STADSNIEUWS 82ste Jaargang ZATERDAG 21 JUNI 1941 No. 24918 Fransch verzet in Syrië ongebroken Engelsche aanvallen afgeslagen Turksche persstemmen over het verdrag met Duitschland Duitschland en de sluiting der Amerikaansche consulaten Uit Engeland Uit Amerika Japan en China Verspreide berichten Een jaar geleden: Compiègne Leidsche Maatschappij van Weldadigheid 22.07 uur 5.17 uur EERSTE BLAD Feiten van den dag LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Hoofdredacteur: B. W. Menkhorat, Leidon Pl.verv.: K. Been. Lelde- PRIJS DER ADVERTENTIES 32 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum 5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. - Incassokosten volgens postrecht. .Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woerden) uitsluitend bij vooruitbetaling, alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven wordt 10 ets. berekend. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maandenƒ2.47 per weekƒ0.19 Franco per post ƒ2.47 per 3 maanden portokosten (voor binnenland ƒ0.80 per 3 xnnd.) Het Fransche tegenbericht meldde gis teren: De Britsche Inspanningen zijn gisteren zonder succes gericht op Damascus en Merdsj Ajoem. De Indische en Engelsche troepen, wien het gelukt was In de streek ten Zuiden van Damascus verder op te rukken, zijn door onze pantserafdeeiingen aangevallen en teruggedreven. Daarbij werden 400 gevangenen gemaakt. In de bergachtige streek van het Noor den van den Libanon is op 19 Juni des middags een op Merdsj Ajoem gerichte aanval afgeslagen. In den loop van deze actie maakten wij 80 gevangenen. Aan de kust zetten de Britsche vlooteen- heden de beschieting van onze stellingen voort. Uit den sector aan den Eufraat is niets te melden. Ons luchtwapen heeft zijn ver kenningsactie voortgezet en gisteravond doeltreffend vijandelijke troepenconcen traties in de streek ten Zuiden van Da mascus gebombardeerd. Het D.N.B. meldt voorts nog uit Vichy: Volgens de laatste van het Syrische oor- logstooneel ontvangen berichten worden op het oogenblik verbitterde gevechten ge leverd voor de Syrische hoofdstad Damas cus. De Engelschen hebhen zich sedert twee dagen in dit gebied geweldige in spanningen getroost zij werden echter door de Franschen teruggeslagen. Dat de Engelsche vloot weer voor de Libaneesche kust is verschenen, heeft den toestand van de in dit gebied in den strijd geworpen Fransche troepen opnieuw be moeilijkt, aangezien, de Engelschen met hun scheepsvuur systematisch de Fransche stellingen aan de kust bestoken. Voorts wijst men er op, dat van de Fransche troepen, doordat zij voortdurend aan den strijd moeten deelnemen door het heete klimaat buitengewoon veel wordt gevergd. De Fransche staatssecretaris voor de luchtvaart, generaal Bergeret, die een in spectiereis naar Syrië heeft gemaakt, is per vliegtuig naar Vichy teruggekeerd. Hij werd na zijn aankomst zonder verwijl door den plaatsvervangenden minister-president admiraal Darlan ontvangen, wien hij uit voerig rapport uitbracht over den militai ren toestand in Syrië. Hij deed hem mede- deeling van den uitstekenden indruk van de door generaal Dentz met succes ge leide oorlogvoering. In het bijzonder wees hij er op, dat de Fransche troepen, ondanks de overmatige hitte, uiterst dapper vech ten, gesteund door het luchtwapen en de vloot. De Britsche aanval op Syrië heeft na het sluiten van het Duitsch-Turksche vriendschapsverdrag volkomen zijn betee- kenis verloren, zoo verklaarde men in po litieke kringen te Vichy. Zoolang Engeland nog hoop kon hebben Turkije in zijn front te scharen, had En geland er belang bij om niet alleen met de verovering van Syrië de Turksche positie tegenover Dultsche pogingen om naar hét Nabije Oosten te komen te versterken, maar ook om een zoo snel mogelijke ver binding tot stand te brengen, teneinde aldus met een bevrienden staat een ge meenschappelijke grens te bezitten. Nog in Syrië te blijven na het Duitsch-Turksche vriendschapsverdrag is voor de Engelschen volkomen zinneloos geworden. - IDU.BJ Het DN.B. meldt uit Ankara: Het wetsontwerp tot ratificatie van het Duitsch-Turksche vriendschapsverdrag is naar het parlement gezonden. De uitwisse ling der ratificatie-oorkonden zal de eerste week van Juli te Berlijn geschieden. Omtrent de sluiting van het verdrag schrijft de Turksche afgevaardigde Nadi in het blad „Cumhuriyet", dat het pact te midden van den oorlog een schitterende vredesgebeurtenis is, benevens een bewijs van de vriendschap van beide landen. Men moet de Turksche regeering gelukwenschen en den goeden wil van Duitschland waar- deeren. Hitler en zijn medewerkers hebben een hoog te waardeeren succes behaald, doordat zij voor het nieuwe Turkije en zijn positie in het Nabije Oosten begrip hebben getoond. Ook de Duitsche ambassadeur von Papen heeft met ernstige en onophoude lijke activiteit gewerkt aan de verwezenlij king van dit doel. De afgevaardigde Benidsje schrijft in de „Son Telegraph", dat Duitschland begrip toont voor de onafhankelijke nationale politiek van Turkije. Turkije geeft met dit vriendschapsverdrag uitdrukking aan zijn wil om vast te houden aan zijn politiek van nonbelligerentie en met alle staten vriend schappelijke betrekkingen te onderhouden. Turkije blijft de bondgenoot van Enge land en versterkt zijn vriendschap met Duitschland. De afgevaardigde Sadak schrijft in het blad „Adsjam" dat het vriendschapsver drag met Duitschland niets buitengewoons is, want het bevestigt een feitelijken toe stand tusscheif beide landen. Duitschland heeft te kennen gegeven, dat het geen aan- valsbedoelingen heeft jegens Turkije. Tur kije is vastbesloten buiten den oorlog te blijven en zich aldus te concentreeren op zijn nationale zelfverdediging. Naar aanleiding van de Duitsche nota, die den Amerikaanschen zaakgelastigde te Berlijn is overhandigd, verklaarde men in de Wilihelmstrassei1 dat een optreden tegen de Amerikaansche consulaten al lang noo- dig was. De hoeveelheid materiaal over de voor den staat nadeelige machinaties der Ame rikaansche consuls en over de levering van bepaald materiaal aan een speciale cen trale te Washington, waarover het ministe rie van buitenlandsche zaken beschikte, was zoo groot geworden, dat een ingrijpen van Duitsche zijde noodzakelijk leek. Men wees er in de Wilhelmstrasse op, dat de Duitsche regeering uit kleschheid en groot moedigheid tot dusverre er steeds weer van af had gezien, dezen onverdragelijken toe stand tot het voorwerp van een emstigen stap te maken. Men acht het echter begrijpelijk, dat, met het oog op de maatregelen, die de Vereen. Staten inmiddels tegenover Duitschland hebben genomen, de overwegingen der Duitsche regeering zijn komen te vervallen en een regeling noodig leek. Ontkennend werd geantwoord op de vraag, of de gisteren overhandigde nota moest worden beschouwd als een „vergel ding" voor de sluiting der Duitsche consu laten in de Vereenigde Staten, waartoe onlangs bevel is gegeven. Men wees er op, dat Duitschland op dezen Amerikaanschen maatregel heeft geant woord met een protest. Men voegde hieraan toe, dat een Arneri- kaansch antwoord op dit protest nog niet te Berlijn is ontvangen. (A.N.P.) Volgens U. P. treft de maatregel in totaal 25 consulaten in Duitschland en het bezette gebied met 102 ambtenaren. NIEUWE ENGELSCHE OORLOGS- CREDIETEN. Exchange Telegraph meldt uit Londen, dat de Britsche regeering ter dekking van de loopende oorlogsuitgaven het Parlement de volgende week zal vragen om goedkeu ring van een crediet van een milliard pond sterling. Sedert het begin van het nieuwe financieele jaar in April bedraagt hiermede het crediet voor oorlogsuitgaven twee mil liard pond sterling. De New York Times meldt uit Londen, dat de voorzitter van het ministerie van han del, Lyttleton, bij de Lagerhuisdebatten over het wetsvoorstel op de prijzencontrole heeft verklaard, dat het voortdurend inschrom- pelen van de hoeveelheid goederen, de ver schepingsmoeilijkheden en de bombarde- meVitsvernielingen, benevens de toenemen de geldcirculatie en de stijgende prijzen Engeland zeer snel in de richting van een inflatie sturen. De wet op de controlemal derhalve maximumprijzen vaststellen en tegelijkertijd trachten de kosten der voor het levensonderhoud noodzakelijke goede ren laag te houden. (DNB). BRITSCHE SCHEEPSVERLIEZEN IN MEI. Naar Reuter meldt, bedroegen de Britsche scheepsverliezen in Mei 461.328 ton. De cij fers zoo wordt verder medegedeeld om vatten 73 Britsche schepen (355.000 ton), 20 geallieerde schepen (92.000 ton) en 5 neu trale schepen (14.000 ton). (DNB). FRAZER IN ENGELAND. Volgens een Reuterberioht is de Nieuw- Zeelandsche minister-president, Frazer, per vliegtuig in Engeland aangekomen. Hij komt op uitnoodiging van de Britsche regeering om de vraagstukken, welke samenhangen met de oorlogvoering, te bespreken. Tijdens zijn bezoek zal hij deelnemen aan een zit ting van het.oorlogskabinet. (DNB). BOODSCHAP VAN ROOSEVELT TE WACHTEN. President Roosevelt heeft gisteren, vol gens een bercht uit Washington, de pers conferentie afgezegd, aangezien hij aan een belangrijke boodschap werkt, die hij nog heden aan de beide huizen van het Congres wil zenden. In politieke kringen wordt gezegd, dat deze boodschap klaarblijkelijk betrekking heeft op vraagstukken op het terrein van de buitenlandsche politiek aangezien Roo sevelt heeft getelefoneerd met Huil en Sumner Welles, de eenigen, die zijn be trokken bij de redactie van de boodschap, bij de redactie van de boodschap. Roosevelt heeft voorts door een decreet den achturigèn werkdag voor de bewape- ningsobjècten aan de Panamakanaalzone, in Alaska en Portorico opgeheven. De ver lenging van den arbeidsduur voor de arbei ders die bezig zijn met den bouw van ka zernes, het aanleggen van vliegveldèn ver dedigingswerken en andere militaire instal laties wordt gemotiveerd met de verklaring, dat er een „buitengewone crisis" bestaat en dat de landsverdediging een zoo snel moge lijke voltooiing van deze installaties eischt. De verlenging van den arbeidsduur in de genoemde gebieden is noodzakelijk omdat het verkrijgenvan nog meer arbeiders moeilijk is. De New York Times knoopt aan dit de creet het vermoeden vast, dat dit het begin van den tijdelijke opheffing van den acht urigèn werkdag in de Amerikaansche be- wapeningsindiistrie zou kunnen zijn, daar er steeds meer gebrek aan arbeiders ont staat. (D.NJ3.) EEN ENQUÊTE. De republikeinsche afgevaardigde Fish heeft, naar de New York Herald Tribune meldt, aan de ruim 100.000 kiezers van zijn New Yorksche kiesdistrict postkaarten gezonden met de vraag, of zij vóór of tegen deelneming aan den oorlog zouden stem men". Een dergelijke kaart is ook gezonden aan het gezin van Roosevelt, dat tot het kiesdistrict van Fish behoort. (D.N.B.) VERKLARING VAN MATSOEOKA. Het behoeft niet speciaal gezegd te wor den, dat Japan en China door het lot zijn verbonden voor de toekomst van een groo- ter Azië of veeleer van alle Aziatische ras sen, zoo heeft de Japansohe minister van buitenlandsche zaken, Matsoeoka, verklaard op een banket ter eere van Wang Tsing Wei. Matsoeoka noemde het de grootste taak van beide landen een duurzamen vjjede tot stand te brengen en de verhoudingen in Oost-Azië te stabdliseeren. Japan heeft de regeering van Nanking erkend als de'eenige rechtmatige regeering van China en daar mede bewezen, dat Japan zijn volledig ver trouwen stelt in Nanking voor een samen werking bij den opbouw van Oost-Azië. Matsoeoka verklaarde voorts: „Ik ben er zeker van. dat de voorgenomen uitwisseling van gedachten veel zal bijdragen tot af doening van de Chineesohe aangelegenheid, hetgeen niet alleen tot geluk en welzijn voor Japan en China alleen zou leiden, maar voor geheel Oost-Azië. Japan en China houden het lot van ge heel Oost-Azië in hun handen. Zij zijn derhalve door het lot voorbestemd elkander de hand te reiken en tot bereiking van hun gemeenschappelijke doel samen te werken. In aansluiting op het banket, waaraan werd deelgenomen door de ministers van oorlog en marine, de chefs van den gene- ralen staf van leger en vloot, en den mi nister van financiën, benevens door den Japanschen ambassadeur in Nanking, werd een langdurige gedachtenwis<^eiling ge voerd tusschen Wang Tsjing Wei en Mat soeoka. ONRIDDERLIJKE STRIJD. Van Duitsche militaire zijde wordt een nieuw geval gemeld van onridderlijke en met de oorlogsregels in strijd zijnde hou ding van een Britsche vliegtuigbemanning. Bij de ontmoeting tusschen een Engelsch en een Duitsch gevechtsvliegtuig boven de wateren tusschen Noorwegen en de Shet- land-eilanden werd het Duitsche vliegtuig na langdurigen luchtstrijd en nadat alle munitie was verschoten, zóó ongelukkig ge troffen, dat het op het water moest neer strijken. Ondanks de volstrekte weerloos heid van de Duitschers zette de Engelsch- man zijn aanvallen voort en schoot al zijn munitie op het vliegtuigwrak af in nog tien aanvallen, terwijl de bemanning van het Duitsche toestel voor een deel reeds in het water zwom. Daarbij werd de waarnemer door een schot in het hoofd gedood. De overige leden der bemanning gingen, kort voordat het vliegtuig zonk, in de rubber boot. Na 93 uur ononderbroken roeien, met gebruikmaking van de hemden als zeil. is het hun gelukt de Noorsche kust te be reiken. (D.N.B.) DE VOELKISCHER BEOBACHTER IN LATIJNSCHEN DRUK. De Voelkischer Beobachter, het centrale orgaan van de nationaal-socialistische be weging van Groot Duitschland, verschijnt sinds 1 Juni j.l. volledig in antiqua, de Latijnsche lettersoort, welke in de plaats is getreden van de vroeger uitsluitend ge bruikte fraktuur of Gothische letter. Met den opbloei van het Duitsche rijk heeft ook de Voelkischer Beobachter een geweldigen vooruitgang gemaakt. Het blad wordt gelezen tot ver buiten de Duitsche taalgrenzen in alle Europeesche landen, die met belangstelling het politieke en cultu- reele leven van het nieuwe Duitschland vol gen. Dit wordt nu vergemakkelijkt. (AJTJ.) Dat heden een jaar geleden, 21 Juni 1940, toen in het Bosch van Compiègne de Duit sche wapenstilstandsvoorwaarden werden medegedeeld aan Frankrijk, in zekeren zin het nieuwe Europa geboren werd, is de lei dende gedachte van alle beschouwingen der Berlijnsche pers. In het licht van de inmid dels ontstane verdere militaire en politieke ontwikkeling bespreken de bladen de ge beurtenis uit het gezichtspunt, dat toen de betrekkingen tusschen Duitschland en Frankrijk op een verstandige grondslag ge plaatst werden eri vooral, dat toen de ineen storting begon der traditioneele politiek van Engeland. Zoo schrijft de Voelkischer Beobachter: De weermacht van den Fuehrer had niet alleen de onnatuurlijke bevoorrechting van de Europeesche randmogendheid Frankrijk weggenomen, doch tevens voor eens en al tijd den Engelschen elke loonende moge lijkheid tot gewapende operaties en poli tieke samenzweringen op het vasteland ontnomen. Het blad zegt, dat thans steeds meer Franschen inzien wat een zinlooze misdaad jegens Frankrijk het was amok te maken voor de mooie oogen van de Engelschen en den nationalen ondergang op zich te ne men. Alle Engelsche pogingen om de zaak mooi voor te stellen en te verdoezelen, kun nen niet de geweldige kracht tegenhouden, welke heden een jaar geleden in het Bosch van Compiègne de natuurlijke levensgrond slagen van Europa herstelde: die kracht van den Fuehrer op staatkundig en militair gebied, welke het perfide dwangsysteem uit den weg ruimde, waarmede Groot-Brittan- nië dit continent veel te lang heeft durven overheerschen. De Deutsche Allgemeine Zeitung schrijft, dat de Fuehrer in Compiègne een streep heeft willen halen door het DuitschFran sche verleden. Het is Engeland's beginsel geweest uit het evenwicht der mogendheden geen nieuwe ordening van Europa van sta- bielen duur te laten ontstaan. Frankrijk heeft zich aan Engeland on derworpen sinds de nederlaag van Napo leon en ten slotte tot aan zijn eigen op offering toe. Het Duitsche rijk, opgegroeid van den staat van Bdsmarck tot het nat.- socialistische Groot Duitschland, ls ook geworden tot den drager van de Europee sche revolutie. De Berhner Boersenzeitung noemt de wapenstilstandsvoorwaarden een „histo risch stuk" in zooverre, als het welbewust breede mogelijkheden voor nieuwe wegen naar een nieuw Europa heeft opengelaten. Ook in Frankrijk heeft men zich er inmid dels van overtuigd, ~dat aarzelen en dralen slechts nadeelig kunnen zijn. Zoo heeft het nieuwe Europa in wording steeds vas tere vormen aangenomen. Vergeten wij niet, aldus het blad, dat wij op 21 Juni 1940 het begin van deze ontwikkeling voor de toekomst beleefden. De Berliner Lokal Anzeiger wijst er op, dat het Frankrijk van maarschalk Pétain begonnen is zich bezig te hóuden met het denkbeeld van het nieuwe Europa. De ontmoeting van den Fuehrer met den grij zen maarschalk na den wapenstilstand noemt het blad een „symbolische bijeen komst, welke de gebeurtenis in het bosch van Compiègne in het licht van een keer in de geschiedenis vertoont". (D.N.B.) DE JAARVERGADERING. Gistermiddag vond in 't Schuttershof de jaarvergadering plaats van de Leidsche Maatschappij van Weldadigheid. Na lezing van de notulen en behandeling van de in gekomen stukken, volgde het verslag van den secretaris, waaraan wh het volgende ontleenen. De oorlog heeft, met de daarbij komende distributie-maatregelen de moeilijkheden voor de maatschappij aanzienlijk doen stij gen. Toen per 1 November 1.1. een nieuw ge deelte van de textielkaart geldig verklaard werd, is overgegaan tot de vervroegde uit reiking van de gewone wintertoelage. De brandstoffendistributie ondervond meer moeilijkheden. De distributie noodzaakte tot een regeling met de leveranciers, die, voor zoover voldoende brandstoffen aanwe zig waren, goed heeft gewerkt. Aan 103 ge zinnen werd toegestaan, brandstoffen ten laste van de Maatschappij te koopen. Hoe wel dit meer was dan het hieraan vooraf gaande jaar, verminderde de verstrekte hoe veelheid brandstof tot 1429 HL. Evenals vorige jaren kon de Maatschappij meerma len helpen om gevallen tot oplossing te brengen, die bij de commissie tot samenwer king voor bijzondere nooden waren inge diend. In enkele gevallen kon doeltreffende hulp worden verleend door het verstrekken van een kleine leening, veelal in samenwer king met de commissie voor bijzondere noo den, het Leidseh Borgstellingsfonds en het Nationaal Fonds voor Bijzondere Nooden, waarvan de terugbetalingen in kleine be dragen geschieden. Het gebouw, waarin de Maatschappij haar kantoor hield, werd door de gemeente voor eigen gebruik teruggenomen, waarna een verdieping van de Middenstandsbank in ge bruik werd genomen, waar ook de hulpbank sindsdien haar zittingen houdt. Bij het einde van het vorige boekjaar had de Maatschappij 19 wintergevallen, waarvan er 9 afvielen. Toegevoegd werden 6 gevallen, waardoor het boekjaar sluit met 76 winter gevallen. Behalve deze gevallen werd nog door 221 personen of gezinnen de hulp van dé Maat schappij ingeroepen. Na onderzoek werden hiervan 22 afgewezen. Onder de medewer- van heden- en Zondagavond lot resp. morgen- en Maandagochtend Heden konden w$j het langste van het daglicht profitocren, n-1. 16 uur en 51 minuten. De maan gaat vanavond onder om 18.38 uur. komt morgenoch tend om 4.09 uur weer op, gaat dan morgenavond om 19 38 uur onder, om Maandagochtend om 4.47 weer op te komen. kers van de Maatschappij kwamen dit jaar geen veranderingen voor. Uit het verslag van de werkzaamheden der Leidsche Hulpbank in 1940 bleek, dat de -bank op 2 Juni, na een aanvankelijke slui ting, weer werd opengesteld voor terugbe talingen, terwijl van 1 Juli af getracht werd, normaal te werken. Voor het eerst sinds 50 jaar werd, in verband met de omstandighe den, overgegaan tot middagzittingen. Nadat het kantoor in September ver plaatst werd naar het Noord-Hollandsch Landbouwcrediet, verhuisde het nog die zelfde maand naar het reeds genoemde lo kaal van de Middenstandsbank. Omtrent de werkzaamheden van de Hulpbank kon :.et volgende gezegd worden. Een der commis sarissen, de heer J. Kruyt, overleed na enkele zittingen te hebben bijgewoond, ter wijl dr. S. de Graaff zijn commissariaat moest neerleggen. Beiden heeren is voor hun werkzaamheden groote dank verschuldigd. Het aantal leeningen liep dit jaar terug van 313 tot 278 en het uitgeleende kapitaal van f. 46.945 tot f. 41.445. Over het algemeen zijn de uitgeleende bedragen goed terugbetaald, zoodat het bestuur slechts f. 29,25 als onin baar moest afschrijven. Het saldo van de rekening is dit jaar, onder invloed van de storende omstandigheden, waaronder de bank gewerkt heeft, teruggeloopen van f. 557,78 tot f. 475,74. Vervolgens werd overgegaan tot de be stuursverkiezing. De aftredende bestuursle den, mej. D. Coebergh en de heeren mr. P. E. Briët en G. R. D. Crommelln werden her kozen. Na eenige mededeelingen en de rondvraag volgde sluiting. Dit nummer bevat VIER Bladen Binnenland Een arrestatie inzake den moord te Rijs bergen. (Gemengd, 3e Blad). Roofoverval te Rotterdam. (Gemengd, 3e Blad). De dichteres Hélène Swarth, 81 jaar oud, overleden. (Laatste Berichten, le Bl.) Buitenland Rond het Duitsch-Turksche verdrag. (Ie Blad). Franschen houden zich staande in Syrië, (le Blad). ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN" EERSTE BLAD MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL PAGINA 1 VAN HET DERDE BLAD.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1