De actie in de lucht VRIJDAG 14 MAART 1941 No. 24837 Achttien doodvonnissen voltrokken Verduisteren: 82sie Jaargang De aanvallen op Engeland De aanvallen op Duitschland Amerika's scheepvaarthulp Göbbels spreekt te Weenen De houding van Zuid-Slavie Japan trekt zijn troepen terug Uit Amerika Verspreide berichten 19.41 uur 7.56 uur EERSTE BLAD Feiten van den dag LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES 32 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum 5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. - Incassokosten volgens postrecht. „Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend bij vooruitbetaling, alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven wordt 10 ets. berekend. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zi)n: per 3 maanden 5 per week fÜ.18 Franco per post ƒ2.35 per 3 maanden portokosten (voor binnenland ƒ0.80 per 3 imid.) Over de lucht-actie boven Engeland, meldt het DN3. nog: In den nacht van Woensdag op Donder dag heeft Liverpool, den zwaarsten aan val sedert het begin van den oorlog te ver duren gehad. Sinds Londen in de onmiddellijke geva ren-zone van het Duitsche luchtwapen ligt en deze reusachtige haven, waardoor on geveer veertig procent van den totalen Britschen buitenlandschen handel ging, voor een zeer groot deel is uitgeschakeld, moeten de groote havens aan de Westkust in de eerste plaats Liverpool en Glasgow, een groot gedeelte van het Londensche goederenverkeer overnemen. Zoo gaat al maanden de voornaamste toevoer van de Britsche oorlogsaanvoerem via Liverpool, waar de koelhuizen, voorraadschuren en silo's tot de uiterste grens van de capaci teit worden gebruikt. De groote aanval in den afgeloopen nacht werd door verscheidene honderden vlieg tuigen uitgevoerd. Van verre zichtbare branden woedden in de pakhuizen en graansilo's, terwijl de groote tankinstalla ties, die alleen in het havengebied een terrein van twaalf hectare beslaan, door zwarte rookwolken aan het oog werden onttrokken. En United Press meldt: Onder ons ziedde de vlammenzee, zei een van de piloten die aan de vlucht had deel genomen. Er waren zooveel branden, dat wij ze ten slotte niet meer konden tellen. Zelfs piloten die reeds vaak naar Enge land vlogen zeiden, dat ze nog zelden bran den van een dergelijken omvang hadden gezien. Een andere piloot vertelde, dat het zicht eerst door dikke wolkenlagen gehin derd werd. Toen wij de Mersey naderden openden de wolken zich plotseling en doemden de tweelingsteden Liverpool en Birkenhead in het heldere maanlicht on der ons op. Terwijl de bommenregen neer daalde konden wij de havens en pakhui zen duidelijk waarnemen. De schade, door de reusachtige branden veroorzaakt, moet in de millioenen loopen. Voorts zegt het D.N.B. nog: De gedeeltelijke vernieling van de groot ste Engelsche aluminiumfabriek Lochaber bij Port William is voor de Engelsche oor logseconomie een bijzonder ernstig verlies. Deze aluminiumfabriek vervaardigde alleen viervijfde van de totale Engelsche alumi- nium-productie. Daar de Engelsche oor logsindustrie bij de geweldige eisohen, die aan -haar vliegtuigfabrieken worden, gesteld zestig tot tachtig procent van de behoef ten moet invoeren heeft een ernstige ver nieling van deze groote fabriek tot gevolg, dat de Engelsche aluminiumindustrie zelfs niet eens meer aan de opdrachten van de industrie voor het herstel van beschadigde vliegtuigen kan voldoen. Naar Reuter méldt, is op verzoek van verscheidene afgevaardigden een geheime zitting van het Britsche Lagerhuis gehou den, waarin gesproken is over de situatie in de koopvaardij. Over de aanvallen op Bremen, Hamburg en Berlijn meldt het D.NB.: Bij den aanval van de R.A.F. op Bremen in den nacht op 13 Maart zijn in woonwij ken eenige branden ontstaan, die snel kon den worden gebluscht. In een fabriek kon een brand door de luchtbeschermingsaf- deeling van het bedrijf gedoofd worden voordat schade van grooteren omvang ont stond. Tot dusverre zijn berichten ontvan gen over drie dooden en drie licht gewon den. Ook in Hamburg hebben de bommen werpers der Royal Air Force denzelfden nacht het meerendeel van hun bommen wederom op woonwijken In de stad neer geworpen. De schade, die aan industrieele installaties werd aangericht, is van weinig belang. Alle branden konden in de kiem worden gesmoord. In Hamburg zijn vijf dooden en 24 gewonden gevallen. Tijdens den Engelschen luchtaanval op Hamburg Is ook het Amerikaansche con sulaat in de Ferdinandstrasse door een bri santbom getroffen. De bom sloeg door het dak en bleef in de tweede verdieping ste ken. De kamer van den consul alsmede het trappenhuis werden beschadigd. Door de ontploffing van de bom werden alle ven sterruiten in den omtrek vernield. Gedurende den aanval der Britsche luchtmacht op Berlijn zijn wederom slechts woonwijken, ziekenhuizen en een op de monumentenlijst geplaatste kerk getroffen. Volgens de tot dusverre ontvangen berich ten zijn 16 menschen om het leven geko men en 37 gewond. BESCHOUWING VAN VICE-ADMIRAAL GADOW. De bekende marine deskundige, vice- aclmiraal Gadow, houdt zich in de Deut sche Allgemeine Zeitung bezig met het programma en de feiten van de Ameri kaansche scheepvaarthulp. Dat voor de eigen verdediging de Ver- eenigde Staten geen staand leger van 900.000 man en een twee oceanen vloot van drie millioen ton.noodig hebben, zoo merkt de admiraal in zijn inleiding op, wordt aan de overzijde ook door deskun dige lieden, zooals den chef van den ge- neralen staf Marshall, duidelijk ingezien. Het invasiespook vat men niet meer ern stig op. Het gaat hier dus om een middel voor expansieve actie buiten het conti nent. Het dilemma is alleen, zoo verklaart de schrijver met nadruk, dat men Enge land zou willen behouden en niet wil laten vallen, voordat de eigen bewapening ten minste klaar is. De voltooiing van deze be wapening wordt zelfs bij het grootste op timisme niet voor 1946 verwacht, hetgeen te laat is. Tot op dit tijdstip moet echter, zoo schrijft admiraal Gadow, iedere hulp aan Engeland een vertragenden invloed hebben op de eigen bewapening, vooral voor het geval, dat Amerika zelf aan den oorlog zou gaan deelnemen. Vandaar dan ook de afkeer van het zenden van Ame rikaansche schepen, met of zonder be scherming, hetgeen tot een deelnemen aan den oorlog zou kunnen leiden. Om de zelfde redenen kan de Engelsche regeering een dergelijke ontwikkeling niet wenschen, omdat dit tot een vermindering der hulp zou leiden. In het verdere Verloop houdt de schrijver zich bezig met de ondersteu ning van Engeland door het afstaan van schepen en herinnert hij aan de verkla ring van de Amerikaansche scheepvaart autoriteiten, dat geen schepen meer kun nen worden afgestaan. Voor den overzeeschen dienst komt slechts een voorraad van 331 schepen en 46 tank schepen met 2,4 millioen b.r.t. in aanmer king en die heeft men zelf noodig. Hoe staat het met den scheepsbouw? vraagt admiraal Gadow, waarbij hij tegelijkertijd vaststelt, dat in de Vereenigde Staten rond 600.000 b.r.t. aan nieuwe schepen in het afgeloopen jaar gebouwd is. Dus evenveel als de Shipping Board voor eigen doelein den noodig heeft en overigens even veel als in drie weken in Februari tot zinken is gebracht. Den scheepsbouw, zooals in het voornemen ligt, in 1941 op te voeren tot 860.000 b.r.t. zal moeilijk zijn, zoo merkt de schrijver verder op, nu de scheepswer ven niet eens een tonnage van 200.000 b.r.t. hebben geleverd, zoodat het geschoolde scheepsbouwpersoneel allang vertrokken is. Het ontbreekt dus aan geschoolde krachten en een aanvullend bouwpro gramma voor de koopvaardijvloot van tweehonderd schepen van middelgroote tonnage, dus ongeveer twee millioen b.r.t., zooals Roosevelt heeft opgegeven, zou tot groote moeilijkheden leiden. Hierbij komt nog, dat de behoeften aan staal, andere grondstoffen, machinerieën en arbeidskrachten voor het bouwen van nieuwe scheepswerven onttrokken moeten worden aan de hulp aan Engeland. De eigen productie van Engeland op de door luchtaanvallen voortdurend gestoorde of vernielde scheepswerven kan, zoo merkt vice-admiraal Gadow tenslotte op, bij een voorzichtige raming slechts op 300.000 a 400.000 b.r.t. per jaar geschat worden. Wanneer men hierbij nog een tonnage van ten hoogste 100.000 b.r.t. uit de dominions bijtelt, verkrijgt men een duidelijk beeld van de hoeveelheid scheepsruimte. De ver nielingen en verliezen zijn dus veel en veel grooter dan de mogelijkheden, die voort spruiten uit Amerikaansche hulp of uit de eigen productie van Engeland. DN.B.) Rijksminister dr. Göbbels heeft gisteren bij de viering van den verjaardag der her- eeniging van de Oostmark met hét Duitsche rijk voor honderdduizenden inwoners van Weenen op de Heldenplatz een rede gehou den. De minister schetste allereerst een beeld van den geweldigen strijd, dien Duitschland voert en verklaarde de motie ven, die aan Duitschland de zekerheid ge ven, het te zullen winnen. Een Duitsch ver leden van vier eeuwen, zoo zei de minister, moet thans herzien worden. Het Duitsche volk heeft een taak van historische betee- kenis te vervullen. De overwinning zullen wij behalen, omdat Duitschland strijdt voor het recht, omdat het Duitsche volk het grootste en gezondste volk is, het grondigst 1: voorbereid en het best geleid wordt. De Duitsche weermacht heeft reeds in Polen en in het Westen'bewezen, de voortreffe lijkste ter wereld te zijn. Ze staat thans ge reed voor den beslissenden strijd tegen den laatsten vijand, tegen Engeland. Dat de strijd zal afloopen met een ondubbelzinnige Duitsche overwinning weet de heele wereld reeds met zekerheid. Dr. Göbbels wijdde daarna een groot ge deelte van zijn rede aan een aantal vraag stukken, die in bijzondere mate betrekking hebben op de stad Weenen. Natuurlijk is het nog niet mogelijk, zoo zei dr. Göbbels, aan taken te beginnen, die in vredestijd zullen worden opgelost. Wij voeren nog oor log en alle handen helpen mede om dezen oorlog te winnen. Zeker, iedereen heeft dientengevolge zijn lasten en zorgen te dra gen. Den grootsten last echter draagt de Führer, die een zoon van de Oostmark is, het rijk leidt in zijn moeilijksten strijd. Al onze liefde en trouw behooren hem toe. Hem gehoorzaam volgen beteekent den oorlog )Winnen. Minister Göbbels werd tijdens zijn rede, bijna na eiken zin door geestdriftige bij valsbetuigingen in de rede gevallen. Toen hij uitgesproken had, werden de volksliede ren gezongen, waarna telkens weer de roep klonk: één rijk, één volk, één leider. (D. N. B.) NAAR EEN VERGELIJK MET DUITSCHLAND? De Bulgaarsche correspondent van de N. R. Crt. meldt over de positie van Zuid- Slavië: De onderhandelingen loopen reeds sedert het eerste bezoek van Tswetzkowitsj, den Zuid-Slavischen ministerpresident, en Mar- kowitsj, den Zuid-Slavischen minister van buitenlandsche zaken. Tot ongeveer een week geleden scheen het of men betrekkelijk snel tot een bevredigend resultaat zou ko men. De Zuid-Slavische regeering en ook de regent Paul waren blijkbaar bereid tot medewerking aan het stichten van een nieuwe orde in Zuid-Oost-Europa, ingeleid door de toetreding van Zuid-Slavië tot het driemogendhedenpact en gepaard gaand met een welwillend neutrale houding ten opzichte van den Italiaansch-Griekschen oorlog. Het heette o.a. dat de welwillende neu traliteit zich zou kunnen openbaren in een openstellen van het door Zuid-Slavië stroo- mend gedeelte van den Donau waardoor voor de Duitsche transporten, een belang rijk grooter gedeelte dan thans van den wa terweg beschikbaar zou komen. Dat Zuid- Slavië bovendien zou optreden als bemidde laar tusschen Italië en Griekenland wordt niet bevestigd. Dit alles scheen reeds vrijwel rijp om in kruiken en kannen te worden gegoten tot dat nu sedert een paar dagen bepaalde tee kenen schenen te' wijzen op een neiging der Zuid-Slavische regeering om het tempo van de onderhandelingen te vertragen, waartoe o.a. eenige tegenvoorstellen zouden hebben moeten dienen welke evenwel aan Duitsche zijde geen gunstig onthaal hebben gevon den. Niet dat de regeering te Belgrado van meening zou zijn veranderd maar in het land zelf is een vrij sterke oppositie, welke bezwaren heeft tegen een al te enge aan sluiting aan Duitschland en het drie-mo- gendhedenpact. Dit is evenwel de basis van de onderhan delingen en toen Ribbentrop tot de Bul garen zeide: andere staten zullen volgen, werd algemeen het eerst aan Zuid-Slavië gedacht. Al te lang kan echter Duitschland niet meer wachten, te meer omdat het ook nog wachten moet op het antwoord van Turk: op het bekende telegram van den Führer. Daarom wordt aangekondigd, dat in de eerstvolgende dagen nogmaals de Zuid-Slavische onderhandelaars naar Salz burg zullen komen om met Ribbentrop tot definitieve overeenstemming te geraken in den bovenaangeduiden zin. Dat er nevens officieele ook nog in-offi- cieele onderhandelingen met regent Paul zijn gehouden wordt niet bevestigd, maar des ondanks wordt algemeen aangenomen dat Zuid-Slayië spoedig geheel aan de Duitsche wenschen zal tegemoetkomen. n De Zuid-Slavische Vreme meldt in groo- ten opmaak, dat dezer dagen de vrede op den Balkan volkomen bevestigd zal worden. Het blad doet dit bericht steunen op be richten van verschillende zijner buitenland sche correspondenten. Volgens den corres pondent te Sofia is men er daar in politieke kringen van overtuigd, dat zeer binnenkort ook de laatste vraagstukken, die voor den Balkan en de spilmogendheden van belang zijn, geregeld zullen worden. (D.N.B.) 1) OM GUNSTIGER STELLINGEN TE BETREKKEN. Gisterochtend om 10 uur hebben de Ja pansche strijdkrachten „op eigen initia tief" het gebied van Toengtsjeng ontruimd in het uiterste Zuidoosten der provincie Hoepeh, 70 km. ten Oosten van het Toen- tingmeer, welk gebied ze twee jaar en vijf maanden bezet hielden. Men herinnert er volgens Domei aan, dat een soortgelijk terugtrekken der strijdkrachten op 9 Maart is ten uitvoer gelegd in het gebied van Woe- ning, grenzende aan de provincie Klang UI, welk gebied na bitteren strijd in Maart 1939 was bezet na een aanval op Nantsjang. de hoofdstad van de provincie Kiang Si. De woordvoerder van het Japansche expeditieleger in Midden-China heeft ver klaard, dat de opstelling van een deel der Japansche troepen uit Woening en Toeng tsjeng „op ons eigen initiatief is veranderd, ten einde gunstiger stellingen te betrekken". „De Japansche troepen hadden hun posities gehandhaafd ondanks de ongunstige ter reinsomstandigheden totdat de uitwerking van onze strafoneraties ten volle door den vijand was gevoeld. Aangezien de vijand thans zoo machteloos is geworden, dat hij geen offensief kan ondernemen, zijn wij ■bezig met de reorganisatie van onze linies Door het bureau van den bevelhebber der Duitsche weermacht in Nederland wordt bekend gemaakt: Op 13 Maart zijn van de achttien Neder landers, die, zooals bekend is gemaakt, in het Haagsdhe proces tegen een terreur-, sabotage- en spionnage-organisatie ter dood waren veroordeeld, vijftien door den kogel terecht gesteld. Een gratieverleening kwam niet in aanmerking, daar bedoelde organisatie behalve ernstige sabotageöian- delingen tegen militaire inrichtingen, op de laagste wijze en met de gemeenste mid delen, zooals zij anders slechts bij onbe schaafde volken bekend zijn, b.v. allerlei gifmoorden en aanvallen op Duitsche mi litairen beraamd en in een aantal gevallen ook ten uitvoer heeft gebracht. Slechts drie der veroordeelden heeft de bevelhebber der weermacht tot een levenslange tuchthuisstraf begenadigd, omdat zij bij het plegen der daad nog geen twintig jaar oud waren. De weermachtbevelhebber wenseht hiermede een laatste beroep te doen op het verstand en het inzicht van de Nederlandsche jeugd. Tegelijk zijn drie te Amsterdam ver oordeelde ophitsers, die tot de stakin gen in de provincie Noord-Holland hadden aangezet, doodgeschoten. Tot levenslange tuchthuisstraf be genadigd werden voorts 2 Nederlan ders, die in een ander proces door een Duitsch krijgsgerecht wegens een ern stige sabotagehandeling ter dood waren veroordeeld. Ook in dit geval is de gratie voor de laatste maal ver leend, daar de veroordeelden ten tijde van de daad nog geen twintig jaar oud waren. door de troepen gunstiger op te stellen", zei de woordvoerder. Berichten van de troepen te velde mel den, dat het terugnemen van de troepen vlot is verloopen zonder eenigerlei Ohinee- sohe tusschenkomst. Toengtsjeng was spoe dig na den val van Woehan op 27 October 1038 ingenomen. WAPENBESTELLINGEN. Het bureau voor de bewapening in Ame rika heeft medegedeeld, dat de ministeries van oorlog en marine van 1 Juni 1940 tot 31 Januari 1941 wapenopdrachten hebben geplaatst tot een bedrag van ongeveer 12.580.000.000 dollar. (D.N.B.). DE HULP AAN ENGELAND. De voorzitter der subcommissie van het Huis van Afgevaardigden, die verklaringen van regeerhigsvertegenwoordigers over de mogelijkheden van financiering der leen- en pachtwet aanhoort, heeft medegedeeld, dat Hull, Stimson en Knox zich nadrukke lijk hebben uitgesproken voor het voorstel van Roosevelt, die een bedrag van 7 milliard heeft gevraagd. Men is, aldus de voorzitter, tot dat bedrag gekomen na ontvangst van een lijst, waarop de Britsche regeering had aangeteekend, wat zij noodig had. Het Huis van Afgevaardigden heeft be sloten, Dinsdag een debat te houden over de financiering van de leen- en pachtwet en zoo mogelijk reeds Woensdag te stemmen over het voorstel van de regeering. (D.NB.) AANVULLEND CREDIET VOOR DE VLOOT De begrootingscommissie van het Huls van Afgevaardigden heeft gisteren de wet aangenomen, waarbij voor de Amerikaan sche vloot een aanvullend crediet van 3.4 milliard dollar wordt uitgetrokken. Indien deze wet wordt aangenomen, zijn daarmede bij elkaar 6.7 milliard dollar in het loopende en in het komende begroothigsjaar voor de vloot ter beschikking gesteld, In de com missie werden bovendien de verklaringen bekend gemaakt, welke de minister van marine, Knox, en de leiders van de admira liteit in de geheime vergadering van de be grootingscommissie op 3 Februari hebben afgelegd. De chef van den admiralen staf verklaarde in deze vergadering, dat de In ternationale toestand scherpere vormen zou kunnen aannemen en dat het daarom on voorwaardelijk noodig is, dat Amerika ten spoedigste aandacht wijdt aan zijn bewape ning. Minister Knox gaf als zijn meening te kennen, dat de vlooksterkte der asmo- gendheden 1.835 millioen ton bedraagt, ter wijl hij de sterkte van de Amerikaansche vloot raamde op 1.25 millioen ton. (D. N. B.) DE STAKINGEN. Voor de justitieele commissie van het Huls van Afgevaardigden heeft de voorzitter der marinecommissie, Vinson, zijn voorstel, aan de stakingen in de wapenindustrie een einde te maken door federale wetgeving, verdedigd. Het Is onvoorwaardelijk noodig, aldus Vinson, dat het staklngsvraagstuk zeer spoedig geregeld wordt. Van 1 Januari 1940 tot midden Februari 1941 zijn door sta kingen iri de wapenindustrie 7.817.360 arbeidsuren verloren gegaan. In dien tijd had men 325 bommenwerpers kunnen ver vaardigen. Het Amerikaansche volk heeft er recht op, aldus vervolgde Vinson, dat al zijn deelen tot de tenuitvoerlegging van het wapenprogramma bijdragen. Dat zoowel werkgevers als werknemers van bepaalde rechten afstand doen. zooals in Vinson's voorstel bet geval is. is derhalve een bit tere noodzaak. Het plan tot instelling van een instantie, die in arbeidsconflicten zou moeten bemiddelen, zou volgens Vinson het stakingsprobleem niet kunnen oplossen. Associated Press meldt, dat een dergelijk plan gisteren aan Roosevelt is voorgelegd. (D.N.B.) DE POLITIEK VAN TURKIJE. Minister-president Saydam heeft Woens dag bijna twee uur lang het woord gevoerd voor de leden van de eenige politieke partij des lands, de Volkspartij en hun het stand punt van Turkije ten aan2ien van de be zetting van Bulgarije door Duitsche troe pen uiteengezet. Omtrent deze rede zijn nog geen nadere bijzonderheden bekend. Naar in politieke kringen wordt verklaard, hebben de leden der partij de politiek der regeering eenstemmig goedgekeurd. De ver gadering der partij, waartoe alle af gevaar- digden behooren, duurde vier uur. Saydarn sprak eveneens over de houding van Zuid- Slavië Jegens den Duitschen intocht in Bulgarije. Verder trad hij in bijzonderhe den ten aanzien van de accooraen, die tus schen de Turksche regeering eenerzijds en den Britschen minister van buitenland sche zaken Eden en generaal Sir John Dili anderzijds zijn gesloten. De premier heeft zijn rede in het parle ment voor voor onbepaalden tijd uitgesteld (D.NB.) HONGAARSCHE SALDI IN VER. STATEN GEBLOKKEERD. Roosevelt heeft order gegeven tot het bevriezen van de Hongaarsohe saldi in de Ver. Staten. De minister van financiën, Morgenthau, heeft verklaard, dat deze stap ondernomen is op verzoek van het staats- departement. Morgenthau weigerde echter, zich omtrent de redenen uit te laten. (DNB.) ENGELSCH HULPSCHIP GEZONKEN. De Britsche admiraliteit heeft meege deeld, dat het hulpschip der Britsche ma rine „Manistee" (5360 ton) tot zinken ls gebracht. (D.N.B.) van hedenavond tot morgenochtend De maan komt hedenavond op te 21.20 uur en graat mor genochtend te 8.21 uur onder. V.J Dit Nummei bevat DRIE Bladen Binnenland De reorganisatie van den radio-omroep. (Binnenland. 3e Blad). De verwijdering van Joden uit het bedrijfs leven. (2e Blad). Prof. dr. H. Kraemer over den gemeente opbouw der Ned. Kerv. Kerk. (Kerk en School, 2e Blad). Prof. dr. P. Welschen O.P., bijzonder hoog leeraar aan de Leidsche Universiteit is overleden. (Stadsnieuws le Blad). Buitenland De actie in de lucht, (le Blad). Dr. Göbbels spreekt te Weenen. (le Blad). ZIE VOORTS ..LAATSTE BERICHTEN" EERSTE BLAD.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1