Enorme brand in Utrecht
Het gebeuren op den Balkan
Bevoegdheden van den
regeeringscommissaris
DENSDAG 4 MAART 1941
No. 24828
Heck's Lunchroom totaal verwoest
Verduisteren:
82ste Jaargang
Bewoners via het
dak gered
19.23 uur
8.19 uur
Duitsche diplomatieke
overwinning
Raad en College van B. en W. van Amsterdam,
Hilversum en Zaandam ontbonden
EERSTE BLAD
Feiten van den dag
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES
32 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad zijn gevestigd- Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum
5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. - Incassokosten volgens postrecht.
„Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend by vooruitbetaling,
alleen 's Woensdags en rs Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven
wordt 10 ets. berekend.
Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein
Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zyn:
per 3 maandenƒ2.35
per weekƒ0.18
Franco per post ƒ2.35 per 3 maanden portokosten
(voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd.)
In het hartje van de oude Domstad heeft hedennacht een brand gewoed, met
een hevigheid zooals Utrecht na den brand van de Galeries Modernes en Cen
traal station niet meer heeft gekend. Op slechts enkele meters afstand van de
plaats, waar op 13 Maart 1939, dus bijna twee jaar geleden, het groote waren
huis Galeries Modernes in de asch werd gelegd, heeft een ontembare vuurzee
thans een groot modern pand, n.l. Hecks Lunchroom in de Potterstraat, hoek
Oudegracht, geheel verwoest.
Het was ongeveer-half twee vannacht, toen
de gérant van Hecks Lunchroom de heer
Rijndorp, die met zijn gezin op de bovenste
verdieping woont, wakker werd door een
sterke rookontwikkeling in zijn slaapkamer.
Hij spoedde zich uit bed. schoot een paar
kleedingstukken aan en wilde zich via de
gang naar beneden begeven. Bij het openen
van een deur, welke toegang gaf tot het
restaurant, constateerde hij met schrik, dat
de achterzaal reeds een groote vuurzee was
en dat hij niet anders dan over het dak zijn
vrouw, vier kinderen en zichzelf in veilig
heid kon brengen.
Inmiddels had de Duitsche wacht, die
voor het postkantoor tegenover het pand van
Heok stond, ook vlammen in het gebouw
waargenomen en de brandweer gewaar
schuwd. Aanvankelijk zag het er niet naar
uit, dat men hier te doen had met een groo-
ten brand, doch veiligheidshalve rukte de
brandweer toch maar met een magyruslad-
der uit, welke direct na aankomst op het
terrein van den brand in dienst kon wor
den gesteld om de angstig om hulp
schreeuwende leden vah het gezin Rijndorp
dat zich reeds een kwartier in doodsgevaar
op het dak bevond, te redden.
Na eenig- gemanoeuvreer bereikte de ma-
gyrusladder het dak van het ruim twintig
meter ihoog-e pand en toen duurde het niet
lang of het gezin Rijndorp kon door eenige
moedige brandweerlieden, met gevaar voor
eigen leven, uit zijn benarde positie worden
gered.
Intusschen was het den commandant van
de brandweer, E. Priester duidelijk gewor
den, dat het niet bij een binnenbrand zou
blijven en hij nam alle maatregelen, noodig
om een grooten brand te bedwingen. Van
het interieur van de zaak viel reeds van den
aanvang van het blusschingswerk af niet
veel meer te redden. Met groote snelheid
had het vuur van de benedenzaal uit, waar
de brand is ontstaan, zich verplaatst naar
de eerste verdieping, waar het in het aan
wezige meubilair voedsel vond om verder
door te breken en binnen een uur het ge-
heele pand in lichter laaie te zetten.
BELENDENDE PERCEELEN
AANGETAST.
Toen het eenmaal zoover gekomen was,
ontstond voor de belendende perceelen een
hachelijke positie, te meer daar de zaak van
Heek aan de Potterstraat zoodanig is ge
bouwd, dat zij niet alleen gelegen is aan
den kant van de. Oudegracht en de Potter
straat, maar voor een niet minder aanzien
lijk deel nog achter de huizen van de Pot
terstraat doorloopt. Vandaar dat toen niet
alleen de voorkant een prooi der vlammen
was geworden, maar ook de biljart- en
luisterzaal, waar op een balkon het orkest
speelt, in de vlammenzee was betrokken, er
een toestand ontstond voor de panden aan
de Potterstraat, met name de electriciteits-
winkel „Electra" en de fourniturenzaak van
de firma De Groot, welke ernstig te denken
gaf. Dat Hecks Lunchroom zelf behouden
zou kunnen worden, werd toen al geheel uit
gesloten geacht. Het baarde de brandweer
meer zorg hoe het met de zoo juist genoem
de perceelen zou afloopen, want aangewak
kerd door een sterken wind trok het vuur
uit het laaiende pand van Heek achterom
naar de bovenste verdieping van de zaak
van De GrootT, welke des nachts niet be
woond is en waarvan het dak onmiddellijk
Ylam vatte.
Dat de bewoners van de omliggende hui
zen met medeneming van 't hoogst noodige
hun woningen reeds hadden verlaten, laat
zich denken. Eveneens, dat de brandweer
het verzengende vuur kordaat had aange
pakt. Met twee groote motorspuiten en door
middel van een groot aantal slangen tastte
men allerwege den vuurhaard aan. De slan
gen werd hoofdzakelijk geleid door de hui
zen van het woningbureau Waltman aan de
Oudegracht en van den heer Van Aelst, cho
colaterie, gelegen naast het pand van de
firma De Groot.
VUURZEE OP HAAR HOOGTEPUNT.
Het was ruim drie uur, toen de vuur
zee haar hoogtepunt bereikte. Toen
stond Hecks Lunchroom geheel in brand
en spookachtig' lekten de vlammen naar
buiten en dit schouwspel werd nog
grootscher, toen ook de glazen toren
aan den kant van de Potterstraat vlam
vatte en als het ware één reusachtige
fakkel werd, welke scherp afstak tegen
öen donkeren nacht en de geheele om
geving in een rossigen vuurgloed zette.
1 Benedenverdieping, eerste en twee etage
en het dak vormden met elkaar een
enorme vuurmassa en slechts met de
grootste moeite en vaak bovenmensche-
lijke kracht kon de brandweer er voor
zorgen, dat behalve de panden „Electra"
en van de firma De Groot, niet nog
meer perceelen door het verteerende
vuur zouden worden aangetast.
Het bleek, dat de muren van Hecks Lunch
room, welke de afscheiding vormden tus-
schen de panden aan de Potterstraat, geen
weerstand aan de loeiende vlammenzee
hadden kunnen bieden en dat het vuur via
de achterzijde van de biljartzaal was over
geslagen op de zaak van de firma De Groot,
waarvan reeds de bovenste verdieping ge
heel was uitgebrand. Brandweerlieden, die
zich op de daken rondom de brandende
huizen hadden geposteerd, bestreden het
niets ontziende vuur, doch het leek of hun
urenlange arbeid vruchteloos zou blijven,
temeer toen zij zich op een gegeven moment
moesten terugtrekken daar het dak waar
op zij stonden en van waar zij hun duizen
den liters water in het vuur wierpen, onder
hun voeten dreigde te bezwijken.
Tot op dat moment was er van het uit
slaan van den brand nog niet veel te zien
geweest, doch even later kregen de vlam
men lucht, doordat bijna alle spiegelruiten
van Hecks Lunchroom tengevolge van de
geweldige hitte sprongen. Hierdoor kreeg
het vuur zuurstof aangevoerd en binnen en
kele seconden waren de geheele midden- en
bovenzaal, welke aan de Oudegrachtzijde
waren gelegen, een laaiend inferno.
De brandweer bestreed het vuur met
alle macht. Onafgebroken werden wa
termassa's in de vuurzee geworpen. Met
donderend geraas verrichtte het vuur
zijn vernielend werk. Het gedreun van
de motoren van de spuiten werd over
stemd door het knetteren der vlammen,
het gerinkel van brekend glas en het
neerstorten van brandende en halfver
koolde binten. Hoog laaiden de vlam
men boven het brandende pand uit. Een
vonkenregen dreef in Noordoostelijke
richting. Het was een buitengewoon
fantastisch gezicht in dezen -pikdonke-
ren nachit.
NIEUWE UITBREIDING.
Op een gegeven oogenblik,.toen het er op
geleek, dat de brandweer het vuur zoo goed
als geheel onder de knie had, werd men
voor een nieuwe verrassing gesteld, want
plotseling bleek het, dat het vuur zich had
medegedeeld aan de eerste verdieping van
het perceel van de firma De Groot. In een
oogwenk was deze verdieping aangetast en
de vlammen baanden zich een weg over deze
etage.
Men deelde ons van deskundige zijde mede
dat het overslaan van den brand naar dit
gebouw te wijten is aan het ontbreken van
eendoelmatigen brandmuur. Het spreekt
vanzelf, dat de brandweer met vernieuwden
ijver in het geweer kwam. Van twee kanten
werd het vuur hier met kracht bestreden. I
Ofschoon de omgeving van de brandende
perceelen door de vlammen daghelder werd
verlicht, had men toch de grootste moeite
met het aankoppelen en aansluiten van
nieuwe slangen. Toen de brand in zijn vol
len omvang woedde, werd met niet minder
dan veertien stralen water gegeven.
Na urenlangen strijd kon men eindelijk
zeggen, dat men den brand onder de knie
had. Weliswaar laaide af en toe het vuur
weer op, doch de vlammen waren toen
grootendeels gebluscht. Verstikkende rook
wolken werden door den Zuidwester over
de buitenwijken van de stad gevoerd. Daar
door kon men op grooten afstand den
brand reeds waarnemen.
DE SCHADE.
De schade bij Heck is zeer groot en op
geen duizenden guldens te overzien. Het
geheele interieur van het gebouw is in de
vlammen opgegaan. Bij het perceel van
„Electra" heeft, in aanmerking genomen,
dat dit pand naast Heck is gelegen, het
vuur betrekkelijk weinig verwoestingen
aangericht. De waterschade daarentegen is
zeer groot. Dit laatste kan ook gezegd wor
den van het daarnaast gelegen pand van
de firma De Groot, dat echter bovendien
voor een groot gedeelte door vlammen is
verteerd. In de chocolaterie van den heer
Van Aelst, door wiens huis een slang was
geleid, is de brandschade vrij gering, doch
het water heeft hier een groot ongerief
gebracht. Voor het meerendeel worden
brand- en waterschade door verzekering
gedekt.
Ernstig daarentegen is wel het feit,
dat alle instrumenten, toebehoorend
aan de leden van het orkest van Royd
Bachmann. welk ensemble voor de
maand Maart was geëngageerd, zonder
een uitzondering geheel verloren zijn
gegaan. Dit beteekent voor de bandle
den niet alleen een werklooze periode,
doch wat erger is, hun respectievelijke
instrumenten waren niet tegen brand
schade verzekerd, zoodat zij hierdoor
een gezamenlijke schade van enkele
duizenden guldens lijden. De huisge
zinnen, die in de getroffen huizen
woonden, zijn op liefderijke wijze op
genomen door de familie van Heukels,
die een gedeelte van het hoofdpost
kantoor bewoont.
De gerant van Heok was sedert 4 Fe
bruari van dit jaar als zoodanig te Utrecht
werkzaam.
Over de oorzaak van den brand tast men
tot op heden in het duister.
van hedenavond
tot morgenochtend
De maan kwam heden om
11 uur op en gaat vannacht om
2.08 uur onder.
.J
Natuurlijk blijft het toetreden van Bul
garije tot het Drie-mogendheden-pact en
het inrukken van Duitsche troepen in Bul
garije het groote punt van den dag.
De Bulgarije binnentrekkende Duitsche
troepen worden overal in het geheele land
met geestdrift ontvangen. In talrijke
plaatsjes hebben de inwoners den soldaten
bloemen aangeboden en „Liebesgaben" ver
strekt. De plaatselijke Bulgaarsche autori
teiten munten uit door hartelijkheid. Te
Sofia Was ter begroeting van den Duitschen
bevelhebber een eerecompagnie opgesteld.
United Press meldt uit Rome: Naar de
Popoio di Roma uit Sofia bericht, zullen de
Duitsche troepen in Bulgarije van het Rijk
uit van levensmiddelen worden voorzien.
De Duitsche pers wijst unaniem op de
groote belangrijkheid der gebeurtenissen.
Dat het binnenrukken van Duitsche troe
pen in het bevriende verbonden Bulgarije
door de bevolking met vreugde en opluch
ting is begroet, is begrijpelijk, zoo schrijft
de Deutsch Diplomatisch-Politische Kor-
respondenz, want tot de laatste uren voor
de toetreding van Bulgarije tot het driemo-
gendhedenpact hoopten zich de symptomen
op, dat Engeland zijn verderfelijk spel met
de Balkanvolken geenszins opgegeven had.
Sinds weken had de Engelsche pers, vooral
in verband met bepaalde tactische succes
sen in Afrika, niet verheeld, dat eventueel
hierdoor vrijgekomen Britsche troepen „el
ders" gebruikt konden worden. De berich
ten over dergelijke plannen concretiseerden
zich vooral naar aanleiding van het bezoek
van Eden en Dill.
Evenwijdig met bedoelde persverklarin
gen, zoo betoogt het officieuze orgaan, loo-
pen officieele verklaringen van Britsche
staatslieden. De bedreigingen van Churchill
aan het adres van Bulgarije zijn de wereld
rondgegaan en derhalve ook in Bulgarije
niet onopgemerkt gebleven.
Churchill's speciale gevolmachtigde voor
Bulgarije, Rendel, heeft zich in woorden en
daden nog duidelijker uitgedrukt. Zijn be
dreigingen beperkten zich geenszins slechts
tot het geval van het binnenrukken der
Duitschers in Bulgarije. Iedere afwijking
van de neutraliteit zou zoo verklaarde hij
dezer dagen onberekenbare gevolgen
voor Bulgarije hebben.
Een dergelijke „misdaad" schijnt volgens
zijn toespelingen alleen reeds het onmis
kenbare feit te zijn geweest, dat de Bul
gaarsche pers zoowel als het Bulgaarsche
leger onverbloemd hun sympathie voor
Duitschland te kennen gegeven hebben.
Evénzeer zijn omgekeerd de gevoelens van
den heer Rendel en zijn opdrachtgevers
jegens Bulgarije duidelijk tastbaar tot uit
drukking gekomen en wel in den vorm van
voldoende hoeveelheden zeer ontplofbare
stoffen van Engelsche herkomst, die be-
Bij decreet van den Rijkscommissaris
voor het bezette Nederlandsche gebied is
op de gemeenten Amsterdam, Hilversum en
Zaandam, zijn eerste verordening betref
fende buitengewone maatregelen op staats-
en administratiefrechtelijk gebied van toe
passing verklaard.
De tekst dezer verordening luidt als volgt:
Op grond van 5 van het Decreet van
den Führer over de uitoefening van de
regeeringsbevoegdheden in Nederland van
18 Mei 1940 (R.WJ3. I, blz. 778) bepaal ik:
Artikel 1.
Gemeenten, voor welke de Rijkscommis
saris voor het bezette Nederlandsche gebied
zulks noodzakelijk acht, worden op den
voet van de volgende bepalingen bestuurd.
Artikel 2.
(1) De gemeenteraden, de colleges van
burgemeester en wethouders, mitsga
ders alle gemeentelijke commissies, zijn
ontbonden.
(2) De bevoegdheden en verplichtingen
welke aan de ontbonden lichamen
(eerste lid) ingevolge wettelijke bepa
lingen en ingevolge bepalingen uit
overeenkomst behoorden, alsmede de
functies van den burgemeester, gaan
op een Regeeringscommissaris over.
(3) De werkzaamheden van de wethou
ders in het gemeentelijk bestuur worden
door de ontbinding van de colleges van
burgemeester en wethouders overigens niet
aangetast, voor zoover in ben aaide geval
len niet anders wordt bepaald.
Artikel 3.
De Regeeringscommissaris is met be
trekking tot zijn gezamenlijke ambts
werkzaamheden onderworpen aan het
toezicht van den Commissaris der pro
vincie en van den Secretaris-Generaal
van het Departement van Binnenland-
sche Zaken; hij is gehouden hun aan
wijzingen op te volgen.
Artikel 4.
(1) Het bepaalde in artikel 1, onder 8,
artikel 2, eerste lid, en artikel 3 van de
Verordening No. 108/1940 (Vierde Verorde
ning betreffende bijzondere administratief
rechtelijke maatregelen) is bij de benoe
ming en het ontslag van den Regeerings
commissaris van toepassing.
(2) De Regeeringscommissaris benoemt
en ontslaat de wethouders naar goeddun
ken. In de hoofdsteden der provinciën en
ln gemeenten met meer dan 50.000 inwo
ners behoeft de benoemign en het ontslag
door den Regeeringscommissaris de goed
keuring van den Secretaris-Generaal van
het Departement van Binnenlandsche Za
ken.
Artikel 5.
De Regeeringscommissaris benoemt vier
tot acht mannen, die hem bij de uitoefe
ning van zijn taak van raad dienen. Zij
voeren den titel van „Raadsman van den
Regeeringscommissaris".
Artikel 6.
(1) De gemeenten, ten opzichte van welke
de bepalingen dezer verordening toepas
sing vinden, worden door den Rijkscom
missaris voor het bezette Nederlandsche
gebied bij decreet aangewezen.
(2) Het decreet wordt in het Verordenin
genblad voor het bezette Nederlandsche ge
bied afgekondigd.
Artikel 7.
De voor de uitvoering van deze verorde
ning noodige voorschriften kunnen bij
instructie worden gegeven.
Artikel 8.
Deze verordening treedt in werking op
den dag harer afkondiging.
's-Gravenhage, 1 Maart 1941.
De Rijkscommissaris voor het bezette
Nederlandsche gebied:
SEYSS-INQUART.
stemd waren voor de vernieling van Sofia's
watervoorziening. In dit geval hebben nóch
Bulgarije nóch Duitschland „de bus gemist"
Bulgarije, het slachtoffer van het onder
Britsche leiding opgelegde verdrag van
Neuilly, kent de richting, vanwaar steeds
weer pogingen gedaan werden om den Bal
kan niet in de laatste plaats ook zijn
gebied tot een brandhaard en oorlogs-
tooneel uitsluitend in den zin van Britsche
politieke belangen te maken. De Bulgaar
sche natie kent echter ook het groote volk,
dat evenals zij zelf donkere oorlogsjaren
heeft moeten doormaken en thans vol ver
trouwen op de medewerking van den bond
genoot en op zijn eigen macht de onrust
ook uit dit zwaar beproefde gebied voor al
tijd wil verwijderen en het den vrede en
welvaart en veiligheid wil brengen.
Het binnenrukken der Duitschers in Bul
garije maakt met één slag een einde aan
alle plannen, die meenen het geweld van
kras egoïsme te mogen plaatsen boven de
gezonde belangen van een geheel continent.
Engeland kan thans niet meer verhinderen,
dat ook Bulgarije een onneembare stelling
van de nieuwe wereldorde in het vroeger
zoozeer omstreden Zuid-Oost Europa is ge
worden.
In Italië beluistert men eenzelfden com
mentaar.
Bulgarije, aldus schrijft Stefani, heeft
zijn grenzen geopend yoor de strijdkrach
ten der revolutie opdat zij haar taak kun
nen vervullen. Bulgarije blijft toeschouwer
bij de militaire gebeurtenissen zonder
iemand te bedreigen. Terwijl Londen wan
hopig zoekt naar legers, die voor de Engel-
schen kunnen vechten, tracht de spil, ge
leid door een hoog verantwoordelijkheids
gevoel, door de moraal en de Europeesche
solidariteit, anderen naties de verwoestin
gen en de smart van den oorlog te sparen.
De revolutie verwezenlijkt haar militaire
aangelegenheden met haar eigen legers en
verlangt van de bevriende naties slechts,
een bijdrage van haar moreele solidariteitf1
De spil geeft aan de Angelsaksers ook een
les in stijl. De gebeurtenissen der komende
dagen zullen veel stof doen opwaaien. In
tusschen wijzen de gebeurtenissen op het
volgende:
1. Het initiatief in de militaire en poli
tieke operaties is practisch in handen van
de spil.
2. Het is thans duidelijk, dat er een pro
ces aan den gang is van geestelijke aan
eensluiting van het geheele Europeesche
continent om de grondslagen te leggen
voor de nieuwe politieke en economische
orde, tegen Engeland, dat de vertegenwoor
diger is van de oude wereld van tradities,
van vooroordeelen en monopolies die reeds
door de geschiedenis achterhaald en door
de menschheld veroordeeld is.
3. De spil beschermt de Balkarüanden,
die buiten het conflict willen blijven. De
revisiohnistisehe aspiraties ln Zud-Oost-
Europai zullen op billijke wijze worden ge
regeld in het algemeene kader van het
nieuwe Europa zonder bloedvergieten en
zonder het verwekken van andere bronnen
van haat tusschen de volken, welker geo
grafische ligging het noodig maakt, dat zij
ais goede buren leven.
4. De spil is gekant tegen het Britsche
plan in den Balkan een groot oorlogsfront
te scheppen. De legers van de spil zullen
iedere Britsche poging van dien aard ver
ijdelen.
Dit Nummei bevat TWEE Bladen
Binnenland
Regeling van verplichte burgerlijke diensten
(2e Blad).
De bevoegdbeden van den commissaris
inzake nict-commercieele vereenigingen
en stichtingen. (Binnenland, 2e BI.).
De verplichte veelevering. (Binnenland,
2e Blad).
Engelsche bomaanval richtte in Den Haag
groote schade aan. (2e Blad).
Buitenland
Na Bulgarije's keuze. (Ie Blad).
7, IE VOORTS ..LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET TWEEDE BLAD.
