Overheïdsplannen voor het
muziekleven
Welke bon is geldig?
LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
Dinsdag 8 April 1941
Staat neemt leiding in handen
Officieeie Publicatie van den Gemachtigde voor de Prijzen
KERK- EN SCHOOLNIEUWS
Vereenigïng der musici
in het muziekgilde
Reizen en avonturen van Mijnheer
Prikkebeen
Opgave van 8 April
Boter en vet
Brandstoffen
Brood en bloem
Eieren
Grutterswaren
Honden -en Kattenbrood
Kaas
Koffie en thee
Petroleum
Suiker
Vleesch en vleeschwaren
Zeep
SPORT
Dagbladreclame
is niet te vervangen
te
Gistermiddag is op het Departement van
Volksvoorlichting en Kunsten, op uitnoodi-
ging van den secretaris-generaal een groot
aantal musici samengekomen, waarbij de
plannen, welke de overheid ten aanzien
van het muziekleven koestert, werden uit
eengezet. Onder de vele aanwezigen, die
door het hoofd van de afdeeling muziek,
den heer J. Goverts in een der zalen van
het departement werden begroet, merkten
wij o.m. op prof. dr. Willem Mengelberg,
Henk Badings. dr. Rudolf Mengelberg,
Fockema Andreae, v. d. Sigtenhorst Meijer,
Anton v. d. Horst, Otto Glastra van Loon,
Frits Schuurman, Laurens Bogtman, Anton
Verhey, mr. Harm Smedes, George Stam,
jhr. mr. dr. E. van Berensteijn, Herman
Rutters en vele andere vooraanstaande
Nederlandsche toonkunstenaars. Van den
Nederlandschen Kuituurkring was aanwe
zig prof. Snijder.
De secretaris-generaal dr. T. Goedewaa-
gen, merkte op, dat reeds de Pythagoreërs
de muziek de diepzinnigste aller kunsten
noemden. De muziek is onverbrekelijk ver
bonden met wiskunde en wijsbegeerte.
De muziek volgt een anderen weg dan de
beeldende kunsten en de litteratuur, maar
toch is zij orgaan der volksgemeenschap.
Zij is als muziekbeoefeningscultuur zelfs
volkscher, dan welke andere kunst ook. In
grooten stijl drukt zij steeds een volksgeest
een tijdgeest uit.
Wat is volkschë muziek? Zij is niet pri
mitieve muziek. Bach is „volksch", omdat
zijn muziek uitdrukking geeft van den tijd
geest.
Volkschë muziek bëteekent ook niet: mu
ziek, die direct en voor een ieder begrijpe
lijk is.
Wel is volkschë inuziek uitdrukking van
één volksgeest van één algemeen cultuur
stijl, van één geesteshouding. Zij is de een
heid van hoogere en populaire muziek, de
uiting van één traditie, in hoog en laag
gevarieerd.
In iederen grooten_ inuziekstijl speelt het
volkslied een buitengewonen rol. Het volks
lied is voor volkschë muziek niet maat
gevend, maar wel onmisbaar als inspiratief
moment.
Ten slotte legde de secretaris-gene
raal het verband tusschen muziek en
staat. Van overheidswege zal leiding
gegeven worden aan dé muziekcultuur.
Dit is de taak van het Departement
van Volksvoorlichting en Kunsten. Deze
leiding zal direct en indirect zijn; direct
door staatsbemoeiing en indrect door
de gilden, door de samenbundeling van
alle musici in één verband, dat als ver
tegenwoordiger der belangen voortdu
rend met de overheid contact heeft.
Vroeger werd de muziekcultuur ge
dragen door de voreten en daarna door
de patricische maecenaten. Thans zal
dë staat door financieelen en geeste
lijken steun dë allergrootste rol moeten
spelen, aldus besloot dr. Goedewaagen.
p 'i i p^PTl!"' STAATSLEIDING.
Vervolgens sprak 'dë heer J. J. Goverts
over: „Muziekgilde en overheidsbemoeiing
met muziek".
De heer Goverts wees ër na een histori
sche inleiding op, dat de beunhazerij als
een kanker aan ons geheele muziekleven
en vooral aan het bestaan van den musicus
knaagt.
De goed-bëdoeldë vrijheid ontaardde in
een strijd van allen tegen allen, en de staat
kon alleeh maar pleisters op de wonden
leggen, nadat ze eenmaal geslagen waren,
Om leiding van den staat is al lang ge
vraagd.
Meer dan een eëuw hebben vaak voor
treffelijke mannen gepleit en geijverd voor
samenvoeging van alle toonkunstenaars in
één lichaam, waardoor de mogelijkheid zou
kunnen worden geschapen le cultureele
zijde van het beroep te beïnvloeden. Zij zijn
er niet in geslaagd.
De oude materialistisch-demOcratische
staat had zich afgewend van den kunste
naar. Nu zal de ideeën-staat ,die op nieuwe
grondbeginselen wordt opgebouwd, zich met
hem gaan bezighouden, en wel als uitvloei
sel van die beginselen. Het is als een sym
bool te beschouwen, dat dit nieuwe depar
tement, dat een licht wil zijn voor onsheele
volk, dat ons volk wil voor-lichten, de kun
sten als een der voornaamste middelen tot
voorlichting, tot opvoeding tot beschaving
beschouwt.
Dit departement zal alle kunstenaars
samenbrengen in één groot lichaam. De
toonkunstenaars zullen daarin het mu
ziekgilde vormen, de tooneelkuns te-
naars het tooneelgilde, enzoovoorts.
En elk dezer gilden zal zichzelf be
sturen. Elke kunstenaar heeft het
recht en de plicht tot zijn gilde te
behooren, wanneer hij aan zekere nor
men van bekwaamheid en betrouw
baarheid voldoet. Daarvoor zullen richt
lijnen worden opgesteld. Wie niet tot
het gilde wordt toegelaten, mag niet
meer naar buiten als kunstenaar op
treden. Daarmede is het beroep meteen
gezuiverd, de titel erkend, de naam be
schermd. En reeds daarmede zijn al
duizend zorgen van den kunstenaar af
genomen.
Het gilde leidt dus zichzelf. De secreta
ris-generaal wijst een gilde-leider aan, die
wordt bijgestaan door een gildedraad van
uitnemende kunstenaars. Een staf van uit
gezochte vertegenwoordigers van de vak
groep staat hem terzijde. Deze gildeleider
is verantwoording schuldig aan den voor
zitter van de Cultuurkamer, d.l. de corpo
ratie van alle cultuurwerkers.
HET MUZIEKGILDE.
Het muziekgilde, welks oprichting bij
verordening in zeer korten tijd te
wachten is, zal de dubbele taak die het
wacht, met spoed en in de volgorde van
de urgentie ter hand nemen: le. het
opruimen van misstanden; 2e. de op
bouw van een gezond en organisch ge
dacht muziekleven. In lange maanden
van voorbereiding zijn deze dingen
rustig uitgestippeld en er is reeds een
ontzaglijke hoeveelheid voor-arbeid
verricht.
ORKESTEN IN DRIE KLASSEN.
Het is een eerste noodzaak, dat een der
ergste schandvlekken van de achter ons
liggende jaren de hongerloonen van hon
derden orkestleden spoedig wordt weggeno
men. Thans is het volgende plan gereed, dat
de saneering der orkesten beoogt:
De orkesten zullen in drie opklimmen
de salarisklassen worden verdeeld, al
naar hun belangrijkheid voor stad of
streek. Voor elke klasse en voor eiken
speler zijn minimumtarieven vastge
steld, die zullen moeten worden toege
past, zoodra het muziekgilde en de re
geering daaraan hun fiat hebben gege
ven. Het systeem van belooning naar
dienstjaren zal worden vervangen door
belooning naar prestatie, door gediffe
rentieerde opklimming van lessenaar
tot lessenaar. Dit brengt ook in de or
kesten zelf een groote verandering
mede, die het speelpeil belangrijk ten
goede zal komen.
Verder zal ook de bezetting aan een mi
nimum gebonden zijn, nJ. 56 spelers voor de
3e klasse (inplaats van de huidige ca. 45),
66 voor klasse 2 (inplaats van 60/65). 79
voor klasse 1. Hierdoor krijgt elk orkest een
goed strijkersensemble en het is in staat
alle werken, vooral der moderne literatuur
uit te voeren, zonder wanverhouding in de
groepen.
Voor tientallen zal de nieuwe regeling
meer dan een verdubbeling, soms zelfs het
drievoud van hun salaris beteekenen. Zij
verdienen het, die dappere collega's, die bij
steeds stijgenden arbeid steeds grootere
kortingen op hun salarissen kregen en toch
steeds weer klaar stonden naar beste
krachten hun cultureel werk voor f. 60 tot
f. 100 per maand te verrichten. Ook een re
delijke pensioenregeling zal tot stand ko
men.
DE KOSTEN.
Een dergelijke ingrijpende maatregel kost
geld. Op het oogenblik verloonen de 8 be
staande orkesten ruim 8 ton, alleen voor de
orkestleden. Bij de nieuwe regeling zal bijna
14 ton worden vertoond, dat is bijna
f. 600.000 meer. Neemt men de huidige om
standigheden eens even als basis, met alle
tekorten, waaronder de orkesten thans lij
den en. neemt men aan, dat geen particu
lier geld boven het tegenwoordige kan wor
den gevonden, dan zou de overheid, indien
zij de zorg voor de orkesten op zich zou ne
men, ongeveer een millioen gulden subsidie
moeten geven. Dit is echter de bedoeling
niet?
Een ingrijpende hervorming van het or
kestwezen, een centralisatie van beleid, een
uitwisseling van orkesten en dirigenten, een
uitbreiding van de speelmogelijkheden in de
provincie, en vooral een geleide organisatie
van het publiek, dat den weg naar den con
certzaal moet leeren vinden, zullen een
totaal anderen toestand op dit gebied schep
pen. Ook de zich thans in reorganisatie be
vindende Nederlandsche omroep zal de or
kesten veel meer dan tot nog toe iri de
programma's betrekken.
Met betrekking tot de Cultuurkamer
merkte de heer Goverts op, dat deze staat
onder leiding van den secretaris-generaal
en een publiekrechtelijk lichaam is.
Het muziekgilde bestaat uit de vakgroe-
peit Een ieder die lid is van zoo'n vakgroep
behoort rechtstreeks tot de Cultuurkamer,
zonder inmenging van een of andere veree-
niging. De vereenigingen worden hierdoor
overbodig. Dit wil niet zeggen, dat alle ver
eenigingen van musici, die vaak uitstekend
voorbereidend werk hebben gedaan, moeten
verdwijnen. Het is denkbaar, dat sommigen
ervan door den voorzitter van de Cultuur
kamer in staat worden geacht, de haar op
te dragen taken te vervullen, al zullen deze
taken wellicht een anderen zin en strekking
hebben dan waarvoor de vereeniging oor
spronkelijk opgericht was. De beslissing
hierover hangt ten nauwste samen met het
karakter dier vereenigingen en met de be
reidheid der besturen, in voorgenoemden
zin, onder leiding van het gilde, loyaal mede
te werken met de overheid.
DE WERKLOOZE MUSICI.
Het muziekgilde heeft voorts tot taak de
werkloosheid onder de musici op te heffen.
Dit moet geschieden: a) door beroepsbe
scherming en arbeidsverbod voor onbevoeg
den; door tarief verordeningen, door sanee
ring van de zgn. „muziekscholen"; b) door
invoering van muziekonderricht op de la
gere en middelbare scholen, waardoor na
herscholing vele musici te werk gesteld kun
nen worden; c) door de uitbreiding van de
volksmuziekscholen ea de mogelijkheid om
onbemiddelde talenten dezelfde kansen te
geven als de beter gesitueerden.
Met betrekking tot de amusementsmusici,
zeide de heer Goverts, dat deze weer in de
groote familie der musici zullen worden op
genomen, inplaats van ze verder te laten
wegzinken in het moeras van smaakbeder-
vende wancultuur.
Sluit iemand zich liever op in zijn
waan en afwachting, laat hij zijn gang
gaan. Maar zou hij openlijk of bedekt
tegen overhei4smaatregelen ageeren,
dan toont hij zich vijand van den
Nederlandschen toonkunstenaars-stand,
van het Nederlandsche volk: „dit heeft
consequenties". Laten zij, zoo besloot
de heer Goverts, die nog altijd niet ge
merkt hebben, dat er iets in de wereld
onherroepelijk aan het veranderen is,
dit bedenken. Dit heeft niets te maken
met partijpolitiek, doch met de evolu
tie van de geschiedenis.
O O
O
Na deze rede, waarmede de aanwezigen
luide hun instemming betuigden, kondigde
de heer Goverts aan, dat als een gebeurte
nis met symbolische beteekenis, in het ka
der van deze bijeenkomst van musici voor
het eerst muziek zou klinken op een de
partement.
Het Zepparoni-kwartet speelde vervol
gens het strijkkwartet van Dirk Schaf er,
die tien jaar geleden stierf.
160
Teefrenlng van Aart van EwUfc
Naar J. J. A. Gouverneur,
(Reizen en avonturen van
Mijnheer Prikkebeen).
Het bruidspaar stapt nu in een boot.
Maar d'angst van Pieternel is groot:
Zij heeft nog niet zooveel gevaren
En kan haar kalmte slechts bewaren,
Als zij haar oogen stevig sluit,
Maar toch: zij vindt 't een goed besluit.
VASTGESTELDE MAXIMUMPRIJZEN.
Bericht No. 5.
De volgende prijzen mogen ten hoogste aan het publiek in rekening worden gebracht
bij verkoop in den winkel of van den wagen af: iiiffnn
Garnalen.
gepeld f. 0.26 per ons
ongepeld f. 0.08 per ons
Mosselen.
geknipt f. 0.15 per kg.
ongeknipt f. 0.10 per kg.
De verkoopers van deze artikelen zijn verplicht een prijslijst op goed zichtbare wijze
aan te brengen in hun winkel, étalage of op hun voertuig.
HET VRAGEN VAN HOOGERE PRIJZEN IS STRAFBAAR.
Bewaar deze opgave en gebruik haar.
Nieuwe opgaven kunnen de vroegere ongeldig maken.
1459 (Ingez. Med.)
BOTERBON nr. 10 (tot en met 13 April)
BOTERBON nr. 11 (t.m. 20 April)
250 gr. boter.
VETBON nr. 10 (tot en met 13 April)
250 gram boter of margarine.
VETBON nr. 11 (t.m. 20 April):
250 gr. boter of margarine of 200 gram
vet.
BONNEN Nr. 15, 16 en 17 (haarden en
kachels:
BONNEN Nr. 35 t/m. 41 (centrale verwar
ming)
BRANDSTOFFEN en COKES, 5de periode
alle t/m. 30 April)
één eenheid vaste brandstoffen.
BROODBON nr. 10: (tot en met 13 April;
714 April niet in restaurants, e.d.)
BROODBON nr. 11 (t.m. 20 April; 14—21
April niet in restaurants e.d.)
100 gram brood of 1 rantsoen gebak.
BIOEMKAARTBON nr. 6 (t.m. 20 April)
50 gram brood of rantsoen gebak of
35 gr. tarwemeel, tarwebloem, rogge
meel, roggebloem of zelfrijzend bakmeel
BON nr. 83 (tot en met 13 April; 7—14
April niet in restaruants, e.d.)
BON nr. 93 (t.m. 20 April; 1421 April
April niet in restaurants e.d.):
1 el.
BON nr. 7 (t.m. 20 April):
250 gr. havermout, havervlokken, haver-
bloem aardappehneelvlokken gort gort-
mout of grutten.
Bon nr. 8 (t.m. 20 April):
250 gT gort. gortmout of grutten.
BON nr. 9 (tm. 20 April):
100 gT vermicelli, macaroni of spaghetti.
BON nr. 10 (t.m. 20 April):
100 gr maïzena, grtesmeel, sago, aard
appelmeel, stijfsel (geen glansstijfsel)
of een hoeveelheid puddingpoeder,
welke 100 gr. zetmeel bevat.
(Nadruk verboden!.
BON Nr. 19 (t.m. 20 April)
250 gr. rijst, rijstemeel, rijstebloem,
rijstgries of gruttenmeel.
Rantsoenbonnen rijst en fiavermont rijn
doorloopend geldig.
BON Nr. 8 (speciale kaart) (t/m. 30 April)
l'/j K.G. katten- of 310 K.G. honden
brood.
BONNEN nr. 62 en 72 (t.m.tO April):
BONNENU nr. 63 en 73 (t.m. 4 Mei)
elke bon 100 gram kaas.
BON nr. 18 (t.m. 27 April)
125 gram koffie of 250 gr. kofflësurro-
gaat of 50 gram thee.
BON nr. 9 (t.m. 20 April): uitsluitend voor
kookdoeleinden.
BON nr. 17: (t.m. 13 April):
1000 gram suiker.
VLEESCHBON nr. 10 (t/m. 13 April)
100 gram vleesch inclusief been of
vleeschwaren.
VLEESCHWARENBON nr. 10 (t/m 13 April)":
13 April)
75 gram gerookt of gekookt varkens-,
rund- of kalfsvleesch of gerookte worst,
100 gr, gekookte worst, 125 gr. lever
worst of 150 gr. bloedworst.
BON nr. 20 (t/m. 27 April)
150 gr. toiletzeep (nieuwe samenstel
ling), 120 gr. huishoudzeep, 150 gr.
zachte zeep, vervaardigd nA 1 Jan. '41
of 200 gram zachte zeep van vóór 1
Januari '41, 300 gr. zachte zeeppasta,
250 gr. zeeppoeder of 600 gr. waschpoe-
der, 125 gr. zeepvlokken, 250 gr. zelf
werkende waschmlddelen of 200 gr.
vloeibare zeep. Goed voor het wasschen
van 20 K.G. droog waschgoed.
BON nr. 117 (apart verstrekte bon) (t.m.
30 April):
50 gram scheerzeep 1 tube scheercrême
of 1 pot scheerzeep.
BRIDGE.
BRIDGECLUB „DE SLEUTELS".
Het bridge praatje.
Hoe U bieden moet, Indien een informatie-
double van Uw partner door den opvolgenden
speler geredoubleerd wordt, wordt hier uiteen
gezet.
Noord 1 in Harten: Oost double, Zuid redouble
West??
West mag onder deze omstandigheden niet
passen, mits hij de bedoeling heeft Noord gere
doubleerd down te laten gaan. Hiervoor wordt
de eisch gesteld, minstens 2 tops en 3 of 4 kaar
ten in de kleur van de tegenpartij te hebben.
Voorbeeld: na het bieden als boven aangege
ven moet West passen op: KI. A. 9.8.4., Sch. 6.5.,
Harte b. 10.4.5, Ruiten H.V. 7. Deze pas noemt
men strafpas en noodigt de doubleerder uit ook
te passen indien zijn kaart zich daarvoor leent.
Ook hij dient hiervoor een vasten troefslag en
een verdeelde kaart te hebben.
Bovenstaande conventie is zeer doeltreffend
tegen hen die gebruik maken van een psycholo
gische redouble. Indien men een dergelijke
strafpas niet in handen heeft, moet men bieden,
ook al heeft U een waardelooze kaart. U biedt
alsof er niet geredoubleerd is.
Hierover verschilt men wel eens van meening.
omdat men van de veronderstelling uitgaat, dat
het bieden door den redoubleerder open gehou
den is. Na boven omschreven conventie kan men
dan ook niet passen, ook al heeft men: Sch. 2.
3.4, Harten 4.5.6, Ruiten 5.6.7.8, Klaveren 6.7.8,
Uw antwoord is dan 1 in Sch. (het opvolgend
bod van 1 in Harten).
Met 1% a 2 tops antwoordt U in 1. in SA.
Hiervoor behoeft U geen dekking in de kleur
van de tegenpartij te hebben. Heeft U een bied-
bai*e kleur plus lVz 2 tops, dan biedt U deze,
en is die kleur het opvolgend bod. dan biedt U
1 hooger dan normaal.
Voorbeeld: harten is geopend. Uw partner
doubleert, opvolgende speler redoubleert, en U
antwoordt met 2 in Sch. op:
Sch. h.b. 9.7.6, Harten 6.4, Ruiten 10.4.3. Kla
veren A. &2.
PREDIKBEURTEN
VOOR WOENSDAG 9 APRIL.
Nieuw Vennep Chr. Geref. Kerk: Nam.
8.15 uur ds. du Marchie van Voorthuizen van
Urk.
Noordwqk-aan-Zee Geref. Bond (Juliana-
weg 27): Nam. 8 uur, ds. Lans van Huizen.
Oegsfgeest Pauluskerk: Nam. 7 uur (wij-
dingsdienst), ds. Jansen Schoonhoven.
Sassenheim Pinkstergemeente: Nam. 8 uur,
de heer N. Vetter van Haarlem.
Waddinxveen Zuidkade 18: Nam. 7Vz uur,
ds. De Rover van Vlaardingen.
NED. HERV. KERK.
9
Aangenomen naar Apeldoorn ds. J. H. W.
Warners te Alkmaar, naar Paessens 'cand. L.
Hylarides, thans hulpprediker te Driebergen,
naar de Wilp (Gron.) ds. W. A. Noest te Groote-
gast.
Beroepen te Poederooijen en Loevensteijn ds.
S. van der Linde te Lopik en Kabauw.
GEREF. KERKEN.
Beroepen te Eist (Geld.) cand. E. Torenbeek
thans hulpprediker te Rotterdam West, te Mid-
denmeer ds. A. W. Schaafsma te Oldemarkt.
Aangenomen naar Sloten(Fr.) cand. J. C.
Everaórs, thans hulpprediker aldaar.
Drietal te Zoutespui cand. C. van den Boom,
hulpprediker te Rotterdam-Zuid, cand. J. F.
Sollie, hulpprediker te Eindhoven en can'd. H. J.
Swierts, hulpprediker te Vlissingen.
2-3
