V De strijd in het Oosten DONDERDAG 14 AUGUSTUS 1941 No. 24964 Rusland als voortdurende bedreiging van Finland Verduisteren: 82ste Jaargang 1 Zware verliezen der sovjets Nederlaag der Engelsche luchtmacht Uit het Verre Oosten VersDteide berichten Gevolmachtigde voor 'sGravenhage benoemd Ritmeester Freudemann vertelt VRIJWILI N EGIOEN D 21.09 uur 6.21 uur EERSTE BLAD Feiten van den day LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Hoofdredacteur: B. W. Menbhorst. Lelden Pl.verv.: EL Been. Lelden. PRIJS DER ADVERTENTIES 32 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum 5 regels. - Verplicht bewij '.ummer 5 ets. - Incassokosten volgens postrecht. .Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend by vooruitbetaling, alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven wordt 10 ets. berekend. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maandenƒ2.47 per weekƒ0.19 Franco per post ƒ2.47 per 3 maanden portokosten (voor binnenland 0.80 per 3 mnd.) Het D.N.B. meldt: Bij de gevechten ten Zuiden van het ümenmeer werd het Sovjet regiment tirailleurs no. 103 door Düitsche troepen ingesloten en op enkele maanschap- pen na, die gewond in Duitsche gevangen schap geraakten, volkomen vernietigd. Een der gevangenen zeide, dat zijn divisie in de gevechten van de laatste weken driemaal volkomen verslagen en telkens uit de resten van andere divisieh opnieuw was samen gesteld. Twee bolsjewistische pantsertreinen, die op 12 Augustus in een sector vo i het Oostelijke front gebruikt werden, zijn door het Duitsche vuur vernietigd. Een andere pantsertrein der Sovjets werd aan het Finsche front door Duitsche duikbommen werpers eveneens vernietigd. In de Zuidelijke Oekraine heeft de Duit sche luchtmacht gisteren bijzonder hevige aanvallen gedaan op de punten, waar steeds meer vluchtende Sovjet-troepen aankomen, om den Dnjepr over te steken. Duitsche gevechtsvliegtuigen hebben Dins dag in den Zuidelijken sector van het Oostelijk front 240 voertuigen en acht pantserwagens vernietigd. De vernieling der spoorwegen werd met succes voortgezet. In den Noordelijken sector van het front hebben Duitsche troepen op 12 Augustus tegenaanvallen van de bolsjewisten onder zeer zware verliezen voor de Sovjets afge slagen. Achttien pantserwagens werden vernietigd. In een tegenaanval veroverde de Duitsche infanterie Sovjet-batterijen en maakte veertien stukken geschut buit. Bij verdere gevechten in denzelfden sector werden tien Sovjet-pantserwagens en 32 stukken geschut vernietigd. In totaal verlo ren de bolsjewisten op 12 Augustus in den Noordelijken sector van het front 28 pant serwagens en 46 stukken geschut. Aan het centale Oostelijke front dron gen Duitsche troepen op 12 Augustus de omsingelde Sovjettroepen verder tezamen. Uitvalspogingen werden onder bloedige verliezen voor de Sovjets afgeslagen. Het aantal gevangenen neemt voortdurend toe. De bolsjewisten leden zware verliezen aan materiaal. In den strijd tegen Sovjet-oorlogsbodems en koopvaarders hebben Duitsche gevechts vliegtuigen op 12 Augustus twee Sovjet- torpedoboot jagers beschadigd in de wate ren van de Krim. Een Sovjetkoopvaarder van 4000 brt. kreeg eveneens zware be schadigingen door bomtreffers. Bij een aanval van negen bommenwer pers der Sovjets onder escorte van acht jagers heeft de bestuurder van een Duit- schen jager, oberfeldwebel Win tergerst, Dinsdag alleen zeven bolsjewistische bom menwerpers neergeschoten. Het D.NB. meldt nader uit Berlijn: Tusschen 12 Augustus des ochtends 7 uur tot 13 Augustus op denzelfden tijd zijn boven Duitsch gebied en boven het bezette gebied aan het Zuiden van de Noordzee en langs het Kanaal, naar thans vaststaat in totaal 60 Britsche vliegtuigen vernield. Jagers hebben 43 Britsche vliegtuigen neergeschoten. Afweergeschut 15, marine- artillerie twee. De Britsche luchtmacht is vooral zwaar getroffen door het verlies van meer dan 20 bommenwerpers, waaronder verscheidene met vier motoren. Bij deze ge vechten heeft* de Duitsche luchtmacht geen enkel vliegtuig verloren. De bolsjewiki en Engelschen hebben de laatste 24 uur in totaal 244 vliegtuigen ver loren, naar het D.NJB. verneemt, waarvan 184 Sovjet-vliegtuigen, die door Duitsche ge vechtsformaties en luchtdoelartillerie wer den vernietigd. In het Oosten keerden vier Duitsche vliegtuigen niet op hun bases te rug. In het Westen ging geen Duitsch vliegtuig verloren. In den grooten luchtslag van 12 Augustus aan het Kanaal heeft zich, naar het D.N.B. meldt, het jachteskader van commandant Oesau opnieuw onderscheiden. Over een uitgestrekte frontbreedte namen de Duit sche jagers de naderende Britsche vliegtui gen waar, welker bemanningen de Duitsche jachtvliegtuigen niet opmerkten. De Duit sche vliegers plaatsten zich boven de Brit sche aanvallers en zetten hen achterna. Toen nu de commandant het bevel tot den aanval gaf werden de Britten door het vuur der Duitsche boordwapens volkomen ver rast. Met de grootste snelheid probeerden de Britsche vliegtuigen op de vlucht te slaan, doch steeds weer werden zij door de snellere Messerschmitts bestookt en neer gehaald. Bij deze hevige luchtgevechten heeft majoor Oesau alleen vijf Britsche machines neergeschoten. De Berlijnsche bladen leveren commen taar op de zware verliezen, die de Britsche luchtmacht lijdt bij haar mislukte aanvals- pogingen op Duitsch gebied. De „Angriff" schrijft: Het zal ons be nieuwen of de Engelschen het zullen wagen, met deze aanvallen ook nog te pronken. Misschien zullen zij het doen, om hun ka meraad Stalin een genoegen te doen. Veel nut heeft het niet, nederlaag blijft neder laag. De ,,Lokal Anzeiger" schrijft: Wat men eigenlijk met deze versterkte luchtactie wil bereiken, is niet duidelijk. Want geen en kele generaal in Engeland zal zich ver beelden, dat de Duitsche operaties in het Oosten daardoor ook maar eenigszins be moeilijkt kunnen worden. Ook de Duitsche oorlogsproductie kan door dergelijke aan vallen niét verlamd worden. Er is dus slechts sprake van een prestige-offensief of zelfbedrog, want de Engelschen, die zich nu zoo energiek voelen, weten zeer wel, dat het hier maar korte termijnen betreft, waarin de Duitsche vliegers iets anders te doen hebben. De „Duitsche Algemeine Zeitung" schrijft, dat de Engelse)- ?n bewijzen, dat zij zich aan hun prèstige-luchtoorlog veel gelegen laten liggen en dat het hun er om gaat, door pompeuze berichten de gebrekkige hulp aan de bolsjewisten aan te vullen. Maar aan hun fantastische berichten wordt evenmin geloof gehecht als aan die uit Moskou. De Sovjets beweren onlangs in een nacht meer dan 1000. ton hommen op Berlijn geworpen te hebben. Pat zou dus een millioen kilo gram zijn. Op dergelijke lange vluchten kan een vliegtuig hoogstens 1000 K.G. medene- men. Er moeten dus duizend Sovjet-vlieg tuigen boven Berlijn geweest zijn. Waar schijnlijk was de hemel te duister, anders had men ze kunnen tellen. Wat zou het mooi geweest zijn, wanneer men den be richtgever uit Londen eens des nachts mede kon nemen op een wandeling door Berlijn, hem de Sovjet-vliegtuigen kon laten tellen en dan vergelijkingen met zekere berichten uit Londen te trekken. „JAPAN KAN NIET WERKLOOS TOEZIEN." Het D.NB. meldt uit Sjanghai: Japan kan niet werkeloos toezien hoe het door Amerika, Engeland, China en Ne- derlandsch-Indië wordt omsingeld, ver klaarde de woordvoerder der Japansche vloot in de Chineesche wateren tpr gele genheid van den vierden verjaardag van de uitbreiding van het Chineesch-Japansche conflict tot Sjanghai. Sedert het uitbreken van den tweeden Europeeschen oorlog is een nauw. onver breekbaar verband tusschen de Chineesche affaire en het Europeesche conflict ont staan, aldus de woordvoeder, zoodat het onmogelijk is de bijlegging van het eene te scheiden van die van het andere. Niet alleen het Chineesche plan tot omsingeling moet worden verpletterd, maar ook moet de oude orde daar vervangen worden door een nieuwe, zoodat het land gelegenheid krijgt zijn half-kolonialen staat af te schudden. Japan moet de moeilijkheden, die zich opstapelen, met grimmige vastbe radenheid aanpakken. HET AMERXKAANSCHE ZIJDETEKORT. Het Amerikaansche s taatsdepartement heeft alle licenties voor uitvoer van zijde ingetrokken, met uitzondering van de ver gunningen voor de Philippijnen. (D.N.B.) Het Rijkscommissariaat maakt bekend: De Rijkscommissaris heeft op grond van art. 4, tweede alinea van verordening no. 3/40 betreffende de uitoefening der regee- ringsbevoegdheden in Nederland den ge volmachtigde voor de provincie Zuid-Hol land Oberwaltungsgerichtsrat Schwebel, tevens benoemd tot gevolmachtigde voor de stad 's-Gravenhage, zulks met ingang van 1 September 1941. CANADA EN FRANKRIJK. Naar United Press uit Ottawa meldt, heeft het Canadeesche kabinet zich in een kabinetszitting bezig gehouden met de Ca- nadeesch-Fransche betrekkingen en den toekomstlgen status der Fransche eilan den St. Pierre en Miquelon in den Atlan- tischen Oceaan. Naar het Amerikaansche agentschap in dit verband opmerkt, zouden reeds eenigen tijd Canadeesche marine- en luchtstrijdkrachten in de omgeving van deze eilanden patrouilleeren. AMERIKAANSCHE PLANNEN VOOR TROEPENTRANSPORTHAVEN. Het Amerikaansche ministerie van oor log heeft, naar de New York Herald Tri bune uit makelaarskringen zegt te hebben vernomen, het voornemen een speciale troepentransporthaven in Jersey City in te richten voor troepen verschepingen naar overzeesche gebieden. De kosten van den aanleg worden geraamd op 6 millioen. (D.N.B.) n. Men schrijft ons van Finsche zijde: Over de herkomst van het Finsche volk hangt de dichte sluier van de geschiedenis. Ondanks naarstige onderzoekingen van eth- nologen en geschiedvorschers staat er te dien aanzien nog maar weinig vast. Maar tot dit weinige behoort, dat de Finnen noch Germanen noch Slaven zijn, waaruit volgt dat een aanspraak van een groote mogend heid op beheersching van de Finnen en hun „levensruimte" nimmer steunen kan op rasgelijkheid of bloedverwantschap. Voor het overige willen wij in een tijd, zoo vol van actueele problemen als de onze, het vraag stuk van de herkomst der Finnen hier laten rusten. Genoeg zij het ons te weten, dat zij met hun buren, de Russen, allerminst tot een volkerenfamilie behooren, al sedert men- schenheugenis de Noordelijke streken van Europa bewonen en reeds eeuwen geleden geklommen waren op een hoogen trap van innerlijke beschaving. Hoe zou het anders denkbaar zijn, dat de „Kalevala" in het Finsch valt de klemtoon van elk woord al tijd op den eersten lettergreep dat onver gankelijk epos, waarin de heldVainamöinen de hoofdrol vervult, de grootheid van den mensch niet zoekt in zijn bedrevenheid met het zwaard, niet in de kracht van den ver overaar of in den moed van den roofridder, maar veeleer in zijn „weten", zijn „begrij pen", ook van die geestelijke waarden, die buiten de grenzen van het kenbare liggen? En hoe ware het anders mogelijk geweest, dat deze waarlijk „volksche" poëzie, later in de betooverende schilderstukken van Axel GallenKalela en nog later in de lithogra fieën van Matti Visanti zoo aangrijpend uitgebeeld, honderden jaren lang van ge slacht op geslacht onopgeschreven bewaard kon blijven, totdat de voortrekkers uit de bloeiperiode der Finsche cultuur, met den Kajaanischen plattelandsdokter Elias Lönn- rot aan de spits, dat epos, liefderijk vergaard en zorgvuldig te boek gesteld, voorlegden aan een verbaasde en verrukte wereld? Lange en moeizame reizen waren het, die Lönnrot meer dan honderd jaar geleden ondernam, teneinde de verzen op te teeke nen. die hij allerweg in Karelië kon hooren zingen door de runen-zangers geen ge schoolde krachten, maar eenvoudige men- schen uit een eenvoudig volk met ineen geslagen handen tegenover elkander zit tend, en al reciteerend de lichamen wiegend op het rhythme van een melodieus wijsje in mineur. De Kalevala vereert den mensch om zijn zelfstandigheid, zijn weten, zijn kunnen. Het is, voor wie Finland kent. geen wonder. Wij, Nederlanders, die met honderden landge- nooten op een vlerkanten kilometer wonen, kunnen de eenzaamheid van het leven op het Finsche platteland met onze verbeelding nauwelijks omvatten. Gemiddeld haalt Fin land, gemeten over het geheele land, elf menschen per vierk. k.m., in het Zuiden, waar langs de kust de groote centra liggen: Turku, Helsinki, Viipuri, de oude Kareli- sche hoofdstad, die bij den „vrede" van Mos kou den Russen in handen viel loopt de bevolkingsdichtheid tot zoowat 45 man per vierk. km. op, maar daartegenover reikt het Noorden niet verder dan een mensch per millioen vierk meters, en Karelië vooral het Russische deel er van haalt zelfs dat minimum niet. Wie, als de Fin, aangewezen is op zich zelf. wordt een vereerder van het persoonlijke, een vriend van de vrijheid, voor de rol van kuddedier ganschelijk ongeschikt. De eenzaamheid heeft de Finnen gestempeld tot harde werkers, zelfstandige menschen, sober van levensstijl, gewapend met een die pen vrijheidszin, waarachtig in hun gast vrijheid, gespeend van alle veroveringszucht, maar bereid eiken belager van hun land te weerstaan. Vrijheid! Dat is de droom van de Fin nen geweest temidden van alle stormen, die een bewogen geschiedenis deed razen óver him land. Vrijheid droomden zij in de eeuwen, toen Finland nauw verbonden was met Zweden, van welk tijdperk de resten nog veelvuldig en in velerlei vormen terug zijn te vinden. Van vrijheid vooral in de ruim honderd jaren van toenemend schrik bewind onder vier tsaren, waarvan de eer ste in 1809 de verkrijging van Finland dan ken mocht aan de boosheid van Napoleon op de recalcitrante Zweden. Speelbal te zijn tusschen grootere machten ziedaar het harde lot, Finland door zijn ligging toebedeeld. Zijn historie is er een van ein- delooze oorlogen, waarbij het land zelf meer prooi was dan partij, totdat einde lijk in 1918. ook voor de Finnen het uur van de vrijheid sloep. Nicolaas, wiens re geering over het grootvorstendom Finland een opstapeling was van vergrijpen aan den eed op de Finsche vrijheid, eens in de oud-Borgasche kerk door Alexander afge legd, en sindsdien door al zijn opvolgers plechtig bekrachtigd. Nicolaas zond in de persoon van Bobrikoff al de verschrikkin gen van zijn absolutistische terreur over het wijde Finsche land. Zijn dagelijksche woordbreuken verbitterden niet de Finnen alleen, maar joegen heel beschaafd Europa het bloed naar de kaken. Maar de man, die de wereld naar Den Haag noodde om er te spreken over verzekering van vrede, liet Fin en .niet-Fin kloppen aan doove- mansdeur. Bobrikoff regeerde in Finland, en hij deed het met ijzeren hand. Het doel? Ten onder brengen van de restan ten van de Finsche vrijheid, vestigen van Ruslands totale macht aan de boorden van de Oostzee. De „Drang nach Westen" bleek sterker dan de trouw aan eigen gegeven woord. Vrijheid. De Finnen lieten het allengs niet meer bij droomen. Zij dromden samen en begonnen een grimmig verzet tegen hun meedoogenloozen tyran. Eeuwen lang wa ren hun grenzen heen en weer geschoven naar de wisseling van de krijgskansen. Nimmer was acht geslagen op hun recht matige verlangens naar een vreedzaam le ven in een eigen staat, omvattend allen, die daarin naar aard en beschaving, naar godsdienst en herkomst thuis behoorden. Maar de droom was gebleven en Bobri- koffs slagen op den Finschen vrijheidszin maakten de Finnen slechts verbetener in hun verzet. Nam ooit vrijheidsverlangen nobeler vormen aan dan in die dagen rond 1900, toen het in getale kleine, maar in ka rakter groote, Finsche volk zich aangord de tot een geweldloos verzet, tot een „non coöperatie" die de Russen tot wanhoop dreef, en die geadeld werd door een on wrikbaar vertrouwen op den Allerhoogste, die, naar rotsvast Finsch geloof, eenmaal dit volk leiden zou uit de verdrukking naar de vrijheid? Hoe aangrijpend moeten de j oogenblikken zijn geweest, waarin duizen- den en duizenden zich verzamelden aan het station van Helsinki, om bij het ver trek van den trein naar Petersburg. die een Finsche petitie, in 10 dagen geteekend door 523.931 mannen en vrouwen uit ge heel Finland, naar den tsaar zou brengen, den gedelegeerden het ook ons welbekende lied toe te zingen: „Een vaste burcht is onze God." En zie in 1918 werd de droom werkelijkheid. Nog dreigde een oogenblik de Russische greep, nog scheen het alsof den Finnen de vrijheid zou ontgaan. Maar uit den baaierd van een burgertwist, waar in Duitsch ingrijpen mede gewicht in de schaal legde, verrees de vrije onafhanke lijke republiek Finland, die sedertdien niets ongedaan heeft gelaten om 't goed recht der Finnen op een eigen staatsleven door uitnemend bestuur en daden van groote economische en cultureete beteekenis te bevestigen. Vrijheid! helaas: voor de Oost-Kare- liërs sloeg haar uur niet. Bij den vrede van Dorpat in 1920 moest Finland de districten Repola en Porajaervi aan de Russen af staan, en toezien, dat ook het overige deel van het huidige Russische Oost-Karelië aan het bestuur van Lenin en de zijnen werd overgelaten. Dwars door Karelië, dwars door het land van de „Kalevala" snijdt een willekeurige grens als een zwaard door het hart van het Karelische volk. Viipuri bleef Finsch, het Ladogameer werd tusschen de beide buren in tweeën gesneden en verder naar het noorden ver hakte macht niet recht! de Kareliërs in Finnen en Russen. De vrede van Dorpat was zoomin een einde als de vrede van Noeteborg, van Tayssinae, van Stolbova. van Ussikaupunki, van Turku, van Vaeraelae of van Hamina een einde beteekende. Nauwelijks twintig jaar later ondernamen de Russen Le nin was door nieuwe tsaren: Stalln en Mo- lotof afgelost wederom een aanval op de Finsche vrijheid en bij den vrede van Moskou van 12 Maart 1940 kwam groot leed over het Finsche volk: de Oostgrens verschoof in Westelijke richting, honderd duizenden Kareliërs vooral van de land engte namen de wijk, Viipuri viel ten tweeden male in Russische handen, 't La dogameer werd 'n Russische binnenzee, de Oostkareliërs, wel verre van vrij te worden, zagen duizenden nieuwe onvrijen trekken binnen de politieke grenzen van hun slechts in schijn onafhankelijke republiek. Mocht Lenin nog oog hebben gehad voor het recht der Kareliërs,op een eigen leven binnen de Russische republiekenfederatie, Stalin kende slechts één oogmerk: Russi ficatie. Hij trok zooveel zuiver Russisch gebied bij de Oost-Karelische sovjetrepu bliek, dat in het bestuur niet één Kareliër meer overschoot en hield razzia's onder zijn partijgenooten met het doel, de Kare lische er uit te werken en de zuiver-Rus- sische in hun plaatsen te stellen. Maar van de vrijheid geldt, wat Cats van de waarheid zegt: „Al leyt zij in een graf, al dat haar druckt, dat moet eraf." Nooit bogen de Kareliërs de hoofden: nooit legden de Finnen zich bij de vertre ding van het vredesverdrag van Dorpat neer. En nu opnieuw het vuur is uitgesla gen, dat eeuwen lang ginds smeulde of brandde, nu schrijven de Finnen een defi nitieve oplossing van het Karelische vraag stuk in het vaandel van hun verdedigings- krijg tegen den altijd weer naar het Wes ten dringenden Rus. En in de eenzaamheid van het Karelische land zal in deze dagen in menig hart het gebed oprijzen, dat in den drie en veertigsten zang van de „Ka levala" van Vaeinaerpoeinens lippen komt: Geef, o Jumala, ons voorspoed, Schenk ons, Schepper, uwen zegen, Laat ons altijd vreedzaam leven Laat ons steryen eens met eere In dit dierbaar land Suomi In dit heerlijk-schoon Karelien! En waar ritmeester Freudemann vertelt, wat hij gezien heeft in de sovjet-unie, in het „paradijs" der bolsjewisten, daar heerscht een voelbare spanning, daar wor den kreten van afschuw met moeite onder drukt. In de couranten heeft men de ver slagen der journalisten, die onder het ge hoor van ritmeester Feudemann waren, gelezen. Het waren artikelen waarin de naakte werkelijkheid beschreven werd. De waarheid die vastgesteld werd, niet al leen door ritmeester Freudemann, maar ook door de hem vergezellende verslaggevers uit Amerika, Finland, Zweden, Spanje, Hon garije, Turkije en Japan, is zoo afschuwelijk, dat hieraan een einde gemaakt moet wor den! Dit kan alleen, indien het bolsjewisme met wortel en tak wordt uitgeroeid. Reeds werd de directe bedreiging van Europa, door de legers van het nieuwe Duitschland van Adolf Hitler, afgewend. Thans komt het erop aan, de benden van Stalin te achtervolgen en te vernietigen. Dit dient afdoende te gebeuren, daarom moeten alle krachten worden ingespannen, daaraan moeten ook zooveel mogelijk Nederlanders deelnemen. Reeds strijden er duizenden Nederlanders aan het Oostfront, reeds zijn twee contin genten vrijwilligers naar Krakau vertrok ken, maar Nederland telt nog vele tiendui zenden vastberaden mannen die weten wat hun plicht Is. Laten deze niet langer wachten, maar zich aanmelden bij het: Vrijwilligerslegioen Nederland, Koninginnegracht 22, 's Gravenliage. RADIOREDE VAN MAX BLOKZIJL. Hedenavond van 7 uur 45 tot 8 uur spreekt voor de microfoon van den Neder- landschen Omroep (Hilversum Hl Max Blokzijl over „Vrijheid van meening in oorlogstijd." van hedenavond tot morgenochtend De maan kwam heden op te 0.12 uur en ging onder te 14.13 uur .J Dit Nummei bevat TWEE Bladen Binnenland Nieuwe boter- en vetkaarten voor het tijd vak van 1830 Augustus (Binnenland, 2e Blad). Het principieele onderscheid tusschen „Winterhulp Nederland" en „Nederland- sche Volks nst" (Binnenland. 2e BI.) Noodlottig ongeluk te Hoogkerk; man en vrouw verdronken (Laatste Berichten, le Blad). Buitenland Duitsche successen in het Oosten (le Blad). Aanslag op Japanschen minister Hiranoema (le Blad). ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN" EERSTE BLAD.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1