De inval in Iran
82ste Jaargang
DONDERDAG 28 AUGUSTUS 1941
No. 24976
r
Verduisteren:
Duitschland strijdt voor Europa
Duitsch Weermachtsbericht
V
Duitsche artillerie vuurt
over den Dnjepr
HoeSerislaw ingenomen
werd
Megerle over Engelands
valsche politiek
Verspreide berichten
Amerika was op de
hoogte
20.39 uur
6.45 uur
^2j
Officieel Italiaansch
bezoek aan Nederland
„Laten we elkaar de
waarheid blijven
zeggen."
EERSTE BLAD
Feiten van den day
LEIDSCH
Directeur: J.W.Henny
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst, Lelden
Pl.verv.: K. Been, Lelden
PRIJS DER ADVERTENTIES
32 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum
5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets - Incassokosten vorens postrecl t.
„Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend bij vooruitbetaling,
alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven
wordt 10 ets. berekend.
Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein
Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zfjn:
per 3 maanden2.47
per weekƒ0.19
Franco per post ƒ2.47 per 3 maanden portokosten
(voor binnenland 0.80 per 3 mnd
Het opperbevel van de Dult-
sche weermacht deelde gisteren
mee:
Zooals reeds in een extra-be
richt bekend werd gemaakt heb
ben formaties van het pantser-
leger van kolonel-generaal Von
Kleist op 25 Augustus na hevi-
gen strijd, het bruggehoofd van
Dnjepropetrowsk en de stad
zelf in een stormaanval ingeno
men. Ook in de- nabijheid van
de Dnjeprmonding en ten Zui
den van Kief werden de laatste
nog op den Westelijken Dnjepr -
oever weerstand biedende strijd
krachten van den vijand, ge
deeltelijk in gevechten van man
tegen man, overweldigd.
Ten Oosten van Welikije-Loeki
werd het gros van het 22ste Sov-
jetleger in hardnekkige gevech
ten welke verscheidene dageiv
duurden ingesloten en vernie
tigd. De stad Welikije-Loeki is
na heeten strijd genomen.
Meer dan 30.000 gevangenen
en 400 stukken geschut, vielen
in onze handen. De ongewoon
bloedige verliezen van den vij
and bedroegen ruim 40.000 doo-
den.
Tusschen het Hmenmeer en
de Finsche Golf, alsmede voor
Reval en aan het Finsche front
blijven de operaties zich met
succes ontwikkelen.
De luchtmacht heeft zware
slagen toegebracht aan troepen
concentraties ten Oosten van
Kief en het spoorwegnet ten
Westen van Moskou en in het
gebied om Petersburg voor ge-
ruimen tijd vernield. In de Fin
sche Golf hebben afdeelingen
gevechtsvliegers vier Sovjet
transportschepen met een tota
len inhoud van 9000 ton tot
zinken gebracht, vier andere
transportschepen ernstig be
schadigd en bomtreffers ge
plaatst op een torpedobootjager
en een flottieljeleider. Ten Oos
ten van het Visschersschier-
eiland zijn verder twee jagers
zwaar beschadigd.
In den strijd tegen Engeland
heeft de luchtmacht in den af-
geloopen nacht havenwerken
aan de Oostkust van Engeland
en vliegvelden op het eiland ge
bombardeerd. Bij aanvalspogin-
gen op de Duitsche Bocht en de
Kanaalkust heeft de Britsche
luchtmacht gisteren overdag 23
vliegtuigen verloren, van welke
er 11 werden neergeschoten in
luchtgevechten, vier door pa
trouillevaartuigen. drie door af
weergeschut, drie door mijnen
vegers en twee door marine-
artillerie.
Bij een aanval van Duitsche
gevechtsvliegtuigen op de vloot-
basis Alexandrie in den nacht
van 25 op 26 Augustus hebben
bomtreffers groote verwoestin
gen aangericht in de haven en
op de spoorwegemplacementen.
Britsche vliegtuigen hebben in
den afgeloopen nacht op eenige
plaatsen in West- en Zuid-West
Duitschland en o.a. op woonwij
ken te Keulen brisant- en
brandbommen laten vallen. Door
afweergeschut werden twee
der aanvallende bommenwerpers
neergeschoten.
i
Het bericht over de successen der pant
sertroepen van kolonel-generaal Von Kleist,
de inneming van de stad en het brugge
hoofd van Dnjpropetrowsk, aldus een door
het D.N.B. ontvangen aanvulling op het
weermachtsbericht, is daarom zoo van be-
teekenis, omdat daarmede nu het geheeie
industrie-gebied van den Dnjepr van Niko
pol via Zaporozje tot aan Dnjprodzerzjinsk
in Duitsche handen gevallen is. Dit ge
bied neemt in de industrieele productie van
de Sovjetunie een bijzondere plaats in. Dit
is reeds op te maken uit de omstandig
heid dat Dnjepropetrowsk een belangrijk
spoorwegknooppunt is van de Oekraine
met verbindingen naar het ijzerertsgebied
van Kriwoj-rog, naai- de havens aan de
Zwarte Zee Nikolajef en Cherson. en naar
het Oostelijk gelegen Donets-kolenbekken,
alsmede naar de belangrijke industriestad
Charkow in het Noorden, Een belangrijke
spoorbrug over den Dnjepr en verscheidene
spoonvegwerkplaatsen onderstrepen deze
beteekenis. Deze gunstige verkeerspositie,
die van nog meer waarde wordt door de
verbinding naar de Zwarte Zee via den
Dnjepr zelf, was ook de voorwaarde voor de
ontwikkeling van de stad. die met de reeds
genoemde plaatsen samen een belangrijke
streek vormt voor de ijzerindustrie van de
zg. Dnjepr-combinatie. Het verlies van
deze dertig ijzergieterijen en machinefa
brieken is voor de Sovjet-oorlogvoering
van even groot gewicht als de verliezen
aan belangrijke bedrijven der wapenindus
trie, waaronder vooral genoemd moeten
worden de bedrijven voor het vervaardi
gen van munitie en geschut. In den sector
van den Dnjepr tusschen Dnjpropetrowsk
en Zaporozje bevindt zich echter ook de
electrische centrale Dnjeproges in Kitsjas,
die met een capaciteit van 550.000 kilowatt
een reus der electriciteitsproductie ge
noemd mag worden en bovendien met het
Donets-bekken door een leiding over land
van 270 kilometer lengte verbonden is. De
groote steden aan den benedenloop van den
Dnjepr zijn moderne industrieplaatsen, die
door Moskou bevoorrecht worden en met
de industrieterreinen geweldige oppervlak
ten beslaan.
Het bezetten van dit industriegebied
door Duitsche troepen moet van zelf ook
een storing in de productie in het Donets
bekken en in het gebied van Charkow ten
gevolge hebben, nog afgezien daarvan, dat
beide gebieden thans zijn afgesneden van
de groote havens der Oekraine aan de
Zwarte Zee. Militair gezien beteekent het
bezit van de Dnjepr-bocht tusschen
Dnjpropetrowsk en Zaporozje de thans
het verst naar het Oosten gedreven wig
van de Duitsche weermacht, welke een
rechtstreeksche bedreiging vormt voor het
industriegebied in het Donets-bekken en
bij Charkow, en welke het mogelijk maakt
de verbinding over land met de Krim af
te snijden. Deze positie van de Duitsche
weermacht in het Zuiden van de Europee-
sche Sovjetunie, met de hachelijke positie
van Petersburg maakt de zenuwachtigheid
der heeren van het Kremlin begrijpelijk.
Het oprukken van de Duitsche troepen
tot de spoorlijn Petersburg—Moskou, die
bovendien voortdurend door de Duitsche
luchtmacht, wordt gebombardeerd, betee
kent voor de sovjets de onderbreking van
ee niet alleen strategisch, maar ook eco
nomisch uiterst belangrijke spoorverbin
ding. Deze lijn, door de sovjets .October-
spoorlijn" genoemd, verbindt de hoofdstad
van het oude tsarenrijk bijna volgens een
rechte lijn via Kalinin (voorheen Twer),
WysjniJ-Wolotsjek en Tsoedowo met de
hoofdstad der sovjet-unie. Er zijn zijtakken
naar andere spoorverbindingen in het
Noordwesten der Unie.
De economische beteekenis berust vooral
op de voorziening van het geheeie noord
westen met steenkool, graan, ijzer-, staal-
en pletterijproducten uit de Oekraine en
het Zuidelijke centrum der unie, met olie
uit Bakoe, bouwmaterialen enz. Ook het
gebied van Kola en Karelie is aangewezen
op aanvoer langs dezen spoorweg.
Van Petersburg worden vooral hout, apa-
tit en nephelin van het schiereiland Kola
en wel apatit voor de vervaardiging van
meststoffen, nephelin als grondstof bij de
aluminiumfabricage naar aftdere deelen
van de sovjet-unie vervoerd.
De opmarsch naar deze lijn beteekent
dus voor Petersburg met zijn werven, be
wapeningsindustrie, machinefabrieken en
electrische nijverheid staking van den aan
voer van grondstoffen en anderzijds voor
de industrieën in andere gebieden, die van
Petersburg afhankelijk zijn, een ernstige
storing in den aanvoer van eindfabrikaten.
Naar het D.N.B. verneemt, heeft de Duit
sche artillerie Dinsdag met goed gevolg
Sovjetstellingen aan den Oostelijken oever
van den beneden-Dnjepr beschoten. Een
pantsertrein en een stuk treingeschut wer
den door treffers vernietigd. Een reeks
Duitsche granaten trof een munitie-trein,
die met een geweldige ontploffing in de
lucht vloog. Stukken der wagons, brokken
rails en dwarsliggers werden honderden
meters weggeslingerd. De rest van den
trein brandde onder voortdurende ontplof
fingen geheel uit. Den geheelen dag bleef
een dichte rookwolk over het terrein han
gen. De Sovjet-infanterie leed uiterst zware
verliezen door het Duitsche geschutvuur.
Talrijke afdeelingen werden verstrooid en
vernietigd.
Op 26 Augustus trachtten de bolsjewisten
aan den benedenloop van den Dnjepr met
steun van kanonneerbooten in den strijd
in te grijpen en de Duitsche stellingen te
beschieten. Bij deze poging werden 15
Sovjetkanonneerbooten door het vuur van
artillerie, mitrailleurs en infanterie tot zin
ken gebracht.
De Sovjets verloren Dinsdag alleen in
luchtgevechten in totaal 98 vliegtuigen.
Dinsdag hebben enkele Sovjet-vliegtuigen
die met spoed ontboden waren tot ontlas
ting van de vluchtende bolsjewistische for
maties, naar het D.N.B. verneemt, gepro
beerd Duitsche stellingen bij een brug over
den Dnjepr aan te vallen. Hongaarsche ja
gers. die tezamen met de Duitsche lucht
macht dit gebied bewaakten, wikkelden de
bolsjewistische vliegers terstond in een
hevig luchtgevecht en schoten in korten
tijd vijf der aanvallers neer. De overige
Sovjet-vliegtuigen keerden daarop terug en
onttrokken zich verder aan den strijd. De
Hongaarsche jagers hadden geen verliezen.
Het D.N.B. meldt:
Tijdens de gevechten om Dnjepropetrowsk
heeft een Duitsch regiment infanterie in
hardnekkigen strijd de door de Sovjets
nog verdedigde stad Berislaw aan de mon
ding van den Dnjepr ingenomen. De Duit
sche infanteristen drongen door de dichte
mijn versperringen zonder steun van pant
serwagens of geschut de plaats binnen. In
gevechten van huis tot huis en van man
tegen man braken de Duitsche soldaten het
hier en daar uiterst taaie verzet van de
bolsjewisten. Met handgranaten, machine
pistolen en bajonetten moest huis voor
huis en straat voor straat veroverd en ge
zuiverd worden. Hierbij trad weer de supe
rioriteit in de opleiding en de strijdvaar
digheid van den Duitschen soldaat alsmede
zijn ontembare aanvalsgeest aan het licht.
Tijdens dit gevecht vernietigde het regi
ment Duitsche infanterie vijf bataljons,
die door pioniers en artillerie versterkt
waren. 1500 Sovjet-soldaten werden gevan
gen genomen.' Bovendien bedekten ontel
bare gevallen- bolsjewisten de straten der
stad.
Als een voorbeeld voor de valsche politiek
van Engeland kenmerkt de diplomatieke
medewerker van de Berliner Borsenzeitung,
dr. Karl Megerle, het optreden van Engeland
bij de inlijving van de Baltlsche staten door
de sovjet-Unie. Terwijl Engeland het recht
van alle staten om over hun eigen lot te
beschikken verkondigt, heeft het toch in een
geheime afspraak als aanvulling op een
verdrag van bondgenootschap met de sovjet
Unie, de inlijving der Baltische staten er
kend, alsook het eigendomsrecht der sovjet-
Unie op de Baltische schepen die in Britsche
havens liggen. Als tegenprestatie zouden
deze schepen voor verder gebruik aan de
Engelschen gelaten worden.
Voorts heeft de Britsche regeering gevolg
gegeven aan den wensch van de sovjets tot
de beschikbaarstelling van de Baltische
schepen die in Iersche havens liggen. De
sovjetregeering heeft deze toestemming ver
kregen door te beloven, ook deze schepen
aan de Engelschen voor den duur van den
oorlog te vercharteren. Uiteraard, zoo sluit
Megerle, zal het den Engelschen uiterst on
aangenaam zijn, dat deze politiek met dub
belen bodem juist bekend wordt, nu Chur
chill samen met Roosevelt den bekenden
valschen eed gezworen heeft voor alle z.g.
onderdrukte volkeren. De Engelsche regee
ring zal probeeren zich door een tegenspraak
uit de situatie te redden, maar Britsche
tegenspraken hebben denzelfden slechten
faam als Brit "he betuigingen van vrede en
Britsche beloften tot hulpverleening.
VERMOGEN VAN BELGISCHE
COMMUNISTISCHE PARTIJ IN
BESLAG GENOMEN.
De militaire bevelhebber in België en
Noord-Frankrijk heeft op 25 Augustus een
verordening uitgevaardigd, welke het bevor
deren van bolsjewistische propaganda, voor
al elke vereeniging van personen tot dit doel
verbiedt.
Het vermogen der communistische partij
van België wordt in beslag genomen.
(D.N.B.).
ROOSEVELT NOODIGT ZUID-
AMERIKAANSCHE STAATSHOOFDEN UIT.
President Roosevelt heeft aan alle Zuld-
Amerikaansche staatshoofden een brief ge
zonden, waarin hij een gemeenschappelijke
conferentie te Washington voorstelt. Het
doel hiervan zou zijn over de samenwerking
van alle Amerikaansche landen te beraad
slagen. (D.N.B.).
JIMMY ROOSEVELT LID VAN
DONOVAN'S STAF.
Roosevelt's oudste zoon, Jimmy, is toege
treden tot den staf van kolonel William
Donovan, die naar men weet onlangs
is benoemd tot leider van den geheimen
dienst voor nationale veiligheid, aldus meldt
Associated Press. Kapitein Roosevelt is in
zijn nieuwe functie adviseur en verbindings
man tusschen het inlichtingenbureau van
Donovan en andere instanties, zonder een
bijzonderen titel te bezitten. (D.N.B.).
Uit een reeks omstandigheden aldus het
D.N.B. uit Berlijn, krijgt men in de Wilhelm-
strasse den indruk, dat de overval op Iran
niet alleen lang van tevoren beraamd, doch
ook met medeweten van de Vereenigd? Sta
ten is uitgevoerd Zoo verwijst men b.v. naar
een uiting van Lord Beaverbrook, dat voor
het ..vervoer door het Naburige Oosten"
reeds lang tanks gereed stonden. Bovendien
neemt men er nota van, dat reeds eenige
weken geleden talrijke Amerikaansche cor
respondenten naar Teheran gestuurd zijn.
Kenmerkend acht men voorts een uiting
van de Daily Express van 5 Augustus, waarin
een nauwkeurig plan ontworpen werd, hoe
men de sovjetunie juist in dien hoek zou
kunnen helpen.
Dergelijke en andere teekenen schijnen
naar de opvatting van toonaangevende
Duitsche kringen de meening te bevestigen,
dat Roosevelt wel op de hoogte geweest moet
zijn van hetgeen zich thans in Iran afspeelt,
temeer daar Churchill nadrukkelijk betoogd
heeft, dat bij zijn ontmoeting met Roosevelt
geen plekje ter aarde onbesproken is geble
ven. Onder deze omstandigheden gaat het
naar de opvatting van dezelfde kringen den
president der Vereenigde Staten slecht af,
de Pilatus-rol te splen, waarmede hij zich
thans eruit schijnt te willen redden. Roose
velt zou nu juist de beste gelegenheid gehad
hebben om de door hem zelf verkondigde
beginselen in darten om te zetten, d w.z. een
aangevallen l?"d de beloofde hulp te ver-
leenen en zijn ei_en vrienden als aanvallers
te bestempelen- Het feit dat hij zulks niet
doet, laat dus slechts de conclusie toe, dat
de met zooveel lawaai verkondigde verkla
ring der acht punten in werkelijkheid niets
anders is dan datgene wat men in Duitsche
kringen terstond heeft ingezieneen bluf en
een farce die zijns gelijke niet heeft.
Dat de Engelsch-bolsjewistische aanval op
Iran een sinds lang beraamd plan is, geeft
de New York Times trouwens in een artikel
openlijk toe en schrijft: Toen Wavell van
Egypte naar Britsch-Indle verplaatst werd.
moet het denkbeeld daarbij den doorslag
gegeven hebben om den aanval voor te be
reiden, welke zich thans ontwikkelt. Bij de
ontmoeting op den Atlantischen Oceaan
tusschen Roosevelt en Churchill moet het
olan besproken zijn, en wel in verband met
de gemeenschappelijke pogingen van Enge
land en de Ver. Staten om in het midden-
Oosten de blokkade uit te voeren, tevens de
hulp aan de sovjets te demonstreeren en de
oorlogsleveringen aan de bolsjewisten te
waarborgen. Het blad schrijft, dat de be
langrijkste factor is de ontsluiting van een
rechtstreeksche verbindingslinie naar de
sovjet-unie, een feit. dat met het oog op de
moeilijkheden, welke de leveringen naar
Wladiwostok kunnen opleveren, ook voor de
Ver. Staten van de grootste waarde en be
teekenis is.
Naar de correspondent van Aftonbladet
meldt, bevestigt de News Chronicle thans,
dat de Engelsche aanval op Iran volkomen
onafhankelijk van de houding van Iran, zui
ver om redenen van militaire doelmatigheid
is geschied. Het blad schrijft als volgt: wij
hebben tot dusver de verbinding met de
sovjetunie slechts heel boven in het Noorden,
tot stand kunnen brengen. Dit beteekent in
den winter een gevaarlijke verbinding en
bovendien al te verwijderd van het hoofd-
tooneel van den strijd. Een andere verbin
ding bestond er over Wladiwostok, dat nog
verder verwijderd ligt en zich binnen den
radius van elk oogenblik mogelijke Japan-
sche interventie bevindt, Iran daarentegen
geeft ons een afgebroken weg van de Per
zische golf naar de sovjetunie het geheeie
jaar door. In denzelfden geest wijst de Daily
Express erop, dat thans, d.w.z. na een ver
overing van Iran, troepen en materieel naar
de bolsjewisten gestuurd kunnen worden vla
Basra.
BESPREKINGEN TE ANKARA.
De Engelsche ambassadeur in Turkije, sir
Knatchbul] Huegessen heeft, vergezeld van
den Engelschen handelsattaché in dat land,
lord Carlisle den Turkschen staatspresident
een bezoek gebracht. Het onderhoud, waar
van geen bijzonderheden werden bekend ge
maakt, heeft geruimen tijd geduurd.
Ook de Duitsche gezant, von Papen,
bracht een bezoek aan minister Saradjogloe.
Op bevel van den Turkschen minister van
binnenlandsche zaken is van heden af ln
Turkije de benzine gedistribueerd.
van hedenavond
tot morgenochtend
De maan kwam heden op te
13.46 uur en gaat onder te 23.33
De chef van het Italiaansche propa-
gandabureau der weermacht, kolonel
van den generalen staf van het lucht-
wapen, Vecchl. geeft gisteren vergezeld
van zijn medewerkers een bezoek ge
bracht aan den weermachtsbevelheb
ber in Nederland.
Kolonel Vecchl inspecteerde o.a. eerst
een eenheid van de marine, waar hij
zich vooral ook op de hoogte stelde van
de oorlogsberichtgeving. Verder kregen
hij en zijn medewerkers in het staf
kwartier van den weermachtsbevelheb
ber van den chef van generalen staf,
generaal-majoor Schwabedlssen, een
overzicht van de troepenverzorging in
Nederland. In aansluiting hierop gaf
commissaris-generaal Schmidt een
overzicht van den arbeid der belde in
stanties, die elkaar op het gebied van
propaganda en verzorging aanvullen.
NOMOERA BIJ HULL.
De Japansche ambassadeur te Washington
Nomoera heeft gister een bezoek gebracht
aan den minister van bultenlandsche zaken
Huil. Nomoera verklaarde na de conferentie
tegenover de pers, dat hij om een onder
houd had verzocht, daar hij een aantal
kwesties met Huil te bespreken heeft.
(DUB.)
ARRESTATIE VAN CUBANEN IN DE
BEZETTE GEBIEDEN.
Wegens staatsvijandige kuiperijen en
handelingen, welke gericht waren tegen de
veiligheid van het Duitsche Rijk, ls in de
bezette gebieden een aantal Cubaansche
staatsburgers gearresteerd. (D.N.B.).
VERKLARING VAN MINISTER KNOX.
De Amerikaansche minister van marine,
heeft op de persconferentie van gisteren
den wensch uitgesproken, dat Moskou voor
Amerikaansche vertegenwoordigers de mo
gelijkheid zou openstellen het front te be
zoeken. Op de vraag, of hij voor de aan
staande onderhandelingen een zee-officier
of een toegevoegd marine-attaché naar
Moskou zou sturen, gaf Knox een ontken
nend antwoord. (DUB.).
VERKLARINGEN VAN SENATOR NYE.
Volgens de New York World Telegram
heeft de republikelnsche senator Nye in een
Interview verklaard, dat de historici later
Amerika wegens de buitenlandsche politiek
die het thans voert, als den grootsten dom
kop van alle tijden zal beschouwen. Het
Amerikaansche volk wordt door de regeering
zoo zeide de senator voorts, voor dom ver
sleten. De regeering wil het volk wijsmaken,
dat het kritieke uur in de Amerikaansche
geschiedenis is aangebroken.
Over de ontmoeting Churchill—Roosevelt
zeide Nye, dat niet de gepubliceerde inhoud
van het gesprek belangrijk ls, doch dat wat
verzwegen werd. De strijd van het Ameri
kaansche volk tegen een deelneming aan
den oorlog is echter nog lang niet verloren.
(D.N.B.).
Max Blokzijl zal hedenavond over den
zender Hilversum n van 19.4520 uur spre
ken over „Laten we elkaar de waarheid blij
ven zegigen".
Dit Nummei bevat TWEE Bladen
Binnenland
Inschrijvingsplicht voor het kamerverhuur-
dersbedrijf (Binnenland, 2e Blad).
Een bezoek aan het arbeidskamp voor
meisjes te Barchem (2e Blad).
Buitenland
De Duitsche vorderingen In bet Oosten
(le Blad).
De inval in Iran (le Blad).
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
