DONDERDAG 30 JANUARI 1941
No. 24800
Amerika's steun aan Engeland
De 4 pCt. staatsleening
ruim volteekend
Sfsfe Jaargang
Amendementen
aangenomen
Morgenthau wil
schuldengrens
verhoogen
30 Januari in de
Duitsche pers
De textiel-distributie
Hitier heden voor de
radio
Commissie van herstel
te Brussel bijeen
Verduisteren:
Vs..
18.22 uur
9.24 uur
Uit Engeland
EERSTE BLAD
Feiten van den dag
LEIDSCH
PRIJS DER ADVERTENTIES
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel.
Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend
bij vooruitbetaling 's Woensdags en 's Zaterdags 50 ets. bi] maximum aantal
woorden van 30 stuks. - Incasso olgens postrecht. - Voor opzending van
brieven moet 10 ets. porto betaald worden. - Verplicht bewijsnummer F ets.
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein
Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd rijn:
per 3 maanden 235
per weekƒ0.18
Franco per post 2.35 per 3 maanden portokosten
(voor binnenland 0.80 p. 3 maanden)
De commissie voor buitenlandsche zaken
van het Amerikaansche Huis van Afgevaar
digden heeft gisteren in een geheime zit
ting de voorgestelde amendementen op het
wetsontwerp op steunverleening aan Enge
land besproken. Volgens de Associated.
Press zijn de volgende voorstellen aangeno
men:
Beperking van de wet tot 30 Juni 1943,
voorafgaande raadpleging van de chefs van
leger en vloot alvorens militair uitrustings
materiaal wordt afgestaan, periodieke rap
porten aan het congres over het uitleenen
van materiaaL Het vierde democratische
voorstel, n.l. een. verbod van gebruik van
Amerikaansche oorlogsschepen voor con-
vooidoeleinden, wordt nog besproken.
De voorzitter der commissie, Bloom,
heeft verklaard, dat behalve de aangeno
men amendementen vijftien andere waren
ter tafel gebracht, doch die werden verwor
pen, o.m. het republikeinsche voorstel om
het afstaan van Amerikaansche oorlogs
schepen aan een vreemde mogendheid
zonder toestemming van het congres te ver
bieden.
In Amerikaansche congreskringen vindt
men het bijzonder opmerkelijk, dat de com
missie vermeden heeft de in het ontwerp
opgenomen passage betreffende de haven
rechten voor Engelsche oorlogsschepen te
wijzigen. Men is in congreskringen van
meening, dat bij de desbetreffende beslui
ten van de commissie vooral rekening is
gehouden met de verklaringen, die de mi
nister van oorlog, Stimson, heeft afgelegd
voor de senaatscommissie. Zooals men
weet, had Stimson er op gewezen, dat een
ver strekkende vrijheid van onderkomen en
reparaties voor Engelsche oorlogsschepen
in Amerikaansche havens een belangrijk
punt is in de wet op de ondersteuning van
Engeland, omdat daarmede voor de Ver-
benigde Staten de mogelijkheid bestaat in
geval van nood de resten van de Britsche
vloot in veiligheid te brengen.
Stimson heeft gisteren nog verklaard,
dat de wet ten doel heeft, aan de Ver. Sta
ten tijd te. geven voor de bewapening en
de landsverdediging. De wet tot hulpver
leening- aan Engeland vormt de eenige be
scherming tegen de „aanvallende naties".
Zij zal er misschien toe bijdragen, het mo
reel van het Engelsche volk te versterken
en Engeland te helpen om de aanstaande
'crisis te doorstaan.
Stimson trachtte aan zijn verklaringen
meer kracht bij te zetten door de bewering,
dat het internationale recht, dat zoowel
door de spilmogendheden als ook door En
geland en de Ver. Staten wordt erkend,
deze hulpverleening aan Engeland veroor
looft, omdat dit recht bepaalt, dat een
onderteekenaar, die aangevallen wordt door
een anderen onderteekenaar aanspraak
kan maken op materieele hulpverleening
door een derden onderteekenaar. (D.N.B)
De Italiatansche Giornale d'Italia wijst
er op, dat de Amerikaansche regeering zich
onvoorwaardelijk ervan bewust moet zijn,
dat de politiek der V. St. 'een schending
beteekent van de elementaire rechtsbegin
selen der neutraliteit. Het blad schrijft
vervolgens, dat volgens art. 6 der conventie
van den Haag, welke ook door de V. St. is
onderteekend, de levering van oorlogssche
pen, munitie en ander oorlogsmateriaal
door een neutrale mogendheid aan een
oorlogvoerende mogendheid, hetzij in
rechtstreekschen of niet-rechtstreekschen
vorm, verboden is. Het steeds toenemen
van de aan Engeland te verleenen Ameri
kaansche hulp beteekent, dat de V. St.
dichter bij het conflict geraken. Tenslotte
wijst het blad op de noodzakelijkheid, dezen
stand van zaken op te helderen ten einde
geen twijfel te laten bestaan over de wer
kelijke verantwoording.
VAN 29 TOT 65 MILLIARD DOLLAR.
De Amerikaansche minister van finan
ciën. Morgenthau, heeft in de financieele
commissie van het Huis van Afgevaardig
den opnieuw den eisch gesteld, de schul
dengrens van 29 tot 65 milliard dollar te
verhoogen. Morgenthau diende de dien
overeenkomstige wet in en verklaarde vol
gens de Associated Press, dat het ministè
re van financiën den verkoop van gelds
waardige papieren overweegt, om allen de
mogelijkheid te geven, tot de nationale
verdediging bij te dragen.
He nieuwe wet zal de schatkist volmacht
geven, obligatiën en spaarbrieven in kleine
bedragen, alsmede gewone geldswaardige
papieren uit te geven. De schatkist heeft
op 887 millioen dollars na de geheele schul
den volmacht van 5 milliard dollar ver
bruikt en op 2.7 milliard dollar na ook de
bijzondere volmacht voor verdedigings
doeleinden. De verhooging van de schul
dengrens is noodig geworden door het ver-
öedigingsprogram van president Roosevelt,
ten bedrage van 28.5 milliard dollar. De
papieren moeten aan het publiek en niet
aan de banken verkocht worden, omdat
het noodig is, zooveel mogelijk van den
werkelijken spaarder te leenen.
Belastingontheffing voor staatspapieren
is met de „democratische financiering" van
het verdedigingsprogram 'onvereenigbaar.
De schatkist hoopt een groot deel van het
bewapeningsprogram uit werkelijke spaar
gelden van het volk te kunnen dekken.
(D.N.B.)
EEN LEK IN I& BRITSCHE
BLOKKADE.
Na een bespreking met onderstaatssecre-
taris Sumner Welles verklaarde lord Hali
fax: „wij zijn van meening dat aanzien
lijke hoeveelheden goederen In Duitsch-
land terecht komen. Ik ben niet bijzonder
ongerust over de Amerikaansche zendin
gen, doch over den omvang van het mate
riaal dat door alle landen naar Rusland
geëxporteerd wordt." De export van Zuid-
Amerika naar de sovjet-unie „vormt een
ernstig lek in de blokkade." (U.P.j
Naar aanleiding van het feit, dat acht
jaar geleden in Duitschland de macht door
het nationaal-socialisme werd overgeno-
mefi, publiceeren de Duitsche bladen uit
voerige artikelen, waarin zij terugzien op de
komst van het Duitsche rijk, die in hoofd
zaak aan het nationaal-socialistische ini
tiatief te danken is.
De bladen schrijven, dat de groei der na
tionaal-socialistische partij tot draagster
van den nieuwen Duitschen staat en de
volksgedachte voor een groot deel van het
buitenland even verrassend snel is gekomen
als de historische resultaten, die het natio
naal-socialistische bewind in acht jaar
heeft behaald. De herdenkingsdag is dit
jaar van bijzondere beteekenis, aldus de
bladen, omdat hij valt in een reusachtigen
oorlog tusschen twee werelden.
Sommige bladen geven speciale bijvoeg
sels en publiceeren bijdragen van vooraan
staande personen. De pers legt er den na
druk op, dat deze dag voor het DuitsQhe
volk aanleiding is, zich zijn gelofte van
trouw aan den Fuehrer en de Groot-Duit-
sche gedachte te herinneren en in ver
sterkte mate alle kracht aan te wenden
voor de eindoverwinning van Duitschland
en het verbonden Italië.
Alfred Rosenberg wijst er in een hoofd
artikel in den Voelkischer Beobachter in
het bijzonder op, dat thans ook bij de te
genstanders van Duitschland een geeste
lijke omwenteling valt waar te nemen, die
door de komende geschiedschrijving waar
schijnlijk beslissend genoemd zal worden.
Rosenberg herinnert aan de redevoeringen
van verschillende Engelsche politici met
maatschappelijke beloften voor de toekomst
en verklaart, dat het volkomen onjuist zou
zijn te gelooven, dat b.v. Greenwood en
Attlee ook maar eenigszins nationaal-socia-
listisch denken, d. w. z. door werkelijke so
ciale gerechtigheid bezield worden. Wel kan
men in deze Engelsche uitlatingen den bui
tenkant van èen diepgaande revclution-
naire gisting zien. Deze EngeLsohen weten
blijkbaar geen ander.middel meer, dan dat
zij, met het oog op de onmogelijkheid van
verdediging van een onhoudbaren toestand,
hun toevlucht nemen tot het schilderen van
maatschappelijke toekomstmogelijkheden.
De leider van den rijksbond der Duitsche
pers, Wilhelm Weiss, houdt zich in hetzelf
de blad bezig met de beweringen der En-
NIEUWE
PUNTEN-WAARDEERING.
De directeur van het Rijksbureau
voor de distributie van textiel
producten door den handel deelt
in overleg met het Departement
van Handel, Nijverheid en Scheep
vaart mede, dat met ingang van
1 Februari a.s. de huidige regeling
voor de textieldistributie komt te
vervallen.
De nieuwe regeling is opgeno
men in een speciale handleiding.
Het Rijksbureau heeft uitgebreide
maatregelen getroffen, ten einde te
bewerkstelligen, dat alle inge
schrevenen bij dat Rijksbureau de
handleiding tijdig en vrijwel ge
lijktijdig ontvangen.
De nieuwe regeling zal tevens
in de dagbladen bekend worden
gemaakt.
Heden, op den dag der nationale ver
heffing, zal Hitier een rede uitspreken
voor het Duitsche volk. De redevoering
wordt om 16 uur 30 over alle Duitsche
zenders uitgezonden. Om 20 uur 20, na
de nieuwsberichten, wordt de uitzending
herhaald.
De Italiaansche bladen herdenken den
zevenden verjaardag van de machtsover-
neming door Adolf Hitler in Duitschland en
wijden daaraan uitvoerige artikelen, waarin
zij een pakkend beeld geven van den door
Duitschland afgelegden weg, totdat dit land
in Hitier zijn leider gevonden had. Het
spreekt vanzelf, dat de Führer en de Duce
elkaar op hetzelfde plan gevonden hebben
en dat de beide volkeren, die herstel eischen
van de onrechtvaardigheden van Versailles,
eveneens elkaar gevonden hebben om naast
elkaar den laatsten strijd te leveren, die
Europa en de wereld een nieuwe en recht
vaardiger orde zal verleenen. Vervolgens
wijzen de bladen op de solidariteit, welke de
beide leiders en volkeren verbindt tegen een
gemeenschappelijken vijand, die tevens de
vijand is van Europa en van alle volkeren
die door de verouderde demo-plutocratie
geëxploiteerd worden.
gelsch-Amerikaansche propaganda over de
zoogenaamde veroveringszucht der agres
sieve spilmogendheden.
Dat de Duitsche legers nu tot ver in
vreemde landen staan, aldus Weiss, is al
leen het gevolg van de militaire nederlaag
onzer vijanden, die wel een oorlog konden
ontketenen, welken Duitschland nooit ge
wild heeft, maar niet in staat waren, met
succes uitvoering te geven aan hun vernie
tigingsplannen tegenover Duitschland.
Degenen, die nu tegen het nationaal-so
cialisme van leer trekken met dezelfde fra-
zen, die ook tegen het keizerlijke „milita
risme" gebruikt werden, hebben van den
werkelijken geest van het nationaal-socia
listische Duitsche volk niets begrepen. Zij
weten niets van de organisatie van het
Duitsche volk in den nationaal-socialisti-
schen staat. Zij weten in het geheel niet,
dat juist de partij de voorwaarden heeft ge
schapen voor een werkelijke volksheer
schappij, waarmede zich geen democratie
ter v/ereld kan meten. (DNB).
BEHANDELING VAN KLACHTEN UIT
DEN WERELDOORLOG.
Onder voorzitterschap van den activist
dr. Borms en in tegenwoordigheid van den
gevolmachtigde van den militairen bevel
hebber, dr. Brass, is, naar wij in den „West-
deutsche Beobachter" lezen, dezer dagen de
eerste openbare zitting gehouden van de
commissie van herstel, die op grond van de
verordening van den militairen bevelheb
ber voor België en Noord-Frankrijk van 6
September 1940 in het leven werd geroe
pen. De bedoeling van deze verordening en
van den arbeid der commissie is, dat den
Vlamingen en Walen de schade wordt ver
goed, welke zij door maatregelen van de
Belgische autoriteiten hebben geleden, om
dat zij zich gedurende den wereldoorlog om
ideëele redenen in het belang van hun land
tegenover de Duitsche bezettingsautoritei
ten loyaal hebben gedragen.
Hoewel de commissie in den tijd van haar
bestaan tot dusver nog niet van zich heeft
doen spreken, heeft zij toch reeds belang
rijk voorbereidend werk verricht en in de
eerste plaats die aanvragen afgedaan, welke
niet voor schadevergoeding in aanmerking
kwamen. Het betrof hier ongeveer een
vierde van de ingekomen verzoeken waar
van de indieners alleen op economisch of
financieel gebied met de Duitsche instanties
in den oorlog hadden samengewerkt. Voorts
konden die verzoekers reeds algeheele vol
doening ontvangen, die zich alleen tot de
Commissie van herstel hadden gewend om
eerherstel te verkrijgen of weer in het be
zit te worden gesteld van hun verloren ge-
gane titels of dienstgraden.
Nog zei de dr. Brass:
De te behandelen gevallen kunnen in
drie categorieën worden gegroepeerd.
Ten eerste hebben wij de personen, die
alleen en uitsluitend eerherstel vragen.
Deze bekomen een oorkonde en de justitie
wordt verzocht hun naam in het strafre
gister te schrappen.
Ten tweede hebben wij de gevallen van
personen, die in hun titel en dienstrang
moeten worden hersteld. De betrokken or
ganismen worden dan ook verwittigd.
Ten derde krijgen wij dan nog de gevallen
van beambten van staatsinstellingen die te
oud zijn geworden om in hun ambt te wor
den teruggeplaatst en die dan op wachtgeld
of pensioen worden gesteld. Zij, die nog
jong genoeg zijn, kunnen weer in hun ambt
aangesteld worden, doch kunnen geen aan
spraak daarop maken. De commissie treedt
dan op als bemiddelaarster, om voor deze
personen, in de Belgische of Duitsche dien
sten, een ambt te verkrijgen, dat gelijk
staat met wat zij vroeger hadden.
De beslissingen van de commissie zijn
zonder beroep.
De aanvragers kunnen zelf hun geval be
pleiten of ook iemand anders daarmede
belasten.
Naar wij van bevoegde zijde
vernemen, is de 4 pCt. Staatslee
ning ten bedrage van f 500.000.000,
waarop de inschrijving gisteren
was opengesteld, ruim volteekend.
9
9
Het A.N.P. meldt ons nader:
Het stemt ongetwijfeld tot groote voldoe
ning, dat aan het resultaat van de in
schrijving op de nieuwe staatsleenine het
praedicaat kon worden verleend: ruim vol
teekend.
De Nederlandsche Staat is hierdoor in de
gelegenheid gesteld, een belangrijk deel
van zijn vlottende schuld te consolldeeren.
Na deze leening blijven nog eenige hon
derden millioenen ter consolidatie over.
Niet oninteressant is het feit, dat door
de jongste staatsleening de nationale ge
consolideerde schuld tot boven de f.4 mil
liard is gestegen, tegen f. 3.1 milliard ein
de December 1939. Ter vergelijking diene,
dat dit cijfer in 1930 f. 2.3 milliard en in
1914 f. 1.5 milliard bedroeg. Maar bij een
juiste beoordeeling van de totale' staats
schuld van ons land mag men niet verge
ten, dat het aantal inwoners van Neder
land in de laatste 25 jaar met bijna 2.5
millioen is gestegen.
In menig opzicht stemt het tot tevre
denheid, dat de Jongste emissie is geslaagd.
Immers, wanneer het benoodigde bedrag er
niet zou zijn gekomen, dan had een ge
dwongen leening moeten volgen. En dit zou
ten opzichte van het staatscrediet een on-
gunstigen invloed hebben 1 gehad, hetgeen
men thans met succes heeft kunnen ver
mijden.
Voor den staat zou een gedwongen lee
ning in menig opzicht echter gunstig zijn
geweest, aangezien de jaarlijksche lasten
van een dergelijke leening tegen een rente
van 2W/o en een looptijd van veertig Jaar
dan aanzienlijk lager zouden zijn geweest.
In hoeverre het Ingeschreven bedrag kan
worden voldaan uit hoofde van beschikbare
vrije middelen, zal de naaste toekomst moe
ten leeren. Het is niet onwaarschijnlijk, dat
voor een belangrijk deel de hulp van de
credlet instellingen zal moeten worden In
geroepen, wanneer de storting op de lee
ning tegen 15 Februari as. dient te geschie
den.
Het zal wel onvermijdelijk zijn, dat vooral
de circulatiebank in den eersten tijd zal
moeten bijspringen.
Daartegenover staat echter, dat zoowel
particulieren als Instellingen over vrij
groote onbelegde, liquide middelen beschik
ken, waardoor aan den anderen kant een
evenwichtsfactor kan worden uitgeoefend.
Spoedig zullen wel nadere gegevens wor
den bekend gemaakt omtrent het juiste
bedrag, dat werd ingeschreven, alsmede de
wijze, waarop de toewijzing zal plaats heb
ben. Alhoewel hieromtrent nog geen juiste
gegevens beschikbaar zijn, is men in be
voegde kringen toch van meening, dat de
inschrijvers hoofdzakelijk particulieren zijn
geweest.
van hedenavond
tot morgenochtend
De maan komt heden op te
10.26 uur en graat onder te
22.08 uur.
OPGEROEPEN VOOR MILITAIREN
DIENST.
Naar de Londensche berichtendienst
meldt, heeft de Engelsche koning een pro
clamatie onderteekend, krachtens welke
jongemannen van 18 en 19 jaar en man
nen van 37 tot 40 jaar zich voor den mili
tairen dienst moeten laten inschrijven.
(D.N.B.)
VROUWEN IN BRITSCHE
OORLOGSINDUSTRIE.
Reuters politieke correspondent ver
neemt, dat binnenkort in heel Groot-Brit-
tannië zal worden overgegaan tot een ge
dwongen aanmelding van vrouwen voor de
oorlogsindustrie.
INCIDENT IN LONDEN.
Volgens te New York ontvangen berich
ten uit Londen is het daar gisteren tot een
incident gekomen, toen Wilikle voor de
lunch in zijn hotel aankwam. Er demon
streerden toen ongeveer zestig vrouwen met
opschriften in de hall van het hotel tegen
de Engelsche levensmiddelenpolitiek. Zij
riepen „meer levensmiddelen voor de ar
beiders" en „waarom moeten de armen
honger lijden, wanneer de rijken alles krij
gen, wat zij noodig hebben?" (D.N.B.)
OUDE GEWOONTE GEHANDHAAFD.
16 maanden oorlog en vier maanden bom
bardementen hebben in Londen talrijke
veranderingen bewerkstelligd, één van de
oudste en populaire instellingen van de reu-
zenstad het rendezvous der volksrede
naars bij Marble Arch is daardoor echter
nauwelijks beroerd. Op deze traditioneele
plek aan een hoek van het Hydepark be
stijgen de redenaars nog altijd hun spreek
gestoelten en doen met geschreeuw, geba
ren en rethoriek van hun politieke en reli
gieuze overtuigingen kond, terwijl de me
nigte van de eene groep naar de andere
stroomt en de orators hoont of bijval be
tuigt. Vele redenaars en vele toehoorders
zijn sedert jaren dagelijksche stamgasten
bij Marble Arch, en op een mooien middag
zijn hier nog altijd ongeveer een dozijn bij
eenkomsten aan den gang. Geliefde rede
naars kunnen altijd op een toehoorders-
schare van verscheidene honderden perso
nen rekenen; anderen, onbekende, tronen
verlaten achter hun katheders en roepen
den onbekommerd voorbijloopenden voor
bijgangers hun boodschap toe, zonder een
auditorium te vinden. De methode der re
denaars, die over een volgschare beschik
ken, ls en blijft dezelfde. Zij spreken zoo
lang, als zij de opmerkzaamheid van hun
toeschouwers vermogen vast te houden;
dan verzoeken zij om opmerkingen en be
steden de rest van den tijd aan de verde
diging van hun zaak. Bijna iedere gods
dienst en secte heeft hier zijn vertegen
woordiger, evenals iedere politieke groep,
welke het geneesmiddel voor de moeilijk
heden der wereld meent te bezitten en
vele beschikken over een geregelde en tal
rijke schare toehoorders. Een van de ge
liefdste redenaars ls 'n uiterst energiek ge
barende vertegenwoordiger van de „Socia
listische Partij Groot-Brittannlë"; zijn
spreekgestoelte is het hoogst, zijn stem het
luidst, zijn rede is echter sedert een jaar
dezelfde gebleven. Tegen den oorlog wordt
op deze hoek van Hydepark nauwelijks ge
sproken; dooh de leiders en de politiek der
regeering zijn het doelwit van heftige aan
vallen, en de redenaars gaan daarbij
steeds zoo ver, als ze gelooven dat de toe
hoorders hen ongestraft zullen laten gaan.
Het aantal Iersche redenaars is echter ver
minderd; er was een tijd dat de vlag van
Eire van een half dozijn katheders waalde
en groote menigten op Zondagmiddagen
naar de zonen van het groene eiland luis
terden. Bijzonder aandacht heeft thans
een redenaar, die over actueele vraagstuk
ken spreekt en zijn toehoorders met gri
massen en grappen tracht te boelen, een
schrale jongeling met een snorretje en ge
cultiveerde stem, die over de Amerikaan
sche buitenlandsche politiek praat, welke
volgens zijn meening afhangt van een klein
aantal stroohalmen kauwende farmers uit
het Middenwest en een grappenmaker, die
met zijn capriolen toeschouwers probeert
te trekken. Wanneer het donker begint te
worden, nemen de rédenaars hun lesse-
Dit Nummer bevat DRIE Bladen
Binnenland
Verhooging van den bieraccijns (Binnen
land, 2e Blad).
Begrafenis W. Wijk te Amersfoort (Binnen
land, 2e Blad).
In den ouderdom van 61 jaar is overleden,
mi*. P. C. Swart, hoofdredacteur van de
Nieuwe Rotterdamsche Courant (Laat
ste Berichten, le Blad).
Buitenland
Amerika's hulp aan Engeland (le Blad).
Na den dood van Metaxas (le Blad).
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
