De strijd in het Oosten BINNENLAND 82sfe Jaargang WOENSDAG 10 SEPTEMBER 1941 No. 24987 Verduisteren: De omsingeling van St. Petersburg Italiaansch Weermachtsbericht De Diplo over de Greer Iran aanvaardt voorwaarden Tijdelijke verlenging van pachtovereenkomsten Nalionaal-Socialisfische economische politiek EERSTE BLAD Verspreide berichten Proces tegen communistische functionarissen De organisatie der komende Cultuurkamer 20.08 uur 7.07 uur LEIDSCH DAGBLAD Directeur:J. W. Henny Telef. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Telef. Redactie 21507. Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst, Lelden Pl.verv.: K. Been, Leider In aansluiting op het weermachtsbericht van gisteren verneemt het D.NB., dat door de om singeling van St. Petersburg de Sovjetscheep vaart over de Newa naar het Ladogameer en over het kanaal naar de Witte Zee onmogelijk is geworden. St. Petersburg is na Moskou het belangrijk ste centrum van metaalnijverheid, chemische en electro-technische industrie. Bovendien is de helft van de scheepsbouwnijverheid te Peters- burg gevestigd. De energievoorziening der stad is zeer geschaad door den Duitschen opmarsch en de Finsche successen bij de Swir. De pro ductie zal dan ook binnenkort gestaakt moeten worden en dit verlies kan niet door andere in dustriegebieden gecompenseerd worden. De lucht- en marinebases in het gebied van Petersburg worden eveneens bedreigd, waar- dooi; ook de aanvoer van voorraden voor* de Sovjets te Hangoe en op Oesel en Dagoe op nieuw beperkt wordt. Op de Newa zijn 5 sovjet-kanonneerbooten en 2 groote stoombooten vernield. Op 9 Sept. werden 86 sovjet-vliegtuigen neer geschoten. DE WOLGA-DUITSCHERS NAAR SIBERIË. Volgens een Exchange- Telegraph-bericht uit Moskou heeft de opperste raad der Sovjet-unie krachtens een door Kalinin geteekend decreet op 28 Augustus besloten alle Wolga-Duitschers naar Siberië over te plaatsen. Hiermede is men. naar in dit bericht verder wordt gezegd, reeds begonnen. Deze overplaatsing staat onder lei ding van den verdedigingsraad, waarvan Sta- lln voorzitter is. (D.N.B.) SPITSBERGEN BEZET. Het 1}NB. meldt uit Stockholm: Naar uit een bericht van Reuter blijkt zijn korten tijd geleden Britsche en Canadeesche troepen op Spitsbergen aan land gegaan, door Noorsche troepen vergezeld. Naar uit de Engel - sche berichten verder blijkt is een groot deel der aldaar wonende mijnwerkers met hun fa milie naar Engeland overgebracht. Naar het heet zullen zij daar worden ingeschakeld in de „oorlogsinspanning der geallieerden." Men had er zich tevoren van overtuigd, dat geen Dditschers op Spitsbergen aanwezig wa ren. Naar het A,Ni?^ van- welingelichte zijde te Berlijn verneemt, moet in do bezetting van Spitsbergen naar de meening van toonaange vende Dultsche kringen zonder twijfel een nieuw bewijs worden gezien voor de toenemende behoefte aan prestige der Engelschen, wien men met deze nieuwe „landaanwinst" met het oog op de ruwheid van den winter, aldaar „veel genoegen" wenscht. Als naar Duitsche meening aan dit gebied inderdaad militaire beteekenis moest worden toegekend, zou pien zeker niet. naar men hier verklaart, den Engelschen den voorrang hebben gelaten. Volgens berichten uit Angelsaksische bron zou de uitgeweken Noorsche koning zooveel mogelijk op Spitsbergen vertoeven, om ten min ste Noorschen grond onder de voeten te heb ben. Zelfs zou hjj vandaar uit herhaalde malen gedurende den oorlog Noorwegen hebben be zocht. Deze berichten nam men te Berlijn scep tisch op en vond die uitstapjes „nogal be zwaarlijk voor een ouden heer van over de zeventig." Overigens vond men het geheel in de lijn der Britsche politiek, dat men thans door de mili taire bezetting van het eiland, het arme Noor wegen nog van het kleine beetje kolen berooft, dat het zich in deze moeilijke tijden verschaf fen kan. Het Italiaansche weermachtbericht van giste ren luidde: Aan het front van Tobroek levendige activi teit van onze artillerie. Duitsche en Italiaan sche formaties van het luchtwapen hebben in Tobroek. Mersa Matroe, Giarabub en Sidi el Barani met succes mumtieopslagplaatsen, ar tilleriestellingen. militaire installaties, troepen- onderkomens en geparkeerde vrachtauto's ge bombardeerd. Duische jagens hebben bij een aanval op liet vliegveld van Sidi el Barani een op den grond staande Hurricane vernield. In den afgeloopen nacht hebben vijandelijke vliegtuigen opnieuw boven Palermo gevlogen en eenige bommen neergeworpen, die bijna alle in zee vielen. Er ontstond geringe schade, de aan val eischte geen slachtoffers. De verliezen on der de bevolking van Palermo, ontstaan dooi den vijandelijken aanval in den vooraf gaanden nacht, zijn gestegen tot 27 dooden en 58 ge- gewonden. De houding der bevolking was voor beeldig door kalmte en discipline. In Oost-Afrika hebben Qnze vooruitgeschoven afdeelingen van het steunpunt aan den pas van Culquabert op 6 September een uitval gedaan en de vijandelijke troepen uiteengejaagd, die tegenover hen stonden. In het gebied van Woltsjefit zijn bij een aanval uit de lucht den vijand zware verliezen toegebracht. Het s.s. Esperia is door een vijandelijke duik boot in het middendeel van de Middellandsche Zee tot zinken gebracht. De begeleidende een heden redden bijna alle op het schip zijnde personen en leden der bemanning. In den afgeloopen nacht hebben formaties van het Italiaansche luchtwapen de zee- en lucht- steunpunten van het eiland Malta aangevallen. Er ontstonden branden en groote schade werd veroorzaakt. Een van onze vliegtuigen is niet van deze actie teruggekeerd. Rijksminister Dr. Göbbels in Venetië ter gelegenheid van de opening van de 9de interna tionale filmtentoonstelling. De ontvangst bij Graaf Volpi di Misurata, den president van de Internationale Fllmkamer. (Atlantic-Holland) CHURCHILL BESPREEKT DEN OORLOGSTOESTAND. De Britsche minister-president, Churchill, heeft gisteren in het Lagerhuis verslag over den oorlogstoestand uitgebracht. Hij verklaarde onder meer, dat Britsch-Amerikaansche hulp verleening voor de Sovjet-unie dringend noo- dig is, hoewel de Sovjet-unie over zeer groote middelen en zeer groote troepenmassa's be schikt. Daarom, aldus Churchill, moeten de En gelschen zich groote offers getroosten om de Sovjetbehoeften door leveranties te bevredigen. (D.N.B.) De Deutsche diplomatisch-politlsche Kor- respondenz schrijft, dat de geforceerde steun van Engeland en de Amerikaansche regeering aan de sovjet-unie ongetwijfeld een ontnuchterende uitwerking heeft gehad op de geestdrift van het Amerikaansche volk voor de oorlogsdrijverij van Roosevelt. Op grond van de toenemende onte vredenheid in de Ver. Staten heeft de regeering het wenschelijk geacht, deze remmende onte vredenheid te overwinnen door een nieuw inci dent, dat geheel buiten de sfeer der laatste re- beurtenissen ligt. Washington meende daarvoor een goede gelegenheid te zien in het incident Bandar-Dilam (DUB.). tusschen den Amerikaanschen torpedojager Greer en een Duitsche duikboot. Het rapport van den duikbootkapitein heeft aangetoond, dat de duikboot pas twee uur na het begin van den Amerikaanschen aanval tot afweer is overgegaan. Men kan dus aannemen, aldus de Diplo. dat het oorspronkelijke rapport van den Amerikaanschen commandant door de officieele kringen te Washington vervalscht is. Dat men in de Vereenigde Staten, anders dan in Duitschland, reeds lang op een dergelijk incident heeft aangestuurd, blijkt uit talrijke gebeurte nissen en uitlatingen van den laatsten tijd. Reeds begin Juni werd de aanval van een Ame- nkaansch patrouillevaartuig op een Duitsche duikboot gemeld. De Amerikaansche-minister van marine, Knox, verklaarde op den eersten Juli: „de tijd is gekomen, dat de Amerikaansche vloot moet optreden om den Atlantischen Oceaan te zuiveren." De bekende commentaar schrijvers Alsop en Kintner schreven op 4 Juni, dat de president en zijn omgeving hoopten, dat de patrouillevaarten der Amerikaansche marine tot een incident zouden leiden. Op 18 Juni schre ven zij, dat de president gezegd had, dat men niet kon optreden zonder het voorwendsel van een incident en wel bij voorkeur van een Duit schen aanval op een Amerikaansch schip. Dan zou er eenheid in het land zijn Op 25 Augustus, dus eenige dagen voor het voorval met de Greer, schreef Catledge in de New-York Times, dat een internationaal incident het eenige antwoord op de publieke apathie zou zijn. Midden-Augus- tus schreef Knox in Colliers Magazine, dat men de zaak zoo ver moest drijven, dat het Ameri kaansche volk zelf zou verlangen Hitier aan te vallen. In weerwil van al deze openhartigheid heeft Roosevelt, aldus vervolgt de Diplo. het niet over zijn hart kunnen verkrijgen, zijn oude me thode te laten varen: het vervalschen der feiten, omdat hij terecht van meening was, dat de ken nis der waarheid, n.l. van den onuitgelokten aan val op de Duitsche duikboot, niet de gewenschte verontwaardiging of oorlogsstemming in de Ver eenigde Staten zou doen ontstaan. (ANP). Ook het America first-comittee sluit zich daarbij aan. Een oproep eindigt: Amerikanen, weest op uw hoede. De president bereidt zich voor u in den oorlog te storten, wanneer hij zijn radiorede houdt. Denkt er aan. dat gij voor uw zonen strijdt, dat gij hen moet beschermen tegen een oorlog en een massamoord. Staat niet toe. dat uw regeering u bedriegt (D.NB.). De Britsche berichtendienst meldt uit Teheran, dat de Iraanscli? premier in een buitengewone zitting van het parlement heeft medegedeeld, dat de regeering alle Engelsch-bolsjewistische eischen heeft aanvaard. Genoemde dienst meldt voorts, dat deze eischen o.a. behelzen terug trekking van de Iraansche troepen ten Zuiden van een lijn, die begint bij een punt ten Zuiden van het Oermoia-meer en loopt via Kaswin, Semnan, ten Oosten van Teheran en ten Noor den van de lijn Kermansjah. Korromabad, Dietsfoel, Masjid, Soelaiman Haftakhol (Polygoon-v. Bilsen) NADERE REGELING TE WACHTEN. In de Staatscourant is gepubliceerd het be sluit van de secretarissen-generaal van justitie van Landbouw en Visschery betreffende pachtovereenkomsten, welke reeds vóór 1 Ja nuari 1936 van kracht waren. Dit besluit geeft den pachter het recht om na afloop van den overeengekomen pachttermijn aan de pachtka- mer een verlenging van de overeenkomst te vra gen voor den tijd van twee jaar. Tengevolge van dit besluit is het mogelijk geworden, dat de pachter na afloop van de overeenkomst nog op het gepachte blüft en zyn bedrijf voortzet. De pachtrechter kan daartoe onder bepaalde voorwaarden d~ pachtovereenkomst verlengen en indien zulks noodig Is daarin wijzigingen aan brengen. Het verzoek daartoe moet van den pachter zelf uitgaan en wel binnen een maand na het verstrijken van den overeen gekomen termijn. De termijn van twee jaren, waarmede de pachtovereenkomst verlengd kan worden, doet vermoeden, dat binnen dien tijd een nadere regeling ten aanzien van overeen komsten als de onderhavige tot stand zal komen. MUSSERT SPREEKT OP VERGADERINGEN. In de eerstkomende weken'zal de leider der N.SB. in een aantal daartoe speciaal georga- sineerde, groote en grootsch opgezette verga deringen aan de werkende leden der beweging richtlijnen geven voor de toekomstige politieke actie. WACHTMEESTER DER W.A. TERAARDEBESTELD. Gisteren is te Utrecht de wachtmeester der W. A., Jac. Janse, slachtoffer van een aanslag in de Kanaalstraat tyden§ een marsch van ban 1 vendel 1 op 6 Juni j.l., onder buitengewoon groote belangstelling teraardebesteld. Reeds een uur voordat de stoet van het W.A.- bankkwartier aan den Catharijnesingel vertrok, schaarden zeer velen zich langs de route. Om één uur vertrok de lange stoet van het W.A.- bankwartier. Op de begraafplaats waren zeer veel belang stellenden. Ir. Mussert woonde de teraardebe stelling bij. Aan de groeve hebben de heeren Zondervan, commandant van de W.A.. v. d. Weide, kring leider. Doorduin, groepsleider en namens de N.S.D.AP. prof. Nieschulz het woord gevoerd WINTERHULP NEDERLAND. De directeur-generaal der stichting Winter hulp Nederland, tevens landelijk leider der stichting Nederlandsche Volksdienst. heeft aan den heer G. W. A. Brouwers in verband met het vervullen van een functie in staatsdienst, eervol ontslag verleend als provinciaal directeur resp. provinciaal leider voor Noord-Brabant. In zijn plaats is in bovengenoemde functies benoemd de heer H. C. van der Bijl. voorheen commandant van de lichte divisie te 's-Her- togenbosch. VOORDRACHT VAN DEN HEER KURT LANGE. De heer Kurt Lange, vicee-president van de Duitsche Bank, heeft Maandagmiddag voor het sociaal-economische genootschap Nederland en Europa in Pulchri-Studio te Den Haag een lezing gehouden over nationaal-socialistische finan- cieele en economische politiek. Vele autoriteiten woonden deze lezing by."Na verwelkoming door prof. van Loon, voorzitter van het genootschap, betoogde de heer Kurt Lange met klem, dat de liberaal-economische politiek voorgoed is bezwe ken. Intusschen werd ln Duitschland naar nieuwe economische vormen gezocht en deze werden ge vonden. In verbluffend korten tijd gelukte het daardoor, om de millioenen werkloozen weer in het arbeidsproces op te nemen. Spr. behandelde voorts de methoden, die werden toegepast om den Duitschen staat te herbouwen en gaf eenige uiteenzettingen over het vierjarenplan en zijn financiering. Thans blykt, dat de gevolgde autar kische politiek de juiste is geweest. Nadat het gëheele economische leven onder autoritaire leiding van den staat was geregeld kon de Engelsche oorlogsverklaring, zooals is gebleken, Duitschland niet, doen wankelen. Het is daardoor mogelijk geworden dat Duitschland voor vijftig procent met belasting-opbrengsten financiert en de schuldenlast slechts een be trekkelijk geringe stijging vertoont. Door den stelselmatigen opbouw van het be drijfsleven, die nog voortdurend wordt voortge zet en door de verwezenlijking van de volksge meenschap met haar tot het hoogste opgevoerde prestaties en voorts door het feit. dat Duitsch land in tegenstelling tot den wereldoorlog thans naast zijn weergalooze productiecapaciteit over het bewapeningspotentieel van bijna geheel Europa beschikt, heeft het een voorsprong op zijn tegenstanders, waardoor het de zekerheid bezit den oorlog niet slechts militair, maar dit maal ook economisch tot een zegevierend einde te brengen. Prof. van Loon dankte spreker ten slotte voor de interessante voordracht. Dit Nummer bevat TWEE Bladen AMERIKAANSCH SCHIP VERNIETIGD. Naar United Press meldt, is het Amerikaan sche vrachtschip Steel Seafarer in de Roode Zee door een vliegtuig tot zinken gebracht. In bevoegde Duitsche kringen verluidt: Na tuurlijk wordt er geschoten in de buurt van Suez en alle schepen die zich in de nabijheid wagen, moeten op dc waarschijnlijkheid rekenen dat zij getroffen worden. De tot dusver ontvan gen berichten duiden aan dat de Steel Seafarer naar Engeland voer. Wij zien niets buitenge woons in het feit, dat het daarbij tot zinken is gebracht, indien dit inderdaad het geval is geweest. De Italianen hebben reeds lang gele den de Roode Zee tot operatiezone verklaard. Aan het einde van den veldtocht in Abessynië heeft Roosevelt bekend gemaakt dat de Roode Zee geen zone van vijandelijkheden meer was. Het ziet er echter naar uit dat hij het sein .alles veilig" te vroeg heeft gegeven. Men ver klaarde in deze kringen nog niet te weten of het schip door een Duitsch of een Italiaansch vliegtuig tot zinken is gebracht, doch beiden vliegen regelmatig over het gebied van Suez om het voor de scheepvaart te blokkeeren. DE AUSTRALISCHE UITGAVEN. Volgens persberichten uit Brisbane heeft de Australische minister-president, Fadden .bekend gemaakt, dat de nieuwe begriDoting recorduit gaven ten bedrage van 1,05 milliard dollar be helst, waarvan alleen voor oorlogsuitgaven 650 millioen dollar (D.NB.). TERAARDEBESTELLING Jhr. Ir. H. LOUDON Onderv buitengewoon groote belangstelling is gistermiddag op Oud Eik en Duinen te Den Haag teraardebesteld het stoffelijk overschot van jhr. jr. H. Loudon, president-commissaris van de N.V. Nederlandsche Maatschappij tot Exploitatie van Petroleumbronnen in Ned.- Indié. In de aula speelden eenige leden van het Residentie-Orkest het Adagio uit het Harfen- kwartet van Beethoven. Aan de groeve heeft een zoon voor het har telijk medeleven en de groote belangstelling be dankt, waarna ds. Ten Kate uit Wassenaar de plechtigheid besloot met het voorlezen van psalm 23 en het bidden van het „Onze Vader". HET RAPEN VAN KASTANJES, EIKELS EN BEUKENOOTJES. De inzameling van kastanjes, eikels en beuke- nootjes, zal dit jaar van rijkswege geregeld wor den en wel onder de auspiciën van de Nederland sche Inkoopcentrale van Akkerbouwproducten (NICA). Men behoeft voor het rapen geen ver gunning te hebben. Dc prijzen, waartegen de NICA-agenten de vruchten zullen overnemen, zullen nog worden vastgesteld. De rapers zijn verplicht de vruchten bij deze agenten in te leveren. ONTSLAG BURGEMEESTER VAN TERNEUZEN. In de Staatscourant is opgenomen een besluit van den rijkscommissaris voor het bezette Neder landsche gebied van 1 September, waarbij aan mr. P. H. W. F. Teilegen ontslag is verleend als burgemeester van Terneuzen. VIJFTIG LAGERE LAND- EN TUINBOUW SCHOLEN? Naar het Hollandsch Landbouwweekblad heeft vernomen, ligt het in de bedoeling van het de partement van landbouw en visscherij, binnen korten tijd over te gaan tot de stichting van 50 lagere land- en tuinbouwscholen. HERTEN VEROORZAAKTEN SCHADE AAN LANDBOUWGEWASSEN. Herten hebben de laatste nachten groote schade aangericht aan de landbouwgewassen op de landgoederen „De Hindekamp" en „De Gin- kel", gelegen op circa 4 K.M. ten Noord-Oosten van Ede. Schade is toegebracht aan de rogge, aardappelen en bieten. De roggeschoven zijn uit elKaar gerukt waarna de gevulde aren zijn opgegeten. Voorts hebben de dieren aardappel velden omgewoeld, waardoor zij in de gelegen heid waren zich te goed te doen aan aard appelen. Verder hebben ook de bietenvelden het moeten ontgelden. De schade wordt geschat op eenige honderden guldens. 0 Op het oogenblik wordt voor het Duitsche Obergericht te 's-Gravenhage een proces ge voerd tegen 22 leidende functionariseen van de illegale C.P.N. (Communistische Party Nederland). Allen z(jn aangeklaagd wegens hoogverraad. Zy hebben o.a, in Februari en Maart van dit jaar aangespoord tot een algemeene staking. Aangezien alle strafbare handelingen zijn gepleegd voor 22 Juni 1941, dus voor het tijdstip, waarop het Duitsche rijk in oorlog is met de sovjet-unie, worden zij niet be schouwd als begunstiging van den vijand en wordt het proces niet gevoerd voor de mili taire rechtbank. PROF. GOEDEWAAGEN SPREEKT TE ENSCHEDÉ. In het rijksmuseum „Twenthe" te Enschedé heeft prof. dr. T. Goedewaagen hedenmiddag een rede gehouden over het onderwerp „Gilden en Gouwen", waarin hy allereerst vaststelde, dat het liberalisme van meening was, dat de staat zich zoo weinig mogeiyk moest in laten met de cultuur van het volk. De nieuwe, volksche sa menleving ziet echter in, dat cultuur en staat verplichtingen tegenover elkaar hebben te ver vullen. De cultuur heeft daarby den plicht, het kenmerkend Nederlandsche aan te geven, en te begrijpen, dat zy een volksgoed is. Om de overheid en het cultuurleven tot elkaar te brengen zal er een tusschen-organisatle ge schapen worden, waarin zy elkaar kunnen ont moeten. Deze cultuurkamer zal in zes gilden ver deeld zyn, het persgilde, het filmgilde, het mu ziekgilde, het theatergilde, het gilde der beel dende kunsten en het letterengilde. De gilden zullen de rechten der cultuurweten schappen handhaven en verstevigen en de vor ming van de Jonge generatie onder haar hoede nemen. De zes gilden vormen de Cultuurkamer, een lichaam met publiekrechtelUke bevoegdheid, waarvan het lidmaatschap vereischt is om cul- tuurarbeid te mogen verrichten. Men wordt, evenais straks in een der bedryfsgroepen van handel, nyverheld en scheepvaart, tot de Cul tuurkamer toegelaten op grond van zyn be kwaamheid in het vak en op grond van zyn be trouwbaarheid ten aanzien der volksgemeen schap. In de gilden vindt men in het algemeen weer drie groepen: le. de groep der scheppenden; 2e. de groep van hen, die het cultuurproduct tot het publiek brengen, zooals kunsthandel, concertwe zen, uitgevers en boekhandel; 3e. de groep der vereenigingen van het publiek, die ten doel heb ben, op leekenwyzc een kunst te beoefenen ol de belangstelling voor een tak der cultuur trachten te versterken, zooals letterlievende vereenigingen en kunstkringen. Deze vereenigingen worden als zoodanig lid van een gilde, De leden der Cultuurkamer zullen straks bin nen die kamer behalve in gilden ook in gouwen worden samengesteld. Er ontstaan dus geweste- lyke kringen, onder leiding van een door den president der kamer te benoemen cultuurleider. Prof. Goedewaagen besprak ten slotte het cul- tureele belang van het Oosten des lands, dat een brug vormt naar het Duitsche Ryk, waarvan do cultuur zoo nauw aan de Nederlandsche ver want is. POSTZEGELS BUITEN GEBRUIK GESTELD. Met ingang van 1 Januari a.s. worden buiten gebruik gesteld en derhalve voor frankeering ongeldig de in 1936 uitgegeven zomer- en kin derpostzegels (frankeerwaarde 1%, 5, 6, en 12la cent) VERSPREIDE BERICHTEN. Tengevolge van de annexatie is de bevol king van Rotterdam belangrijk uitgebreid. Zij telt thans 316.357 mannen en 320.286 vrouwen, of in totaal 636.643 inwoners. - In het diaconessenhuis te Groningen is op 67-jarigen leeftyd overleden de heer N. J. Mei huizen, in leven directeur van de aardappelmeel fabriek Duintjes, Wilkens, Meihuizen en Co. N.V. te Veendam. Bij besluit van den secretaris-generaal van het departement van justitie is A. J. M. van Dyk, inspecteür van politie 2e^klasse te Eind hoven, belast met de waarneming van het ambt van commissaris van politie te Nymegen. By besluit van den secretaris-generaal van het departement van binnenlandsche zaken is P. N. Dekkers, opnieuw tot burgemeester der gemeente Waspik benoemd en is J. J. G. vor der Hake, opnieuw benoemd tot burgemeester der gemeenten Loenersloot en Ruwiel. van hedenavond tot morgenochtend De maan komt heden op te 22.13 uur en gaat morgenmiddag te 13.01 uur onder.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1