81sfe Jaargang WOENSDAG 15 JANUARI 1941 No. 24787 De strijd om Roosevelt's voorstellen Moeilijkheden in Zwitserland Verduisteren: Toch wijziging? De strijd in de Middellandsche Zee Schadeloosstelling en zoengeld opgelegd De oorlog ter zee Uit het Verre Oosten Gebrek aan ruwe grondstoffen BLAUWLICHT ZAKLANTAARMLAMPJES Verspreide Berichten 17.57 uur 9.42 uur EERSTE BLAD Feiten van den dag LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES 30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling 's Woensdags en 's Zaterdags 50 ets. bi) maximum aantal woorden van 30 stuks. - Incasso volgens postrecht. - Voor opzending van brieven moet 10 ets. porto betaald worden - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden2.35 per week ƒ0.18 Franco per post 2.35 per 3 maanden portokosten Cvoor binnenland 0.80 p. 3 maanden) In hei Amerikaansche congres schijnt, volgens een United Press-bericht, een be paalde stemming, die ten doel heeft het wetsvoorstel omtrent de hulpverleening aan Engeland te beperken veld te winnen. Deze tendenz kristalliseert zich slechts langzaam maar er zijn teekenen, die erop wijzen, dat de afgevaardigden, die wijzigingen in het voorstel willen aanbrengen met degenen, die volslagen tegenstanders van het ont werp zijn, genoeg stemmen bij elkaar kun nen brengen, om beperkingen van het voorstel door te voeren. De meeste ter sprake gebrachte wijzigin gen zijn: Beperking van de volmachten van den president tot de levering van ma teriaal voor het herstel der schepen van de democratieën tot den duur van twee jaren. Het in stand houden van de wettelijke bepalingen, dat de leger- en vlootchefs vóór den verkoop of de leening van mate riaal moeten verklaren, dat dit niet van essentieel belang is voor de eigen, verdedi ging der Vereenigde Staten. Een verbod van directe schenkingen van oorlogsmateriaal, ook onder de formule van een „indirect voordeel". Teekenend voor deze stemming is een in gediend voorstel, dat een speciaal defensie ministerie wenscht in te stellen, dat de ge- heele gewapende macht der Ver. Staten zou beheeren. In het kader van dit voorstel zouden de onderstaatssecretarissen van marine, vloot en luchtmacht ondergeschikt worden aan den staatssecretaris van ver dediging. Alle plichten en rechten van het departe ment van oorlog en van dat van marine zouden aan het nieuwe ministerie worden overgedragen. Gelijktijdig is een oude aangelegenheid weer op het ta^nt gebracht, n.l. het hou den van een volksstemming over een even- tueele oorlogsverklaring der V. S„ behalve in geval van een inval in de V.S. of het Westelijk Halfrond door een niet-Ameri kaansche macht. De republikeinsche senator Taft eischt m een verklaring, aan de pers verstrekt, vol strekte verwerping van de wet tot hulpver leening aan Engeland in den door Roosevelt gewenschteri vorm. Taft stelde voor, dat het congres in plaats daarvan leeningen tot een beperkt bedrag zal toestaan doch eerst als de Engelsche saldi in de Vereenigde Staten uitgeput zijn. De belangrijke taak van het congres, zoo betoogde Taft, is thans, Roosevelt geen blanco volmacht te geven en de eigen ver dediging van de Vereenigde Staten niet wettelijk aan Engeland en de hulp aan Engeland te koppelen. Engeiand heeft no0 steeds een tegoed van enkele milliarden dolla. - in de Vereenigde Staten. Indien dit besteed is, kan het congres beperkte lee ningen toestaan. Behalve het voorstel van Taft z jn zoowel van republikeinsche als van democratische zijde voorstellen ingediend. De progressieve senator La Follette keerde zich vooral tegen de clausule, die de Ame rikaansche havens voor de oorlogsschepen van Engeland zou openstellen. Hij eiscni schrapping daarvan om „import van den oorlog in Amerika" te beletten. Het huis van afgevaardigden heeft het voorstel van de militaire commissie, dat deze het wetsontwerp inzake de hulpverleening aan Engeland in studie zou nemen, met al- gemeene stemmen verworpen. Het ontwerp zal derhalve overeenkomstig het voorstel der regeering, worden voorgelegd aan de oui- tenlandsch-politieke commissie, welker voorzitter. Bloom, thans terstond met de consultaties kan beginnen. Als eerste spreker staat de minister van buitenlandsche zaken, Huil, op het programma. DE OVERDRACHT VAN AMERIKAANSCHE TONNAGE. Het D.N.B. meldt uit New York dat men zich daar in kringen, die voor welingelicht doorgaan, geen illusies maakt over de gren zen, die aan elke materieele hulp aan Enge land, bestaan. In de eerste plaats kan deze hulp pas na een gevaarlijk_ langdurige periode van voorbereiding tot uiting komen. Ten tweede echter zou het noodig zijn eerst de gevaren op den Atlantischen Oceaan te gaan beheerschen, die in 1941 aanzienlijk ernstiger zijn dan in 1917, toen Engelands ravitailleeringspositie nog lang niet zoo kri tiek was als thans en vooral nog talrijke landen op het vasteland van Europa voor Engeland openstonden. Opheffing van het acute gebrek aan scheepsruimte moet het eerste punt van alle hulp aan Engeland vormen. Juist in dit opzicht ziet het er evenwel zeer bedenkelijk uit. naar voorts verklaard wordt. In Amerikaansche scheep- vaartkringen volgt men reeds thans met groote bezorgdheid de daling van de koop- vaardijtonnage door de verkoopen aan het buitenland, vooral aan Engeland Deze ver koopen hebben de bedoel dp tonnage van Amerika gedurende vorig laar met niet minder dan een millioen ton verminderd. Daartegenover stond, dat de bouw nog geen 50.000 ton bedroeg. Nog meer verkoopen van schepen vormen. naar volgens het D.N.B. in politieke en economische kringen opgemerkt wordt, een niet onaanzienlijk risico. In lijnrechte tegenstelling tot de openbare verklaring en van bepaalde politici en tot de hoofdartikelen van vele kranten staat men volgens het D.N.B. in welingelichte kringen te New York en Washington op het stand punt, dat de zendingen Amerikaansch oor logsmateriaal reeds thans zoo laat komen, dat zij in geen geval een overwinning van Engeland kunnen bewerkstelligen. Onder deze omstandigheden is haar voornaamste taak uitsluitend een al te groote nederlaag van Groot-Brittannië te helpen verhinderen. Doch zelfs dat is twijfelachtig. Daarom moet vooral het eigen belang van Amerika op den voorgrond gesteld worden, opdat de Ver. Staten niet op zekeren dag meegesleurd worden in de gevolgen van een Engelsche nederlaag. PHILLIPS TE ROME. De Amerikaansche ambassadeur te Rome, Phillips, is daar uit de Ver. Staten aange komen. Hij arriveerde Maandag te Genua en reisde dadelijk naar Rome verder. In diplo matieke kringen neemt men aan dat Phillips een bijzondere boodschap van de Ver. Staten aan den koning-keizer overbrengt. Verder verluidt in diplomatieke kringen, dat Phillips slechts korten tijd in Rome zal blijven, hetgeen echter af zal hangen van den duur der besprekingen, welke hij na zijn afwezigheid thans te voeren heeft. Men acht het mogelijk, dat hij reeds na 1 of 2 maanden weer naar Washington zal terug- keeren en wel om Roosevelt zijn indrukken mee te deelen. De bezetting van de Ameri kaansche ambassade In Rome is in den laatsten tijd versterkt. Op de Duitsche am bassade na, is de ambassade der Ver. Staten de grootste in de Italiaansche hoofd stad" en de grootste U.S.A.-ambassade in Europa. Phillips zal na zijn ontvangst door den koning-keizer, waarbij hij, naar verwacht wordt, zijn speciale boodschap zal overhan digen, naar alle waarschijnlijkheid bespre kingen voeren met Mussolini en andere prominente leden der Italiaansche regeering o.a. met Ciano. (United Press). NIEUW ENGELSCH BUREAU IN AMERIKA. De Britsche regeering heeft, naar uit Londen wordt gemeld, bekend gemaakt dat zij met het oog op de versterkte levering van oorlogsmateriaal uit de Vereenigde Sta-» ten in Amerika een nieuw bureau heeft op gericht onder den naam „Britsche voor- zieningsraad in Noord-Amerika". De leider van de Britsche inkoopcommissie in de Ver eenigde Staten, Purvis, is tot leider van het nieuwe bureau benoemd. Tot leider van de Britsche inkoopcommissie is sir Clive Bail- lieu benoemd. Het nieuwe bureau zal tot taak hebben zich bezig te houden met alle problemen, die verband houden met de ravitailleering van Engeland door de Ver eenigde Staten. (D.N.B.). Omtrent de verliezen, die de Engelsche vloot de laatste dagen in de Middellandsche Zee heeft geleden deelt de Giornale d'Italia nog belangwekkende bijzonderheden mede: Vooral een uit twee groepen bestaand Engelsch konvooi, dat op weg was van Gibraltar naar Alexandrië en Griekenland en dat beschermd werd door twee slag schepen, een vliegtuigmoederschip, eenige zware en lichte kruisers, alsmede talrijke kleinere eenheden, is het doelwit van de Italiaansche marine en van de luchtmacht der spilmogendheden geweest. De Giornale d'Italia komt met bijzonderheden, waaruit de omvang der Engelsche verliezen blijkt. Zoo heeft men reddingsbooten en mutsen gevonden van den Britschen torpedojager Gallant, die blijkbaar gezonken is. Den lOen Januari heeft men temidden van talrijke olievlekken een Britschen torpedojager gezien, die omgeven was van tal van een heden, die hem op sleeptouw trachtten te nemen. Op den middag van denzelfden dag zag men een Britschen kruiser met dertig graden slagzij, die eveneens als verloren kan worden beschouwd. In den nacht van 10 op 11 Januari zijn in de wateren van Malta groote olievlekken en wrakstukken gezien, waaruit geconcludeerd kan worden, dat nog een eenheid tot zinken is gebracht. In de haven van Malta ligt een vliegtuig- moederschip van het type Illustrious met beschadigingen, terwijl een slagschip van de Malayaklasse bij zijn terugkeer te Gibraltar terstond in het droogdok is opgenomen. Op 13 Januari heeft men op 100 mijl van Malta een brandenden torpedojager waargenomen. In den nacht van 11 op 12 Januari Is nog een vliegtuigmoederschip getomedeerd. Deze aanval was in de onmiddellijke omgeving van Kreta, in verband met de in Noord- Afrika aan den gang zijnde operaties, onder nomen. De nieuwe intensieve faze van de oorlog voering bewijst, aldus besluit het blad, de onverminderde waakzaaniheid van Italië in de Middellandsche Zee. waaraan thans ook sterke Duitsche luchtstrijdkrachten deel nemen. Zii laat zien. hoe gevaarlijk deze naraatheid Is. Uit de uitvoerige mededeeling. die de Britsche admiraliteit gisteravond heeft ge- nubliceerd over het viootgevecht in de Mid dellandsche Zee OP 10 Januari (niet ln den nacht van 12 op i3 Januari, zooals aanvan- In verband met het feit, dat in de afgeloopen drie weken drie in Den Haag parkeerende auto's van de Duitsche weermacht door Ne- derlandsche staatsburgers opzet telijk beschadigd zijn, is op grond van artikel 1 van de verordening Nr. 7/1941 over de oplegging van prestatieplicht aan verschillende inwoners van Den Haag, van wie aan te nemen is, dat zij de boven bedoelde handelingen hebben goedgekeurd of begunstigd, de verplichting tot betaling van een schadeloosstelling en zoengeld tot een totaal bedrag van f. 60.000 opgelegd. kelijk gemeld is), blijkt, dat de Britsche torpedobootjager Gallant beschadigd is. Verder zijn volgens deze Engelsche mede deeling het vliegtuigmoederschip Illustrious en de kruiser Southampton beschadigd. Op beide schepen werden verliezen geleden. (D.N.B.). Naar de Associated Press meldt, is volgens Noorsche kringen in Washington, het in Engelschen dienst staande Noorsche motor tankschip Teddy, groot 6748 brt. op 8 No vember 1940 door Duitschers opgebracht en in den irond geboord. De bemanning werd op het buitgemaakte Noorsche tankschip Ole Jacob, 8306 brt. groot, geplaatst en door dit schip aan land gebracht. Betreffende Zweedsche berichten, volgens welke het Zweedsche s.s. Bertha in de Sont op een mijn geloopen en gezonken ls, wordt van welingelichte Deensche zijde vernomen, dat de Bertha, die op 11 Januari in de buurt van Kopenhagen op een mijn geloopen ls, zich toen in een zeegebied bevond, dat sinds geruimen tijd wegens het werpen van En gelsche luchtmijnen gesloten was. De Bertha mat 1215 brt. Van de uit 17 koppen bestaande bemanning worden er, volgens Zweedsche berichten, vier vermist. (D.N.B.). VERKLARING VAN KONOJE. De Japansche eerste minister, Konoje, heeft van man tot man het woord gericht tot ruim 70 vertegenwoordigers van het la gerhuis in de eerste bijeenkomst van een gemeenschappelijke conferentie van vier dagen tusschen de leiders der regeering en de vertegenwoordigers van liet parlement, de pers. financieele en industrieele kringen Strevende naar samenerking der aanwezi gen met de regeering in het bewijzen van nationale diensten aan den staat om door de crisisperiode heen te komen, sprak mi nister Konoje uitvoerig over de ontwikke ling van den internationalen toestand na de sluiting van het drie-mogendh eden-pact tusschen Janan, Duitschland en Italië. Te vens wijdde tr" aandacht aan de Engelsch- Amerikaansche houding jegens Japan en ■China, de betrekkingen tusschen Japan en de sovjet-unie, de erkenning door Japan van de Nanking-regeering, den weerstand van het regime van Tsjoengking tegen Ja- nan. den opbouw van een geheel van ge meenschappelijke welvaart in een grooter Oost-Azië en aan de problemen betreffen de Fransch Indo-China en Nederlandsch- Indië. Bij zij 11 schets van den internationalen toestand heeft Konoje naar verluidt, den nadruk gelegd op het gevaar van een, de wereld omsnannende verstoring, welke dreigt -door den toenemenden druk op Ja pan van den kant van de Vereenigde Staten en ook door de krachtige Amerikaansche hulp aan Engeland en het Tsjoengking- regime. Konoje maakte van de gelegenheid gebruik, om opheldering te geven omtrent den lei/.raad van de buitenlandsche poli tiek. Sprekende over de functioneering van de Japansche economie in oorlogstijd, gaf de premier een overzicht van de resultaten, die bereikt zijn sedert vorig jaar en verklaarde hij de regecringspolitiek ten aanzien van de belangrijke goederen. Na Konoje sprak de minister van oorlog, Tojo, die een uitvoerige uiteenzetting gaf betreffende het Chineesch-Japansche con flict en den Europeeschen oorlog, waarna de minister van marine, Oikawa. het woord vc -rde Een openhartige gedachtenwisse- lirg - olgde. CD.N.B.) JAPAN'S BETREKKINGEN. De woordvoerder van het Japansche bureau voor' de inlichtingen, Isjii, heeft in de persconferentie verklaard tegen over de vertegenwoordigers van de buiten landsche pers, dat Japan gaarne de vriend schappelijke gevoelens waaraan uitdrukking Zürich Ofschoon Zwitserland op het oog nog den indruk maakt van een welvarend land te midden van nabuurstaten, die zich tenge volge van den oorlog beperkingen moesten opleggen, heeft het een nijpend gebrek aan ruwe grondstoffen. In feite achten econo mische deskundigen den toestand „alar- meerend" wat betreft de bevoorrading met verschillende belangrijke producten. Het land is bijna geheel afhankelijk van invoer v/at ruwe materialen betreft. Wol, katoen, steenkolen, metalen en olie worden door Zwitserland niet voortgebracht. Ook de aan voer van vet en huiden moet grootendeels van buiten geschieden. Deze grondstoffen nu zijn de basis van vele belangrijke Zwit sersche industrieën en de invoerbeperking ervan tengevolge van den oorlog heeft een ernstigen terugslag op de geheele economie van Zwitserland. Reeds in de automobiel industrie, waarin ongeveer 40.000 menschen werk vonden, tengevolge van het gebrek aan olie, stilgelegd. In 1939 werd een poging gedaan om olievoorraden op te slaan, maar het gebrek aan opslagruimte heeft het on mogelijk gemaakt thans het hoofd te kun nen bieden aan de nijpende tekorten. Ben zine is drastisch gerantsoeneerd, maar. zelfs deze maatregel kan niet voorkomen dat men binnenkort gebrek zal hebben. Het ge brek aan leer, van welk artikel Zwitserland in 1939 meer dan 6500 ton importeerde, heeft de regeering genoopt den verkoop van schoenen in het land stop te zetten en den uitvoer daarvan sterk in te krimpen. Het vorige Jaar exporteerde Zwitserland onge veer negen millioen paar schoenen ter waarde van meer dan dan 17 millioen Zw. francs. De uitvoer van metalen fabricaten beliep in 1939 een bedrag van meer dan 490 millioen francs en de export van textiel ver tegenwoordigde een waarde van 175 millioen francs. Deze beide industrieën zijn ernstig gehandicapt door het ontbreken van import van ruwe grond stoffen. Oschoon Zwitserland een melk- produceerend land is, ls het toch voor de helft van de consumptie aangewezen op den invoer. In 1939 kwam slechts 47.3 pro cent van de verbruikte melk uit het land zelf. De huidige situatie van Zwitserland's toevoer van ruwe materialen is moeilijk na te gaan. oaar sinds Januari 1*940 geen han- delsstatieken. binnenlandsch noch buiten- landsch gepubliceerd zijn. De cijfers van 1939 en de schattingen voor de eerste vier maanden van 1940 toonen aan dat belang rijke voorraden gevormd zijn. Maar de in voer staat op het oogenblik vrijwel stil, zoo dat de reserves natuurlijk voortdurend ver minderen. De Zwltsersche regeering heeft met het oog op deze omstandigheden scher pe beperkingen ingevoerd wat betreft het gebruik van verschillende belangrijke pro ducten Sinds het begin van den oorlog waren kolen, petroleum en eenige levensmiddelen ruim gerantsoeneerd. De nieuwe bepalin gen echter voeren een scherpe distributie In van vetten, zooals boter en zeep en ver bieden tijdelijk den verkoop van vele klee- dingstukken, gemaakt van wol, katoen of linnen tot een distributiesysteem hiervoor kan worden ingevoerd. Verder is het ge bruik van steenkolen opnieuw verminderd. Vele Zwitsersche bladen zijn van oordeel dat deze distributiemaatregelen te laat geno men zijn en dat zij moeilijkheden billen brengen voor de bevolking, omdat de re geering niet ver genoeg vooruit gezien heeft Voorts meenen zij dat de ruwe grondstof- tenpositie van Zwitserland er niet belang rijk door verbeterd zal worden. Volgens de nieuwe verordening betref fende de rantsoeneering ls het tevens ver boden huisafval weg te werpen. Afval van alle soorten, zooals metalen, lompen, oude kleedingstukken moeten aan de autoritei ten worden ingeleverd. De toenemende hoe veelheid regeeringsbepalingen ln het afge loopen jaar heeft bij de Zwitsersche be volking ongerustheid gewekt. Sinds het begin van den oorlog heeft de bevolking zich steeds toenemende restricties van zijn levensomstandigheden moeten getroosten. Het volk van Zwitserland leert voelen wat oorlog en blokkade beteekenen. (United Press). MET RIJKSKEUR fï. 0.23 P.ST. I.E.M.C.O. rs.v. IT.RIJM 52 6102 (Ingez. Med.) is gegeven door den Australischen minister van oorlog, Percy Claude Spender, beant woordt. Sprekend over de diplomatieke on derhandelingen van Japan met andete lan den, deelde Isjii verder mede, dat Yosjuza- wa binnenkort aan de Nederlandsch-Indl- sche autoriteiten de Japansche voorstellen zal overhandigen. Dit is echter nog niet geschied. De visscherij-onderhandelingen tusschen Japan en de Sovjet-Unie zijn nog hangende. De onderhandelingen te Tokio tusschen Japan en Frankrijk ten aanzien van Fransch Indochina hebben nog niet tot een accoord geleid en worden nog voort gezet. De Fransch-Japansche onderhande lingen hebben betrekking op concrete za ken. die na elkander ter sprake komen. (D.N.B.) HULP AAN FRANKRIJK EN BELGIË. Het D.N.B. meldt uit Parijs: Nadat Duitschland reeds zooals ge meld 100.000 ton aardappelen voor het bezette Fransche gebied geleverd heeft, vooral voor Parijs en omgeving benevens 50.000 ton pootaardappelen, heeft het Duit sche rijk zich thans bereid verklaard nog maals 450.000 ton voor het bezette en on bezette gebied te leveren en eveneens 100.000 ton suiker. Dezer dagen heeft de Belgische regee- ringspresident, Reeder, verklaringen afge legd over de voedselpositie van België. Naar aanleiding hiervan schrijft de Sotr, dat de beteekenls van hetgeen de regeeringspresl- dent toen zelde, niemand zal ontgaan. Se dert eenige dagen reeds heeft zich van de bevolking een ware paniek meester ge maakt. Het zou nutteloos zijn, wanneer men zou willen verzwijgen, dat de toestand ern stig ls geweest en dat hij, vooral ten aan zien van het broodgraan, tragisch zou kun nen worden, wanneer een Duitsch ingrij pen niet te rechter tijd zou geschieden. Vlaamsche zoowel als Fransche bladen spreken scherpe afkeuring uit over de En gelsche blokkade, die de oorzaak is van de ellende. SPANJAARDEN KEEREN TERUG. Naar van bevoegde zijde verluidt, onder neemt de Spaansche regeering op bet oogenblik een poging, vele Spaansche vluch telingen, die zich in Fraknrijk ophouden te repatrieeren. Naar verluidt ls de reden daarvoor een gebrek aan arbeidskrachten ln het Spaan sche moederland. De Spaansche regeering schijnt den vluch telingen den terugkeer te vergemakkelijken voor zoover zij niet tijdens den burgeroor log moord, diefstal of andere misdaden oegaan hebben. Uit een ln Januari gepubliceerde statistiek blijkt, dat zich op het oogenblik in de beide deelen van Frankrijk ongeveer 140.000 Spaancche vluchtelingen ophouden, d. 1. 10.010 minder dan ln September 1.1. Vele Spanjaarden, die in Frankrijk in den wegenbouw of in de mijnen werken, keeren thans naar him land terug, vooral wijl voor vreemdelingen de omstandigheden in Frankrijk moeilijker worden (U. P.). van hedenavond tot morgenochtend De maan ging heden onder te 10.26 uur en komt op te 20.52 uur. J Dit Nummei bevat TWEE Bladen Binnenland Twee Rotterdammers vermist; misdrijf niet uitgesloten. (Gemengd, 2e Blad). -rgaclering Agrarisch JeugdfrOnt. (Bin nenland, 2e Blad). Buitenland Strijd om Roosevelt's voorstellen. (Ie Blad) ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN" EERSTE BLAD.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1