Duitsche successen in het
Oosten
Open brief aan Stalin
DINSDAG 19 AUGUSTUS 1941
No. 24968
Geheele gebied van den
Dnjepr in Duitsche handen
Aanval op Odessa begonnen
Verduisteren:
82ste Jaargang
Bij Nikolajef
Na de verklaring van
Roosevelt en Churchill
Oproep medici
V Victorie Duitschland wint
voor Europa op alle fronten
Van oud Sovjet gezant
20.59 uur
6.30 uur
J
EERSTE BLAD
Feiten van den dag
LEIDSCH
DAGBLAD
W.Heoxu
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Hoofdredacteur: B. W. Menkorst, Lelden
Pl.verv.: K, Been, Lelden.
PRIJS DER ADVERTENTIES
32 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum
5 regels. - Verplicht bewij •.emmer 5 ets. - Incassokosten volgens postrecht.
.Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend bij vooruitbetaling,
alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven
wordt 10 ets. berekend.
Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein
Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd it)n:
per 3 maandenƒ2.47
per weekƒ0.19
Franco per post ƒ2.47 per 3 maanden portokosten
(voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd.)
Naar het D.NB. van bevoegde zijde ver.
neemt heeft een Duitsche divisie infanterie
Zondag in den omtrek van Nikolajef de
resten der sovjetdivisies in de tang gesloten
en volledig vernietigd. De sovjetafdeelingen
hadden steeds weer in den donkeren nacht
gepoogd een weg te bereiken, die reeds se
dert Zaterdag stevig in Duitsche handen
was. 's Morgens in de vroegte begon een
hevig artillerievuur. Stelselmatig werden
geheele deelen van het bosch met vuur be
stookt. Dorpen en afzonderlijke hofsteden,
waar zich de bolsjewiki haddftn genesteld,
gingen in vlammen op. Toen trokken de af-
deelingen Duitsche Infanterie in breede en
diej>e tirailleurlinie tot den aanval op. Hon
derden bolsjewiki, die in wilde paniek
tradhtten te vluohten, vielen aan de Duit
sche vuurbundels ten offer. In de nabijheid
van een spoorlijn, waar zich de laatste sov
jet-strijdkrachten nog eens hadden samen
getrokken en hun laatste krachten insr>an-
den, stortte de laatste weerstand onder het
vuur der Duitsche infanterie ineen. Een reus
achtig graf nam achter den sjpoorweg de
laatst overgeblevenen van vier sovjet-divi
sies op.
De bevolking van Nikolajef heeft sinds
wekem onder groot gebrek aan levensmid
delen geleden, zoo werd den Dultschen troe
pen bij hun intooht gerapporteerd. Zooals
ille steden en dorpen in dit gevechtsgebied
ras ook Nikolajef van alle toevoeren afge
sneden. Bovendien hadden de wijkende sov-
ietformaties de voorraden in beslag geno
ssen en daarvan zooveel gebruikt, dat er
1x>r de burgerbevolking nog slechts melk
's voedsel overbleef. Warme spijzen hadden
i bewoners al verscheidene weken lang
set meer gehad, daar de sovjet-overheid
et maken van vuur had verboden, z.g. als
nderdeel van de luchtbescherming.
SOVJETS ACHTERVOLGD.
In snelle marsehen zijn Düitsche afdee-
lingen infanterie, ondersteund door pant
serstrijdkrachten en artillerie-afdeelingen,
Zondag in de bocht van den Dnjepr terug
trekkende bolsjewiki op de hielen gebleven.
Nog voor dat de verspreide resten den Oos
telijken oever hadden bereikt ging in de
ochtenduren een orkaan van vuur over den
heeien sector op. Zonder kans op redding
aan de vernietiging prijs gegeven renden
de sovjets om het naakte lijf te redden.
Kleine achterhoeden werden door de voort
stormende Duitsche infanterie onder den
met geloopen. In groote troepen vluchtten
de afgejakkerde en krachtelooze sovjetsol
daten uit hun aardholen en schuilplaatsen
om zich spoedig daarop gevangen te geven.
Ontelbare dooden liggen in de bosschen, op
de wegen, in granaattrechters en in de
graanvelden. Lange colonnes gevangenen
trekken langs de met puinhoopen bezaaide
wegen voorbij hun in den steek gelaten
stukken geschut om naar de Duitsche ge
vangenkampen te worden gebracht. Zij ver
tellen steeds weer heteelfde: „Het was ver
schrikkelijk, vóór ons de Duitsche soldaten,
achter ons de eigen politieke commissaris
sen met het pistool. Alle gewonden en kreu
pelen, die niet meer verder jonden, werden
door de commissarissen neergeschoten.
(D.NB.)
DE ACTIE IN DE LUCHT.
Een Duitsche formatie gevechtsvliegtuigen
heeft Zondagochtend het ongeveer 70 km.
ten Zuiden van Dnjepr-Propetrowsk gelegen
vliegveld der Sovjets Sapórosje met succes
aangevallen en 25 Martin-bommenwerpers
vernietigd. Bij verrassing verschenen de
Duitsche toestellen boven het groote vlieg
veld en wierpen zich op in lange reeksen op
gestelde tweemotorige sovjet-toestellen. Van
dertig, die in den Noordwestelijken hoek van
het veld stonden, kregen 25 zoo zware tref
fers, dat ze één verwrongen massa vormden,
de overige werden zwaar beschadigd. Voorts
vernielde een bomvoltreffer een groote han
gar, waarbij de opgeslagen voorraden brand
stof en munitie verloren gingen. De aanval
aas het werk van enkele seconden. De Duit
sche formatie bereikte zonder eenig verlies
de basis van uitgang van eenige honderden
kilometers ten Westen.
In den loop van den 17den Augustus wer
den 58 sovjet-vliegtuigen in de lucht ten val
gebracht en 32 toestellen op den grond ver
nield. Tegenover dit verlies van 90 bolsje
wistische vliegtuigen staat slechts een ver
lies van vijf Duitsche toeetellen.
Roosevelt heeft zijn plan om Europa tot
slavernij te brengeneen „vrijheidscharta"
durven noemen, aldus de Deutsche diplo-
matisch-politische Korresjoondenz in een
commentaar op de Churchill-Roosevelt ver
klaring.
„Zelfs wanneer dit program met zijn
huichelachtige phrasen op het oogenblik
moet dienen voor alle propagandistische
doeleinden, dan bevat het toch een goed
ding, aldus de Korrespondenz, nj. dat het
de mateloosheid en de laagheid van zijn
politieke doelstelling onthult: ,,Aa:: den
eenen kant een onbeperkte wereldheer
schappij over te dragen aan die krachten,
waarover Roosevelt gelooft te kunnen be
schikken, n.l. het Jodendom. Aan den an
deren kant een onbegrensde hulpverleening
aan het wereldbolsjewisme, zonder eefSge
gewetenswroeging over de vraag tot welk
een verderf dit zou kunnen leiden.
De Diplo besluit haar commentaar als
volgt: „Sedert de brief aan Stalin is Roo
sevelt evenals Churchill geteekend met het
Kaïnsteelten van hem, die bereid is met be
hulp van het bolsjewisme een broeder
moord op de overige cultuurvolken te ple
gen."
De Evening News meldt, dat lord Beaver-
brook als vertegenwoordiger van Engeland
aan de aanstaande Engelsch-Ameri-
kaansch-bolsjewistische conferentie te
Moskou zal deelnemen.
Van toonaangevende zijde te Londen
wordt verklaard, dat het vermoeden als
zou de Engelsche minister van buitenland-
sche zaken, Eden, naar Moskou gaan,
niet Juist is. (DJ7.B.)
JAPAN ZAL NIET WIJKEN,
In een radiorede heeft kapitein Hiraida
de woordvoerder der Japansche marine
gesproken over het versterkte streven van
Engeland en Amerika tot omsingeling van
Japan, Hij zei, dat deze omsingeling van
agressief karakter is; op geestelijk zoowel
als op economisch en strategisch terrein.
De Vereenigde Staten, aldus spr., schij
nen den indruk te hebben, dat Japan reeds
De Nederlandsche ambulance, die straks
naar 't Oostfront zal vertrekken, moet een
echt Nederlandsche hulpexpeditie zijn. Dat
wil zeggen: zij moet degelijk en solide zijn,
perfect uitgerust, de modernste instrumen
taria hebben en over de medewerking van
de beste doktoren en chirurgen kunnen
beschikken.
Daarom is het noodig, dat de organisa
tieleiding, wat de medici betreft, een keuze
kan maken uit een zoo groot mogelijk aan
tal doktoren en vooral chirurgen (ook in
verband met het aanwijzen van den leider
der ambulance).
Nederlandsche medici!
Er wordt een beroep op u gedaan!
Gij kunt, door u op te geven bij de Neder
landsche ambulance, een eervolle taak toe
bedeeld krijgen. Gij, met met uw uitnemenT
de en degelijke opleiding, kunt ginds in het
Oosten den naam van de Nederlandsche
medici den eerbied van de geheele wereld
afdwingen. Gij kunt daadwerkelijk aan-
toonen, dat ons kleine land tot groote en
grootsche daden in staat is.
Ook op mannelijk verplegend personeel
doet de ambulance een beroep. Ook zij kun-,
nen medewerken aan den menschiieven-
den arbeid, welke ginds wacht.
Nederlandsche chirurgen, doktoren en
verplegers. Geeft u zoo spoedig mogelijk op
aan de organisatieleiding van de Neder
landsche ambulance, Koninginnegracht
's-Gravenhage, telefoon 113142.
22,
ernstig is uitgeput en totaal verkeerde ge
volgtrekkingen te maken bij de beoordee
ling van Japan's militaire kracht. Wie de
werkelijke kracht van Japan kent zal zich
er ongetwijfeld voor hoeden het Japansche
rijk te bedreigen. Engeland en de Veree
nigde Staten schijnen te hopen. Japan
door druk op de knieën te kunnen brengen.
Uit economisch oogpunt gezien, zijn Japan
en de Vereenigde Staten reeds met elkan
der in oorlog. De democratische staten be
gonnen de vijandelijkheden tegen Japan,
toen ze de kanalen sloten, waardoor Japan
de grondstoffen en materialen kreeg, wel
ke het noodig heeft. Een nieuwe stap zal
Japan nopen te kiezn tusschen leven en
dood. In elk geval moet men niet Japan
verantwoordelijk stellen voor de gevolgen,
welke de omsingeling kan hebben. Japan
zal de onvermijdelijke maatregelen nemen,
wanneer het wordt gedwongen te kiezen
tusschen leven en dood.
De diplomatieke medewerker van de Ber
liner Boersenzeitung, Karl Megerle, houdt
zich bezig met de uitwerking van de Chuï-
chill-Roosevelt-verklaring in Japan en
schryft: de verklaring van Churchill en
Roosevelt, vooral het plan om alle andere
staten, met uitzondering van de Angelsak-
sèrs en de bolsjewisten, met geweld of door
overreding te ontwapenen, komt neer op
het plan tot een wereldoverheersching der
drie samenzweerders tegen de cultuurwe
reld. Het is derhalve begrijpelijk wanneer
Japan reeds de aangekondigde levering
Het opperbevel der Duitsche weer
macht deelt mede:
„De achtervolgingsgevechten in de
Zuidelijke Oekraine, waarbij Duitsche,
Roemeensche, Hongaarsche en Itali-
aansche afdeelingen in voorbeeldige
wapenbroederschap hebben samenge
werkt en vqprtreffelijke gevechts- en
marschprestaties geleverd hebben,
hebben het geheele gebied ten Westen
can den Dnjepr in onze handen ge
bracht. Op de stad Odessa en eenige
kleine bruggehoofden aan den be
nedenloop van den Dnjepr, waar zich
nog sovjetstrijdkrachten bevinden, is
de aanval begonnen.
Bij deze gevechten heeft de vijand
uiterst zware verliezen geleden. Onge
rekend het gevangen aantal in den slag
van Oeman zijn ongeveer 60.000 ge
vangenen gemaakt. Verder zijn 84
pantserwagens, 530 stukken geschut
en veel ander oorlogsmateriaal buit
gemaakt.
In de oorlogshaven Nikolajef vielen
de volgende op stapel staande oorlogs
schepen in onze handen: een slag
schip van 35.000 ton, een kruiser van
10.000 ton, 4 torpedobootjagers en 2
duikbooten. Verder werd een kanon
neerboot tot zinken gebracht, een
tweede zwaar beschadigd, een drijvend
dok vol locomotieven buitgemaakt.
Bij den aanval op de haven van
Odessa heeft de luchtmacht 9 groote
troepentransportschepen door zware
bomtreffers onbruikbaar gemaakt en 3
oorlogsschepen, waaronder een zwaren
kruiser, beschadigd.
Ook bij de gevechten In het gebied
van Kief en Korosten heeft de sovjet
weermacht zware verliezen geleden.
Sedert 8 Augustus zijn hier 17.750 ge
vangenen gemaakt en 142 pantser
wagens, 123 stukken geschut, een
pantsertrein en veel ander oorlogs
materiaal buitgemaakt".
van Noord-Amerlkaansch oorlogsmateriaal
via Wladiwostock als een bedreiging en als
het brengen van het oorlogsgevaar in een
gebied ondervindt, waarin het niet minder
recht heeft op 'zijn veiligheid bedacht te
zijn als b.v. de Vereenigde Staten in de
Caralblsche zee.
DE DIPLOMATIEKE VERTEGENWOOR
DIGING VAN HET VOORMALIGE
JOEGOSLAVIË.
Een besluit van de Franse he regeering om
de diplomatieke en consulaire vertegenwoor
digingen van het voormalige Joegoslavië in
Frankrijk niet meer te erkennen en haar te
verzoeken de werkzaamheden te staken, Ls
in politieke kringen te Agranf alsook door
de openbare meening met voldoening verno
men. Dit besluit wordt als vriendelijke feste
jegens Kroatië opgevat. (D.N.B.).
De Bulgaarsche bladen publiceeren in
grooten opmaak den „open brief aan Sta
lin", welken de vroegere sovjet-gezant te
Sofia, Raskolnikov, heeft geschreven.
Raskolnikov was een der intiémste vrien
den en medewerkers van Stalin. In 1934
kwam hij als gezant te Sofia. Hij stond
bekend als aanhanger van Lenin en heeft
zelf aan de bolsjewistische revolutie deel
genomen. Hij slaagde er in, ook in Bulgaar
sche intellectueele kringen belangstelling
voor de sovjetunie te wekken.
Als sterke persoonlijkheid kwam hij later
met Stalin in conflict en in 1939 kwam het
tusschen beiden tot een openlijke breuk.
Raskolnikov viel in ongende en werd te
ruggeroepen naar Moskou. Hij wist echter,
wat hem daar te wachten stond en vlucht
te naar Frankrijk, waar hij korten tijd later
stierf.
Niet lang voor zijn 'dood schreef hij den
brief, waarin hij onder meer zeide:
„Stalin, gij hebt mij buiten de wet ge
plaatst. Daarmede hebt gij mij gebracht op
het niveau van alle sovjetburgers, die on
der uw heerschappij buiten de wet staan.
Ik antwoord op overeenkomstige wijze en
geef u mijn toegangsbewijs tot het door u
opgebouwde rijk van het „socialisme" te
rug. Ik breek met uw regime. Uw „socialis
me" is zoo ver van het ware socialisme
verwijderd, zooals de willekeur van uw
persoonlijke dictatuur niets gemeen heeft
met de „dictatuur van het proletariaat".
Onder den druk van de groeiende onte
vredenheid bij boeren, arbeiders en intel-
lectueelen hebt ge een grondwet gegeven,
die door het geheele land met oprechte
geestdrift ontvangen werd. Wat hebt gij
met de grondwet gedaan, Stalin? Gij hebt
haar als een stuk papier verscheurd. De
vrije stemming jverd een belachelijke farce,
doordat men slechts op één enkele candi-
datuur kon stemmen. Ge hebt de groeiende
ontevredenheid,door geweld en terreur ver-
stikt. Ge hebt een nieuw tijdperk geopend,
'dat in de geschiedenis onzer revolutie ver
meld zal worden als „het tijdperk van dc
terreur". In de geheele sovjet-unie ge
voelt niemand zich veilig. Ge zijt onfeil
baar als de Paus, gij' maakt nooit fouten,
doch het sovjetvolk weet zeer goed, dat ge
voor alles verantwoordelijk zijt.
Met behulp van laaghartige vervalschin-
gen hebt ge processen geënsceneerd, die
door hun domme beschuldigingen de mid-
deleeuwsehe heksenprocessen verre over
troffen.
Ge weet zelf, dat Pitjakov zich niet naar
Oslo heeft begeven, dat Maxim Gorki een
natuurlijken dood is gestorven, maar ge
blijft lasteren. Aan het graf van Lenin hebt
ge plechtig gezworen, dat ge zijn nalaten
schap zoudt behouden en zoudt waken over
de eenheid der partij. Meineedige, ge hebt
de nalatenschap van Lenin vernield. Ge
hebt oude medestrijders van Lenin,, zooals
Kamenev, Sinovjev, Boecharin, Rykov, wier
onschuld u zeer wel bekend was, belasterd,
van hun eer beroofd en doen neerschieten.
Ge zijt een renegaat, die het werk van
Lenin heeft verraden. Het jonge kader.dat
zoo onmisbaar was voor het land, hebt ge
vernietigd, omdat ge het gevaarlijk achtte
voor uw persoonlijke/dictatuur. Ge hebt
het leger van zijn leiders beroofd, de be
gaafdste officieren, met aan het hoofd den
schitterenden maarschalk Toechatsjewski,
hebt ge vermoord.
In de door u geschapen giftige atmosfeer
van verdachtmaking, wantrouwen, verraad
en almacht der Gepoe wordt ieder „geVon-
den" document als onomstootelijk bewijs
beschouwd.
Onder voorwendsel van den strijd tegen
het gebrek aan stabiliteit der arbeids
krachten hebt ge de sovjetarbeiders tot
slaven gemaakt door het overplaatsen naar
de fabrieken. De arbeidersklasse heeft met
onbaatzuchtige heldhaftigheid den last van
ingespannen arbeid, honger, ondervoeding,
geringe loonen en woningellende gedragen,
omdat zij geloofde, dat gij haar. naar het
socialisme zoudt leiden. Gij hebt dezen
menschen de hoop ontnomen, ge hebt ver
klaard, dat het socialisme reeds bestond,
en de arbeiders vroegen elkander fluiste
rend: „als dit socialisme is, waarvoor heb
ben we dan gevochten
Gij hebt de kleine boeren vernietigd, om
ze op de velden der kolchozen te la,ten wer
ken. Als organisator van den honger hebt
ge de gedachte der collectivLseering in dls-
crediet gebracht. Terwijl ge het intellect
hét zout der aarde noemde, hebt ge het
werk van schrijvers, geleerden en kunste
naars van de laatste vrijheid beroofd. De
sovjetlitteratuur is verlamd door de door u
geïntimideerde censuur en door den begrij
pelijken angst der redacteuren die voor alles
met him eigen leven borg staan. De schrij
ver kan zijn werk niet laten drukken, de
tooneelschrljver zijn stuk niet laten opvoe
ren, de criticus zijn meening niet zeggen,
wanneer niet alles officieel is goedgekeurd.
Ge verstikt de sovjetkunst, omddt ge van
haar slechts hielenlikkerij verlangt. De
kunst zwijgt liever dan u een Hos arm ah
toe te zingen. Ge hebt een pseudokunst
ingevoerd, die uw beroemde bestuursgeniali
teit bezingt. Ge vernietigt de begaafden
wanneer zij u niet aanstaan. Waar zijn
Pünjak, Tetjakov, Arosev, Kolzov, Rodjo-
nov, Galina Serebrjakowa, wier eenig ver
grijp het was, dat ze de vrouw van Sokol-
nikov was? Ge hebt ze laten doodschieten.
Met eigen oogen heb ik gezien, dat aan de
sovjetbibllotheken lange lijsten werden toe
gezonden van boeken, die vernietigd moes
ten worden. Gij vernietigt de begaafde Rus
sische geleerden. Waar is de beste Russi
sche vliegtuigbouwer,Toepolev? Ge hebt
hem laten arresteeren. Ge weet, dat bij ons
gebrek aan menschen iedere ervaren diplo
maat kostbaar is. Niettemin lokt gij alle
ambassadeurs naar Moskou en vernietigt
ge den een na den ander. Ge hebt het ge
heele apparaat van het commissariaat van
buitenlandsche zaken vernield. Bij al uw
handelingen gaat ge niet uit van liefde tot
uw land, die u vreemd is, maar van de
dierlijke vrees voor het verlies van uw
macht.
Ik heb lang gezwegen. Het valt mij zwaar
dé laatste banden met mijn oude partij te
verbreken. Gij zijt er in geslaagd die partij
in drie jaar te gronde te richten. Bij uw
koortsachtig zoeken naar steun overlaadt
ge de „partijlooze bolsjewisten" met com
plimenten, schept ge nieuwe» bevoorrechte
groepen.
Maar uw wild bacchanaal kan niet lang
meer duren. Eindeloos is de lijst van uw
misdaden, eindeloos de lijst uwer slachtof
fers. Het is onmogelijk alles op te sommen.
Vroeg of laat zal het sovjetvolk u op de
beklaagdenbank brengen als verrader van
socialisme en revolutie, als vijand van het
volk, als organisator van den honger en
de vervalschingen.'\ (D.N.B.).
van Hedenavond
tot morgenochtend
De maan kwam hedennacht op
te 2.55 uur en gaat vanavond on
der te 18.43 uur.
Dit Nummei bevat TWEE Bladen
Binnenland
Opening der tentoonstelling „De productie
slag in Europa" (2e Blad).
Controle op den handel in tweedehandsche
artikelen (Binnenland, 2e Blad).
De indeeling voor de voetbalcompetitie
(Sport, 2e Blad).
Buitenland
Duitsche successen in het Oosten (le Blad).
Open brief aan Stalin (le Blad). J
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAGINA 4 VAN HET TWEEDE BLAD.
