BINNENLAND LEiDSCH DAGBLAD - Tweede Blad Dinsdag 19 Augusfus 1941 Rusland als voortdurende bedreiging van Finland AVONTUREN VAN BARON VAN MÜNCHHAUSEN Migraine S AKKFRTJE De voedselvoorziening en de bestrijding der smokkelarij J. C. Redelé overleden Tegen prijsopdrijving van tweedehandsch goederen IV (slot). Op het visitekaartje van den politieprefect van Turku (Aabo), de oude havenstad in het Finsche Zuid-Westen, staat vermeld, dat hij ook de Aalandseilanden de dubbele a moet phonetisch als o lulden rekenen mag tot het gebied van zijn competentie. Dat is zoowaar geen kleinigheid. Het vaste- landfldistrict" dat aan zijn leiding is toe vertrouwd, heeft al een eerbiedwaardigen omvang en tel er dan nog eens een stuk of zesduizend eilanden bijmaar zoo'n vaart loopt het ook weer niet. Van die dui zenden eilanden, die als een kudde wachters aan den ingang van de Finsche golf, eigen lijk „op den hoek" van deze en de Bothni- sche golf. liggen, zijn de meeste niet-be- wbonde rotsklompen, grillig uitstekend uit het woelige water, en op heel de groep te zamen wonen nog geen dertigduizend men- schen, waarvan ruim. 16.000 op Aaland, het voornaamste eiland met zijn haven Marie- hamn. Neen, de politieprefect van Turku kon het wel aan, en tót voor enkele weken heerschte er trouwens een serene rust op de Aalandseilanden, een rust, die fel contras teerde met de spanningen in een nog nabij verleden. De Zweedsche trekkers, die in den loop der eeuwen hun eigen land verlieten om elders geluk te zoeken, streken ook op de* den, voorzien van de handteekeningen der Aalandseilanden neer. Zij vonden er, be^ halve rotsen en bosschen, ook sappige gron den en uitstekende kansen voor overvloedige vischvangsten. Deels bleven zij er hangen. Anderdeels zwierven zii verder, naar de langs kusten van het tegenwoordige Fin land. Daar bevolkten zij allengs de steden, die Europa vandaag den dag nog altijd beter kent onder de Zweedsehe dan onder de Finsche namen: Vasa, Kristinestad, Karleby. Aabo, Hensingfors, Borga, Viborg. Randbewoners van Finland werden deze Zweden, brengers ook van veel cultuur en leiders van het volks en staatsleven in de eeuwen, waarin het lot van de Finnen met dat der Zweden nauw was samengeweven. Zij hebben in de vorige eeuw zelfs hoofd rollen vervuld in den strijd om de verhef- fing van het Finsch en namen als die van Arwidsson, Snellman, Runeberg om het nu maar bij drie uit een lange reeks te laten klinken in de Finsche geschiedenis als klokken. Samen met de eigenlijke Finnen verzetten zich de Zweedsch-Finnen tegen de Tsaristische Russificatie en mocht er al menigmaal spanning tusschen Finnen en Zweedsch-Finnen zijn over de plaats van het Zweedsche element in het Finsche leven - een element, dat in beteekenis zijn getals sterkte ver te boven gaat tegen den Rus- Èschen drang naar het Westen stonden zij is één gesloten phalanx, ook in den winter vn 1939 en ook nu, in den zomer van 1941. Hadden de Aalandseilanden ergens in de •stille Zuidzee gelegen, de stormen van den tijd zouden wellicht aan de 30.000 men- schen op die duizenden eilanden ongemerkt zijn voorbijgegaan. Mdar daar liggen zij nu [eenmaal niet. Integendeel: de positie van die eilanden verzekert ze van de bijzondere belangstelling van de internationale poli tieke wereld en de bewoners kunnen er zich op beroemen, dat een heele plank vol boe ken. strijdgeschriften, memoranda en trac- taten aan him positie is gewijd. Zooals het Petsamodistrict de sleutel is op Finlands Noordelijke huisdeur, zoo bewaken de Aalandseilanden den toegang tot de golven, die de Finsche West- en Zuidkust bespoe len. Het gevolg: Rusland en Zweden, de twee rivalen, begrepen de strategische beteeke nis van de eilandengroep volkomen en be- Inijdden en betwistten elkander haar be zit Als in 1809 heb Finsche land uit Zweed sche in Russische voogdij overgaat, zijn de Aalandseilanden in de transactie begrepen. Dadelijk begonnen de Russen met het aan leggen van vestingwerken op de eilanden en zij hadden er, tot ongenoegen van de andere groote mogendheden, al menige for tificatie aangebracht toen de Krimoorlog waarin oók de Finnen geduchte klappen opliepen hun spel kwam bederven. De Engdsche vloot ondernam een gelukten aanval op het fort Bomarsund dat was een van de versterkingen op de Aalands eilanden en brandschatte de Finsche kuststreken. Toen het vrede werd kwamen de partijen bij het verdrag van Parijs over een, dat de Aalandseilanden „gedemilita riseerd" zouden worden. Zoo bleef het tot 1914. In dat jaar ontbrandde de wereld oorlog, en de Russen, bevreesd dat de Duit- schers zich van de Aalandseilanden zouden meester maken, begonnen in allerijl op nieuw versterkingen aan te leggen. Vier jaar later bewezen die den Duitschers goede diensten. In 1918, toen in Finland de bur- gerstrijd woedde tusschen het meerendeel der bevolking aan den eenen, de commu nistische minderheid met de in het land achtergebleven Russische troepen aan den anderen kant, landden de Duitschers, die de Finsche „jagers" te hulp schoten, o.a. bij Mariehamn op de Aalandseilanden en gebruikten die als operatiebasis voor de vervulling van hun opdracht: het schoon vegen van Zuid-Finland, nadat Manner- heim bij Tammerfors den voor de vrijheid beslissenden slag' geslagen had. Maar eerst aan het einde van den wereldoorlog rees, als een der eerste zorgen van de on afhankelijke Finsche republiek onder pre sident Staahlberg, de „kwestie van de Aalandseilanden'' ,die zooveel gemoederen in rep en roer bracht, den Volkenbond nachtmerries bezorgde en pas na een reeks van jaren uit de wereld werd geholpen. Zweden was in het groote geding van 1914 geen partij. Lag het mede daaraan dat de, van huis uit Zweedsche, Aalandseilandbe- ^oners na 1918 een beweging voor aanslui ting bij Zweden op touw zetten? Vreesden dat de spanningen tusschen Rusland en puitsqhland ook in de toekomst te hunnen koste ontladen zouden worden en verkozen 2ij daarom deel uit te maken van een land, 4at minder dan het Finsohe door Ruslands machtsbegeerte wordt bedreigd? Hoe het zij, °P de Aalandseilanden stak een beweging t«n gunste van aansluiting bij Zweden het boofd op en Stockholm kon niet nalaten het [uur van die beweging op te poken. Dat lie ten de Finnen niet over hun kant gaan. Sterke troeven speelden zij uit. De eilanden. zoo zeiden zij, vormen een integreerand deel T*n Finland en hebben altijd deel uitge maakt van ons gebied. Zij zijn bij den vrede Y*n Hamina (in 1809) mee overgegaan en niemand heeft, het ooit in het hoofd gekre gen, dat zij meer bij Zweden dan bij Fin land behooren zouden. Goed en wel, ant woordden de Zwbden, maar de bevolking zélf wil onzen kant uit en wij leven 1918 in den tijd van wat men het „zelfbeschik kingsrecht der volken" noemt. Dat mag zoo zijn. riposteerden de Finnen, maar als ge over dat recht praten wilt, moet ge het toe passen op alle Zweden, dat is meer dan 10 pet. van onze bevolking, niet op de eiland bewoners alleen. Tenslotte kwam het geval in Genève terecht. Onder warme, ook Neder landsche, belangstelling de Leidsche hoogleeraar mr. W. van der Vlugt, die in den strijd om de Russificatie zijn stem ten gun ste van Finlands goed reoht had verheven, liet zich ook nu niet onbetuigd werd de beslissing verbeid. Zij wees de Aalands eilanden aan Finland toe. maar onder twee voorwaarden: autonomie voor de bevolking en geen militaire versterkingen 1 De Finnen, die zich door strikte nako ming hunner in ternationa al-rechterlijke verplichtingen altijd gunstig van menig volk hebben onderscheden, voerden Genè- ve's wil stipt uit. Zij verschaften den bewo ners van de Aalandseilanden een eigen statuut, waaronder zij. sedertdien in vrede en vrijheid leven en in 1920 sloten zij een conventie over de ontmanteling der eilan- regeeringen van Duitschland, Denemarken, Estland, Finland, Frankrijk. Engeland, Ita lië. Letland, Polen en Zweden. Rusland was buiten de afspraak gehou den en zag sindsdien „gevaar".. Het zag dat vooral, toen in 1?39 Finland en Zweden overeenkwamen, de Aalandseilanden, na verkregen instemming van de mogendhe den, die de overeenkomst inzake de demi- litarisatie geteekend hadden, toch weer militaire beteekenis te geven. Niemand maakte daartegen bezwaar, behalve Rus land, dat in de onderhandelingen, die aan het uitbreken van den oorlog in December 1939 voorafgingen, zijn goedkeuring van de remilitarisatie der Aalandseilanden pro beerde te gebruiken als ruilobject voor de verwezenlijking van zijn verreikende ver langens jegens Finland. Eerst verleden jaar October van de remilitarisatie was nog niets terecht gekomen, omdat-Engeland en Frankrijk tijdens hun besprekingen in Mos kou (1939) Molotof en Stalin niet het on genoegen wilden doen de Aalandseilanden- kwestie in Geaève aan de orde te stellen werd als uitvloeisel van den vrede van Moskou tusschen Rusland en Finland over eengekomen, dat de Aalandseilanden on- versterkt zouden blijven, en dat de Russen er een consulaat zouden vestigen, dat op de naleving der afspraak toezicht kreeg te houden, maar in feite een h&ard van spionnage is geworden, een centrum, van waaruit de Russen hun plannen tot een „eindafrekening" met de Finnen verder uit broedden. Acht maanden zijn nadien ver- ioopen en daarin heeft het rad der ge schiedenis alweer een slag om gemaakt. Het is de oorlog tusschen Finland en Rus land. de vrede van Moskou was maar een adempauze. De ligging van elk land heeft haar con sequenties; geen volk dat zich er aan kan onttrekken. Het eene ligt rustig, ver van het gewoel der elkaar benijdende en be strijdende hoofdrolspelers op het wereld- tooneel, het andere gevaarlijk, midden in de invloedsferen die groote mogendheden begeeren. Het lot heeft Finland, de Aalands eilanden incluis, doen worden tot een voor werp van hevige begeerten, tot een strijd- tooneel waarop het nimmer lang rustig is geweest. De Finnen hebben dat lot aan vaard en altijd moedig gedragen. Zij vra gen van hun buren geen gebied, zij voeren geen wereldpolitiek; zij hunkeren naar vrede; zij verlangen alleen maar met rust te worden gelaten. Zij hebben uit en ter na bewezen, dat zij rust en vrede waard zijn. In de jaren, waarin zij die kenden, bouwden zij hun staat op tot voorbeeld voor vele andere en besteedden zij hun groote energie aan de verheffing van hun land tot een eereplaats in de rij der be schaafde Europeesche staten. Nu hun bit tere geschiedëhis hun nog eens de wapens in de vuisten drukt, hen nog eens oproept om Ruslands drang naar het Westen te weerstaan, zullen menschen van alle wind streken hopen, dat deze keer de laatste zal zijn; dat uit den baaierd van heden het vrije Finland zal oprijzen, ongedeerd en sterk, vredelievend en veilig en gevrij waard tegen de ramp van den onophoude- lijken oorlog, waarin alle vreden slechts adempauzen waren. Zulk een Finland zal niet tekort schieten in de vervulling van zijn roeping: het land te zijn van een vrij en vrijheidslievend volk, in welks midden ruim plaats is voor den bloei van waar achtige beschaving! 1502 (Ingea. Med.) DOELTREFFENDE MAATREGELEN IN DE GRENSGEBIEDEN. Het A.NP. meldt: Om te voorkomen dat een belangrijk deel van de voor'óns vólk noodige productie clandestien over de grenzen gaat. heeft de overheid den desbetreffenden boeren met betrekking tot het dorschen van graan, peulvruchten en tot de aflevering ervan aan de provinciale inkoop-centrales voor akker bouwproducten („pica's") bepaalde ver plichtingen opgelegd. De maatregelen hebben ten doel: ten eer ste het dorschen te bespoedigen; ten twee de het toezicht op het dorschen te verscher pen; en ten derde de telers te ver plichten hun graan en peulvruchten aan stonds, nadat die zijn gedorscht, ter be schikking van de pica in hun gewest te stellen. Wat het dorschen betreft, verdient ver melding, dat de opbrengst van de kleine bedrijven aan graan en peulvruchten aan stonds in haar geheel zal worden gedorscht. Op deze manier worden deze boerderijen zoo spoedig mogelijk „leeggedorscht". De oogst van de grootere bedrijven zal men dorschen volgens een bepaald systeem, waarbij de pica vaststelt, hoevele malen een dorschmachine naar elke boerderij mag worden vervoerd om daar telkens een deel van den oogst te bewerken. Opdat men de productie gedurende het dorschen genoegzaam scherp zal kunnen controleeren zal de pica dus aan het dor schen de leiding geven. De teler kan boven dien worden verplicht zijn graan en peul vruchten, wanneer die van het land zijn ge haald. te deponeeren op bepaalde zet.plaat- sen, welke de pica aanwijst. Deze maatre gel, welke vooral voor de kleine bedrijven van belang kan zijn, dient om naast een bespoediging van de dorschcampagne, te vens een zoo economisch mogelijk gebruik van de dorschcapaciteit te bewerkstelligen. Voorts zal de teler niet -steeds geheel vrij kunnen worden gelaten in de keuze van een loondorscher (d. i. een dorscher, die tegen loon voor anderen dorscht). i Wat de bespoediging van het dorschen [aangaat, dit zal vooreerst ten goede komen aan het streven der overheid om voor 1 Dec. a.s. tweederde van den oogst door de telers te doen aanbieden bij de pica's. Speciaal in de grensstreken is het versnelde dor schen een uitstekend middel om smokkelen te voorkomen. Den smokkelaars zal voor hun euveldaden als het ware geen tijd worden gelaten. Zoo heeft bijvoorbeeld een der pi ca's een regeling getroffen, volgens welke de boerderijen, naar gelang van haar groot te, voor een bepaalden datum met dorschen gereed moeten zijn. Bedrijven tot een opper vlakte van een hectare moeten hun graan en peulvruchten voor 15 September, bedrij ver van een tot drie hectaren voor 15 Oct. en bedrijven van drie tot vijf hectaren voor 1 Dec. as. hebben gedorscht. Deze pica heeft verder voor Nederlandsche telers, die graan of peulvruchten op Belgisch grondge bied verbouwen, een speciale regeling ge troffen. Deze telers moeten den oogst in on- gedorschten toestand naar Nederland ver voeren en, ongeacht de grootte van hun be drijf, voor 15 Sept. met dorschen gereed zijn. DOOR VRACHAUTO OVERREDEN. Gistermorgen is de heer J. C. Redelé, directeur van de Vlctorla-blscultfabrieken te Dordrecht, toen hij den rijksweg bij Bus- sum wilde oversteken door een vrachtauto aangereden en zwaar gewond, In het Dia- conessenziekenhuis te Naarden is hij over leden. De overledene werd 60 (jaar oud. De heer Redelé die lid was van het dage- lljksch bestuur van den A.N.W.B. heelt een groot aandeel gehad in het aanbrengen van de bekende AN.W.B. verkeersborden. SCHERPE CONTROLE TE WACHTEN. Het komt in den laatsten tüd herhaalde lijk voor, dat tweedehandsch goederen (bijv. schrijfmachines) worden verhandeld tegen prijzen, welke de op 9 Mei 1940 gel dende prijzen aanzienlijk te boven gaan. Zelfs is het geen uitzondering, dat voor tweedehandsch artikelen meer wordt be taald, dan voor overeenkomstige nieuwe goederen, ook indien daarvoor maximum prijzen zijn vastgesteld. Tweedehandsch artikelen mogen in be ginsel slechts tegen prijzen worden ver kocht, waartegen zij op 9 Mei 1940 plachten te worden verhandeld. Voor zoover na 9 Mei 1940 met de toestemming van den Gemachtigde voor de Prijzen van nieuwe artikelen bijzondere prijzen werden vast gesteld, moetep de prijzen van tweede handsch goederen van dezelfde soort in een redelijke verhouding beneden de prijzen voor de nieuwe artikelen blijven. De Gemachtigde voor de Prijzen vestigt er de aandacht op, dat dergelijke overtre dingen der prijsvoorschriften scherp zul len worden gecontroleerd en dat de be drijvers er van zich aan vervolging door de inspecties voor de prijsbeheersching bloot stellen. Gelukkig wist ik. wat me te doen stond. Ik spande de paarden [1 hoog was. Achter het andere rijtuig sprong ik weer op den weg, van de postkoets uit, nam het rijtuig met alle bagage op mijn om vervolgens de beide paarden te halen. Met één dier onder schouders, sprong over één der heggen, welke ongeveer 9 meter eiken arm maakte ik denzelfden tocht opnieuw. De sprong over de heg leverde daarbij echter moeilijkheden op. Eén der paarden een jong en vurig dier begon tijdens den prong namelijk hevig met de pooten te spartelen. "Enkele genblikken wist ik werkelijk niet wat ik moest doen. Ik her innerde mij echter dat één van mijn zakken leeg was en daarin stopte ik de twee achterpooten van het dier, dat nu piet langer kon spartelen. BENOEMING VAN NOTARISSEN. Benoemd zijn tot notaris: binnen het arrondissement Dordrecht, ter standplaats de gemeente Dordrecht: H. J. J. M. Peek, candldaat-notaris te Heeg: binnen het arrondissement Alkmaar, ter standplaats de gemeente Hoogkarspel: W. S. Wijnands, candldaat-notaris te Alkmaar; binnen het arrondissement Rotterdam, ter standplaats de gemeente Gouda: H. F. A. Schermer, candldaat-notaris te Gouda; binnen het arrondissement Rotterdam, ter standplaats de gemeente Poortugaal: J. F. H. Bennink, candldaat-notaris te Poor tugaal; binnen het arrondissement Utrecht, ter standplaats de gemeente Amersfoort: mr. Wz. Hoevers, candldaat-notaris te Amers foort; binnen het arrondissement Breda, ter standplaats Etten, L. J. M. Wolters, can- didaat-notaris te Etten; binnen het arrondissement Leeuwarden, ter standplaats Wommels (gemeente Hen- naarderadeel)B. Tuinstra, candldaat-no taris te Leens; binnen het arrondissement Maastricht, ter standplaats Wommels (gemeente Hen- naarderadeel)B. Tuinstra, candldaat-no taris te Leens; binnen het arrondissement Maastricht, ter standplaats de gemeente Heerlen; P. J. H. Brouwers, candldaat-notaris te Heerlen; binnen het arrondissement Rotterdam, ter standplaats Rotterdam (vacature F. W. A. J. Van Peski) mr. I. van der Waal, can dldaat-notaris te Rotterdam; binnen het arrondissement Rotterdam, ter standplaats de gemeente Brlelle (vaca ture M. Helj)C. J. Oosthoek, candldaat- notaris te Brielle; binnen het arrondissement Rotterdam, ter standplaats de gemeente Brielle (va cature L. P. van den Blink)C. van den Blink, candldaat-notaris te Vlaardlngen. VEREENIGING VOOR FACULTATIEVE LIJKVERBRANDING. De vereenlglng voor facultatieve lijkver branding heeft haar jaarMjksche algemee- ne vergadering gehouden te Den Haag. Nagenoeg aile afdeehngen waren op deze vergadering vertegenwoordigd. Ter vervan ging van den heer Abrahams, die verzocht had niet voor een herkiezing in aanmer king te komen, werd als lid van het hoofd bestuur gekozen de heer M. J. de Moor te Amsterdam. Met bijna algemeene stemmen werd be sloten tot het doen bouwen van een tweede crematorium der vereenlglng te Zwolle. VERGOEDING INGELEVERDE NON-FERRO-METALEN. Instelling van een advies-commissie. Bij beschikking van flen secretaris-gene raal van het departement van Handel. Nijverheid en Scheepvaart, is Ingesteld een commissie, welke tot taak heeft de secre tarissen-generaal van de departementen van Handel, Nijverheid en Scheepvaart en van Financiën van advies te dienen, met /betrekking tot de vergoedingen voor inge leverde non-ferro-metalen. halffabrikaten en ruwmaterialen. Tot voorzitter dezer commissie is be noemd: de heer E. de Jong, directeur van het Rijksbureau voor non-ferro-metalen; tot leden de heeren: P. J. Rokker, directeur der N.V. Handelmlj. P. J. Rokker te Rotter dam, ir. W. Maas Geesteranus, adj.-direc teur van de N.V. Werkspoor te Amsterdam, J. Prummel Jr., directeur der N.V. „Meta- a" te Tiel. Aan de commissie is als secretaris toege voegd de heer mr. G. F. J. Notermans. chef van de afdeeling Centrale Magazijnen Schaderegelingen van het Rijksbureau voor non-ferro-metalen. WOENSDAG 30 AUGUSTUS. Hilversum I, 415,5 IVL: 6.45 Gram.muziek 6.50 Ochtendgymnastiek 7.00 Gram .muziek 7.45 Ochtendgymastiek 8.00 BNO: Nieuwsbe richten 8.15 Gewijde muziek (gr. pl.) 8.45 Gram.muziek 9.15 Voor de hulsvrouw 9.25 Grammuziek 11.00 Voor de kleuters 11.30 Molto Cantabile 12.00 Gram.muziek 12^25 Voor den boer 12.40 Almanak 12.45 BNO: Nieuws- en economische berichten 1.00 Gram. muziek 2.15 Harmonie-orkest van het Ne- derlandsch orkest 's-Gravenhage 3.00 Voor de vrouw 3.20 Hobo met planobegeleiding en gram.muziek 4.00 Bijbelezing (voorbereid door de Christ Radio Stichting) 4.20 Voor de jeugd 5.00 Gram.muziek 5 15 BNO: Nieuws-, economische- ep beursberichten 5.30 Causerie „Gezond zijn en gezond blijven" 5.45 Orgelconcert 6.15 Voor de binnenschip pers 6.30 Curt Hohenberger en zijn orkest 7.00 Actueel halfuurtje 7.30 Volkszangkoor met planobegeleiding 8.00 Gram.muziek 8.15 Causerie ,X>e invloed der Nederlandsche bouwkunst in Duitschland" 8.30 Cabaretpro gramma 9.30 Gram.muziek 9.45 BNO: Nieuwsberichten 10.00—10.15 BNO: Engel - sche uitzending The Dutch Achievements In the Nederlands Indies. Hilversum n. 301,5 M.: 6.45—8.00 Zie Hilver sum I 8.00 BNO: Nieuwsberichten 8.15 Gram.muziek 10.00 Morgenwijding 10.20 Gram.muziek 10.40 Declamatie 11.00 Zang met pianobegeleiding 11.20 Grammuziek 12.15 Frans Wouters en zijn orkest 12.45 BNO: Nieuws- en economische berichten 1.00 Ernst van 't Hoff met zijn 15 solisten 1.30 Ensemble Amende 2.15 Voor de jeugd 2.30 Grammuziek 4.00 Zang met pianobegelei ding 5.00 Godsdienstige uitzending 5.15 BNO: Nieuws- economische- en beursberichten 5.30 Klaas van Beeck en zijn orkest 6.00 Gram.muziek 6.15 Ensmble Bandi Balogh 6.45 Gram.muziek 7.00 Actueel halfuurtje 7.30 Luchtvaartcursus 7.45 Gram.muziek 8.00 Residentieorkest en solist (om 8.40 Boekbe spreking) 9.45 BNO: Nieuwsberichten 10.00 Dagsluiting (voorbereid door de Christ. Radio Stichting) 10.05—10.15 Gram.muziek. GEM. RADIO DISTRIBUTIEBEDRIJF. Woensdag 20 Augustus. - 22.15 le programma: 6.4522.15 Hilversum I - —24.00 Duitsch programma. Ze programma: 6.4522.15 Hilversum II 22J.523.00 programma uitsluitend voor aange slotenen bij de Radio Centrales 23.00—24.00 Duitsch programma. 3e en 4e programma: 6.4524.00 Duitsch programma. 3—2

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 7