V Twee jaar oorlog 82 ste Jaargang DINSDAG 2 SEPTEMBER 194! No. 24980 Verduisteren Initiatief geheel in Duitsche handen Eindstrijd tot de overwinning Na 2 jaar oorlog Bommen op Teheran VRIJWILI N EGIOEN D De strijd in het Oosten Verliezen der Britsche luchtmacht Verspreide berichten 20.27 uur 6.53 uur EERSTE BLAD Feiten van den dag LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J.W.Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst. Lelden Pl.verv.: K. Been, Lelden PRIJS DER ADVERTENTIES 32 ets. per re^el voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum 5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. - Incassokosten volgens postrecl:t. .Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend bij vooruitbetaling, alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven wordt 10 ets. berekend. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie eri Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zjjn: per 3 maandenƒ2.47 per weekƒ0.19 Franco per post ƒ2.47 per 3 maanden 4- portokosten (voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd Zooals te verwachten was, wordt in Duitschland, in uitvoerige artikelen gewe zen op het feit, dat morgen voor 2 jaar het huidige conflict een aanvang nam, na dat op 1 Sept. de actie tegen Polen was ingezet. Gewezen wordt op het meer dan schitterend verloop van den strijd, die door den oorlog tegen de sovjets is uitgegroeid tot een vernieuwingsveldtocht voor Europa. Gewezen wordt op het officieele commu niqué over de ontmoeting tusschen den Fuehrer en den Duce, dat deze oorlog voor de asmogendheden een strijd is, dien zij terwille van haar eigen toekomst en ter- wille van de toekomst van Europa tot aan de overwinning zullen voortzetten. Wij be schouwen dezen oorlog, zoo werd verklaard als een heiligen strijd van het standpunt der geschiedenis van ons volk en van het standpunt der taak, welke aan Europa is opgelegd, een oorlog, welke niet kan eindi gen met onbeduidende compromissen, doch een oorlog, die tot het einde en, naar wij weten, tot het zegevierende einde, zal wor den uitgestreden. De politieke situatie wordt gekenmerkt door de militaire nederlagen van de Britsch-bolsjewistische coalitie. Manoeuvres om verlichting teweeg te brengen zooals de ontmoeting ChurchillRoosevelt of de conferentie van Moskou, vermogen even weinig te bedriegen als de brutale en zin- looze overweldiging van Iran de aandacht vermag af te leiden van de militaire ne derlagen van Engeland. Het zenuwachtige geschreeuw uit Londen, Moskou en Wash ington en het daar al te duidelijk vertoon de vertrouwen, vermogen de angst voor het komende einde niet te verdoezelen. Europa is vastbesloten om onder leiding van de as de overwinning te behalen op die mach ten, die het willen hinderen in de ontwik keling van zijn krachten. De as en haar bondgenooten zullen niet rusten vooraleer de overwinning definitief is behaald, en Europa, vrij van alle gevaren, zijn sociaal, economisch en volksch leven naar eigen wetten kan inrichten. Onder het opschrift: „Twee jaren oor log" schrijft de „Militarische Korrespon- denz aus Deutschland" o.a. het volgende: Op 3 September 1939 verklaarde Enge land den oorlog aan het Duitsche rijk. Duitschland had door zijn grootmoedige voorstellen aan den Poolschen staat en door de laatste waarschuwingen aan het adres van Frankrijk en Groot-Brittann* alle pogingen in het werk gesteld, den oorlog te vermijden. Engeland was echter van meening dat een oorlog tegen Duitsch land onvermijdelijk was. Men mag aanne men, dat deze opvatting geen stemming was van het oogenblik, maar dat Groot- Brittannië zich een beeld gevormd had, hoe de oorlog tegen Duitschland gevoerd moest worden. In ieder geval nam Enge land met zijn oorlogs-verklaring in de oogen van de wereld de verplichting tot het militaire initiatief op zich. Sinds den derden September 1939 verwacht de we reld van de Britsche oorlogsyloot beslis sende operaties. Wanneer men thans een terugblik werpt op de beide afgeloopen oorlogsjaren, moet men tot zijn verrassing steeds weer consta- teeren, dat dit Britsche initiatief ofwel niet aanwezig was, ofwel in het begin mislukte, ofwel door een preventieven Duitschen aanval in de kiem gesmoord werd. Hoe plannen voor Britsche initiatieven van Duitsche zijde tijdig voorkomen werden, treedt bijzonder duidelijk aan het licht bij de landing van Duitsche troepen in Noor wegen en bij den Duitschen opmarsch naar den Balkan. In beide gevallen zag het er naar uit, alsof Engeland het initiatief tot handelen in handen had genomen. De Britsche troe pen hadden zich bij deze gelegenheid reeds in beweging gezet, de operaties waren al begonnen. Daar deed Duitschland een te genzet. zoo verrassend en zoo doeltreffend dat uit het Britsche aanvalsvoornemen een verdediging en daarmede een overwinning voor Duitschland ontstond. In de twee ge vallen. waarin Engeland reeds tot den sprong klaar stond, om Noord- en Zuid- Europa te bezetten en door een nieuwe be dreiging in de flank aan den oorlog een besüssenden keer te geven, zijn deze Brit sche ondernemingen met een volledigen aftocht uit Europa geëindigd. Het is daar bij van groote beteekenis, dat in beide ge vallen, dus voor de Noorsche kust en in de Grieksche wateren, de aardrijkskundige situatie zeer in 't voordeel van een Britsch initiatief was, want in beide gevallen was het oorlogsterren voor belangrijke deelen der Britsche vloot gemakkelijk te bereiken, zoodat men. vooral bij de operaties om Kreta, zou hebben moeten verwachten, dat Groot-Brittannië dank zij zijn supe rieure vloot althans op deze oorlogstoo- neelen de wet van handelend optreden van zijn kant zou bepalen. HET INITIATIEF AAN DUITSCHLAND. In den veldtocht tegen Polen heeft het Britsche leger zijn beloften, gegeven in de Britsche oorlogsverklaring van 1939, even min kunnen nakomen als thans in den oorlog tegen de Sovjets. De Britsche weer macht heeft in de twee jaar van den oor log slechts tweemaal actief aan de Euro- peesche krijgsverrichtingen kunnen deel nemen, doch beide malen is het haar niet beschoren geweest, de operaties op grond van eigen besluiten en handelingen wer kelijk te influenceeren. In den veldtocht tegen Frankrijk bestond de bijdrage van Engeland slechts in een korte verdediging, welke eindigde met de vlucht uit Duinker ken en het verlies van alle zware wapens. In den oorlog op den Balkan bestond de Britsche militaire prestatie wederom slechts uit een aftocht, welke ook toen werd tot een vlucht en een inscheping in paniek op de reddende schepen. Zoo was de actie steeds aan Duitsche zijde. Een enkele maal, hoewel reeds niet meer op Europeeschen maar op Afrikaan- schen bodem, scheen de Britsche leid ing den Europeeschen oorlog van het gebied der Middellandsche zee uit in andere ba nen te willen brengen en volgens eigen plannen te willen voeren. Doch dit Britsche offensief werd dank zij het succesrijke op treden van generaal Rommel voor Enge land tot een mislukte onderneming. Zoo vaak de Engelschen de poging on dernamen de wet van handelen aan zich te trekken, in Noorwegen, op den Balkan en in Cyrenaica, alsook onlangs door het z.g. ontlastings-offensief aan het Kanaal, is telkens als een bliksemslag de Duitsche tegenzet geplaatst. Telkens voorkwam de Duitsche leiding de Britsche plannen, ofwel zij deed de uitwerking daarvan door een tij dig ondernomen eigen offensief of door een waakzame verdediging in het tegendeel ver- keeren. Zoo heeft de Duitsche weermacht gesteund door een eensgezind front in het vaderland, in de twee afgeloopen oorlogs jaren Europa volkomen weten te bevrijden en de actie steeds aan zich weten te hou den. Duitschland heeft zijn tegenstanders den een na den ander verslagen en die vrijheid van handelen werd de Duitsche leiding vooral mogelij k gemaakt, doordat het Duitsche rijk en zijn weermacht van veldtocht tot veldtocht, van overwinning tot overwinning steeds sterker werden. DUITSCHLAND STEEDS STERKER. Terwijl de wereldoorlog alle kenmerken droeg van een wederzijdschen afmattings oorlog, is deze oorlog een strijd van succes en opbouw, in welks verloop de eene partij, n.l. het Duitsche rijk, door zijn overwinnin gen voortdurend wint aan macht en vrij heid van handelen. Het Duitsche rijk, dat aan het begin van den oorlog aan alle fronten bedreigd en sinds het dictaat van Versailles van rijke gebiedsdeelen beroofd was. staat thans met een nooit vermoeide kracht aan prestatie vermogen, verbonden met de Europeesche staten, in den strijd tegen den erfvijand van alle beschaving tegen het bolsjewisme. Zonder dat ooit een vijandelijke soldaat Duitschland betreden heeft, heeft het Duit sche rijk Dantzig, West-Pruisen, den Warthegouw, Oost-Opper-Silezië, Elzas en Duitsch Lotharingen heroverd of onder zijn bestuur geplaatst. Behalve landen als Zwit serland. Portugal, Zweden en Turkije, die volharden in een correcte neutraliteit, ne men alle Europeesche landen ofwel als mi litaire bondgenooten, ofwel door het sturen van vrij willigers, aan het groot Europeesche conflict met het bolsjewisme deel. Italianen, Finnen, Roemenen. Slowaken en Hongaren, alsmede vrijwilligers uit Spanje. Kroatië, Nederland en België staan in wapenbroederschap met de Duitsche weermacht. Van de kusten van Noorwegen tot de Pyreneeën echter bezit dit Duitsch land, dat voor en met Europa tegen de Sovjet-unie strijdt, alle steunpunten in den oorlog tegen het land. dat twee jaar geleden dezen oorlog ontketend heeft: een oorlog, die thans aan de Engelsdhe leiding geen en kele kans meer biedt, om invloed uit te oefenen op de nieuwe ordening van Europa door een militair optreden op Europeesch grondgebied. DE OORLOG TER ZEE. In een tweede beschouwing over „twee jaren oorlog" schrijft dezelfde instantie nog het volgende: Uit de ontwikkeling van den oorlog ter zee treden voor den niet vooringenomen waarnemer de volgende feiten in deze twee jaren van oorlog aan het licht: 1. De Duitsche marine is op alle zeeën opgetreden tegen een numeriek aanzien lijk superieuren vijand en heeft deson danks de wet van handelen aan zich ge houden en tot den dag van heden be waard. 2. De kusten van Europa zijn voor het grootste en belangrijkste deel in Duitsche handep. 3. De cijfers der vernietiging van ton nage zijn in het tweede oorlogsjaar tot een voor Groot-Brittannië levensgevaarlijk peil gestegen. 4. Ook de volledige hulp van de Veree- nigde Staten vermag de Britsche scheeps- verliezen niet meer te vervangen. Heden eindigt het tweede en morgen begint het derde en, naar wij hopen, laatste oorlogsjaar. Een terugblik past op dit moment en men schrijft ons in dit verband: Er was veel aan de oorlogsverklaringen die op den derden September 1939 door Engeland en Frankrijk te Berlijn overhan digd werden, voorafgegaan. De korte inhoud dier voorafgaande ge schiedenis was: Versailles, en deze eene naam verklaart tevens alles. Eenerzijds stonden de erfgenamen van de makers van dit schanddictaat, dat den oorlog na dezen dusgenaamden „vrede" onafgebroken voort zette en het Duitsche volk met zijn bond genooten in een staat van altijd durende onderworpenheid, ja slavernij, zou willen houden. Anderzijds de verjongde volken van het midden, het nationaal-socialistische Duitschland en het fascistische Italië, dat bitter teleurgesteld na Versailles onder den imperialistischn druk van Londen den weg tot Berlijn gevonden had, vastbesloten deze boeien te verbreken en vrijheid en leven voor zich en hun toekomst te veroveren. De aanleiding tot den oorlog was Dantzig. Wat een onding had Versailles daar in het Oosten geschapen, een van het rijk ge scheiden Oost Pruisen, een oer-Duitsche stad als Dantzig, door een hoogen commis saris van den Volkenbond geregeerd en in wezen aan de Polen uitgeleverd, een in twee stukken ut elkaar gescheurd Silezisch industriegebied, en millioenen Duitschers onder Poolsche heerschappij en Oost Euro peesch cultuurpeil weggedrukt. Een kind kon begrijpen, dat dat alleen goed kon blijven gaan, zoolang het rijk machteloos ter aarde lag, maar dat, zoodra men ook maar weer een veer van den mond zou kunnen blazen, Duitschers van het rijk, de Oost-Pruisen en de Dantzigers elkander de hand zouden reiken en samenleving zou de zoeken. Met welk een geduld heeft de Duitsche Fuehrer daartegenover elke mogelijkheid tot een vergelijk steeds opnieuw naar voren gebracht. Hierbij ging de Fuehrer zeer ver, men denke aan de 16 punten van zijn laat ste voorstel aan Polen. In Duitschland kreeg menig vaderlander een koude rilling bij de gedachte, dat de "Poolsche kwestie op een voor Duitschland zoo magere basis de finitief zou moeten worden opgelost. Men weet het: de Polen lieten zich door Engeland tot het uiterste drijven. Van Po len bleef binnen drie weken tijds niets over. Sindsdien is Duitschland van zege tot zege voortgesneld en heeft daarbij tevens nog tijd en gelegenheid gevonden om in gansch Europa met volledige liquidatie van Versailles de nieuw-ordening, de nieuw- opbouw van een betere samenleving der volken ter hand te nemen, zij het ook dat voorshands de oorlogsnoodzakelijkheid in menig opzicht de volle doorvoering nog tegenhouden. Bij het einde van het tweede oorlogsjaar denkt uiteraard ook ieder aan de Sovjet- Unie. Op 23 Augustus aan den voor avond van den oorlog kwam het non agressiepact tusschen Moskou en Berlijn tot stand. Het was het antwoord op de Engel- sche politiek van garantie aan Polen die Moskou mishaagde. Had Londen de garan tie aan Polen eerlijk bedoeld, dan had het op 17 September aan de Sovjets den oorlog moeten verklaren toen deze Polen binnen vielen. Het deed het niet. En evenmin toen Finland door de Sovjets werd aangevallen. Hieruit bleek tevens de ware aard van de Sovjet-politiek. Toen zij den buit binnen hadden van het non-agressiepact en Lon den en New York toonden, dat zij de Rus sische agressie wel aangenaam vonden, mits slechts Duitschland er zwakker van werd, gingen de Sovjets te Londen en New York op verderen buit uit en verkochten het non-agresiepact aan den vijand. Voordat de verrader zijn loon kon trachten te incas- seeren, werd hem het masker afgerukt en wierp het Duitsche leger de enorme wapen massa. die door de Sovjets in het geheim aan hun grenzen bleek opgehoopt te zijn. aan den kant der wegen in machteloosheid terneer. Voor het derde oorlogsjaar is de groote vijand Engeland. Dit heeft reeds menig volk aan zijn eigen kapitalistische doeleinden opgeofferd, men ga maar na de volken hieraan opgeofferd. De kleine volken wer den niet beschermd, zelfs niet geholpen. Zij hadden slechts Engelands belangen te dienen en werden koud en cynisch daar aan opgeofferd. Alleen het egoisme regeert te Londen, een egoisme. dat liever den cul- tuurdood van de Baltische staten, van Finland en van gansch het vasteland be vordert, dan iets van eigen imperalisme en wereldheerschappij ten gunste van andere volkeren te willen opgeven. Geen plaats onder de zon voor een ander dan Engeland was het leidend motief der Engelsche we reldpolitiek reeds eeuwen. Het was het ook nu. Wij gaan het derde oorlogsjaar binnen, naar wij hopen het laatste van dezen oor log. Daarin staat de groote beslissing voor de deur, of de toekomstige generaties nog langer onder den dwang van het plutocra tisch imperialisme der Angelsaksen zullen blijven, dan wel of oprechte, elkanders be langen dienende volksche samenwerking de goederen der aarde voor allen toegankelijk zal maken. Dezer dagen brachten de couranten het ontstellende bericht dat de sovjets (hoewel de vijandelijkheden in Iran gestaakt zijn) voortgaan met het bombardeeren, o.a. van de hoofdstad Teheran. Ziehier de mentaliteit der sovjets zie hier een voorproefje van wat de bevolking van Iran te wachten staat als straks cfe volgelingen van Stalin de macht geheel in handen zullen hebben. De bommen op Teheran zijn een aanma ning voor hen, die nog steeds niet schij nen te beseffen, waarom Adolf Hitler Europa bewaard heeft, toen hij zijn legers opdracht gaf de sovjet-unie binnente ruk ken en het bolsjewisme te vernietigen. Dezelfde bommen, die op Teheran ge worpen worden, zouden zonder het tijdig ingrijpen van de Duitsche weermacht en met haar verbonden legers, nu op onze eigen steden neerhagelen! De bommen op Teheran zijn even zooveel bewijzen dat de duizenden Nederlanders, die zich melden voor ons legioen en die intusschen reeds naar het Oosten vertrok ken zijn, een plicht gaan vervullen, die ver vuld móét worden, in het belang van ons eigen land en volk. Ons eigen land, ons eigen volk verwacht van u, dat u weet dat ook uw plaats is in de gelederen van het Vrijwilligerslegioen Nederland. Koninginnegracht 22, 's-Gravenhage. De Britsche scheepsverliezen hebben zich reeds zoo sterk doen gelden, dat de Atlan tische Oceaan leeger geworden is en dien tengevolge de cijfers der vernietiging van tonnage de laatste weken iets minder ge worden zijn dan tevoren. In Engeland wijt men dezen achteruitgang aan de nieuwe Engelsche konvooi-tactiek, maar deze be wering houdt geen stand, want nog en kele dagen geleden rapporteerde het Duit sche opperbevel de bijna volkomen vernie tiging van een krachtig beschermd kon vooi, hetwelk de nieuwe tactiek niet voor den ondergang had kunnen behoeden. Na twee jaren van oorlog ter zee tegen Engeland kan men constateerende nu merieke superioriteit van de Engelsche vloot heeft niet de door Groot-Brittannië verwachte en aangekondigde uitwerking gehad. De Duitsche marine schrijft onder alle omstandigheden de wet van handelen voor, terwijl de Engelsche vloot gedwongen wordt, zich te versnipperen, voortdurende verliezen te accepteeren, zonder den Duit schen handelsoorlog te kunnen tegengaan. De Duitsche marine overwint eiken nieu wen afweer door nieuwe superieure tactiek en verhindert in samenwerking met het luchtwapen door een onophoudelijk suc cesrijk optreden, dat de veldtocht in het Oosten tot een werkelijke rustperiode voor Engeland kan worden. De Duitsche luchtmacht blijft, naar uit D.N.B.-berichten blijkt, in het Oosten zeer actief achter de sovjet-linies en brengt daar zware slagen toe. Ten N. van Now- gorod is de positie der sovjets moeilijk geworden. In den middensector zijn sov jet-aanvallen met pantserwagens onder bloedige verliezen en groote schade (25 wagens werden vernietigd, w.o. van 52 ton) afgeslagen. Ook nieuwe pogingen der sovjets de Dnjepr over te steken, misluk ten. Vele sovjet-vliegtuigen werden neer geschoten. In de Oostzee werden opnieuw eenige sovjetschepen (6 in getal) tot zin ken gebracht, in de Zwarte Zee een on derzeeër. De Führer en opperste bevelhebber van de weermacht heeft gisteren den comman dant van de Spaansche divisie vrijwilli gers. generaal Munoz Grando, ontvangen, die den Führer kwam melden, dat zijn di visie voor den strijd gereed staat, bezield met den onwrikbaren wil om van den oud sten officier tot den jongsten soldaat deel te nemen aan de vernietiging van den wereld vijand. De „Tevere" geeft een opsomming van de door de Britsche luchtmacht geleden verliezen. In Augustus werden 486 Britsche vlieg tuigen neergeschoten en wel 20 in het ge bied der Middellandsche Zee, 45 in Afrika en 421 aan de Duitsche fronten. In de eerste acht maanden van dit jaar heeft de Engelsche luchtmacht 2828 toe stellen verloren. (D.N.B.). DE ENGELSCHEN LATEN GENERAAL DENTZ VRIJ. Naar officieel te Vichy wordt medegedeeld zullen de gewezen Fransche hooge commis saris van Syrië, generaal Dentz, de Fran- sche generaal Jannequin en de andere Fransche officieren, die nog te Jeruzalem in Engelsche hechtenis vertoeven, heden wor den vrijgelaten en naar Frankrijk mogen terugkeeren. Uitgezonderd zijn twee gene raals, die nog niet worden vrijgelaten, daar twee Engelsche officieren nog niet uit Fran sche gevangenschap ln Syrië zijn terugge keerd. Zij konden niet terugkeeren. daar ze onderweg ziek werden en niet vervoerd mochten worden. (DNB). PROCLAMATIE VAN NEDITSJ. Neditsj, de Servische premier, heeft voor de radio een proclamatie voorgelezen, waar in het werkprogram voor de naaste toekomst de vorming van een gewapende macht, en de invoering van den vrijwilligen arbeids dienst, werden bekend gemaakt. Neditsj deelde voorts mee, dat de Servische staat het recht tot het voeren van het nationale wapen en de vlag heeft behouden. (DNB). UIT IRAN. Uit Simla verneemt het DNB indirect, dat tot de voorwaarden, die de Engelschen aan Iran hebben gesteld, ook de eisch behoort, dat faciliteiten worden verleend voor het transito van Britsch oorlogsmaterieel naar de Sovjetunie. Een bepaald gebied zou bezet blijven, bestaande uit drie zones. De eerste is het petroleumgebied in het Zuid-Westen van Iran, de tweede het eindpunt van den Trans-Iraanschen spoorweg bij de Kaspische Zee, dat onder Sovjetcontrole zou komen te staan. De derde zone is Tabris aan den spoorweg tusschen Teheran naar den Russi- schen Kaukasus. De sovjettroepen zullen volgens dit bericht ook een punt op den weg van Tabris naar de Turksche grens bezetten om toezicht te oefenen op den belangrijken verkeersweg tusschen Iran en Turkije. Een der belangrijkste oogmerken is het waarbor gen van het gebruik der Iraansche spoor wegen door Engelsche en Sovjettroepen. DE TOESTAND VAN LAVAL EN DÉAT BEVREDIGEND. Volgens het gisteravond uitgegeven bulle tin is de toestand van Laval bevredigend. Marcel Déat is reeds in het stadium der ge nezing getreden, zoodat over zijn toestand in het vervolg geen bulletin meer zal worden uitgegeven (DNB). van hedenavond tot morgenochtend De maan komt heden op te 18.38 uur en gaat vannacht te 4.12 uur onder. .J Dit Nummei bevat TWEE Bladen Binnenland De eerste uitvoeringsbeschikking inzake de inkomstenbelasting 1941. (2e Blad) Buitenland Na 2 jaar oorlog. (Ie Blad) ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN* EERSTE BLAD.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1