De strijd tegen Engeland
STADSNIEUWS
DONDERDAG 23 JANUARI 1941
No. 24794
Verduisteren:
81sfe Jaargang
Bom-aanvallen
Britsche torpedoboot-
jager verloren gegaan
Churchill in het Lagerhuis
Verklaring van Bevin
Uit Amerika
De aanslag
op majoor Doering
Proclamatie van den
Burgemeester
Griep-epïdemie
Uit het Verre Oosten
Verspreide Berichten
18.09 uur
9.34 uur
EERSTE BLAD
Feiten van den dag
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES
30 cte. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad gevestigd zün. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel.
Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend
bij vooruitbetaling 's Woensdags en 's Zaterdags 50 ets, bij maximum aantal
woorden vari 30 stuks. - Incasso volgens postrecht. - Voor opzending van
brieven moet 10 ets. porto betaald worden. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein
Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maandenƒ3.85
J per weekƒ0.18
Franco per post ƒ2.35 per 3 maanden portokosten
(voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd.)
Gistermiddag, aldus het D.N.B., heeft
een Dultsch gevechtsvliegtuig met succes
een aanval in scheervlucht ondernomen op
de spoorbaan van Ipswich naar Felixstone
aan de Noordzeekust. De bommen troffen
doel en vernielden den spoorweg op ver
scheidene plaatsen.
Duitsche jachtvliegtuigen hebben gister
middag boven het Zuidelijk deel van de
Noordzee een Ehgelsch vliegtuig van het
type Bristol-Beaufort neergeschoten.
Gistermiddag hebben Duitsche jacht
vliegtuigen boven de Noordzee ook nog een
Britsohen bommenwerper van het type
Bristol-Blenheim na een kort gevecht neer
geschoten.
Een Duitsch gevechtsvliegtuig heeft gis
terochtend van zeer geringe hoogte de
haveninstallaties van Margate, aan de
monding van de Theems, met succes aan
gevallen. De bommen troffen de kade, en
gebouwen aan de haven. Er konden aan
houdende ontploffingen en branden wor
den waargenomen.
Hedennacht zijn eenige Britsche vlieg-
tuigeh, weinig in getal, naar West-Duitsch-
land gevlogen. Zij wierpen een klein aan
tal brisant- en brandbommen neer, die
slechts onbelangrijke schade aan particu
liere eigendommen aanrichtten. Kleine
branden, die uitbraken, werden in de kiem
gesmoord. Verliezen van menschenlevens
zijn tot dusver niet bekend geworden.
Te Londen is officieel medegedeeld, dat
de Britsche torpedoboot jager Hyperion ver
loren is gegaap. Het schip is in 1936 in
dienst genomen, en had een bemanning
van 145 koppen. De waterverplaatsing be
droeg 1340 ton 'en de bewapening bestond
uit 4.7 duims geschut, benevens acht tor-
pedolanceerbulzen. De snelheid bedroeg 36
knbopen.
Het D.N.B. meldt:
Naar de Engelsche berichtendienst meldt
heeft Winston Churchill het tweedaagsche
debat in het Lagerhuis over de Engelsche
productie en het gebruik van het men-
sclienmatèriaal besloten met een lange
rede, waarin hij o.a. zeide, dat hij een oor-
logskabinet, bestaande uit vier of vijf per
sonen, die geen ministersfunctie hebben,
op het oogenblik niet raadzaam acht.
Met betrekking tot de werkzaamheden
van den onlangs gevormden uitvoerenden
raad voor den invoer meende Churchill,
dat deze raad nog niet tot een conclusie
heeft kunnen komen over de wijze, waarop
men den invoer van Engeland het beste
kan opvoeren. Bijzonder moeilijk noemde
de premier de voorziening van de industrie
met geschikt menschenmateriaal. In dit
verband wees hij ook op de, als gevolg van
het gebrek aan scheepsruimte. moeilijk ge
worden militaire transporten naar overzee-
sche gebieden, doch hij gaf ten slotte als
zijn meening te kennen, dat de Britsche
oorlogsmachine, binnen afzienbaren tijd op
volle toeren zou draaien.
Aan het slot van zijn rede zei Churchill:
„Het is verre van mij, een rooskleurig
beeld vgm het heden en de toekomst op te
hangen. Ik geloof niet, dat het gerecht
vaardigd is, dat wij andere dan' de som
berste geluiden laten hooren, terwijl zich
voor ons rijk, ja voor de geheele Engelsch-
sprekende wereld een afgrond voordoet. Ik
zou het een plichtsverzuim achten, wan
neer ik het Huis niet deelgenoot maakte
van mijn indruk, dat ons volk de eind-
phase van den oorlog ingaat."
Na^de rede van Churchill werd het La
gerhuis verdaagd, zonder dat er gestemd
werd.
tijdsgroepen voor den dienst van de natio
nale industrie in te deelen. Uitzonderingen
tengevolge van rang of sociale positie zul
len niet meer gemaakt kunnen worden.
Bevin uitte voorts de meening dat het
meerendeel der in aanmerking komende
personen zich vrijwillig ter beschikking zal
stellen. Hij zeide- „Wij zullen vele vrouwen
voor den nationalen dienst moeten oproe
pen, die onder normale omstandigheden
geen beroep behoeven uit te oefenen. Voor-'
al op de kantoren zal een groote vraag
naar vrouwen- komen om de functies der
mannen over te nemen. Als de vrouwen
zich voor dezen dienst beschikbaar stel
len, dan zal de staat een veel grooterever-
antwoording voor de kinderen op zich moe
ten nemen, dan tot dusverre 't geval was."
United Press meldt:
De Britsche minister van arbeid Bevin
heeft in het Lagerhuis de debatten ge
opend met de aankondiging dat werkge
vers zoowel als werknemers nieuwe offers
zullen moeten brengen. De minister verze
kerde van de zijde der regeering „fair
play" voor beide groepen. Bevin verklaar
de dat op het oogenblik een plan in voor
bereiding was voor de recruteering van
jannen en vrouwen voor de oorlogsindu
strie. voorzoover deze menschen niet reeds
anders belangrijke functies te vervullen
hebben. De tewerkstelling zal vooreerst
vrijwillig zijn, maar kan in een directen
dienstplicht veranderd worden, voor het
geval de omstandigheden een dergelijken
Maatregel vereischen. Bevin maakte bekend
aat de vervaardiging van vliegtuigen en
schepen verhoogd is. Hij voegde hier niet
temin aan toe dat. hoewel het doel „op
vrijwillige wijze bereikt kan en zal wor
den", toch reeds een toestand is ingetreden
Waarin het noodig is de arbeiders in leef-
W ILK IE NAAR ENGELAND VERTROKKEN.
Wendell Willkie is gisterochtend, met den
Yankee Clipper via Lissabon naar Engeland
vertrokken. Hij wordt vergezeld, door Cow-
les, den hoofdredacteur van de „Minnea
polis Star Jonural" en door den bankier
Therne. Willkie verklaarde, dat zijn reis
een particulier karakter draagt. Hij kon niet
zeggen, wanneer hij naaT Amerika zou
terugkeeren. Hij zeide te hopen terstond na
zijn aankomst te Londen. Churchill, Bevin
en de andere Engelsche staatslieden te ont
moeten. (D.N.B.).
AMERIKA BOUWT VRACHTSCHEPEN.
De financieele commissie van het Huis
van Afgevaardigden heeft geadviseerd tot
het verleenen van een bijzonder orediet van
212,5 millioen dollar voor den bouw van 200
nieuwe vrachtschepen. (D.N.B.).
DE AMERIKAANSCHE
VLOOTBEWAPENING.
Het Huis van Afgevaardigden heeft goed
keuring gehecht aan een crediet ten bedrage
van 909 millioen dollar voor de vlootbewa
pening. Van dit bedrag zijn 400 millioen be
stemd voor motortorpedobooten en andere
kleine schepen, 315 millioen voor uitbrei
ding van de scheepswerven en 194 millioen
voor de bewapeningsindustrieën (D.N.B.).
AMERIKAANSCHE BASES OP DE
BERMUDA-EILANDEN.
Te Hamilton op de Bermuda-eilanden is
officieel bekend gemaakt, dat de eilanden
Morgan en TuCker voor 99 jaar als luoht-
bases aan de Vereenigde Staten zijn ver
pacht (D.N.B.).
HET EUROPEESCHE TEGOED IN DE
VEREENIGDE STATEN.
President Roosevelt heeft in een perscon
ferentie verklaard dat „waarschijnlijk" vijf
tig verordeningen van allerlei aard in be
werking zijn, ten einde „aan alle eventuali
teiten het hoofd te kunnen bieden". Hij
voegde hieraan toe, dat een van deze ver
ordeningen wellicht zoo noodig het blok-
keeren van alle Europeesche saldi in de Ver.
Staten behelst. Voorts zeide de president
nog, dat deze verordening slechts bij. wijze
wijze van voorzorg worden voorbereid, ten
einde ze bij de hand te hebben, wanneer het
plotseling dringend noodig zou zijn ze uit
te vaardigen. (Reuter).
HET OPBRENGEN VAN DE „MENDOZA".
De Braziliaansche minister van buiten-
landsche zaken heeft de regeering van Pa
nama telegrafisch verzocht met de andere
Amerikaansohe staten te overleggen over
een gemeenschappelijk protest tegen de
schending van de Pan-Amerikaansche vei
ligheidszone door Engeland bij het kapen
van de „Mendoza". De minister heeft tege
lijkertijd medegedeeld, dat de Braziliaan-
schè regeering zelf reeds een protestnota
tot de Britsche regeering heeft gericht.
(D.N.B.).
In den aanslag op een majoor van den
Duitschen generalen staf in Roemenië ziet
de Deutsche diplomatisch-politièche Kor-
respondenz een bewijs, dat Engeland zijn
pogingen om onrust te wekken op den Bal
kan nog niet heeft opgegeven.
De Diplo wijst er op, dat de moord is ge
pleegd door een veil individu, wiens cheque
boek, geld en paspoort, benevens de op hem
gevonden geheime documenten voldoende
aantoonen, uit welke richting deze daad
komt. De aanslag was minder gericht op
den Duitschen officier dan op de rust in dit
deel van het Europeesche vasteland, welks
vreedzame opbouw klaarblijkelijk niet
overal gaarne wordt gezien.
Wanneer de bedoeling van den aanslag
was onrust als zoodanig in het land te wek
ken, zoo gaat de Diplo verder, dan was de
speculatie hierop op zichzelf juist. Alleen
heeft men zich vergist in de bepaling, tegen
wien de algemeene onwil gericht zou wor
den. Wanneer in Roemenië, als gevolg van
den aanslag op den Duitschen officier on
rust is ontstaan, dan lag de reden daarvoor
in scherpe meeningsverschillen over de
vraag of interne Roemeensohe dienstinstan-
ties eenigerlei verwijten tén aanzien van de
veiligheid der als vriend in het land ver
toevende vreemde militairen konden worden
gedaan.
In de veroordeeling van de daad en in de
overtuiging wie er achter steekt, zijn alle
Roemenen het eens.
Voortgaande wijst de Diplo er op, dat het
Roemeensche volk het vorige jaar door
smartelijke gebeurtenissen, die het land on
voorbereid troffen, een reeks van de zwaar
ste binnenlandsche crises heeft moeten be
leven. Het is volkomen begrijpelijk, wanneer
h§t volk deze schokken niet zoo snel kan
overwinnen. Het Duitsche rijk echter, aldus
de Korrespondenz ten slotte, heeft jegens
het Roemeensche volk de garantie op zich
genomen, dat het het land niet in den steek
laat in zijn moeilijk loó. Duitschland kent
de persoonlijkheid, die op het moeilijkste
uur de verantv/oordelijkheid op zich nam
en de gezonde krachten, die om der wille
van haar volk de Roemeensche natie naar
een betere toekomst willen leiden. Het
samenwerken dezer krachten vormt de
voorwaarde en ook de waarborg voor het
succes. Dit doel is echter ook het doel van
Duitschland. (D.-N.B.)
EINDE CONFLICT THAILAND-
INDOCHINA IN ZICHT?
Ten aanzien van het conflict tusschen
Thailand en Indochina publiceert het Ja-
pansche blad Asahi een speciaal telegram
uit Bangkok, waarin gemeld wordt, dat,
naar daar verluidt, wordt verwacht, dat
Fransch Indo-China de Thailandsche
eischen zal inwilligen betreffende terug
gave aan Thailand van de streek van
Luangprabang in het Noorden van Laos en
de streken langs de rivier Mekong rondom
Lakse. In dit telegram wordt er op gewe
zen, dat deze gebieden niet van belang zijn
voor Indo-China. (Domei).
WAARSCHUWING AAN DE BURGERIJ.
De Burgemeester, mr. A, van de Sande
Bafchuyzen, heeft volgende proclamatie ge
richt aan de Burgerij van Leiden
In verband met eenige hier te lande voor
gekomen sabotagehandelingen tegen de
Duitsche weermacht of aan haar toebehoo-
rende goederen, wijs ik er de burgerij nog
eens op, dat dergelijke handelingen niet
alleen voor de daders, doch ook voor de
andere burgers, hoe rustig die zich ook
mogen gedragen, ernstige gevolgen kunnen
hebben.
Bedoelde handelingen verdienen dan oök
in de hoogste mate afkeuring en ik meen
daarom nogmaals daartegen te moeten
waarschuwen, zulks mede in het belang van
de gemeente zelf, vermits die handelingen
eveneens op de gemeente kunnen worden
verhaald.
OVER HET ALGEMEEN DRAAGT DE
ZIEKTE EEN GOEDAARDIG KARAKTER.
Er heerscht sedert eenige dagen in
onze stad een ware griep-epidemie,
waardoor in tal van kantoren en in
stellingen het personeel sterk is inge
krompen en men groote moeite heeft
het werk op de gewone wijze te doen
functionneeren.
Op de Meisjes H.B.S. aan de Garenmarkt
was het aantal patiënten onder het onder
wijzend personeel en de leerlingen zóó groot
dat moest worden besloten de school voor
eenige dagen te sluiten. Ook onder het ge-
meentepersoneel doen zich vele gevallen
voor.
Gelukkig, aldus deelde de directeur van den
Gem. Geneeskundigen' Dienst, dr. M. D.
Horst ons des gevraagd mede, draagt de
ziekte over het algemeen een goedaardig
karakter, en zijn er slechts enkele gevallen,
waarin zich ernstige symptomen voordoen.
De huisartsen worden overstelpt met aan-
VTagen voor patiëntenbezoek, waaraan het
hun ln verband met de benzlneschaarschte
moeilijk viel te voldoen. Om die reden is
hun een extra-toewijzing van benzine ver
strekt.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDIZi.
Wijzigingen:
Internationale Tobis-Cinema N.V, (fili
aal), Breestraat 31, Haarlemmersrtraat 52,
Leiden. HoofdzetelStadhouderskade 41a,
Amsterdam, Uittredend Beheerder filiaal:
J. J. H, H. Tapke Lokenberg, Leiden. Nieu
we Beheerder filiaal: A. W. H. Hendrlksen,
Leiden.
Horlogerie van Leeuwen, Doezastraat 29-
29 a, Lelden. Overleden Eigenaar: J. van
Leeuwen, Lelden, dd. 13 Jan. 1941.
TEN ONRECHTE GEWAARSCHUWD.
Op verzoek van de politie plaatsten wij
gisteren een waarschuwing, welke gericht
was tegen een tweetal mannen, waarvan
verondersteld werd, dat zij zich ten on
rechte bij verscheidene ingezetenen had
den vervoegd, voorgevende dat zij controle
kwamen uitoefenen in verband met de
kolendistributie.
Naderhand is gebleken, dat het hier
twee controleurs van het Rijkskolenbureau
te Den Haag betrof, die de bevoegdheid tot
hun optreden wel degelijk bezitten.
Zij zijn voornamelijk belast met de con
trole op de klein-lndustrle teneinde na te
gaan of de ln het najaar door deze ln-
dustrieelen verstrekte opgave betreffende
hun brandstoffenvoorraden overeenkom
stig de waarheid was geschied.
Naar wij vernemen Is ln enkele gevallen
geconstateerd, dat dit laatste niet het ge
val ls geweest, waarna de controleurs een
aantal bonnen van de distributiekaart
hebben verwijderd.
DE BRITSCHE MISSIE IN
ZUID-AMERIKA.
HET JAPANSCHE PAPRLEMENT.
De Japansche Rijksdag heeft de inge
diende motie met algemeene stemmen
aangenomen.
Invloedrijke regeeringskrlngen zouden,
naar Domei meldt, van meening zijn, dat
het kabinet met uitgebreide volmachten
dient te worden bekleed, om bij een snel
wisselenden Internationalen toestand de
voor de landsverdediging noodige maatre
gelen te kunnen treffen.
Daarom moet de wet op de algemeene
mobilisatie dienovereenkomstig aangevuld
worden en moet de regeering volmachten
krijgen:
1. Voor het uitvoeren van de in de wet
voorziene maatregelen en
2. voor het bijeenbrengen van de hiertoe
noodige middelen.
Het plannenburëau is, naar verluidt
DE REIS VAN KOLONEL DONOVAN.
Na door koning Boris van Bulgarije te
zijn ontvangen, is kolonel Donovan. Roo
sevelt's buitengewoon gevolmachtigde, naar
Belgrado gegaan. Vandaar gaat hij naar
Turkije, om dan naar Washington terug te
kceren.
EEN PERMANENT DUITSCH-FRANSCH
INDUSTRIE-STATUUT.
Als resultaat van de te Parijs gevoerde
besprekingen tusschen de Duitsche ende
Fransche bedrijfsorganisaties in de ijzer
en metaalindustrie, zijn vijf commissies ge
vormd voor den machinebouw, de mecha
nische en optische industrie, de electrici-
teitsindustrie, de staal- en metaalwarenin-
dustrie en den scheepsbouw, welke in een
permanent Duitsch-Fransen orgaan wor
den verbonden,
Dit lichaam stelt tweemaal- per maand
de voor de fabrieken in Frankrijk benoo-
digde grondstoffen, vooral ijzer en erts
vast. De Fransche fabrieken zullen groote
orders uit Duitschland ontvangen. (DN.B.)
CHINEESCHE PIRATEN IN ACTIE.
Vier jonken, bemand met omstreeks zes
tig Chineesche zeeroovers, hebben vorige
week het eiland Pingtsjau in de baal van
Mins in de nabijheid van Hongkong over
vallen. Zonder opgemerkt te worden door
de waterpolitie van Hongkong landden zij
op het eiland, plunderden de bewoners
volkomen uit en vertrokken met een twin
tigduizend dollar bult en 25 Chineezen als
gijzelaars.
Dit is de eerste actie van eenigen om
vang, die de Chineesche piraten sedert ja
ren ondernomen hebben. De baai van Mins
was vroeger berucht in de zeerooverij.
(D.N.B.)
SCHIP TOT ZINKEN GEBRACHT.
Een Duitsche bommenwerper met groo-
ten actieradius heeft gistermiddag meer
dan 200 k.m. ten Westen van Ierland in den
Atlantischen Oceaan een koopvaarder van
3000 brt. tot. zinken gebracht. Het schip
kreeg een voltreffer van middelbaar kali
ber, die zoo ernstige verwoestingen aan-
reeds bezig met het opstellen van een des-richtte, dat het binnen twintig minuten
betreffend wetsontwerp. onderging. (D.N.B.)
De handelsdeskundige van de op het
oogenblik in de Peruaansdhe hoofdstad ver
toevende Engelsohe economische missie, die
onder leiding staat van lord Wdllingdon,
heeft in een toespraak tijdens een dejeu
ner, aangeboden door de Britsche Kamer
van Koophandel, ln Lima verklaard, dat de
taak der missie gelegen ls ln uiteenzetting
van de rechtvaardige zaak van Engeland en
in werving van sympathie voor deze zaak.
De deskundige, Brand, gaf uitdrukking aan
de opvatting, dat de toekomst van de Zuid-
Amerikaansöhe landen ten nauwste ver
bonden is met een Britsche overwinning en
duidde daarbij aan, dat Peru zekere offers
ten gunste van de Engelsche zaak op zich
zal moeten nemen. Tegelijkertijd wees hij
er op, dat het actiegebied van de Engelsche
blokkade niet beperkt, maar nog uitgebreid
zal worden. Tenslotte verklaarde Brand,
dat Engeland op het oogenblik bij voorkeur
in het Britsche rijk moet koopen en dat het
voor het oogenblik zijn importen tot een
uiterst minimum heeft 'beperkt, (DNB).
ZUID-AMERIKA EN DE OORLOG.
Sedert de uitvinding van de „vijfde co
lonne" is in de meeste Zuldamerikaansche
landen het woord „bewapening" leus ge
worden. Het Uruguaysche blad El Debate
schrijft in dit verband in een hoofdarti
kel, dat materieele bewapening alleen dan
zin heeft, wanneer zij in een verstandige
verhouding staat tot de economische pro
ductiecapaciteit. Een gezonde hulshouding
ln Zuid-Ameri'ka zou zijn beste bescherming,
vormen. Dit doel kan echter niet bereikt
worden met leeningen en het openen van
credieten, maar wel met veiligheid van han
delswegen. De sedert het begin van den
Europeeschen oorlog door eenige Ameri-
kaansche staten voorgestelde economische
en militaire maatregelen ter versterking
van de positie van het Amerikaansche
vasteland zijn slechts een teeken voor hun
egoistischen geest.
Nog slechts een week na de verklaring
van Wallace Voerde de regeering van Arizo
na reeds officieel oppositie tegen den In
voer van Zuidamerikaansch vleesch. Bij een
voortduren van een dergelijke houding
zouden aanbiedingen van militaire hulp,
leeningen, credieten, bezoeken van techni
sche commissies, conferenties, raadplegin
gen en hooggestemde redevoeringen slechts
kalmeeringsmiddelen zijn, waarmee men
tracht het toekomstige bankroet van La-
tijnsch-Amerlka te verbergen. In 1938
heeft Uruguay nog 65 pet. van zijn uitvoer
naar Europa gezonden. „Wie koopt deze
producten thans?", zoo vraagt het blad.
Oplossingen, plannen of programma's, die
deze vraag niet duidelijk beantwoorden,
zijn doelloos. Het blad besluit zijn artikel
met een oproep tot eensgezindheid van de
Zuld-Amerikaansche landen. (D.N.B.)
MIJNRAMP IN AMERIKA.
Naar uit Welch In West-Virginia (V. St.)
wordt gemeld, ls een der diepste gangen
van de Carswell steenkoolmijn aldaar door
een explosie geteisterd. Vier mijnwerkers
wérden gedood, veertien gewond, van wie
drie levensgevaarlijk. Men neemt aan, dat
het een ontploffing van steenkoolstof be
treft.
vcm hedenavond
tot morgenochtend
De maan kwam heden op
te 5.38 uur en ging onder te
14.43 uur.
J
Dit Nummei bevat TWEE Bladen
Binnenland
De wederopbouw van Rotterdam (2e Blad).
Bijslag op loonen en salarissen gemeente-
personeel (Binnenland, 2e Blad).
De samenstelling van het weekmenu; ad
viezen van den Voedingsraad (le Blad).
Buitenland
Nieuwe aanvallen op Engeland (le Blad).
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.