Initiatief in het Oosten ZATERDAG 23 AUGUSTUS 1941 No. 24972 geheel aan het Duitsche leger Verduisteren: 82ste Jaargang Successen aan het geheele front Momenten uit den strijd Rij ksuni versiteits- besturen 20.49 uur 6.36 uur 20.47 uur 6.38 uur Strijd bij het Ladogameer loopt ten einde De druk op Iran Menzies biedt zijn ontslag aan Maatregelen in Japan Verspreide berichten De bevelhebber der weermacht bezocht het Zuidoosten des lands EERSTE BLAD Feiten van den dag LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W. Herrny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst, Leiden Pl.verv.: K. Been, Lelden. PRIJS DER ADVERTENTIES 32 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum 5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets - Incassokosten volgens postrecht. „Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend bij vooruitbetaling, alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van hrieven wordt 10 ets. berekend. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maandenƒ2.47 per weekƒ0.19 Franco per post 2.47 per 3 maanden portokosten (voor binnenland 0.80 per 3 mnd.) Uit de Duitsche weermach^sberichten van den laatsten tijd is, naar aan het D. N.B. in aanvulling op het weermachtsbe- richt van gisteren wordt gemeld, duidelijk op te maken, hoezeer het initiatief aan het Oostelijke front uitsluitend in handen der Duitsche militaire leiding ligt. Van alle deelen van het front worden dagelijks vorderingen gemeld, die ondubbelzinnig bewijzen, hoe de Duitsche en samenwer kende troepen volgens een bepaald plan den vijand van zijn steunpunten berooven. Zoo werden in. den Zuidelijken sector de belangrijke havensteden Nikolajew en Cherson en de vesting Otsjakow genomen, welke laatste de monding van den Dnjepr in de Zwarte Zee beheerscht. Tegelijkertijd werd op den linkervleugel van den Zui delijken sector de Duitsche aanval via Ko- rosten naar het Noord-Oosten voortgezet. In het middengedeelte vaii het ontzaglijke front heeft het beslissende succes in den slag bij Gomel het bezit verzekerd van het belangrijke spoorwegknooppunt Gomel. In den Noordelijken sector heeft de inneming van de plaatsen Nowgorod, Kingisepp en Narwa voor den uit het gebied tusschen Urnen- en Peipusmeer naar het Noorden voortgezetten aanval op beide vleugels goede steunpunten opgeleverd. Na het tot stand komen der verbinding tusschen de ten Oosten en ten Westen van het Peipus meer oprukkende Duitsche strijdkrachten in het gebied rondom Narwa zal nu ook binnen afzienbaren tijd het overige gebied van Noord-Eestland bevrijd zijn. In alle sectoren van het front gaan de Duitsche aanvallen voort, hoewel terreinmoeilijkhe den en hardnekkige verdediging het op rukken zeer bemoeilijken. De Sovjet-Rus sen spannen telkens weer hun laatste krachten in om het onverpoosde opdringen van de Duitschers nog op te houden. Dit hun echter tot nu toe nog op geen en kele plaats gelukt Veeleer bestaat de in druk. dat ze vaak volkomen het overzicht omtrent den toestand hebben verloren en dientengevolge ook bij het nemen van te genmaatregelen onzeker zijn geworden. Aan enkele deelen van het front werd ge constateerd, dat ter verdediging bijeen ge trommelde afdeelingen in den strijd wor den gebracht, die bestonden uit de over blijfselen van verslagen Sovjetdivisies. Bovendien zijn ook reeds vaak reserve- troepen en semi-mllltaire formaties hals over kop uit de naaste garnizoenen ge haald en in den strijd geworpen. Alle maatregelen waren echter vergeefsch en beteekenden ten laatste slechts een ver hoogd risico voor de Sovjet-leiding, die zich niet meer weet vrij te maken van den greep, waarin de Duitsche weermacht haar gevat houdt. Hoe groot de nervositeit van de opperste Sovjetleiding reeds is blijkt bijvoorbeeld uit den oproep van maar schalk Worosjilow, die iederen Sovjet-bur ger der stad Petersburg dwingt als franc- tireur tot verdediging van de stad op te treden. Daaruit kan de gevolgtrekking worden gemaakt, dat de opperbevelhebber van den Noordelijken Sovjet-vleugel reeds self zijn voornaamste steunpunt Petersburg buitengewoon in gevaar gebracht ziet. Ter wijl de Sovjet-leiding het tot nu toe be halve de verdediging aan het front nau welijks nog tot een tegenwerkende opera tie tegen de onophoudelijk voortrukkende Duitsche legers heeft gebracht kan duide lijk worden vastgesteld, hoe de Duitsche troepen naar den wensch der Duitsche lei ding telkens weder vorderingen hebben weten af te dwingen, waarvan de eene in de andere grijpt. Zoo schepoen de thans aan den gang zijnde aanvallen weder de mogelijkheid voor nieuwe operaties in grooten stijl en verkleinen ze van dag tot dag de- bewegingsvrijheid van Sovjet-troe pen en de leiding. Het D.N.B. meldt nog: De strijd om de bruggehoofden aan den Dnjepr, welke nog in het bezit van de Sov jet-Russen zijn, werd Donderdag met nieuw succes voortgezet. Zooals reeds den dag te voren gebruikten zij ook Donderdag pant serwagens om den Duitschen aanval te kee- ren. In een hevige botsing van pantserwa gens en bij felle gevechten leden de Sovjet mannen de nederlaag; ze werden met zwa re verliezen afgeslagen. In een sector wier pen ze hun landstorm in den strijd. Na hardnekkige gevechten van man tegen man waarin afzonderlijke Sovjet-groepen werden omsingelcf, was het slagveld ^overdekt met gesneuvelde Sovjet-Russen. Bovendien vie len opnieuw 5000 gevangenen in Duitsche handen, nadat reeds Woensdag 2000 hunner waren gevangen genomen, alsmede 115 stukken geschut en 14 pantserwagens ver nietigd of buitgemaakt. Tijdens de geluk kige gevechten, waaraan ook formaties van een Italiaansche divisie deelnamne. werden twee Sovjet-vliegtuigen door eenheden van het Duitsche leger en drie door Italiaansche troepen neergeschoten. In het gebied van Dnjepropetrowsk heb ben formaties van de Duitsche luchtmacht Sovjet-stations en spoorwegen voortgezet. Bij eengedrongen Sovjet-colonnes werden in Donderdag de voorspoedige operaties tegen dit gebied met bommen en boordwapens be streden. Duitsche duikbommenwerpers heb ben de kazernes van Tsjerkassy gebombar deerd. Een Duitsche oberfeldwebel heeft Woens dag met 22 infanteristen bij de gevechten om Gomel in een bijzonder stoutmoedige onderneming een heel Sovjet-bataljon ver nietigd. De oberfeldwebel had met zijn troep het bevel gekregen het boschterrein ten Noord-Oosten van Gomel te doorzoeken naar verspreide Sovjet-soldaten en eenige hoogten te bezetten. Toen de oberfeldwebel op een der hoogten aankwam, zag hij in het dal terugtrekkende strijdkrachten der Sov jets ter sterkte van een bataljon met tal rijke voertuigen en stukken geschut. Vast beraden liet hij twee machinegeweren op de hoogte in stelling brengen, die de man nen onder de vuur namen. Hij zelf deed met de rest van zijn troep een aanval in de flank. Met handgranaten, machine-pistolen en de bajonet drongen de infanteristen on der bescherming van het vuur hunner beide machinegeweren de gelederen der verraste tegenstanders binnen. Het verzet werd snel gebroken. Het gros van de Sovjet-soldaten was door de voorafgegane, gevechten zoo vermoeid geraakt, dat ze zich zonder verzet overgaven. De Duitsche infanteristen na men er 450 gevangen en veroverden vér- scheidene stukken geschut, twee vracht auto's, geladen met nieuwe machinegewe ren, 25 paarden, 14 voertuigen en eenige honderden geweren en kleinere vuurwapens Duitsche gevechtsvliegtuigen hebben op nieuw de haven van Odessa aangevallen. Zij brachten een koopvaardijschip van 6.000 brt. en een passagiersschip van 15.000 ton tot zinken. Verscheidene bommen troffen de kade, waarop de troepen, dicht op elkan der gepakt, het oogenblik afwachtten, dat zij zouden worden ingescheept. De bolsje wisten leden daarbij groote, bloedige ver liezen, terwijl veel oorlogsmateriaal werd vernield. Ten Zuiden van Otsjakow werd een tor pedojager door bommen op het achterschip zwaar beschadigd. Een Sovjet-patrouille vaartuig werd door Duitsche jagers in scheervluoht succesvol beschoten. Voorts bombardeerden Duitsche gevechtsvliegtui gen in het Zuiden van Oekrajina spoorwe gen en colonnes op marsch. Ook deze aan vallen geschiedden in scheervlucht. De bolsjewieken leden bloedige verliezen. De verliezen der Sovjet-koopvaardij-vloot in de Zwarte Zee worden door de „Milita- rische Korrespondenz aus Deutschland" tot aan 19 Aug. opgegeven met een totaal van 53 koopvaardijschepen. Dit resultaat is van des te meer beteeke- nis, aangezien de koopvaardijvloot der Sov jets in de Zwarte Zee in totaal slechts over 420.000 brt. beschikt. Een deel van deze vloot zou zich echter op het oogenblik niet in de Zwarte Zee bevinden. Hetzelfde lot als de voor Odessa geconcentreerde schepen hebben de laatste dagen ook talrijke rivier vaartuigen en veerbooten moeten onder gaan. die op de Boeg en den Dnjepr door Duitsche artillerie werden verwoest of on bruikbaar gemaakt. OEKRAINSCHE LEGERAFDEELINGEN IN ROEMENIË. De Roemeensche conducator, generaal Antonescu heeft toestemming gegeven tot de opstelling van Oekrainsche legerafdee- TE LEIDEN EN DELFT. In het Verordeningenblad van heden wordt een decreet van den Rijkscom missaris bekend gemaaakt, waarbij be paald wordt, dat de artikelen 2 tot en met 5 van verordening nr. 153/1941 van heden af worden toegepast op de rijksuniversiteiten te Leiden en de tech nische hoogeschool te Delft. Voor deze beide instellingen van hooger onderwijs gaan de bevoegdheden, rechten en plich ten van het college van curatoren dus over op den president-curator. De colle ges van curatoren in Leiden en Delft hebben tegenover de presidenten-curator adviseerende bevoegdheid. De presidenten-curator in Leiden en Delft staan van nu af aan in de uitoefening van hun functie onder toezicht van den secreta ris-generaal en zijn verplicht, diens be velen, aanwijzingen en voorschriften on verwijld op te volgen. Art. 5 van de verordening nr. 153 bepaalt, dat de secretaris-generaal de presidenten- curator benoemt en ontslaat en dat het college van curatoren bestaat uit vier leden, die door den secretaris-generaal, den pre sident-curator gehoord, worden benoemd en ontslagen. Zoolang de secretaris-generaal de colleges van curatoren niet opnieuw sa menstelt. bestaan deze colleges uit de leden, die er tot nu toe behoorden. Gelijk bekend mag worden verondersteld is president-curator der Leidsche Universi teit mr. R. N. de Ruyter van Steveninck. van hedenavond tot morgenochtend en van Zondagavond tot Maandagmorgen De maan kwam heden op ie 7.22 uur en gaat onder tc 20.59 uur; morgen is het maansopkomst ie 8.38 uur en -ondergang te 21.28 uur J lingen in Roemenië onder bevel van gene raal Freiherr von Delwig, die in 1919 en 1920 militair attché der Oekrainsche repu bliek te Boedapest was. In de betrokken gebieden van Roemenië zijn reeds oproepen tot toetreding hiertoe gepubliceerd. De krijgsverrichtingen ten Noord-Westen van het Ladogameer naderen thans het einde, zoo verluidt van welingelichte zijde uit Helsinki. Zij begonnen met een doorbraak van de sterke grensvestingen, die door de Sovjets langs de nieuwe grens tegen Finland ter bescherming van hun offensief waren aan gelegd. Deze doorbraak, die ten gevolge had, dat ten Noord-Oosten van het Lado gameer diep in het grondgebied der Sov jets kon worden doorgedrongen, sloot het Westelijke deel van het Sovjetfront ten Noord-Westen van het Ladogameer van de Finsche Golf af tot den Oosten van Sor- tavala over een breedte van bijna 200 K.M. In de daarop volgende krijgsverrichtin gen slaagde het Finsche leger er in om drie wiggen te drijven in den Noord-Wes telijken oever van het Ladogameer, van Hiitola tot Sortavala. Dbor de meest Wes telijke wig bij Hitola werd de geheele Noord-Westelijke oever van het Ladoga meer thans ook naar het Westen afgeslo ten. Door de beide andere opmarschen naar Kurkijoki en Lahdenpohja werd het ontstane omsingelingsgebied van 80 KM. breedte in drie ringen verdeeld. Ondanks het felle verzet van de Sovjets, werden deze toen in verdere gevechten steeds meer gesplitst en eindelijk onschadelijk gemaal;# Met de vernietiging van den Oostelij-ken ring, viel in den nacht van 16 op 17 Augus tus, toen ook de stad Sortavala in Finsche handen. Toen de Sovjettroepen inzagen, dat zij op den Noord-Westelijken oever niet lan ger konden stand houden, probeerden zij over het meer hun formaties terug te trekken. Terwijl achterhoeden den Fin- schen aanval probeerden tegen te houden, moesten troepen en materiaal worden weg gevoerd op kleine oorlogs- én vrachtsche pen. Tegen deze pogingen trad het Finsche iuchtwapen met succes op. dat onophou delijk hevige aanvallen ondernam op de plaatsen van inscheping. Op het oogenblik speelt zich de laatste fase van dezen strijd af. Inmiddels werd^de Finsche aanval uit den Westelijken hoek van het Ladogameer in de richting Viipuri en het Buakmeer voortgezet. Door den opmarsch naar Vii puri zijn groote deelen van het Noord- Westelijke front der Sovjets, dat nog had staande gehouden, in den rug en in de flank aangevallen. De Finsche aanval heeft hier den vorm van een overrompeling aangenomen. Door dit succesvolle offen sief ten Noord-Westen van het Ladoga meer is het Finsche spoorwegknooppunt Elisenvaara in Finsche handen gekomen. Naar de United Press uit Londeh meldt zou de kwestie van Iran tijdens de ont moeting tusschen Roosevelt en Churchill op den Atlantischen Oceaan uitvoerig zijn be sproken Roosevelt zou volledig begrip aan .den dag hebben gelegd voor het Britsche standpunt, dat Iran „van de Duitschers moet worden gezuiverd". In verband met den door Engeland en de Sovjet-unie gestelden eisch, dat de regee ring van Iran de Duitsche burgers het land zal uitzetten, meldt de Londensche corres pondent van de New York Times volgens D.N.B. het volgende: In de Britsche hoofd stad is men van meening. dat Iran dezen eisoh van de hand zal wijzen en dat der halve een opmarsch zal volgen. In werke lijkheid, zoo meldt de Amerikaansche jour nalist, wenschen de Britten en Sovjet-Rus sen deze weigering van Iran in den grond van hun hart ten einde het land van den sjah onder hun toezicht te brengen. De Londensche correspondent van United Press verneemt dan ook, dat tot een ge meenschappelijke Britsoh-Sovj et-Russische militaire actie tegen Iran besloten zou zijn ten gevolge van het zeer onbevredigende door de regeering van Iran gegeven voor- loopige antwoord op de nota van beide re geeringen. Op grond van berichten van Iraansche zijde bleek hieruit, dat de regee ring van Iran slechts bereid was een zeer klein percentage van de 80 procent Duit schers uit te zetten, wier vertrek 6 Augus tus door de geallieerde regeeringen werd verlangd. WOORDEN EN DADEN. Onder het opschrift „wee de zwakken' stelt de Berliner Boersenzeitung de Engel- sche pressiepolitiek in Iran, Thailand, Fransch Somaliland en Egypte tegenover de zoojuist door Churchill en Roosevelt ver kondigde „gemeenschappelijke grondsla gen" der Britsche en Amerikaansche poli tiek. Het blad schrijft, dat tot deze grond slagen, zooals men weet, vooral behoort af wijzing van alle gebieds- of machtsuitbrei ding benevens de. vurige wensch de vrije wilsuiting der volken, hun souvereine rech ten en hun aansprakenop zelfbestuur al- lerwege gerespecteerd te zien. Commentaar op deze verzekeringen schrij ven niet slechts de gebeurtenissen in het verleden, ook in het onmiddellijke heden leveren de daden der groote democratische heilbrengers dien zoo opvallend mogelijk. Zoo maken thans Engelsche en Amerikaan sche persbureaux melding van een buitenge wone verscherping van den Britsch-bolsje- wistischen druk op Iran, dat zooals men weet gedwongen moet worden zijn neu traliteit prijs te geven en zijn gebied be schikbaar te stellen voor den doortocht van Syrië en Irak naar Voor-Indië en van Voor- Indië naar den Kaukasus. Thailand staat aan precies dezelfde pres sie bloot. Ook hier pogen de democratische heilbrengers met alle middelen van bedrei ging en rechtstreekschen druk een vrij heidlievend volk onder hun hoorigheid te brengen. Een ander bericht vestigt onze aandacht op Fransch Somaliland. Het is de vrije wil der bevolking aldaar trouw te blijven aan het Frankrijk van Pétain. Ook hier- dwingt Engeland, welks premier pas alle toepas sing van geweld plechtig heeft afgezworen, met de grofste gewelddadige middelen naar begrip. Het is nauwelijks noodig dit beeld nog te completeeren onder verwijzing naar de si tuatie in Egypte, dat tegenwoordig door En geland aan den zwaarsten economischen en politieken druk wordt blootgesteld om hef te winnen als nieuwen oorlogspartner en leverancier van bloed. De nationale bladen te Cairo wijzen onomwonden op het stre ven van Engeland tot afpersing van uiterst ver strekkende concessies door meedoogen- looze uitbuiting van de katoencrisis en door „hulpvaardige" aanbieding tot overneming van de katoenvoorraden tegen prijzen, die voor het geheele economische leven van Egypte een ramp moeten beteekenen. Dezelfde midddelen en methoden brengt Roosevelt in Zuid-Amerika in practijk. (A.N.P.) Ten einde een parlementaire crisis te voorkomen, heeft Menzies, de Australische minister-president, naar United Press uit Canberra meldt, zijn ontslag aangeboden. Men neemt aan. zoo de^lt het per-agent schap vp" —o.-te. dat Menzies zich door dezen stap den weg wil open houden om in een andere hoedanigheid naar Londen te gaan, nu de arbeiderspartij heeft gewei gerd de reis van Menzies in zijn hoedanig heid van minister-president goed te keu ren. Het Japansche kabinet heeft het her ziene program voor de mobilisatie van ma teriaal in oorlogstijd goedgekeurd voor het derde kwartaal van het belastingjaar, dat eindigt op 31 Maart 1P42. Het program wordt -«kenmerkt door de volgende vier punten: 1. Een ---1 mogelijke uitbreiding der bewapening. 2. Totsta«dh*eneinff van autarkie voor de voornaamste grondstoffen als - staal en steenkool, binnen het Oost-Azia tische aebied van gemeenschappelijk-' v/c'.- vaa. 3. Een waarborg voor den nationalen le vensstandaard. 4. Een maximaal gebruik van de beschik bare scheepsruim te. teneinde de werking van het mobilisatieplan voor grondstoffen te vergemakkelijken. RAZZIA TE PARIJS. Nadat Woensdag 6000 Joden en commu nisten in Parijs gearresteerd waren, werd de raziza Donderdag voortgezet. De ar- De bevelhebber der weermacht in Neder land, generaal der vliegers S. R. Christian sen. heeft gisteren met een gevolg uit zijn staf troepenonderdeelen van leger en lucht macht, S S. en politie, benevens andere In stanties der weermacht ln het Zuidoosten des lands bezocht. Te Tilburg werd hij ont vangen door den bevelhebber der Ord- nungspolizel, generaal Schumann. De be velhebber der weermacht kon herhaaldelijk uiting geven aan zijn vc'doenlng over het geen hij bij troepen en dlenstlnstanties zag. restaties der Joden en hun overbrenging naar concentratiekampen volgde, nadat door de Joden en communisten demonstra ties gehouden waren, waarvan de voor naamste op den 14den Augustus hadden plaats gevonden. De 6000 Joden die Woens dag gearresteerd waren, werden onmiddel lijk naar concentratiekampen overgebracht waarin zich reeds 6000 Joden bevonden, die de vorige'lente daar ondergebracht waren. Alle arrestanten die geen Joden waren, of communisten werden slechts dan vrijgela ten, indien zij over hun persoon lnllchtLn- gen konden verschaffen. Om te verhinde ren dat de omsingelde Joden door den on dergrond-spoorweg ontwijken konden, werd er gedurende de razzia de stations voor de ondergrondsche op de Place de la Republl- que en de Place de la Nation tusschen zes uur 's morgens en 1 uur 's middags geslo ten. De arrestanten van Donderdag zijn. voornamelijk buitenlandsche Joden, die zich reeds vroeger bij de politie hebben moeten laten registreeren. De Duitsche mi litaire autoriteiten publiceerden voor de tweede maal een verordening van den 24en Juni, volgens welke alle vroegere sovjetbur gers, met Inbegrip van alle Lithauers, Est- landers en Letlanders, zich bij de politie moeten melden. De personen die zich he den nog niet hebben aangemeld, stellen zich aan het gevaar bloot, geïnterneerd te worden en hun persoonlijk eigendom te verliezen. De eenige uitzonderingen vormen de burgers der baltische staten die een Duitsch Ausrelse-visum bezitten. (United Press). LORD HALIFAX IN ENGELAND. De Britsche ambassadeur te Washington, lord Hallfax, is. naar de Engelsche berich tendienst meldt, op een vliegveld ln Groot- Brittannië aangekomen. Het ls het eerste bezoek, dat hij na zijn benoeming tot am bassadeur. aan Engeland brengt. Lord Hallfax, wiens verblijf in Londen waarschijnlijk een maand zal duren, zal aan de zittingen van het oorlogskabinet deelnemen. (DN.B.) SLUIKHANDELAAR AAN DEN SCHANDPAAL. De stad Verviers heeft als eerste Belgi sche gemeente gelast, dat de namen van bestrafte sluikhandelaars en woekeraars op een bord midden In de stad moeten worden aangeslagen Daarmede is een oud gebruik ln gevoerd, dat sluikhandelaars ln levensmid delen blootstelt aan de openbare verach ting. (A.NP.) HOARE MISBRUIKT SPAANSCHE GASTVRIJHEID. Hoe de Britsche ambassadeur Hoare de Spaansche gastvrijheid misbruikt blijkt uit het volgende voorval: De Fransche marineofficier Lablanche Combier was tijdens den overval op Dakar in Engelsche gevangenschap geraakt. Te Londen poogde men hem voor de Gaulle te winnen. Hij ging schijnbaar daarop ln en won zoo het vertrouwen van invloedrijke Engelschen, terwijl hij in werkelijkheid een Dit Nummer bevat DRIE Bladen Binnenland Verordening; inzake het Joodsche geldelijke vermogen toegelicht. (2e Blad) De komende voetbalcompetitie. (Sport, 3e Blad) Buitenland De Duitsche successen in het Oosten. (Ie Blad) Druk op Iran. (Ie Blad) ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN" EERSTE BLAD.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1