tegen opgekomen, dat hy en de senatoren Clark en Nye als verraders worden bestempeld, omdat ze tegen deelneming aan den oorlog zyn. „Als wy verraders zyn", aldus Wheeler, „dan zijn tachtig procent van het Amerikaansche volk verraders, omdat zy tegen elke verwikkeling van de Ver. Staten in bui- tenlandsche conflicten zyn." (D.N.B.) BRITSCHE BOMMEN OP HAVRE. In den afgelpopen nacht hebben, naar het DNB verneemt. Britsche gevechtsvliegtuigen een groot aantal brisant- en brandbommen op de woonwyken van Havre laten vallen, waar door aanzienlyke schade werd aangericht. De aanval had geen enkel militair resultaat, doch 20 woonhuizen werden verwoest. Tien Fran- schen kwamen om het leven, negen werden ge wond. DE VERLIESLIJST VAN DE „HOOD". De Britsche admiraliteit heeft gisteren een verliesiyst van de „Hood" gepubliceerd, die. zoo als bekend, verloren is gegaan, toen een vyan- deiyk projectiel het Engelsche slagschip tot zinken bracht tydens een gevecht op 24 Mei met den Duitsche slagkruiser „Bismarck". De verlieslijst omvat de namen van 1418 leden der bemanning, die allen vermist worden en waar- schynlyk den dood gevonden hebben. Onder de vermiste officieren bevinden zich de deskundige voor marine-artillerie, vice-admiraal Hollanden de commandant van de Hood, de kapitein ter zee Kerr. De ïyst behelst slechts de namen yan drie geredden (DNB). In het jongste nummer van „Europa-kabel" spreekt de heer W. H. Haighton de zyns in ziens gegronde, hoop uit, dat binnenkort een reorganisatie van het Nederlandsche lotery- wezen zal plaats hebben in dezen zin. dat de Staatslotery en de daarop gebaseerde particu liere loteryen tot een nieuwe organisatie zullen worden vereenigd. Deze zou onder staatstoe zicht moeten staan en door de overneming van de commercieele leiding van de particuliere in stellingen tot resultaten komen, welke een harmonische verbinding tusschen staatsbe moeiing en particulier initiatief opleveren. Op de boven geschetste wyze zou de reeds jarenlang van verschillende kanten voorge stane verbetering van de organisatie der staats lotery ten bate van den fiscus een feit kunnen worden. De heer Haighton herinnert er aan, dat wy- ziging tot nu toe uitbleef, omdat bepaalde vroe gere politieke partyen op grond van haar over tuiging tegen het loterywezen waren gekant. Niet. de opzet van de staatslotery behoefde ver andering, maar wel haar omvang. Deze was immers sedert 1814, het jaar waarin de Neder- landsche Staatslotery werd opgericht, onveran derd gebleven; alleen de prys van een heel lot steeg in ruim VAeeuw van f.70 tot f.72. Het gevolgde stelsel, dat veel gelykenis ver toont met de Saksische lotery, biedt den klei nen man gelegenheid mede te spelen zonder hem hooge financieele lasten op te leggen; wei nige trekkingen per jaar, een lagen prys van 1/20 lot en geleidelijke betaling van den inleg. Dat breede lagen des volks zonder nadeel voor hen zelf kunnen meespelen, vormt den grond slag voor een blyvend succes van een staats lotery. Zooals gezegd, vormt de beperkte omvang van de Nederlandsche Staatsloterij echter een be zwaar. Sedert 1814 is de bevolking verdriedub beld en het nationale inkomen sterk gestegen, doch het aantal loten bleef onveranderd. Geen wonder dat er naast de staatslotery met 21.000 heele loten per trekking nog ruimte voor het particuliere initiatief was, met het gevolg, dat er in 1930 naast de staatslotery nog zeven series van 21.000 loten volgens hetzelfde stelsel door particuliere ondernemingen aan den man wer den gebracht. Het is duidelyk, dat hierdoor den fiscus belangrijke bedragen zyn ontgaan. De regeling, gelyk de heer Haighton thans verwacht, zou mits juist uitgewerkt met behoud van het goede, nl. de aanpassing aan de kleine beurzen van de staatslotery en de deugdelyk gebleken commercieele leiding van de volgens het stelsel van de staatslotery ge organiseerde particuliere loteryen een uniforme en voor den fiscus rendabele officleele speel- gelegenheid scheppen. Het meermalen bepleite „meer handelsgeest in de staatslotery" ware daarmede tevens bereikt. ZUID-HOLLANDSCHE WATERSCHAPPEN BIJEEN. De strijd tegen waterverontreiniging. In „Lommerrijk" te Hillegersberg heeft giste ren de Zuid-Hollandsche Waterschapsbond een algemeene vergadering gehouden. In de vaca tures in het bestuur, ontstaan door periodieke aftreding van de heeren mr. P. Blussé van Oud Alblas (aftreding 1940) en W. Boer en G. M. Jochems Gzn. (aftreding 1941) werden alle af tredenden herkozen. Het overleden bestuurslid, de dykgraaf van Schieland, mr. C. A. W. Beelaerts van Em- michhoven, werd door de vergadering herdacht. Vervolgens heeft mr. dr. Th. F. J. A. Dolk, secretaris van de unie van waterschapsbonden een voordracht gehouden over „de waterschap pen en de bestrijding van waterverontreini ging." OOGSTFEEST DER AGRARISCHE JONGEREN. Op een door de Agrarische Jongerenbewe ging van het Ned. Agr. front. Zaterdag te elf uur in Rolde by Assen te houden landdag, zal een drietal sprekers het woord voeren. Verder wordt door een groep agrarische jongeren uit boeren bruiloft opgevoerd, de z.g. Wasschop" en boeren bruiloft opgevoer, de z.g. „Wasschop" en verder een opgstspel gespeeld, dat als titel draagt „Maar de akkers geven brood." Tal van boerengedichten van Martien Beversluis zyn in dit spel opgenomen. VERSPREIDE BERICHTEN. Te Dordrecht is, 62 jaar oud. overleden de heer P. H. van Wynen Sr., een hier te lande zeer bekende aannemer. Het Rykscommissariaat deelt mede: In aansluiting op de gisteren bekend ge maakte verbeurdverklaring van de vermogens waarden der levende leden van het Huis Oran- je-Nassau wordt op grond van artikel 45 (1) van de verordening no. 138/41 door den com missaris-generaal voor de veiligheid bepaald: Art. 1. Het noemen of gebruiken van na men der levende leden van het Huis Oranje- Nassau door economische en nlet-economische vereenigingen en stichtingen, openbare en par ticuliere instellingen en inrichtingen, alsmede in firmanamen en als aanduiding van een han delsartikel is verboden. Eveneens is het ge bruik van afbeeldingen verboden, waardoor een contact met het Huis Oranje-Nassau wordt aangeduid. Art. 2. Handelingen in stryd met deze ver ordening zyn overtredingen en worden over eenkomstig artikel 45 (2) van de verordening no. 138/41 bestraft, voor zoover niet volgens andere bepalingen een zwaardere straf is vast gesteld. Art. 3. De afkondiging van deze verorde ning geschiedt door bekendmaking in de pers. zy treedt met haar publicatie in werking. (Foto archief. Dit Nummei bevat TWEE Bladen NIEUWE DISTRIBUTIEREGELING. Naar men cfns van officleele zyde mededeelt, kan de uitreiking van de nieuwe textielkaart tegen 1 November as. tegemoet worden gezien. Uitvoerige mededeelingen over de nieuwe distributieregeling van kleeding en hulshoud- goederen zullen tydig worden verstrekt. Een stipte naleving van den veid uis teringsplich t is Uw eigen en een algemeen be lang. Laat het dus niet over aan anderen, maai doet het zeil endoet het goed. De heer Mr. J. E. W. Duys. In den ouderdom van 66 jaar is, naar „Het Vaderland" meldt, overleden mr. J. E. W. Duys, sedert kort vrederechter en oud-lid der Twee de Kamer, waarin hy vele jaren de 3.D.AP. heeft vertegenwoordigd. De heer Duys, die op 21 Februari 1875 te Ny- megen is geboren, werd, na aanvankelyk als lichtmatroos te hebben gevaren, opgeleid tot candidaat-notaris. In die kwaliteit was hy sinds 1900 op verschillende kantoren werk zaam, totdat hy in 1903 adjunct-commies werd aan de Ryksverzekeringsbank. Aldaar werd hij belast met het archief en de bibliotheek. In tusschen had hij zich by de S.D.A.P. aange sloten; hy trad als propagandist op. In 1905 vestigde hy zich te Zaandam, waar hy in 1909 lid van den raad en in 1912 wethouder werd,, wat hy tot 1923 is geweëest. In 1909 werd hy in de Kamer gekozen. Hij is lid gebleven tot 1936, dus 27 jaar. In 1935 verliet hy de soc.-dem. fractie we gens hevige geschillen met de party o.a. door zyn brochure „Ter oriënteering, eenige be schouwingen naar aanleiding van enkele vra gen der democratie", welke zelfs tot voorstel len tot royeering als lid der S.D.A.P. leidden. De voorstellen werden; ingetrokken. De heer Duys werd evenwel 7 December van dat jaar door het Party bestuur geroyeerd. In 1923 had hy zich te 's-Gravenhage ge vestigd, waar hy ook korten tyd lid van den raad is geweest. De wijzigingen in het Acade misch Statuut maakten het mogelyk, dat hy in de rechten kon gaan studeeren. In 1926 pro moveerde hy en hij werd pleiter in straf- en civiele zaken. Niet lang nadat hy de Tweede Kamer had verladen, is de heer Duys uit 's-Gravenhage vertrokken. Hij vestigde zich toen in Lochem. In 1938 is hij lid der NJ33. geworden en nog pas kort geleden, 19 Augustus, toen het vrede rechterschap werd ingesteld, is hij tot vrede rechter te Arnhem benoemd. DRIE EENHEDEN VASTE BRANDSTOFFEN IN TWEE MAANDEN. De secretaris-generaal van het departement van handel, nyverheid en scheepvaart deelt het navolgende mede inzake de distributie van vaste brandstoffen. Binnenkort zal de gelegenheid worden opge steld om aanvragen voor vaste brandstoffen in te dienen voor personen, die op kamers of in pension wonen, indien in het betrokken perceel door middel van „haarden of kachels" wordt gestookt en de verhuurder een bonkaart J of K heeft ontvangen. Ten aanzien van hen, die op kamers of en pension wonen in een perceel, waar door middel van een centrale verwarming wordt verwarmd, in welk geval een bonkaart L aan den verhuurder is uitgereikt, is een afwy- kende regeling getroffen, welke een dezer dagen nader bekend zal worden gemaakt. In verband met het feit, dat wegens verhuizing e.d. zeer veel mutaties voorkomen in de groep kamer bewoners, zal onder de kamerverhuurders een twee-maandelyksche enquête worden gehouden, voor de eerste maal in de maand September 1941 en voorts in November 1941 en in Januari 1942. In deze maanden zullen telkens de bonnen voor de beide daaropvolgende maanden worden uitgereikt. Men dient met de hoeveelheid brand stoffen, welke kan worden aangeschaft op de in September 1941 uitgereikte bonnen toe te komen gedurende October 1941 en November 1941, met de hoeveelheid, welke op de in Novem ber 1941 uitgereikte bonnen kan worden betrok ken. gedurende December 1941 en Januari 1942 en met de hoeveelheid, welke op de in Januari 1942 uitgereikte bonnen kan worden aange schaft, gedurende Februari 1942 en Maart 1942. Na Maart 1942 zullen geen vaste brandstoffen voor kamerverhuur of pension meer worden beschikbaar gesteld, zoodat de verbruikers, die ook in de maanden April en Mei wenschen te stoken, zeer zuinig met de hun toegewezen hoe veelheid dienen te zyn. De uit te reiken bonnen zyn voorzien van de aanduiding „een eenheid brandstoffen' en geven gedurende het geheele stookseizoen, der- nalve tot en met 30 April 1942, recht op het koopen van één eenheid vaste brandstoffen. Alle aanvragen moeten worden ingediend door den kamerverhuurder, respectievelijk pen sionhouder by den plaatselijken distributie- dienst en wel op nader door dezen dienst be kend te maken tydstippen. De aanvrage dient te worden ingediend op formulieren MD 121, die by de plaatselyke distributiediensten op eveneens nader bekend te maken tijdstippen verkrygbaar zullen zyn. De bonnen worden uit gereikt aan den kamerverhuurder of pension houder. uiteraard echter uitsluitend ten be hoeve van den kamerbewoner df pensiongast. Brandstoffen mogen alleen worden aange vraagd voor vertrekken, welke door middel van haarden en kachels worden verwarmd. Per ka merbewoner of per gast zal in geen geval voor meer dan één kamer een extra rantsoen worden verstrekt. Dit extra rantsoen zal voor de maan den October en November 3 bonnen, elk voor één eenheid brandstoffen, bedragen. Iemand, die meer dan één kamer heeft gehuurd, komt der halve slechts in aanmerking voor brandstof voor één van deze kamers. Bovendien zal, indien verschillende personen samenwonen op één of meer gehuurde kamers, slechts ten behoeve van één van hen een rantsoen brandstoffen be schikbaar worden gesteld. In geen geval mogen voorts brandstoffen worden aangevraagd voor de kamers, welke verhuurd zyn aan ouders, kinderen, klein-, pleeg- en stiefkinderen en andere familieleden. Ook kostgangers, die de maaltijden te zamen met het gezin van den kamerverhuurder gebruiken, mogen niet op het aanvraagformulier worden vermeld. F. A. A. van der Pas te Tilburg heeft in het openbaar de door niets gegronde bewering ge uit. dat N.SB.'ers in de Meidagen van het vorige jaar in Rotterdam op Nederlandsche sol daten hebben geschoten. Wegens de lichtvaardige en lasteriyke bedoe ling van zyn bewering werd van der Pas in hechtenis genomen en voor zes maanden naar een concentratiekamp gestuurd. Hier ligt de dood op de jnynen, welke door de eerste loer. Terwyl de pioniers nog bezig zyn om de laatste van de Sovjets diagonaal over den weg zyn gelegd, te verwyderen. gaan de auto's reeds over het gezuiverde weggedéelte. (Weltbild-Polygoon) DE FRANSCHE COMMUNISTEN. De militaire rechtbank te Marseille heeft een communist wegens verraad ter dood veroor deeld. De bladen melden, dat de vroegere commu nistische senator Marcel Cachin, een der oud ste communisten in Frankryk en voormalig hoofdredacteur van het communistische dag blad „Humanité" onlangs in Rennes is gear resteerd. (DNB). BULGARIJE WIJST SOVJET-NOTA AF. In een gisteren door den Bulgaarschen gezant te Moskou overhandigd antwoord op de kortge leden door de Sovjetregeering geuite bezwaren verklaart de Bulgaarsche regeering categorisch, dat alle in de Sovjetnota vervatte beweringen, als zou Bulgarye jegens de Sovjetunie een il- loyale houding hebben aangenomen, onjuist zyn. aldus meldt het DNB. De Bulgaarsche regeering is vooral verrast door de bewering, dat Bulga rije basis zou zyn geworden voor Duitsch-Ita- haansche oorlogshandelingen tegen de Sovjet unie. Ten aanzien van de luchtaanvallen op Bul- gaarsch gebied bezit de Bulgaarsche regeering overtuigende bewyzen. dat de bommen in kwestie van Sovjetvliegtuigen afkomstig zyn. Daarvoor vormt ook de landing van parachute- springers, wner herkomst duidelyk werd vast gesteld, een bewijs. Rotterdam gedempt, de stroomdraden te de uitbreiding of de arbeiders van spannen. Zoo wordt der tramiynen. de Gemeentetram komen met spoed gewerkt aan (Polygoon-Hof),

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1