30 NES 1941 No. 24900 Nieuwe Britsche verliezen ter zee Roosevelf beantwoordt vragen Verduisteren 82sfe Jaargang Kruiser York verloren De strijd op Kreta Weinig nadere gegevens Verspreide berichten Megerle over de rede van Roosevelt Engelschen op Kreta op den aftocht 21.50 uur 5.24 uur EERSTE BLAD Feiten van den dag LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W.Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Hoofdredacteur: B.W. Menkhorst, Lelden Pl.verv.: K. Been, Lelden. PRIJS DER ADVERTENTIES 32 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum 5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 'ets. - Inca .v.okosten volgens postrecht. .Kleine Advertenties'* (hoogstens 30 woorden) uitsluitend bij vooruitbetaling, alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven wordt 10 ets. berekend. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden2.47 per week 0.19 Franco per post ƒ2.47 per 3 maanden portokosten (voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd.) Het D.N.B. meldt uit Berlijn: De Britsche admiraliteit bevestigt het verlies van een derden kruiser in de zee en luchtgevechten bij Kreta. Tevoren had zij medegedeeld, dat de kruisers Glouches- ter en Fiji verloren waren gegaan. Dit wa ren lichte kruisers. De zwaarste kanonnen hadden een kaliber van 15.2 c.M. Het derde schip is de zware kruiser York, ge wapend met vuurmonden tot een kaliber van 20.3 c.]^ï. De York, dateerend uit 1930, was 8500 ton groot, had een snelheid van 32 knoop en had een bemanning van 650 koppen. Volgens EngeJsche berichten zou het grootste deel der opvarenden gered zijn. Nader deelt de Britsche admiraliteit mede, dat de York'onlangs bij Duitsche luchtaan vallen beschadigd was. Het schip werd ter reparatie naar de baai van Soed, de En- gelsche vlootbasis op Kreta, gebracht. Hier werd het opnieuw door Duitsche gevechts vliegtuigen aangevallen en tijdens ver scheidene buitengewoon heftige aanvallen kreeg het een aantal voltreffers. BRITSCHE TORPEDOJAGER TOT ZINKEN GEBRACHT. De Britsche admiraliteit heeft, naar Reu ter meldt, bekend gemaakt, dat de torpedo- bootjager „Mashoria" door een Duitsch vliegtuig getroffen en tot zinken gebracht is. Deze torpedobootjager nam deel aan de jacht op de „Bismarck." Naar Reuter meldt, behoorde de torpe- dobootjager „Mashona" tot de Tribalklasse. De bemanning telde in vredestijd 190 kop pen. De boot is in Maart 1939 gereed geko men en had een inhoud van 1870 b.r.t. Haar snelheid bedroeg meer dan 36 knoo- pen. Verder meldt Reuter, dat- het Engelsche marinehulpschip Patia als gevolg van een aanval door Duitsche vliegtuigen verloren is gegaan. Naar het D.N.B. uit New-York meldt, ver luidt in marinekringen aldaar dat drie Britsche vrachtschepen en twee voor En geland varende Noorsche tankschepen in het Noorden van den Atlantischen Oceaan door Duitsche vlootstrijdkrachten tot zin ken gebracht of opgebracht zijn. Het zijn de Port Wellington (8301 ton), de City of Winchester (7210 ton), de Kenordoc (1708 ton) en de tankschepen Pelagos (12.083 ton) en Ole Begger (1221 ton). SLECHJTS DRIE OPVARENDEN VAN DE HOOD GERED. Naar de Britsche berichtendienst meldt, neemt men te Londen aan, dat slechts drie van de 1341 opvarenden van den vernie tigden slagkruiser Hood, een officier en twee matrozen, gered zijn. De kolos was gedurende den strijd zoo plotseling in de lucht gevlogen, dat de opvarenden, die niet onmiddellijk dood waren, nauwelijks gele genheid hadden om zich te redden. DE ONDERGANG VAN DE BISMARCK. In welingelichte politieke kringen te Berlijn worden uit de botsing van de Bis marck met de Britsche vloot de volgende conclusies getrokken: De ondergang van 't Duitsche slagschip Bismarck is voor de Duitsche marine een smartelijk verlies, dat het Duitsche volk diep betreurt. Afgezien van smart en rouw gedenkt men evenwel met trots en voldoe ning de prestaties, die met den naam van dit schip verbonden zijn. Geen andere ma rine heeft een schip bezeten, dat in zoo korten diensttijd zoo grooten roem verwierf als de Bismarck. De strijd tusschen dit schip en de Hood duurde volgens de Engel sche voorstelling van zaken nog geen vijf minuten en was toen reeds geëindigd met de vernietiging - van het vlaggeschip der grand fleet. In denzelfden slag werd de Frince of Wales, een Britsch slagschip, dat ir. alle opzichten gelijkwaardig was aan de Bismarck, omdat het even nieuw, even sterk en even snel was, beschadigd en ge dwongen den steven te wenden. Terwijl de Bismarck dit overweldigend succes tegen twee der sterkste slagschepen ter wereld binnen enkele minuten behaal de, had de Britsche vloot volle vier dagen noodig om het Duitsche slagschip tot zin ken te-brengen. Aan de operaties tegen de Bismarck na men volgens mededeeling van. de Britsche admiraliteit de slagschepen George V, Prince of Wales, Renown, Rodney en Ra- millies. de vliegtuigmoederschepen Ark Royal en Victorious, de kruisers Norfolk, Suffolk. Sheffield en Dorsetshire, benevens de torpedojagers Maori. Zulu en Cossack ceel. Al deze schepen waren in actie bij het zoeken naar het Duitsche slagschip. Besondanks slaagde, ook alweer volgens de Britsche admiraliteit, deze overmacht van ten minste 250 000 b.r.t. der modernste Britsche oorlogsschepen tegen Slechts 35 000 penb.r.t. aan Duitsche zijde er niet in op het Duitsche slagschip een beslissenden treffer te plaatsen. Daarentegen slaagde de Bismarck er tijdens deze gevechten nog in een der Britsche torpedojagers tot zinken te brengen en vijf Britsche vliegtuigen om laag te halen. De beslissenden treffer plaatste eerst een der Britsche torpedovliegtuigen op de Bis- marck.Dit slaagde er in de roer- en schroef- installatie te beschadigen. Als men dit re- jlaas van den vijand volgt, kan men ge troost met voldoening constateeren, dat in de geschiedenis van de zeeoorlogen nog nooit een schip tegenover een grootere overmacht gestaan en zich zoo lang ge handhaafd heeft als de Bismarck. Het D.NB. vult dit nog aldus aan: Het is een fundamenteele Engelsche dwaling te meenen, dat het verlies van een goed schip aan Duitschen kant zooals de Bismarck de rondom de Britsche kusten in veelvoudige reeksen gelegde versperring ook maar in het geringste losser zou kun nen maken. Nog steeds moeten Britsche koopvaardijschepen en de in Britschén dienst varende schepen een zesvoudige gevarenzone doortrekken, voor zij hun waardevolle ladingen in Engelsche havens hebben gelost. Deze gevarenzones zijn: 1. De door de Duitsche raiders onveilig gemaakte scheepvaartwegen op de wereld zeeën. 2. De door Duitsche duikbooten onder controle gehouden zeegebieden, die zich uitstrekken van het Noorden van den At lantischen Oceaan in het zeegebied rondom IJsland tot aan het midden van den Atlan tischen Oceaan ten Westen van de Afri- kaansche kust. 3. De om het Britsche eiland gelegde blokkade, waarbij "duikbooten" en lange af standsbommenwerpers hun doodelijke sla gen toebrengen. 4. De Engelsche kustwateren in de Ier- sche zee, aan het Kanaal en in de Noord zee, die door het Duitsche luchtwapen, lichte Duitsche oppervlakteschepen en voor de Zuid-Engelsche havens door vèrdra- gende batterijen van leger en marine scherp bewaakt worden. 5. De haven toegangen, die door mijnen zijn versperd. 3. Het verblijf -in de havens gedurende het iossen der lading, dat onder den druk staat van talrijke Duitsche groote aanval len uit de lucht. Met welke verliezen de Britsche scheep vaart deze gevarenzones moet passeeren, toonen de blokkaderesultaten gedurende de laatste maanden, waarbij de cijfers der tot zinken gebrachte schepen sedert Februari alle boven de grens van de 700,000 br.t. lagen. In Mei dit kan reeds thans-vóór het eind van de maand geconstateerd wor den is deze grens reeds bereikt. ADMIRAAL DARLAN OVER DE BRITSCHE VLOOTFOLITIEK. Het D.N.B. meldt uit Vichy: Het politiek-litteraire weekblad Gringoire heeft' een onderhoud gehad met admiraal Darlan over de Britsche vlootpolitiek. Dar- lan zeide dat die politiek zich steeds heeft gericht tegen het tot'stand brengen van een sterke Fransche vloot. Het beginsel van rechtsgelijkheid was altijd de strijdkreet der Engelschen, doch zij hebben er wel voor op gepast haar niet op vlootkwesties toe te passen. Engeland heeft de wapening ter zee altijd buiten den volkenbond besproken, want de rechtsgelijkheid zou Engeland er toe gebracht hebben, zijn schepen te ver nietigen of de uitbreiding van de vloten van andere mogendheden toe te laten. Zelfs nog in 1936 heeft Engeland, toen de vrees voor Duitschland begon op te komen, getracht de Fransche vlootbouwplannen-door de recht- streeksche stappen, bij de Quay d'Orsay te belemmeren, omdat het ongerust was over de sterkte der Fransche vloot. Pas in 1939, toen de angst voor Duitschland haar hoog tepunt bereikte, heeft Engeland Frankrijk gesmeekt, den bouw zijner linieschepen te bespoedigen. Darlan rekent in dit persgesprek verder af met de wijze, waarop Engeland Frankrijk voor zich liet vechten. Het waren Fransche sche'pen die de eerste Canadeesche diyisie naar Europa es.corteerdem Uit dankbaarheid hebben de Engelschen de Fransche schepen bij Mers el Kabii^ zwaar beschadigd. Het waren Fransche schepen, die in de straat van Sicilië Engelsche kruisers, -welke op weg van Gibraltar naar Alexanderië, bescherm den, uit dankbaarheid hebben de Engel schen die schepen in beslag genomen. Tenslotte had Darlan zich bezig met de fouten, door Frankrijk begaan. Van 1919 tot 1939 hebben de regeerders en het parlement fout na fout gemaakt. Zij bedreven een de magogische binnenlandsche politiek en een 'ouitenlandsche politiek zonder onderling verband, in den waan, dat zij de politieagen ten van Europa waren. KANDIA BEZET. Het D.N.E. meldt: In den ochtend van 29 Mei hebben Duit sche troepen de groote, aan de Noordkust van Kreta liggende, stad Kandia (Hera- kleion) bezet. Ook de haven en het vlieg veld zijn bezet. Verscheidene honderden Engelschen zijn gevangen genomen. Het communique van het Britsche groote hoofdkwartier in het midden-Oosten meldt volgens een bericht van Reuter dat op Kre ta de Britsche troepen, met het oog op de nieuwe aanvallen der Duitsche troepen, zich teruggetrokken hebben op stellingen ten Oosten van de Soeda-baai. In de ge- Het D.N.B. meldt uit Washington: In de buitengewone persconferentie, die president Roosevelt gisteren had uitge schreven, heeft hij om te beginnen mede gedeeld, dat hij een wet onderteekend heeft, die den uitvoer van de Philippijnen onder hetzelfde, toezicht plaatst als dien van de Vereenigde Staten. Uitvoervergun ningen zal de Amerikaansche commissaris verstrekken. Bij de Philippijnsche recht banken kan men in beroep gaan. Op een vraag naar den stand van de staalproductie in de Vereenigde Staten ver klaarde Roosevelt, dat de productie met eenige honderdduizenden ton gestegen is, "och als gevolg van de behoeften, die uit de leen- en pachtwet voortvloeien, moet men dit'jaar rekenen op een tekort van 1.4 millioen ton en voor het volgend jaar zelfs op 6 millioen ton. Onder deze omstandig heden kan de industrie, die niet voor be wapeningsdoeleinden werkt, althans de ko mende twee jaar een korting van de staal- toedeeling verwachten. Vervolgens werden den president tal rijke vragen over zijn radiorede gesteld Hij weigerde nadere inlichtingen over de kwestie, hoe hij het transport van oorlogsmateriaal naar Engeland wil be veiligen, met de opmerking, dat Duitschland dit graag zou willen weten en hij daarom niets kon zeggen. Ook ontweek hij een uiteenzetting van zijn standpunt omtrent uitbreiding van den patrouilledienst doch verzekerde met allen nadruk, dat hij opheffing noch wijziging van de neutraliteitswet zal eischen en derhalve het zenden van Amerikaansche schepen naar Engelsche havens niet in aanmerking komt. Op de vraag, of de Vereenigde Staten de Duitsche blokkade van Engeland erkennen, antwoordde Roosevelt door te wijzen op den Amerikaanschen burgeroorlog, toen het Noorden omstreeks driekwart van alle blok kadebrekers, die aan de Zuidelijke staten wilden Jeveren, had opgebracht. Destijds hadden de noordelijke staten zich op het standpunt gesteld, dat de blokkade doel treffend geacht moest worden. Op andere vragen naar de volmach ten, waarover Roosevelt beschikt als gevolg der proclamatie van den natio- nalen noodtoestand, verklaarde hij, dat hij zoo ongeveer alle volmachten bezit, die hij noodig heeft. Hij heeft een lijst van acht kantjes met wetten en verordeningen over dergelijke volmachten, die voor een deel dateeren van den Spaanschen oorlog. Hij wil deze lijst echter niet publiceeren, daar zij verkeerd zou kunnen worden opgevat. Bovendien be zit hij nog volmachten krachtens de grond wet en krachtens beslissingen van het Hooggerechtshof. Geen dezer volmachten treedt evenwel in werking, alvorens hij de betrokken, uitvoersbepalingen uitvaardigt, waaraan thans niet gedacht wordt. Omtrent de stakingsgolf in de Vereenigde Staten merkte de president op, dat een stakingsverbod in werking zou kunnen tre den, indien ongerechtvaardigde stagnatie van den arbeid mocht intreden. Tot slot antwoordde Roosevelt ontken nend op de vraag, of hij de Amerikaansche kortegolfzenders wil requireeren LOF VAN EDEN. Het D.N.B. meldt uit Berlijn: De Britsche minister van buitenlandsche zaken, Eden, heeft naar de Britsche berich tendienst meldt, gisteren in een rede ge sproken over buitenlandsche vraagstukken, die voor Engeland van belang zijn. Hij zeide, dat president Roosevelt in zijn laat ste rede „een groote bijdrage" tot het pro bleem van de vrijheid ter Zee had geleverd. Roosevelt's rede was „een document" van staatsmanskunst". Eden herhaalde voorts zijn bewering, dat een „zoo naiiwkeurige oorlogsmachinerie als de Duitsche is, ge makkelijk ineen kan storten". Na den oor log moet in Engeland in de eerste plaats het probleem der werkloosheid worden op gelost. Een internationaal economisch her stel kan slechts van Engeland uitgaan, om dat dat land „de bewaker van het erfgoed der vrijheid" is. UIT DEN SENAAT. De Senaat heeft definitie goedkeuring gehecht aan de wet, waarbij de Amerikaan sche regeering gemachtigd wordt om in de Amerikaansche havens opgelegde buiten landsche schepen over te nemen. De regee ring kan deze schepen koopen, requireeren of charteren. De wet is nu naar het Witte Huis gezonden om onderteekend te worden. De Senaat heeft geweigerd in te gaan op een voorstel van den democratischen sena tor Pepper om president Roosevelt een vo tum van vertrouwen wegens zijn jongste redevoering te geven. De voorzitter van de senaatscommissie, voor buitenlandsche za ken. George, meende, dat zulk een votum een nutteloos en betreurenswaardig debat zou uitlokken en geen enkel doel zou heb ben. De leider der republikeinsche fractie. Mc Nary, protesteerde tegen het voorstel van Pepper om terstond een uitspraak te doen. Het voorstel werd toen voor onbe- paalden tijd uitgesteld. (D.N.B.) Cart. Bur. Van Pelt. vechten van man tegen jnan van Woens dag, zoo wordt verder gezegd, hebben de Britsche troepen zware verliezen geleden. Over de landing van Italiaansche troepen op Kreta meldt de Giornale d'Italia, dat het marinetrospen en afdeelingen van het landleger warei\, die in het Oosten van het eiland aan land zijn gegaan. Het Britsche opperbevel ziet zich thans voor een nieu wen toestand geplaatst daar het behalve met den geweldigen Duitschen druk in het Westen thans ook met het nieuwe front in het Oosten rekening moet houden. DE DUITSCH-ROEMEENSCHE HANDELS BESPREKINGEN. De Duitsche en de Roemeensche regee- rïngscommissle voor de regeling der Duitsch-Roemeensche handelsbetrekkingen hebben van 9 tot 29 Mei te Boekarest ge meenschappelijk vergaderd. De bijeenkom sten boden gelegenheid tot een uitvoerige bespreking van alle bestaande vraagstukken op het gebied van goederen- en betalings verkeer. Men heeft een reeks overeenkom-1 sten gesloten, op grond waarvan talrijke faciliteiten voor het betalingsverkeer en een aanzienlijke uitbreiding van het goederen verkeer tot stand komen, welke gelden tot het einde van het verdragsjaar, eind Sep tember 1941. Vooral is er voor gezorgd, dat de Duitsche uitvoer naar Roemenië bevor derd wordt en dat Roemenië uit Duitsch land in de eerste plaats de goederen krijgt, waarop het prijs stelt met het oog op de uitbreiding van zijn economisch leven. Op dat de economische samenwerking tusschen beidé landen steeds nauwer wordt, zullen binnenkort besprekingen worden gevoerd door de vertegenwoordigers van verschillen de takken van industrie .in Roemenië en Duitschland. Bovendien is te Boekarest een nieuwe Duitsch-Roemeensche douane-overeenkomst geteekend, die de bepalingen en verordenin gen der laatste jaren samenvat en vereen voudigt. (DNB). „Voor wien spreekt Roosevelt"? vraagt de diplomatieke medewerker van de „Boersen- Zeitung" dr. Karl Megerle, in een hoofdar tikel van dit blad. Door zijn aanmatigende en onnatuurlijke politiek heeft Roosevelt de Vereenigde Staten juist in een eigen afzon dering gemanoeuvreerd. Van de 7 groote mogendheden der aarde is alleen Engeland voor hem genaakbaar. Alle overige voelen zich door hem bedreigd, uitgedaagd of voor het hoofd gestooten. Van de groote mogend heden spreekt Roosevelt dus slechts voor Engeland. Maar ook tegenover Engeland be vindt Roosevelt zich in de grootste verle genheid. Aan de eene zijde moet hij Enge land afschilderen als verlegen om hulp, op dat die steun dien het van Amerika zou krijgen, plausibel lijkt, aan de andere zijde moet hij den indruk wekken, dat Engeland sterk is. Daarmede roept hij evenwel de vraag op, of Amerikaansche hulp noodig is. Of de verwachtingen van de Engelschen vervuld worden, moet ook nog afgewacht worden Want ten slotte komt het tijdstip naderbij, waarop de Engelschman zich moet afvragen, waarheen de Amerikaansche oor logsophitsers hem en zijn land willen bren gen De Engelsche patriot moet constatee ren, dat hoe meer men uitsluittend op de Ver Staten aangewezen is. des te meer men van de Ver. Staten afhankelijk wordt en des te twijfelachtiger de uithoudingspolitiek wordt. Want ten slotte voert Engeland den strijd niet om voortaan een bestaan te tei- den als jongste firmant en als vazal van de Ver. Staten doch om in den kring der vol keren weer een rol als onafhankelijke, op zich zelf aangewezen groote mogendheid te spelen Voor een souverein Engeland heeft de totale afhankelijkheid, zelfs van een hel per en bondgenoot, geen bekoring. Ook den SpaanschAmerikaanschen sta ten heeft Roosevelt niets bijzonders kunnen bieden, want verlenging van den oorlog en het ophitsen van tegenstelingen tot Europa en het Verre Oosten, beteekent voor hen geen winst. Noch zij, noch de rest van de wereld kunnen derhalve Roosevelt een mandaat toekennen van nantens hen te spreken. Zelfs tegenover het eigen volk, staat Roosevelt in tegenspraak. Terwijl hij eenerzijds Amerika voorstelt als zwak en be dreigd, zoo vervolgt Megerle. moet hij an derzijds om op de wereld indruk te maken, de Ver Staten als een geweldige onweer staanbare macht voorstellen, welke geroe pen en in staat is. aan de geheele wereld haar wil op te leggen en haar voor de ont vouwing der onbeperkte machtsmiddelen te laten sidderen. (D.N.B.) De strijd om Kreta is beslist. De Engelschen bevinden zich vol komen op den aftocht, aldus de jongste door het DNB ontvangen berichten. Verscheidene duizenden Brit sche en Grieksche gevangenen zijn volgens deze berichten bin nengebracht. Een groot aantal stukken zwaar en licht geschut, pantserwagens, auto's en oor logsmateriaal werd buitge maakt. Op 27 en 28 Mei werd de hard nekkige afweer van de Britsche en Grieksche formaties door de Duitsche troepen gebroken. Op 29 Mei achtervolgden de Duitschers in gloeiende hitte en ondanks groote terreinmoeilijk heden onvermoeid den versla gen vijand. NATIONALE DIENST VOOR VROUWEN. Officieel is volgens een bericht van den Engelschen berichtendienst medegedeeld, dat alle Engelsche vrouwen, die in 1918 zijn geborep, zich 14 Juni voor den „nationalen dienst" moeten aanmelden. (DNB). NIEUW-ZEELANDSCHE PREMIER ZWAAR GEWOND. Naar het DNB uit Rome meldt, is de Nieuw-Zeelandsche minister-president, die volgens een bericht uit Kaïro in Egypte ver toeft, op een autorit van Alexandrië naar Kaïro zwaar gewond. De motor van den auto ontplofte door tot dusver onbekende oor zaak, waarbij de premier, zijn secretaris en eenige hem begeleidende officieren zware verwondingen opleipen. van hedenavond tot morgenochtend De maan kwam hedenmorgen op te 9.24 uur en gaat vannacht onder te 0.47 uur. VJ Dit Nummer bevat TWEE Bladen Binnenlana Dc perioden voor distributiebonnen wordén niet meer verlengd (2de Blad). Vergadering Algem. Nederl. Zuivelbond (Binnenland, 2de Blad). Buitenland Steeds meer verliezen de Engelschen op Kreta terrein (1ste Blad). Nieuwe Engelsche verliezen ter zee (1ste Blad). Roosevelt beantwoordt vragen (1ste Blad). ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN" EERSTE BLAD.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1