Uit de Sovjet-hel
LEIDSCH DAGBLAD
Tweede Blad
82ste Jaargang
De asch der ellende
Volkduifschers bevrijd uit de
gevangenis van Brest-Lilowsk
De dood van
Maxim Gorki
Dag blad reclame
is niet te vervangen
EEN KIJKJE IN HET AANMELDINGSBUREAU TE ARNHEM van het
Nedeilandsche Vrijwilligers Legioen voor den strijd tegen de Bolsjewisten, waar
talrüke vrijwilligers zich ^wag^eri^ aanmelden.
(Foto Poluo Zon-vcllinga
gj
DUITSCHE TROEPEN OP OEKRAINSCHEN GROND.
DUITSCHE TROEPEN TREKKEN OVER EEN BRUG. LINKS EEN VERNIELDE SOVJET-PANTSERAUTO.
Weltbild-Polygoon
IN HET GEVANGENENKAMP BIJ MINSK.
(Hoffmann)
•STEENKLOPPEN ALS VROUWENARBEID IN DE SOVJET -UNIE.
(Scherl'Polygoon)
ROODE MASSAMOORD OP 528 OEKRAINERS.
Bolsjewistische bloedroes in het tuchthuis van
Pu'ouo. Het inwendjce vapj&ét doodenhuis.
Orbis-Polygr
De bekende Duitsche schrijver Bruno
Brehm, wiens historische romans in bin
nen- en buitenland zeer bekend zijn, publi
ceert in de „Voelkischer Beobachter" onder
het opschrift: „De asch der ellende", een
artikel, dat beschouwd moet worden als
een vervolg op het ook door ons gepu
bliceerde opstel: „De doodelijke school."
Bruno Brehm, die de Russen uit den
tijd van het Czarisme uit eigen ervaring
goed kende hij heeft den wereldoorlog
ln het Oosten meegemaakt en was in Rus
sische krijgsgevangenschap geraakt ver
gelijkt na een reis aan het Oostelijk front
het toenmalige Russische volk en de hui
dige onderdanen van de Moskousche sov
jets. Hij komt tot de conclusie, dat de
Russen van vroeger niet meer bestaan, dat
zij uitgeroeid zijn. dat men hun hun ziel
ontnomen heeft, dat hier een volk is ver
moord in een moordproces, als de wereld
nog nooit heeft beleefd.
Toen ik, zoo vertelt hij o.a. in Septem
ber 1914 zwaar gewond als gevangene met
een kleinen wagen achter 't front gebracht
werd, trok regiment na regiment langs
mij heen naar het Zuidwesten. Hun beel
tenis prentte ik mij voor altijd in het ge
heugen. Vooral viel mij-op, hoe gemakke
lijk en vlot deze eindelooze bruine massa's
marcheerden. Tijdens den marsch zongen
en babbelden zij. Hun gezichten hadden
een goedmoedige uitdrukking, nieuwsgierig
als kinderen bekeken en betastten zij ons
Zij hadden geen slecht woord voor ons.
Hun gestalten waren breed en bij vele re
gimenten 2öo lang. dat zij bijna twee
handbreedten boven onze menschen uit
staken.
Hoe ver ligt die tijd achter ons. Land en
volk zijn van uiterlijk veranderd. Bruno
Brehm, die dezer dagen aan het Oostelijk
front de plaatsen weer bezocht heeft, die
ln zijn belevenissen uit den wereldoorlog
een groote rol hebben gespeeld, heeft op
zijn reis vaak transporten krijgsgevange
nen ontmoet. Ik had den Rus van vroe
ger gezocht, zoo schrijft hij, in vele ge
zichten had ik gezocht naar iets bekends,
maar het was mij, alsof, wat daar langs
mij trok iets volkomen vreemds en nieuws
was, zooals Ik het nog nooit had gezien.
Het waren niet de Russen van vroeger,
die ik als gevangene had gezien en die ik
ais uitgewisseld krijgsgevangene later nog
m de kampen in Bohemen had bezocht,
net waren volkomen andere menschen. Zij
nacden niet meer de ongevormde maa*-
toch zoo gelijkmatige gezichten. Zij wa
ren smal van borstkas, zij babbelden niet
meer en maakten geen rumoer. Zij zaten
stompzinnig voor zich uit te kijken.
Zij hadden slaag gehad en waren ge
ïntimideerd. Het waren niet de krachtige
boeren van vroeger, het was een armoedig
ongelukkig volk. Hier en daar staarde mij
uit een paar oogen brandende haat aan.
Nu en dan viel mijn blik op een gelaat,
dat gekenmerkt was door het stempel der
gemeenheid.
Zeker, ik heb de Russen tijdens mijn
gevangenschap niet aileen als prettige lie
den leeren kennen. Ook toen heb ik ruwe
Russische gezichten aanschouwd, maar
tusschen deze ruwe en afgestompte ge
zichten zag men de gelaatsuitdrukkingen
van vele goedmoedige bóeren, verstandige
dokters, welverzorgde officieren. Daarvan
was hier niets meer te zien, Alles, wat dit
volk eens beminnelijk maakte, was uitge
doofd. en tot het laatste spoor verdelgd.
Aangenaam deden in deze algemeene el
lende nog de gezichten aan van de Tar
taren en de Kirgiezen, die zich schenen te
hebben onttrokken aan een dergelijke el
lendige verandering. Ik had vaak bijv. bij
het aanschouwen van gevangen genomen
Grieken gedacht aan de Russen van vroe
ger. Die Russen zijn er niet meer. Zij zijn
nergens meer te vinden. Nu en dan ziet
men een van die gezichten van vroeger.
Een krachtig gebouwd man van middel
baren leeftijd, die tracht te glimlachen,
maar het toch niet kan. Al deze menschen
hebben het lachen verleerd. Men huivert
wanneer men een volk ziet dat men door
gruwzaam ingrijpen zijn ziel ontnomen
heeft.
Wanneer dat „proletkult' 'is, staan wij
hier voor 'n moord,zoo concludeert Brehm,
zooals in dezen omvang wel niet vaak in
de geschiedenis der menschheid gepleegd
is. Of dit volk ooit weer gezond kan wor
den, weet ik niet. Thans ziet het er zoo
ziek en zoo verkommerd uit, zoo geslagen
en mishandeld kijkt het je aan, dat al was
je hart van steen, je je voelt alsof je
door koorts bent aangetast. (D.N.B.)
Het bolsjewisme doet zich aan de in het
binnenland der Sovjetunie oprukkende
Duitsche troepen en de troepen van de
bondgenooten voor zooals het werkelijk is,
n.l een gevangenis van volken van een
geweldigen omvang, waarin alle volken der
Sovjetunie door de dunne bolsjewistische
bovenlaag in hetzelfde dwangbuis worden
geperst; wie zich hierin niet wil schikken,
wcrdt meedoogenloos opgesloten.
Bij hun opmarsch komen de Duitsche
troepen overal voor gevangenissen te
staan, die vol zitten met politieke arres
tanten en waar de terugtrekkende bolsje
wistische troepen van tevoren niet iedereen
hebben doodgeschoten, kunnen de gevan
genen door de Duitsche troepen worden
bevrijd.
1 Bij de verovering van Brest-Litowsk, vlak
bij de Duitsch-Bolsjewistische grens gele
gen, ontdekten de Duitsche troepen in een
gevangenis 5000 politieke arrestanten,
waaronder talrijke Volksduitschers, die nog
destijds door de Polen waren gedwongen
dienst te doen in het Poolsche leger en die
vervolgens, nadat zij door de bolsjewisten
gevangen waren genomen, wegens hun on
betrouwbare gezindheid in de gevangenis
werden geworpen.
Brest-Litowsk heeft een groote moderne
gevangenis van baksteen, doch voor de
door de bolsjewisten gevangen gezette per
sonen was zelfs deze groote gevangenis te
klein. De gevangenen, die na den aftocht
van de verslagen bolsjewisten, waren uit
gebroken en juist bezig waren de laqtste
gevangenisdeur te rammeien, vertelden
verschrikkelijke dingen over hun belevenis
sen onder de bolsjewistische machthebbers.
Omdat zij Duitschers waren, waren zij,
omdat zij van anti-bolsjewisme werden
verdacht, reeds sinds vele maanden in deze
gevangenis opgesloten. Iedere afzonderlijke
cel bevatte 32 man, hoewel slechts voor zes
man plaats was. In al deze maanden had
den zij onbeschrijfelijke mishandelingen te
verduren. De gevangenis was vuil en ver
waarloosd, het eten zeer onvoldoende en de
behandeling zeer slecht. Daarbij kwamen
nog de andere kwellingen, die de gevange
nen hadden te doorstaan. Ieder oogenblik
erop bedacht, doodgeschoten te worden,
hoorden de gevangenen het bericht over
het uitbreken van den oorlog tusschen
Duitschland en de Sovjetunie. Het waren
vreeselijke uren, die de gevangenen tot hun
bevrijding moesten doormaken.
Nog tijdens de beschieting van de ves
ting Brest-Litowsk en tijdens het begin van
den Duitschen stormloop op de stad deden
de Sovjetcipiers onder wilde bedreigingen
de ronde door de gevangenis. Plotseling
waren zij verdwenen. De gevangenen wa
ren aan hun lot overgelaten. Onmiddellijk
begonnen zij zich te bevrijden en waren
bijna uitgebroken, toen zij door de Duit
sche troepen werden ontdekt en bevrijd. Zij
hadden toen allen het gevoel op het nip
pertje aan den dood te zijn ontsnapt.
(D.N.B.)
De hoofdredacteur van het Praagsche
i Vecer", Krychtalek, die pas onlangs
seiisauoneele onthullingen heeft gedaan
over bolsjewistische plannen tegen Ameri
ka, publiceert thans ln zijn blad een be-»
richt over zijn belevenissen te Moskou.
Krychtalek geeft allereerst een uiteen
zetting van het geval Gorki. Maxim Gorki,
die aan de zijde'der bolsjewisten aan de
revolutie deelnam, was door de Tesultaten
der regeering ontgoocheld. Hij hulde zich
ln een stilzwijgen, omdat hij niet tegen het
bolsjewisme wilde schrijven en er toch
niet mee sympathiseerde. Dit feit ontging
Stalin niet. Hij had verwacht, dat Gorki
hem als een held in zijn volgenden roman
zou laten optreden. Daar Gorki dit niet
deed. weigerde Stalin zijn verzoek om voor
herstel van gezondheid naar Capri te mo
gen gaan. Gorki stierf daarop waarschijn
lijk aan tuberculose.
De zoon van Gorki, die beweerd had, dat
Stalin door het niet toestaan van de reis
Gorki had gedood, werd gearresteerd en
moest bekennen" te zamen met Jagoda
zijn vader te hebben vergiftigd. Wanneer
Gorki niet vergiftig^ werd. dan werd toch
Stalin's landgenoot en beste vriend Ords-
Joniktdse vergiftigd. Hij werd gearresteerd
en beschuldigd aan een samenzwering te
hebben deelgenomen. Ordsjonlkidse had
Stalin hevig aangevallen, doch werd met
de belofte gekalmeerd, dat zijn vriend
Serebrjakow, die aan deze samenzwering
had deelgenomen, ln het proces als getuige
zou optreden, waarna hij zou worden vrij
gelaten. Kort daarop werd hij echter ziek
en stierf. Prof. Pathiew, die de acte van
overlijden moest opstellen, weigerde dit te
doen en verklaarde, dat Ordsjonlkidse door
fijngestampt glas, dat men door zijn eten
had gemengd, vermoord was. Hierop werd
hij gearresteerd en later aangeklaagd
Gorki te hebben vermoord.
Nog duidelijker komt het karakter van
Stalin naar voren in het geval Jenoekidse,
dien Stalin liet doodschieten, niettegen
staande de vader van Jenoekidse hem het
leven had gered, toen de czarlstische poli
tie naar Stalin zocht. De plotselinge dood
van Stalin's vrouw. Alliloejewa, verwerkte
door de bijkomende omstandigheden groot
opzien. Alliloejewa was na met Stalin en
Worosjllow een tooneelstuk "te hebben bij
gewoond, met hen naar huis gereden. Den
volgenden morgen was zij dood. Haar lijk
werd gevonden met een witten band om
het voorhoofd. Alliloejewa's broeder was de
leider van de Kaukasiscbe rebellen, die In
opstand kwamen tegen Stalin. In Moskou
geloofde men algemeen, dat Stalin tijdens
een twist, zijn vrouw heeft doodgeschoten,
omdat zij hem verweet, dat er onder het
volk zoo'n nood heerschte. (D.N.B.)
VRIJDAG 18 JULL
Hilversum I, 415,5 M.: 6.45 Gram muziek
6.50 Ochtendgymnastiek 7.00 Gram muziek
7.45 Ochtendgymnastiek 8.00 BNO. Nieuws
berichten 8,15 Schriftlezing en meditatie
(Voorbereid door de Christ. Radio Stichting)
8.25 Gewijde muziek (gr. pl.) 8.45 Gram.-
muziek 9.15 Voor de huisvrouw 9.20 Gram.
muziek 1100 Amabile-sextet 11.20 Decla
matie 11 40 Amabile-sextet 12.00 Omroep
orkest 12.40 Almanak 12.45 BNO. Nieuws-
en economische berichten 1.00 Orgelconcert
1.30 Musette-orkest „Les gars de Paris" en
gram.muziek 2.00 Anihemsche orkestvereni
ging en soliste, en gram muziek 4.00 Cursus
Een dominé over de kerk" (voorbereid door het
Vrijzinnig Protestantsch Kerkcomlté) 420
Gram.muziek 5.15 BNO: Nieuws-, economi
sche- en beursberichten 5.30 Voor de jeugd
5.45 Nieuw Hongaarsch Strijkkwartet 6.30
Sportwetenswaardigheden 6.40 Orgelconcert
7.00 BNO: Vragen van den dag 7.15 Voor
de kleuters 7.25 Gram.muziek 7.30 Onze
cursus fotografie 7.50 Gram.muziek 8 00
BNO: Nieuwsberichten 8.15 Spiegel van den
dag - 8.30 Amusementsorkest, omroeporkest en
solist -- 9.30 Berichten (Engelsch) 9.45 BNO:
Nieuwsberichten 10.00—10.15 BNO: Uitzen
ding in de EngeJsche taal.
Hilversum IT, 301,5 M.: 6.45 Gram.muziek
6.50 Ochtendgymnastiek 7.00 Gram.muziek
7.45 Ochtendgymnastiek 8 00 BNO: Nieuws
berichten 8.15 Grammuziek 10.20 Piano
voordracht (gr. pl.) 11.00 Voor de kleuers
11.20 Zang met pianobegeleiding en grammu
ziek 12.00 Berichten 12.15 Ensemble Bandi
Balogh 12.45 BNO: Nieuws- en economische
berichten 1.00 Gevarieerd middagprogramma
3.00 Voor de vrouw 3.45 Gram.muziek
4.30 Voor de Jeugd 5.00 Grammuziek 5.15
BNO: Nieuws-, economische en beursberichten
5.30 Orgelconcert en zang 6.00 Causerie
Het heidendom als godsdienst" (voorbereid
door de Christelijke Radio Stichting» 6.15
Klaas van Beeck en zijn orkest 645 Toe
ristische raadgevingen 7.00 BNO: Economi
sche vragen van den dag 7.15 Fransch-Ita-
llaansch muziekprogramma 8.00 BNO: Nieuws
berichten 8.15 Utrechtsch Stedelijk orkest
<9.00—&20 Boekbespreking) 9.45 BNO:
Nieuwsberichten 10.00 Avondwijding (Voor
bereid door het Vrijzinnig Protestantsch Kerk-
comité) 10.05—10.15 Gram.muziek.
GEM. RADIODISTRIBUTIEBEDRIJF.
Vrijdag 18 Juli.
lste Programma: 6.4522.00 Hilversum I
22.00—24.00 Dultsch Programma.
2de Programma 6.4522.15 Hilversum II
22.15—23.00 Holl. Programma, uitsluitend voor
Radio Centrales 23.0024.00 Dultsch Pro
gramma.
3de Programma:
gramma.
7.00—24.00 Dultsch Pro-
4de Programma: 7.0021.00
gramma 21.00—22.00 Gram.muziek G.R.D.
22.00—24.00 Dultsch Programma.
Dultsch Pq^
