De strijd in het Oosten 82sfe Jaargang DINSDAG 26 AUGUSTUS 1941 No. 24974 De Engelsche en sovjet-inval in Iran Verduisteren: Alleen eigen belang Duitsche en Italiaansche Commentaar 20.43 uur 6.41 uur De houding van Turkije Heftige Sovjefrussische aanvallen afgeslagen Wiborg bedreigd Aan de Oostgrens Verspreide berichten Commentaar op Churchill's rede STADSNIEUWS EERSTE BLAD Feiten van den dag LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W. Heimy DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN. Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst, Leiden PI. ver v.: K. Been, Leiden PRIJS DER ADVERTENTIES 32 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum 5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. - Incassokosten volsens postreefct. „Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend bij vooruitbetaling, alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven wordt 10 ets. berekend. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: w per 3 maandenƒ2.47 Per weekƒ0.19 Franco per post ƒ2.47 per 3 maanden -f portokosten (voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd.) Reuter meldt, dat een Britsch contingent van zee uit bij Bandarsjakpoer aan de Per zische golf geland is. De Britsche troepen zijn op verzet gestuit. Het is echter nog niet bekend, waar dit verzet begonnen is en hoe sterk het is. De Britsche strijdkrach ten bestaan uit Britsche en Indische troe pen, doch niet uit troepen van de dominions. Reuter meldt voorts, dat de Britsche strijdkrachten onder opperbevel staan van generaal Wavell, den opperbevelhebber in Britsch-Indië. De Britsche marinestrijd krachten in de Perzische golf staan onder bevel van admiraal Sir Geoffrey Arbuthnot, den opperbevelhebber in de oostelijke In dische wateren. Reuter geeft nog een motiveering van den inval, waarin gezegd wordt, dat het ant woord der regeering van Iran op de Britsche en Sovjet-Russische stappen van 1 Augustus bewijst, dat het niet bereid is, rekening te houden met de aanwijzingen van deze re geeringen. Het is duidelijk, zoo merkt men in Londen op, dat andere stappen op gelijke basis geen nut zouden hebben en dat de Britsche regeering en de regeering der sov jetunie ter bescherming van haar belangen tot andere middelen moeten overgaan. Overigens motiveert Reuter de actie van Engeland en de sovjetunie tegen Iran met de „aanwezigheid van een overmatig groot aantal Duitschers in Iran" en noemt Iran „een bron van nazi-intrigues". Iran was bestemd, zoo meent Reuter, om als spring plank voor een Duitschen aanval op Britsch- Indië te dienen, en ook een aanvalsactie tegen de sovjetunie moest van daar uit plaats hebben. Zooals men weet, heeft Iran categorisch al deze beschuldigingen van de hand ge wezen en als onjuist gekwalificeerd. Het wilde zelfstandig blijven in het conflict, zonder meer. De Londensche nieuwsdienst meldt ten slotte, dat de Britsche regeering gisteren de regeeringen van Turkije, Egypte, Afghanis- stan en Saoedl-Arabië op de hoogte heeft gesteld van de tegen Iran getroffen maat regelen. Iran is het oude Perzië. Sinds 1935 heeft het echter dezen naam. De koning, sjah Pahlevi (vroeger kolonel Riza Khan), is een voorstander van modern bestuur en regeert thans 15 jaar in dezen geest. Ook het leger is door hem hervormd. Hoe sterk dit echter is, valt niet precies te zeggen. De cijfers loopen van 100200.000 man, terwijl ook over de bewapening weinig bekend is. Naar het D.N.B. uit Berlijn meldt, hebben de sovjet-Russisch-Engelsche manoeuvres om Iran in toonaangevende Duitsche krin gen geen verrassing gewekt. De inval in een land, dat tot het laatst vasthield aan zijn neutraliteit, die niet in twijfel getrokken kon worden, is naar de hier heerschende meening in zekeren zin slechts de cynische consequentie van de bewust onjuiste bewe ring, dat in Iran de sovjet-Russisch-Engel sche belangen bedreigd werden door de Duitschers in het land. Geheel afgezien van het feit, dat deze bewering is gelogenstraft door de getallen omtrent de weinige Duit schers in Iran en door de verklaringen der Iraansche regeering zelve, staat het volgens de opvatting der Wilhelmstrasse vast, dat Engeland er de schuld aan heeft, dat op nieuw een land, of althans een deel daarvan, aan het bolsjewisme is overgeleverd. De door den omroep te Moskou gepubli ceerde nota van Molotof aan de Iraansche regeering, waarin de sovjet-Russische com missaris zich beroept op een verdrag met Iran van 1921, acht men opmerkelijk, omdat het Engeland is geweest, dat de sovjet- Russen aan dit verdrag heeft herinnerd ter rechtvaardiging van den thans ondernomen inval. Maar ook het beroep op dit verdrag houdt geen steek, zooals aan de hand der artikelen wordt uiteengezet. van hedenavond tot morgenochtend Uit Rome meldt Stefani: De inval in Iran is'een zeer ernstige ge welddaad. die de Britsche willekeur beves tigt. Na Syrië en Irak is het de beurt van Iran te constateeren, dat het politieke, eco nomische en maatschappelijke lot van een volk, dat het ongeluk heeft zich op het strategische schaakbord van Engeland te bevinden, uitsluitend van de Britsche wille keur afhangt. Het Iraansche bloed, dat zal vloeien, bezwaart geenszins het geweten van Engeland, welks vlag reeds geheel bespat is met Mohamedaansch bloed. Op hetzelfde oogenblik, waarop Churchill zich per radio tot de geheele wereld richtte met de verzekering, dat Engeland strijdt voor de vrijheid der volken, gaven de Brit sche generaals overeenkomstig Churchill's aanwijzing de laatste bevelen aan de Brit sche troepen, die enkele uren later de grens van Iran moesten schenden om zoo in de practijk aan alle volken der aarde te be wijzen. wat Londen verstaat onder vrijheid der naties en souvereiniteit der staten. Nu de Engelsche pers heeft gemerkt, dat zij onmogelijk het ongerijmde voorwendsel kon handhaven, dat zeshonderd Duitsche onderdanen met ipbegrip van vrouwen en kinderen in Iran de veiligheid van het Brit sche rijk en de sovjet-unie bedreigden, erkent zij openlijk, dat de inval in Iran is gedaan in naam der hoogste belangen van Engeland. Het eigenlijke doel van Engeland bestaat in de tot standbrenging van een Engelsch- bolsjewistisch front in de Kaukasus ten einde zich van de Iraansche petroleum te verzekeren, voor het geval dat de olie van Bakoe verloren mocht gaan. Om dit doel te bereiken, moest men kiezen tusschen schending van de neutraliteit van Turkije, Iran of Afghanistan. De bewapening van Turkije en enkele vernederende militaire ervaringen der Engelschen in Afghanistan deden het raadzaam lijken Iran te kiezen. De bolsjewiki zijn uitgenoodigd aan de operaties deel te nemen ter bevestiging van de leidende rol, die Londen en Washington in Europa en het Oosten aan het bolsjewis me hebben toegekend. De Turksche minister van buitenlandsche zaken Saradjogloe heeft den Engelschen, Iraanschen en sovjet-ambassadeur te An kara ontvangen. In Turksche politieke kringen verwacht men, dat de Turksche regeering in een com muniqué haar neutraliteit zal verklaren. (D.N.B.). De maan kwam heden op te 11.11 uur en gaat onder te 22.25 uur. Naar het D.NJB. verneemt, hebben de Sovjet-Russen de laatste dagen heftige aanvallen ondernomen in een sector aan het centrale front, om den opmarsch der Duitsche troepen tot staan te brengen. Ter ontlasting van hun verslagen afdeellngen aderpen zij sterke gepantserde strijdkrach ten, die door artillerie gesteund werden, in den strijd tegen de stellingen van een Duit sche infantiedivisie. In een heMhaftigen strijd, die dagen lang duurde, sloegen de Duitschers alle aanvallen af en brachten zij den tegenstander verliezen toe. In drie dagen bleven 95 Sovjet-pantser wagens voor dé Duitsche stellingen liggen, waaronder eenige van 32 en 45 ton. Ook in den aangrenzenden sector mislukten de Sovjet-Russische aanvallen door den afweer van een Duitsche infanterieregiment. Acht maal zonden de Sovjet-Russun hun aan valsgolven tegen de Duitsche stellingen, achtmaal smoorde het Duitsche vuur de aanvallen. Op denzelfden dag rukten Duit sche pantserwagens tegen de vijandelijke strijdkrachten op en brachten haar op nieuw zware verliezen toe. Het aantal gesneuvelde en gewonde sov jet-Russen Is nog niet bekend. Veel oor- logsmaterieel viel in Duitsche handen. Nog 28 Sovjet-Russische pantserwagens werden vernietigd, 31 stukken geschut en 30 vracht auto's vernield of buitgemaakt. Het D.N.B. meldt: Viipuri (Wiborg) staat op het punt te vallen. Van het Noord-Oosten en Oosten zijn de Finsche troepen de stad op kanons- schotsafstand genaderd .Onder den druk van den krachtigen opmarsch der Finsche troepen ten Westen van het Ladogameer is ook de laatste tot dusver intact gebleven Westelijke sector van het Sovjet-Russische front aan den Noordelijken oever van de Finsche Golf bij Saekkijaervi in gevaar ge komen. Deze sector was bijzonder zwaar versterkt. De inrichting der grensvestingen met bomvrije kazematten was hier het ver ste gevorderd. Evenals in St. Petersburg zouden, volgens tot dusver nog onbevestigde berichten, de Sovjet-Russen te Viipuri last gegeven heb ben tot het opstellen van formaties uit de arbeiders, die daarmede een soort militie zouden vormen. Bij de gevechten in de richting van Reval is een Duitsche compagnie infanterie diep in de stellingen der Sovjet-Russen doorge drongen. Hierbij trof zij een vliegveld aan, waarop 16 Sovjet-Russische vliegtuigen voor vertrek gereed stonden. Door het vuur van hun machinegeweren vernietigden de in fanteristen 13 op den beganen grond staan de machines en schoten drie vliegtuigen omlaag, die door snel op te stijgen zich aan de vernietiging hadden probeeren te ont trekken. Een groep van deze compagnie veroverde in een gevecht van man tegen man een luchtdoelbatterii van den vijand. De operaties der Duitsche marine met mijnen in het Oostelijke bekken van de Oostzee hebben nieuwe successen opgeleverd Nadat de Sovjet-Russen op 22 Augustus drie groote transportschepen als gevolg van mijnen verloren hadden, zijn volgens de jongste berichten, een torpedebootjager, drie koopvaardijschepen en twee mijnen vegers op Dultsjc-he mijnen geloopen en binnen zeer korten tijd gezonken. In de zelfde wateren brachten Duitsche zee- strijdkrachten een tankschip van de Sov jet-unie door artillerievuur tot zinken. ACTIE IN DE LUCHT. De Duitsche actie in de lucht is aan het gansche Oostelijk front krachtig en met groot succes voortgezet. Tal van spoorwe gen. ravitailleeringswegen en vliegvelden werden doelmatig bestookt. Tevens werden een koopvaardijschip van 3000 ton en een monitor vernietigd. 14 vliegtuigen werden op den grond vernield en 54 in luchtge vechten neergehaald. Slechts 5 Duitsche toestellen worden vermist. UIT HET VERRE OOSTEN. VERKLARINGEN VAN WANG TSJING-WEI Het D.N.B. meldt uit Nanking: Minister-president Wang Tsjing-Wei heeft tegenover de pers verklaard, dat Tsjoenking afhankelijk van Amerika en Engeland Is geworden sedert het uitbreken van den oor log tusschen Duitschland en de Sovjet-unie, toen Moskou geen oorlogsmateriaal meer kon leveren. Op dat tijdstip was er voor China een gunstige gelegenheid om in Oost- Azië vrede te sluiten en het communisme in China uit te roeien, doch helaas heeft Tsoengklng die gelegenheid verzuimd. Daarna hebben de Vereenigde Staten hun oorlogsleverantles aan Tsjoengking ver groot om het voor een omsingeling van Japan te winnen. Daardoor heerscht er thans te Tsjoengking, waar tijdelijk zekere vredesneigingen vielen waar te nemen, een geest van verzet. JAPANSCH BLAD EISCHT SLUITING VAN ZEESTRATEN. Volgens een bericht van de Hotsji Sjim- boen zou reeds de eerste Amerikaansche tankboot met vliegtuigbenzine onder Griek- sche vlag in Wladiwostok zijn aangekomen. Het blad schrijft in dit verband, dat de Japansche zeestraten als straat Tsoegaroe en straat Soya ongetwijfeld voor Japan be langrijker zijn dan het Panamakanaal voor de Vereenigde Staten. Deze waterwegen mc :en deel uit van Japansch gebied van vitale beteekenis. Zoolang de Ver. Staten het Panamakaanal gesloten houden, zou het feitelijk vanzelfsprekend zijn, dat Japan ook zijn waterwegen sluit. Er bestaat geen grootere vernedering voor het Japansche volk dan deze straten voor vijandige acties ter beschikking te stellen. Deze gebieden en waterwegen moesten daarom in den dienst voor keizer en natie tot het uiterste ver dedigd worden. (D.N.B.) DE ENGELSCH—AMERIKAANSCHE POSITIES IN HET VERRE OOSTEN. Gelijktijdig met den Engelsch-bolsjewis- tischen overval op Iran hebben Engeland en Amerika kennis gegeven van een „bui tengewone versterking" van hun posities in het Verre Oosten. Terwijl uit Manilla gemeld wordt, dat de Amerikaansche weer macht tot 40.000 man is versterkt, is uit Singapore bericht ontvangen, dat de in de Maleische staten gestationneerde Engelsche luchtmacht gisteren de zwaarste verster king sinds een jaar uit Engeland heeft ont vangen. Bovendien is het Britsch-Indische expeditiecorps aldaar met verscheidene eenheden opgeleide en niet opgeleide troe pen van verschillende legeronderdeelen versterkt. (D.N.B.). ZIJN ZWAKSTE REDE. Het A.N.P. meldt uit Berlijn: „Wij zijn den heer Churchill bijzonder dankbaar voor hetgeen hij gezegd heeft. Wij zullen daaruit de overeenkomstige lessen en consequenties trekken". Aldus verklaarde men ironisch in de Wil helmstrasse ten aanzien van de rede van Churchill, welke hier beschouwd wordt als de zwakste want meest aantastbare van al zijn tot dusver afgelegde verklarin gen. Bijzonder opdringerig acht men de godslastering om arm in arm met het bols jewisme voor de „overwinning van het goede tegen het kwade" te willen strijden. De wijze waarop de Russische metropoliet van Bel grado, lieden van het slag Churchill en den aartsbisschop van Canterbury, van repliek gediend heeft, zal wel voldoende zijn, zoo betoogt men, om dergelijke beweringen te weerleggen. Overigens is het voldoende, naar de meening van dezelfde kringen, slechts enkele punten uit het door Churchill geboden materiaal te voorschijn te halen om zijn persoonlijkheid en zijn politiek te karakteriseeren. Wanneer hij de ontmoeting met Roosevelt op den Atlantischen Oceaan „symbolisch" noemt, ligt er inderdaad een symboliek in den vrij onverbloemden eisch van Washing ton, nu eindelijk aan den oorlog mee te doen, omdat volgens de spreuk „de een na den ander" anders ook Amerika aan de beurt zou komen. Juist dit „de een na den ander" krijgt in het licht van den overval op Iran een heel bijzondere beteekenis. Het karakteriseert de Engelsche politiek: ofwel den een na den ander in oorlog tegen Duitschland hitsen, of den een na den ander overvallen. De in één adem tegen Japan geuite drei gementen vormen, naar men hier verder opmerkt, een beschimping, waarvan men het aan Tokio overlaat ten aanzien daarvan een standpunt te bepalen, temeer aangezien men daar de beteekenis van de door Chur chill gekozen spreuk „de een na den ander" wel niet over het hoofd gezien zal hebben. Churchill's bespreking van den toestand in de bezette gebieden is volgens het oordeel van Berlijnsche kringen ten hoogste een bevestiging voor het al lang bewezen feit, dat Engeland al die landen, die het op on verantwoordelijke wijze in den oorlog gestort heeft, niet tot rust wil laten komen, en ook voor den hongeroorlog niet terugschrikt. Wanneer hij tegelijkertijd van een „vertrapt Europa" spreekt, behoeft men slechts eraan te herinneren, door wien in het Westen en het Oosten sinds de aftochten wijde land streken vernietigd en verwoest zijn. Als van beteekenis acht men het voorts in kringen van de Wilhelmstrasse, dat Churchill vol komen in strijd met de oorspronkelijke mededeeling over de ontmoeting op den At lantischen Oceaan met president Roosevelt, thans verzekert, dat men in het geheel niet geprobeerd heeft, de oorlogs- en vredesdoel einden definitief vast te stellen. Eigenlijk, zoo verklaart men hier, neemt hij dus terug, wat hij pas kort geleden als begin van hetgeen later zou komen, in het vooruitzicht stelde, en wel heel duidelijk daarom, omdat hij met het oog op de wen- schen van de bolsjewisten de vrije hand wilde houden voor de latere ontwikkeling. De Berliner Börsenzeitung schrijft: In woorden van de diepste huichelarij eert de zelfde man, die eens verklaarde, dat het bolsjewisme „geen politiek en geen geloof, maar een ziekte en een pest" is, thans de soldaten van het Engelsch-Bolsjewistlsche front als de „soldaten van Christus". Hij die reeds in 1936 verklaarde: „Duitschland wordt te sterk, wij moeten het vernietigen", gaat nu voor de radio staan en beschuldigt ons den oorlog veroorzaakt te hebben. Na tuurlijk, zoo vervolgt het blad, stelt hij ook de sovjets voor als de arme overvallen slachtoffers, hoewel het na de oorlogsge beurtenissen van dezen zomer voor de hand ligt, dat de geweldige wapening was gereed gemaakt, om binnen afzienbaren tijd het bolsjewisme Duitschland en Europa te laten bestormen. COLLECTE VOOR DE TUBERCULOSE BESTRIJDING. Het plaatselijk comité uit de samenwer kende t.b.c.-vereenlgingen schrijft ons: Vrijdag en Zaterdag a.s. zal hier ter stede gelijk overal in ons land, een collecte wor den gehouden voor tuberculosebestrijding, welke bestaat uit een huis- en straatcol lecte. De opbrengst daarvan komt ten goede aan de ,'Nederlandsohe Centrale Vereenl- ging tot bestrijding dér Tuberculose" met de bij haar aangesloten plaatselijke veree- niglngen: „Draagt Elkanders Lasten". ..Her wonnen Levenskracht", ,,SA.N.T.O.S.", „Sonnevanck", „Vereeniging tot Bevorde ring der Gezondheid in de Grafische Vak ken". „Zonnegloren" en „Zonnestraal", alle organisaties, welke op het gebied der t.b.c.- bestrijding voor de geheele bevolking van ons land steeds werkzaam zijn geweest. De ingezamelde gelden komen geheel aan ge noemde vereenigingen ten goede en worden daaronder verdeeld naar een door den di recteur-generaal van de Volksgezondheid bepaalden maatstaf. Gezien de doelstelling en het algemeene karakter der inzameling, vertrouwen wij. dat een beroep op de offervaardigheid en actieve medewerking onzer stadgenooten ruimschoots weerklank zal vinden. BENOEMING BIJ N. Z. H. T. M. Eigen foto. De heer A. van Breda, conducteur der N. Z. H. T. M. te Oegstgeest, ls door de di rectie der N.Z.H.T.M. benoemd tot dienst doend chef van het tramemplacement, al hier. ONGEOORLOOFD BEZIT VAN WAPENEN. De Commissaris van Politie, alhier ver zoekt ons er nogmaals de aandacht op te vestigen, dat het voorhanden hebben van vuurwapenen, hieronder begrepen alarm pistolen, alsmede van slag-, stoot en steek wapenen (dolken, dolkmessen, sabels, de gens, gummistokken, boksbeugels enz.) ver boden is. Personen die in het bezit zijn van dergelijke wapenen dienen hiervoor ten spoedigste vergunning bij hem, Commissa ris van Politie, aan te vragen. Alle reeds vroeger verleende vergunnin gen of machtigingen ingevolge de Vuur- wapenwet of Wapenwet zijn bij het inwer king treden van de thans geldende Wapen- verordening vervallen. HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOPHANDEL. Nieuwe Inschrijving: Kleefstoffenfabriek Gebroeders Mak, Lin- dehovestraat 19, Alphen a. d. Rijn. Vennoo- ten: F, Mak en H. M. Mak, Bodegraven. Wijzigingen Motor- en Rijwielhandel Fa. Hintzbergen en v. d. Pouw Kraan, Hooge Rijndijk 184, Lelden. Bijvoeging uitgeoefend bedrijf: vul- caniseerinrlchting voor banden. M. P. Splinter, Zijlweg 2, Leiderdorp. Steenbakkerij en bloembollenkweekerij en -handel. Wijziging uitgeoefend bedrijf: de bloembollenkweekerij en -handel is opge heven. Uittredend Gevolmachtigde: C. Splinter, Leiderdorp. Eerste Katwijksche Autobusonderneming, Kon. Wilhelminastraat 16, Katwijk a. Zee. Overleden Vennoot: W. van der Plas, Kat wijk, d.d. 5 Juli 1941. Betracht de grootste spaar zaamheid Met gas en electriciteit. De Wethouder van Sociale Zaken, de heer J. J. van Stralen ls verhinderd morgen spreekuur te houden. De heer J. Th. Luykx alhier is geslaagd voor het diploma Stenografie „Groote". De bisschop van Haarlem heeft den heer C. C. Standenmeyer benoemd tot rector van het Sint Cuneragesticht alheir. Dit Nummer bevat TWEE Bladen Binnenland Het aanbieden van „lokloonen" is ver boden (Binnenland, 2e Blad). De vergiftigingsmoord te Borgercompagnie (Gemengd, 2e Blad). Buitenland De strijd in Iran begonnen (lc Blad). De Duitsche opmarsch in het Oosten (le Blad). ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN" EERSTE BLAD.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1