Het Duitsch-Turksche verdrag
Duitsche en Italiaans che
maatregel tegen Amerika
82ste Jaargang
VRIJDAG 20 JUNI 1941
No. 24917
Telegramwisseling
Von Papen over het
nieuwe verdrag
Hitier ontvangt generaai-
veldmaarschalk List
Duitsch antwoord aan
Ierland
De strijd in Syrië
De beteekenis van den
slag om Solloem
Uit Amerika
Sluiting Amerikaansche consulaten
Verspreide berichten
Verduisteren:
22.06 uur
5.16
uur
EERSTE BLAD
Feiten van den dag
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Hoofdredacteur: B. W. Monkhorst. Lelden
Pl.verv.: K. Been, Lelde*
PRIJS DER ADVERTENTIES
32 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum
5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. - Incassokosten volgens postrecht.
„Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend bij vooruitbetaling,
alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven
wordt 10 ets. berekend.
Bureau Witte Singel, no. 1, hoek Noordeindsplein
Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd 2djn:
per 3 maanden ƒ2.47
per weekƒ0.19
Franco per post ƒ2.47 per 3 maanden portokosten
(voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd.)
Het DNB meldt uit Berlijn:
Naar aanleiding van de onderteekening
van het Duitsch-Turksche vriendschapsver
drag heeft de Turksche president Ismet
Inönü den Füher een telegram gezonden
van den volgenden inhoud:
Naar aanleiding van de onderteekening
van het verdrag, dat een oprechte en waar-
lijke vriendsohap tusschen Duitschland en
Turkije bezegelt, gevoel ik het als een bij
zonder geluk Uwe Excellentie mijn diepe
voldoening te mogen uitspreken. Onze beide
landen en volken treden met den .dag van
heden het tijdpgrk binnen van wederzijdsch
vertrouwen, met den vasten wil steeds daar
in te blijven. Ik zend U, Heer Rijkskanse
lier, bij deze gelukkige aanleiding de ver
zekering van mijn volledige vriendschap.
Op dit telegram heeft de Füher als volgt
geantwoord:
Naar aanleiding van de onderteekening
van het Duitsch-Turksche verdrag dat de
oprechte vriendschap tusschen onze lan
den bevestigt, deel ik Uwe Excellentie in
antwoord op Uw vriendschappelijk telegram
mede, dat ook in het gevoel van de grootste
voldoening heb over de sluiting van dit ver
drag. Ook ik ben er zeker van, dat onze
landen voortaan een tijdperk binnentreden
van duurzaam, wederzijdsch vertrouwen.
Terwijl ik U voor de verzekering van Uwe
vriendschappelijke gevoelens ten zeerste
dank zeg, beantwoord ik deze gevoelens te
gelijkertijd op de meest warme wijze.
Bij dezelfde gelegenheid zijn telegrammen
gewisseld tusschen den Turkschen minister
van buitenlandsche zaken, Saradjogloe, en
den rijksminister van buitenlandsche zaken,
von Ribbentrop.
Het telegram van den Turkschen minister
van buitenlandsche zaken luidt:
Het verheugt mij zeer in het bijzonder
Uwe Excellentie ervan in kennis te stellen,
dat wij met Zijne Excellentie von Papen
zoo juist het Duitsch-Turksche verdrag heb
ben onderteekend, dat de oprechte vriend
schap en het volledige wederzijdsch ver
trouwen tusschen onze beide landen en vol
ken bezegelt. Vol vreugde over deze geluk
kige verdragssluiting zou ik Uwe Excellen
tie mijn meest levendige en oprechte geluk
wenschen willen doen,toekomen en niet wil
len verzuimen Uwe Excellentie de uitdruk
king te doen toekomen van mijn meest
vriendschappelijke gevoelens.
De rijksminister van buitenlandsche za.
ken heeft daarop geantwoord met het vol
gende telegram:
In antwoord op Uw telegram, waarin Uwe
Excellentie mij in kennis stelt van de zoo
juist voltrokken onderteekening van het
Duitsch-Turksche verdrag en mij in dit ver
band Uwe vriendelijke gelukwenschen hebt
gezonden, geef ook ik uitdrukking aan mijn
meest levendige en oprechte voldoening over
deze verdragssluiting. Ik verzoek U mijn
hartelijkste gelukwenschen hierbij in ont
vangst te nemen. Uitgaande van de ge
meenschappelijke overtuiging, dat door dit
verdrag de vriendschap en het volledige
wederzijdsche vertrouwen tusschen onze
beide landen en volken wordt bezegeld, weet
ik. dat ik met Uwe Excellentie op vriend
schappelijke wijze verbonden ben (DNB),
De Duitsche ambassadeur von Papen
heeft de Turksche pers via het Turksche
telegraaf agentschap naar aanleiding van
de onderteekening van het Duitsch-Turk
sche pact de volgende verklaring doen
toekomen:
Het door ons onderteekende verdrag en
de naai- aanleiding van de onderteekening
door den minister van buitenlandsche za
ken tegenover de pers afgelegde opmer
kelijke verklaringen verplichten mij uit
drukking te geven aan dankbaarheid,
aangezien zij opnieuw de oude betrekkin
gen vol vertrouwen en vriendschap be
vestigen, die onze landen eeuwen lang
''hebben verbonden en die slechts voorbij
gaand konden worden vertroebeld door
misverstanden ten aanzien van de poli
tieke doeleinden, die de nieuwe orde van
Europa en de stabiliteit van eep duurza-
men vrede nastreven. Wij kunnen de be-
teekenis van dit verdrag in het bestek
van de groote historische gebeurtenissen
zien.
Door dit verdrag verplicht het Duitsche
rijk zich. tezamen met de met Duitschland
tot den strijd om een nieuwe op recht
vaardigheid gegrondveste orde verbonden
landen, jegens Turkije en het Turksche
volk het ..overheerschende doel van de
Turksche buitenlandsche politiek, de on
afhankelijkheid te erkennen evenals de
positie en den invloed, die Turkije toe
komen op grond van zijn roemrijke ge
schiedenis en als brug tusschen het na
burige Oosten en het avondland.
De ambassadeur gaf vervolgens uitdruk
king aan zijn vreugde, dat met het thans
gesloten verdrag de mogelijkheid is gege
ven de oude wapenbroederschap langs
vreedzamen weg voort te zetten. Het Turk
sche volk is steeds doordrongen geweest
van een sterk rechtvaardigheidsgevoel,
waarmede het thans, buiten alle propa
ganda, deelneemt aan het historische pro-
_ces van de nieuwe orde, dat de levende
generatie heeft aangevangen. Daarom zijn
ook de beide contracteerende partijen ge
komen tot de recente overeenkomst om de
uitlatingen van pers en radiostations te
laten leiden door den geest der weder
zijdsche vriendschap, die de Duitsch-Turk
sche betrekkingen karakteriseert.
(D.N.B.)
Bijna de geheele Londensche pers tracht
het Duitsch-Turksche vriendschapsverdrag
als zonder beteekenis voor te stellen, waar
bij alle bladen denzelfden gedachtengang
volgen. In het bijzonder wordt er op ge
wezen, dat het TurkschEngelsche ver
drag door het nieuwe verdrag niet wordt
geraakt.
Overigens tracht men het pact te ba-
gatelliseeren, door te beweren, dat Turkije
het alleen heeft gesloten op grond van
de laatste militaire gebeurtenissen in het
Zuid-Oosten.
Het kan alles of niets beteekenen, schrij
ven volgens een Zweedsch correspondent
de Engelsche bladen en zij trachten te
verklaren, 'waarom dit pact niets betee-
kent. (DN.B.)
italiaansch-turksche handels
besprekingen.
Naar Stefani meldt, worden te Ankara
onderhandelingen tusschen Italië en Tur
kije gevoerd voor het sluiten van een
handelsovereenkomst, welke de volgende
week onderteekend zal worden.
De Führer en opperste bevelhebber van
de weermacht heeft den weermachtsbevel
hebber in het Zuid-Oosten, generaal-veld-
maarschalk List, ontvangen. Generaal-
veldmaarschalk List, die tijdens den zege
vierenden veldtocht op den Balkan in Zuid-
Servië en in Griekenland het Duitsche
opperbevel leidde, bracht den Führer diep
gaand rapport uit over de groote presta
ties van de legerformaties in het verloop
van den veldtocht.
De Führer zeide den generaal-veldmaar-
schalk List in hartelijke woorden dank met
onbeperkte waardeering voor de superieure
prestaties van leiding en troepen. Gene-
raal-veldmaarschalk List was daarna de
gast van den Führer.
Naar het D.N.B. van bevoegde zijde ver
neemt, bedraagt het totaal aantal der bij
de gevechten op Kreta in Duitsche han
den gevallen krijgsgevangenen volgens de
tot dusver 'verrichte tellingen 18.735 man.
Onder hen bevinden zich 5608 Grieken,
13.123 Britten en eenige leden van andere
nationaliteit. De Britsche gevangenen be
staan uit 5659 Engelschen, 2883 Austra
liërs, 1593 Nieuwzeelanders en de rest uit
leden van het Britsche Rijk, welker natio
naliteit nog niet nauwkeurig is vastgelegd.
inzake het bombardement van
dublin.
De Iersche pers publiceerde gisteren de
antwoordnota van de Duitsche regeering
op het Iersche protest over de op 31 Mei
op Dublin neergeworpen bommen.
De Rijksregeering constateert in de nota,
dat het nauwkeurig onderzoek door de be
voegde Duitsche instanties over dit bom
bardement geen aanknoopingspunt heeft
opgeleverd voor de schuld van Duitsche
vliegers.
Met het oog op de mededeeling van de
Iersche regeering, dat volgens haar onder
zoek de op Dublin neergeworpen bommen
van Duitsch fabrikaat zijn en rekening hou
dende met de op de plaats van het Kanaal
in kwestie heerschende zeer krachtige
hoogtewinden heeft de Rijksregeering de
mogelijkheid open gelaten, dat Duitsche
vliegtuigen tot boven de Iersche Oostkust
zijn afgedreven, zonder dat de piloten dit
hebben bemerkt. Bij dezen stand van zaken
heeft de Rijksregeering niet geaarzeld haar
oprecht leedwezen uit te spreken en zich,
rekening houdende met de vriendschappe
lijk betrekkingen tusschen Duitschland en
Ierland, bereid verklaard, voor het bekla
genswaardig verlies aan menschenlevens,
alsmede voor het ontstane nadeel voor per
sonen en de materieele schade, schadever
goeding te geven. (D.N.B.)
Naar de Britsche berichtendienst meldt,
■hebben de Engelschen gisterochtend, na
dat generaal Dentz een ultimatum van ge
neraal Wilson had afgewezen, een offensief
tegen Damascus geopend.
Diit bericht, zoo zegt men te Vichy, past
in het kader van de Britsche pogingen tot
intimidatie, ten einde den vijand met alle
middelen murw te maken en zijn verdedi-
gingskracht te verlammen.
Volgens berichten uit Beiroet, heeft de
poging van de Britsche strijdkrachten om
m de richting Damascus op te rukken, een
hardnekkige tegenactie van de Fransche
strijdkrachten- ontketend.' De toestand aan
het geheele Syrische front werd in Vichy
gisteravond stationnair genoemd. De Fran
sche strijdkrachten hebben den vijande
lijken aanval met een ernstigen tegenstand
beantwoord. Fransche bommenwerpers heb
ben eergisteren vijandèlijke concentraties
van pantserwagens in het gebied van
Gezzine en Merdsj Ajoem aangevallen. Tij
dens een luchtgevecht tusschen Fransche
en Engelsche vliegers hebben Fransche
jachtvliegers een Engelsch vliegtuig neer
geschoten en een tweede naar alle waar
schijnlijkheid vernietigd. Twee Fransche
vliegtuigen zijn niet teruggekeerd. Aan de
kust zijn in den afgeloopen nacht opnieuw
Britsche zeestrijdkrachten verschenen, die
een zekere activiteit hebben ontplooid.
De opperbevelhebber van het Fransche
leger, de minister van oorlog, generaal
Huntziger, heeft generaal Dentz een dag
order doen toekomen voor de onder zijn
bevel strijdende Fransche strijdkrachten.
Generaal Huntziger verzekert daarin, dat
de geheele Fransche bevolking met de
grootste belangstelling den strijd in Syrië
volgt en zegt ten slotte: na ons ongeluk
levert gij, soldaten van de Levant, het
bewijs, dat het Fransche leger zijn eer be
waart en de beschermer blijft der Fransche
eenheid. Het Fransche leger van het moe
derland is trotsch op u. Van alle kanten
krijg ik verzoeken van uw kameraden, die
met u willen meestrijden. Op laakbare
wijze tot dezen broederstrijd gedwongen,
schrijft gij een der fierste bladzijden in het
boek van onze historie, volgend op de blad
zijden van rouw. Soldaten van de Levant,
houdt goed stand. (D.N.B.)
Het D.N.B. verneemt van welingelichte
zijde, dat de slag bij Sollloem, die met een
Britsche nederlaag geëindigd is, in me
nig opzicht de tactische plannen van ge
neraal Wavell in Noord-Afrika heeft ont
huld. Bij het begin van den Inval in Syrië
meende het Britsche commando te kunnen
verwachten, dat Duitschland in Syrië mi
litair zou ingrijpen. Met het oog op de
verwachte verzwakking van het Duitsch-
Italiaansche front in Noord-Afrika wild^
Wavell in Cyrenaica een Britsche over
winning afdwingen om het verdwijnende
Britsche prestige nieuw leven in te bla
zen. Het groote Duitsche succes heeft ook
deze Britsche manoeuvre op vernietigende
wijze verijdeld, hetgeen een zeer ontnuch
terende uitwerking zal hebben op de ver
dere Britsche militaire plannen In de
Middellandsche Zee.
Over de Engelsche nederlaag bij Sol-
ioem schrijft de New York Times, dat
men op grond van het feit, dat de Engel
schen honderden tanks in den strijd
brachten, een grootscheepsche onderne
ming verwachtte. Maar in plaats van dat
zij de Duitscliers in den val lokten, moes
ten de Engelschen voor een terugweg
vechten. Dit was de eerste slag, waarin de
Engelschen in aantal tanks en -vliegtuigen
even sterk waren, doch ook deze strijd
heeft bewezen, dat de Duitsche uitrusting
superieur is. Vooral is gebleken, dat de
Britschei uchtmacht geenszins sterk ge
noeg is om hetzelfde te presteeren als de
Duitsche.
de blokkeering van saldi.
De Amerikaansche minister van finan
ciën. Morgenthau, heeft in de persconfe
rentie medegedeeld, dat de onderhande
lingen begonnen zijn met de vertegen
woordigers van Portugal, Rusland, Finland,
Spanje, Zweden en Zwitserland om deze
landen van de blokkeerlngsverordening
uit te zonderen. De onderhandelingen
worden gevoerd door het departement
van buitenlandsche zaken om vast te
stellen op welke voorwaarden de landen
de uitzonderingsbehandeling kunnen ver
krijgen. In antwoord op een vraag her
haalde Morgenthau, dat ook Amerikaansch
Den Amerikaanschen zaakgelastigde
te Berlijn is gisteren in het ministerie
van buitenlandsche zaken een nota over
handigd, waarin de rijksregeering erop
wijst, dat het gedrag van de Amerikaan
sche consulaire ambtenaren en van het
Amerikaansche reisbureau American
Express Company sedert langen tijd
aanleiding geeft tot ernstige protesten
en dat de rijksregeering zich derhalve
gedwongen ziet de Amerikaansche re
geering te verzoeken alle Amerikaan
sche ambtenaren en Amerikaansche
employé's van de consulaten der Ver-
eenigde Staten in het Duitsche rijk, als
mede in Noorwegen, Nederland, België,
Luxemburg, de bezette deelen van
Frankrijk, in Servië en in de door de
Duitsche troepen bezette deelen van
Griekenland tot uiterlijk 15 Juli 1941
uit deze gebieden terug te roepen en de
consulaten te sluiten.
Tevens wordt in de nota de sluiting ge-
eischt van de filialen van de American
Express Company in de boven genoemde ge
bieden en de terugroeping van het Ameri
kaansche personeel van deze maatschappij
tot uiterlijk 15 Juli 1941, daar de American
Express Company en het personeel hiervan
zich op een wijze hebben gedragen, die strij
dig is met de belangen van het Duitsche rijk.
Naar het D.N.B. meldt, beschikt men over
verpletterend materiaal over de in de nota
geconstateerde vergrijpen van de Ameri
kaansche vertegenwoordigingen.
Uit den overvloed van materiaal worden
hieronder eenige gevallen medegedeeld.
1. De consul in Frankfort a. Main, Sidney
B. Redecker, heeft in den herfst van 1939
gegevens verstrekt door anti-Duitsche pro-
pagandavoordraflhten. Verder heeft hij in
lichtingen over militaire, oorlogseconomische
vraagstukken, die geheim moesten worden
gehouden, verspreid.
2. De consul-generaal Orsen R. Nielsen en
de consul Roy E. Bower te München hebben
in den loop van de maand Januari 1940 een
anti-Duitsche activiteit ontplooid, doordat
zij Duitschen persoonlijkheden afkeurende
opmerkingen hebben gemaakt over Duitsch
land en de Duitsche regeering.
3. De consul-generaal te Keulen, Alfred W.
Kliefoth, heeft in den herfst van 1939 en in
het voorjaar van 1940 zich schuldig gemaakt
aan spionnage ten nadeele van Duitschland
door gebruik te maken van een met den
Belgischen consul-generaal te Keulen over
eengekomen sleutel voor codewoorden voor
berichten, die betrekking zouden hebben op
den Duitschen opmarsch in België, Neder
land en Luxemburg.
4. pe vice-consul Ralph C. Getsinger van
het Amerikaansche consulaat-generaal te
Hamburg heeft in het voorjaar van 1941
spionnage verricht tegen het Duitsche rijk,
doordat hij schetsen vervaardigde van het
spoorwegnet van de hoofdtoevoerlijnen van
de afzonderlijke groote spoorlijnen te Ham
burg, alsmede van militaire installaties in
de omgeving van Hamburg een bericht heeft
gemaakt en getracht heeft dit materiaal
door te zenden.
5. Het voormalige lid van het Amerikaan
sche consulaat-generaal te Oslo, Iwan Jacos-
sen, heeft begin December 1940 op reis van
Oslo naar Moskou, naar aan de Noorsch-
Zweedsche grens is geconstateerd, talrijke
stukken met zich medegevoerd, waarin de
Duitsche bezettingsmaatregelen in Noor
wegen waren uiteengezet om in het buiten
land anti-Duitsche propaganda te voeren.
Verder bevond zich onder deze stukken een
rapport over transporten van Duitsche troe
peneenheden naar Noord-Noorwegen,en an
dere Duitsche militaire maatregelen.'Jacos-
sen heeft toegegeven, deze stukken van het
vroegere lid van het Amerikaansche consu
laat-generaal te Oslo, dr. Frank Nelson, te
hebben ontvangen, die de stukken zelf heeft
vervaardigd.
6. De consul Cecil Cross en de consul
Leigh W. Hunt hebben in den loop van den
herfst van 1940, deels afzonderlijk, deels
gemeenschappelijk, aan den Britschen
staatsburger en lid van het vroegere Britsche
consulaat te Parijs, Butten, in hun ambts
woning maandenlang onderdak verleend,
totdat Butten buiten 't gebouw werd ge
arresteerd. Butten heeft tijdens zijn verblijf
in het officieele Amerikaansche gebouw
spionnage verricht tegen Duitschland en is
intusschen tot een vrij langdurige straf ver
oordeeld. Verder hebben Cros en Hunt er
voor gezorgd, dat aan een uit krijgsgevan
genschap ontvluchten Engelschen officier te
Parijs ondersteuning werd verleend. De
employé mrs. Elisabeth Deegan heeft dezen
officier ingeschreven in het ondersteunings
kaartsysteem en een door hem ingevulde
vragenlijst In ontvangst genomen.
Uit Rome meldt het D.N.B.:
Officieel wordt medegedeeld: Het ministe
rie van buitenlandsche zaken heeft de am
bassade derVereenigde Staten een nota doen
toekomen, waarin, onder verwijzing naar
het feit, dat de houding en de activiteit
van de Amerikaansche consulaten in Italië
tot veel protesten aanleiding geven, wordt
medegedeeld, dat de Itallaansche regeering
van de regeering der Vereenigde Staten
uiterlijk 15 Juli de terugroeping verlangt
van de Amerikaansche consulaire ambtena
ren en het consulaire personeel, alsmede de
sluiting van de consulaten in Italië, in de
gebieden, die onder het Itaiiaansche opper
gezag staan en in de gebieden die door de
Itallaansche troepen zijn bezet. De Itaiiaan
sche regeering heeft zich voorbehouden ook
de bureaux van de American Express Com
pany in Italië te sluiten.
geld geblokkeerd kan worden, wanneer dit
geld ten bate van het een of andere Euro-
peesche land had kunnen worden ge
bruikt. (D.N3.)
Het Amerikaansche ministerie van Ma
rine heeft de nog niet opgeroepen reser
visten van de vloot er van verwittigd, dat
zij zich gereed moeten houden. Tevens is
bekend geworden, dat de campagne tot
aanmonstering voor de Amerikaansche
vloot nog meer versterkt zal worden. Men
wil zoo mogelijk 12.000 tot 15.000 Ameri
kanen bewegen, zich in de komende maan
den voor de marine aan te melden. De
tegenwoordige sterkte van de Amerikaan
sche marine raamt Associated Press op on
geveer 265.000 manschappen en officieren.
Het agentschap meldt voorts, dat de
minister van marine Knox, de eedsafleg
ging voor alle burger-ambtenaren der
marine heeft geëischt, dat zij tot geen or
ganisatie behooren, die de regeering om
ver wil werpen. (D.N.B.)
beperking rubberverbruik.
Door, een regeerlngsverordening is een be
perking van het rubberverbrulk afgekon
digd, ten einde de voorraden voor de Ameri
kaansche bewapening aan te vullen. Het
oude jaarlljksche verbruik van 817.000 ton
zal waarschijnlijk tot 600.000 ton verlaagd
worden, zoo meldt de Associated Press.
DNB).
roosevelt eeredoctor van oxford.
Naar de Londensche beriohtendlenst
meldt, heeft de universiteit van Oxford aan
president Roosevelt het doctoraat honoris
causa verleend.
grondwetswijziging in zweden.
De beide Kamers van den Zweedschen
Rijksdag hebben na langdurige debatten
met groote meerderheid een wijziging aan
genomen van de grondwet, waarbij de tot
dusver bestaan hebbende persvrijheid wordt
beperkt en bepaald wordt, dat ln geval van
oorlog of oorlogsgevaar de censuur wordt
ingevoerd en de mogelijkheid bestaat de uit
gave van een tijdschrift gedurende den oor
log te verbieden. Voorts is ook de bijpas
sende uitvoeringswet aangenomen. De wet
ikan echter volgens de Zweedsche grondwet
pas in werking treden, wanneer de beide
Rijksdagkamers met een meerderheid van
drie vierden hun toestemming geven voor
dit besluit. Voorloopig heeft de regeering
zich nog niet tot den Rijksdag gewend met
een desbetreffenden eisch.
van hedenavond
tot morgenochtend
De maan gaat hedenmiddag
om 17.37 onder en komt op mor
genochtend om 3.38 uur.
Dit Nummei bevat DRIE Bladen
Binnenland
Nieuwe distributie-bonnen aangewezen.
(Binnenland, 2e Blad).
Meubel- en tapijthandel wegens prijsop
drijving veroordeeld tot f. 400.000.—
boete. (2e Blad).
Buitenland
Duitschland en Italië sluiten de Ameri
kaansche consulaten. (Ie Blad).
Na ^het sluiten van het Duitsch-Turksche
verdrag. (Ie Blad).
zie voorts „laatste
eerste blad.
berichten*
