Ons Kort Verhaal
LEIDSCH DAGBf AD: Dlirfrr V December 1940 Derde Blad No. 24775
Wat een meisje worden kan
Jupiter en Saturnus aan den
hemel van 1940/41
81ste Jaargang
Door Hanna Schabo
RECHTZAKEN
Een verschijnsel, dat zich eerst
over eeuwen herhaalt
Zeventien en dertig
Kinderzaal in een groot ziekenhuis
VERPLEEGSTER.
Natuurlijk is het eerste artikel der reeks
„Meisjesopleidingen en Vrouwenberoepen", wel
ke vandaag begonnen wordt, gewijd aan het
vak van verpleegster, want weinige beroepen
zijn er onder de talrijke, die door meisjes uit
geoefend kunnen worden, welke zóó speciaal
vrouwelijk zijn als het verplegen van zieken, van
kinderen, van allen, die hulp en zorg behoeven.
Er is bijna geen beroep, waarin een vrouw of
meisje het ideaal der dienende liefde beter er
meer benaderen kan, dan in dat van verpleeg
ster.
Wat wordt er van haar geëischt.
..Wat meent U, dat vereischt is om van een
meisje een goede verpleegster te maken?" vroeg
ik den geneesheer-directeur van een groot zie
kenhuis?
Deze dacht even na. de slanke goedverzorgde
hand op het voorhoofd gedrukt en antwoordde
toen:
„Een meisje, dat als verpleegster een succes
wil zijn. moet het beroep zien als een levens
ideaal. Zij moet er zich rekenschap van geven,
dat zfj alleen bij algeheele wegcijfering van
zichzelf een onvermengde vreugde en geluk in
haar arbeid vinden en geluk verspreiden kan.
Verpleegster-zijn wil niet alleen zeggen de
techniek en de handigheid van het verzorgen
van zieke kinderen en volwassenen te bezitten.
Dikwijls heeft een verpleegster moreel en geeste
lijk een grootere taak te vervullen dan met haar
handen. Zij moet betrouwbaar zijn en mensche-
lijk, zij moet een hoog begrip hebben van het
beroepsgeheim en één der moeilijkste zaken is.
dat zij precies haar plaats moet weten. Tegen
over patiënten moet zij gereserveerd kunnen zijn
zonder koel of hooghartig te worden, maar ook
zonder haar prestige te verliezen.
Hoe vertrouwelijk zij ook met de verpleegden
is hoe hulpvaardig zij zich ook betoont, steeds
moet zij de doktershulp blijven, die als het er
op aan komt beslissingen te nemen heeft en
orders geven kan. waaraan elke ziek hoog of
laag in het maatschappelijk leven geplaatst, zich
heeft te onderwerpen. Zij moet werkelijke be
langstelling hebben met veinzen komt zij er
niet, want-dat voelt een zieke dadelijk voor
het leed van anderen, ook wanneer deze haar
volkomen onbekend zijn. En toch mag zij met
tot sentimentaliteit of slapheid afdalen. Haar
zenuwen moet zij volkomen in bedwang hebben,
hetgeen alleen mogelijk is. wanneer haar ge
zondheid niets te wenschen overlaat, zoodat van
haar een rustige vertrouwenwekkende kracht
uitstraalt. Maar aan den anderen kant moet zij
vlot en volledig kunnen gehoorzamen aan hem.
die boven haar staat. Zij moet punctueel zijn tot
in het uiterste, hetgeen echter weer niet tot
slaafschheid mag ontaarden. Voorschriften en
orders moet zij stipt en precies uitvoeren,
zonder aanziens des persoons. maar niet blin
delings of als een machine, want als de nood
aan den man komt moet zij zelfstandig en op
eigen verantwoordelijkheid het strengste bevel
durven negeeren, óók wanneer zij weet, dat als
zij deze afwijking niet verdedigen of motiveeren,
dus rechtvaardigen kan, niet zoo'n beetje maar
voor de volle honderd procent, deze enkele
eigenwijze" daad haar ontslag ten gevolge kan
hebben terwijl een verkeerde beoordeeling der
feiten door haar, misschien het leven van een
patiënt op het spel kan zetten.
Als een meisje weet, dat deze eigenschappen
in de kiem bij haar aanwezig zijn en zij voelt,
dat zij in staat kan zijn deze te ontwikkelen tot
de bezieling, die noodig is ze tot de hoogte eener
roeping te verheffen dan mag zij verwachten
voor verpleegster geschikt te zijn. Dan zal zij.
als zij dit beroep kiest haar medemensch tot
zegen kunnen worden, een sieraad zijn der maat
schappij een vreugde voor ieder, die met haar
omgaat en een geluk en hulp voor elk. die aan
haar zorgen wordt toevertrouwd.
VROEGER EN NU.
Vroeger werd het verpleegstervak met den
nek aangekeken. Een verpleegster werd be:
schouwd als een soort werkster in een mooi
pakje, als één, die alle baantjes moest opknap
pen. waarin de doctoren geen zin hadden en
het beroep als een minderwaardig vak, dat
eigenlijk alleen geschikt was voor haar, die uit
religieuze overwegingen bereid waren zichzelf
geheel weg te cijferen, ja op te offeren en de
voorkeur gaven aan beroepen of werkzaamhe
den waarvoor anderen den neus ophaalden.
Daarom vonden slechts weinigen den moed ver
pleegster te worden. Hiervan was weer het ge
volg. dat de enkele candidate, die zich beschik
baar' stelde, met open armen werd ontvangen,
waardoor weinig aandacht aan ontwikkeling en
verleden werd besteed. Het is te begrijpen, dat
er zoodoende veel kaf onder het koren was en
er dikwijls meer. kaf dan koren aanwezig was.
Zelfs voor haar, die over deze bezwaren heen
stapten. was het verpleegstervak toch niet aan
lokkelijk. De angst voor besmetting, de vrees
voor een nadeëligen invloed op het geestelijk
leven en de gedachte, dat een verpleegster toch
niet in de gelegenheid was in haar eigen onder
houd te voorzien, waren de redenen waarom
iemand alleen verpleegster werd, wanneer zij
letterlijk geen enkelen anderen uitweg meer zag.
Deze bezwaren en valsche motieven zijn de
wereld uit. De opleiding tot verpleegster is ge
liefd en sinds de regeering deze opleiding gere
geld heeft neemt de verpleegster in onze sa
menleving een eerste plaats in en vele en nut
tige diensten, welke zij verricht, worden in tal
van klingen tegenwoordig op hun volle waarde
geschat.
Veel heeft daartoe de wetenschap bijgedragen
dat het niet gemakkelijk is verpleegster te wor
den en dat de leertijd werkelijk zwaar moet
worden genoemd Het lijkt er dikwijls op alsof
alle moeite wordt gedaan om een candidate af
te schrikken. Het resultaat echter dat door deze
Hier is de zuster een onmisbare kracht.
Foto Schabo.
methode bereikt wordt is dan ook. dat alleen
de besten, de uitverkorenen het diploma beha
len. zoodat wij wat de verpleegsters betreft
werkelijk kunnen spreken van een keurcorps.
DE OPLEIDING.
Het eerste jaar vooral is zwaar. Dit ls een
proefjaar, waarin de leerlingen erop moeten
rekenen tal van moeilijke en vervelende baan
tjes te moeten verrichten, die voor die van een
werkvrouw dikwijls niet onderdoen. Voor vele
meisjes wordt deze periode en zware dobber.
Vooral voor haar, die nooit in het ouderlijk huis
de handen uit de mouwen staken en de gedach
ten huldigen, dat een verpleegster niet meer be
hoeft te doen dan patiënten te varzorgen,
drankjes toereiken, kussens opschudden, mop
peren wanneer een zieke zich niet aan de regelen
van het huis of de voorschriften van den dokter
gedraagt en op straat collecteeren in het altijd
flatteerend en gerespecteerd verpleegstersuni
form. Hebben echter de toewijding en het eer
lijke enthousiasme van de candidate de eerste
krachtproef doorstaan en gaf het meisje blijk
de kracht en den lust te bezitten zich aan te
passen aan alle eischen, die de omgang met dik
wijls lastige zieken stelt en heeft zij buitendien
getoond in staat te zijn tot absolute gehoor
zaamheid aan degenen, die boven haar gesteld
zijn, dan staat de weg naar een der mooiste
beroepen voor haar open. Wanneer zij dan na
drie jaar studie van zwaren arbeid en ernstige
studie „het kruisje" het wettige insigne, dragen
mag. dan heeft zij bewezen deze onderscheiding
in alle opzichten waard te zijn en mag zij over
tuigd zijn. dat alle menschen die tot oordeelen
zijn bevoegd, deze overtuiging ten volle deelen.
Nu de ruimte, die mij rest tóch te klein is om
de eigenlijke studie te behandelen, wil ik van
daag besluiten met ernstig te waarschuwen to
gen de opleiding tot verpleegster, welke dikwijls
aangeboden wordt in zoogenaamde tehuizen,
rusthuizen voor ouden van dagen, e.d. Ik laat
de vraag of de leider of leidster van zoo'n in
richting zelf deskundig is. volkomen buiten, be
schouwing. doch de practijk heeft geleerd, dat
de handig opgestelde advertenties, waarin meis
jes tegen geen of een uiterst klein salaris een
opleiding tot verpleegster wordt aangeboden, als
regel geen ander doel hebben dan het verkrijgen
van goedkoope hulpkrachten. Deze brengen' het
KANTONGERECHT TE LEIDEN.
Zonder vergunning varkens gehouden.
Gistermorgen moest voor het kantongerecht
alhier een handelaar uit Katwijk a. d Rijn te
recht staan, omdat hij in strijd met 'de desbe
treffende verordening 2 varkens boven de 40
k.g. had gehouden.
Verdachte erkende geen toewijzing voor het
houden dezer varkens gehad te hebben, maar
dit was op order van den commandant ge
weest! Het O.M. vond deze overtreding zeer
ernstig, daar zulke varkens aan de gemeen
schap onttrokken worden, om later frauduleus
geslacht te worden en eischte in dit verband
f.15 boete of 10 dagen hechtenis.
De Kantonrechter veroordeeld verdachte tot
f. 10 boete of 4 dagen hechtenis.
Met onafgeschermd licht gereden.
Een loswerkman uit Katwijk aan Zee moest
terecht staan, omdat hij op den Zeeweg aldaar,
met een rijwiel had gereden, waarvan de lich
ten niet goed afgeschermd waren geweest. Ook
had hij in plaats van op het rijwftload op den
openbaren weg gereden.
Het O.M. wees er op dat de bepalingen van
de Duitsche overheid stipt opgevolgd moeten
worden en eischte 2 maal f. 3 boete of 2 d h.
Uitspraak omdat verdachte werkloos is 2 maal
f. 2 boete of 2 x 1 d.h.
Verboden wapens gedragen.
Een winkelier uit Voorschoten moest terecht
staan, omdat hij op het Rapenburg alhier dooi
de politie was aangetroffen met een wapen
stok. Verdachte erkende dat de in beslag geno
men wapenstok, die de kantonrechter hem nu
toonde, zijn eigendom was geweest Hij had dit
wapen gedragen om dit in geval van nood te
kunnen gebruiken, vooral omdat zijn kameraden
ook reeds bij een overval het slachtoffer waren
geworden.
Het O.M. vond deze wapenstok, gemaakt uit
een soort gasbuis, met een lus om vast te hou
den bijzonder gevaarlijk en eischte f.5 boete of
2 dagen hechtenis met verbeurdverklaring en
vernietiging van den in beslag genomen wapen
stok. Verdachte verklaarde niet de bedoeling
gehad te hebben om dit wapen te gebruiken,
maar dit meer uit voorzorg bij zich gehad te
hebben. Uitspraak conform.
Zonder identiteitsbewijs.
Een arbeider uit Rijnsburg moest terecht
staan, omdat hij op een Zeeweg te Katwijk aan
Zee was aangetroffen zonder identiteitsbewijs.
Dit was uitgekomen toen hij door de politie
werd aangehouden omdat hij zonder afge
schermd achterlicht reed. Het O.M. meende dat
nu iedereen wel wist, dat men het vereischte
identiteitsbewijs altijd bij zich moest hebben en
eischte hiervoor f. 3 boete of 2 dagen hechtenis.
Voor het rijden met een rijwiel zonder afge
schermd achterlicht eischte het OJVf. f.2 boete
of 2 dagen hechtenis. Uitspraak 2 x f2 boete
of 2x2 dagen hechtenis.
tenslotte nooit verder dan tot dienstbode, met
eenig bijwerk in de verpleging als toegift, waar
bij dit laatste op zichzelf zeer weinig om het lijf
heeft, omdat in zulke tehuizen doorgaans geen
zieken althans geen ernstige zieken worden op
genomen. De kleeding, welke deze meisjes dra
gen en die op de gebruikelijke verpleegstersuni
form lijkt, heeft niets uitstaande met het wette
lijk beschermde recht zich verpleegster te noe
men. Zelfs ls de kans groot, dat het meisje,
dat eenige jaren in zoo'n tehuis doorbracht later
niet meer tot de officieele opleiding voor zieken
verpleegster wordt toegelaten.
Verpleegster is een heerlijk vak, maar U moet
het kiezen met open oogen en wetend, wat U
doet. Vergeet niet. dat het drie jaar duurt voor
U verpleegster kunt zijn eti misschien vijf of
zes jaar voor U alle aanteèkeningen op uw di
ploma heeft veroverd. Maar is U zoover, dan
kan wex-kelijk gezegd worden, dat U een eervolle
plaats in de maatschappij inneemt, een plaats,
waarin U geluk verspreiden kunt en daardoor
zelf gelukkig, innig-gelukkig kunt worden.
Dr. C. H. Hins, observator aan de Leid-
sche Sterrewacht schrijft ons:
Gedurende de laatste maanden trekken,
blijkens- mij gedane vragen, twee heldere
hemellichamen aan den Zuidelijken hemel
sterk de aandacht van velen. De eene doet
zich aan ons voor als de helderste ster van
den hemel, de andere er nu Z.O. onderstaan
de, is kenbaar aan zijn veel roodere tint.
Het zijn de twee groote planeten (dus
geen sterren, maar leden van ons zonne
stelsel) Jupiter en Saturnus. Onderling en
ten opzichte van de er rond liggende vaste
sterren, vertoonen beide de laatste maan
den vreemde capriolen wat betreft- hun
plaats aan den hemel. Hij, die zich de moei
te geeft eiken helderen avond hun plaatsen
met die der vaste sterren te vergelijken, zal
een goeden indruk krijgen van de ingewik
keldheid der hemelverschijnselen en meer
eerbied krijgen voor het feit, dat reeds de
ouden van vóór tweeduizend jaar er in ge
slaagd zijn een meetkundig juiste 'al was
het dan natuurkundig onjuiste) verklaring
ervoor te vinden.
Om de beweging van een buitenplaneet,
dus één, waarvan de baan rond de zon ge
heel buiten de aardbaan ligt, te begrijpen,
doet men goed zich de volgende teekening
te maken. Neem links op het papier een
punt Z. (de Zon) en trek met Z. als mid
delpunt een cirkel met een straal van b.v.
1 cM. Deze cirkel is dan de aardbaan rond
de zon in één jaar. Trek nu een tweeden cir
kel, of althans een sector ervan, met het
zelfde middelpunt maar met een straal van
52 m.m., en idem een derde met een straal
van 96 m.M Men heeft dan geteekend de
banen of gedeelten der banen van resp.
Jupiter en Saturnus. Jupiter legt de geheele
baan af in iets minder dan 12 van onze ja
ren, Saturnus in 29 en een half jaar en de
draaiingsrichting in alle drie der cirkels is
dezelfde dus b.v. van uit Z. gezien linksom.
Op een heel verweg gelegen cirkel om Z.
denke men zich de niet bewegende vaste
sterren.
We trekken nu door Z. een horizontale
lijn, die alle cirkels naar rechts snijdt en
zetten baarbij 3 Nov. 1940, de uitgangsda
tum voor v/at nu volgt.
In dien dag, vroeg in den morgen, ston
den, Zon, aarde en Jupiter in deze volgorde
juist op de rechte horizontale lijn; men
noemt dit: Jupiter stond in oppositie t.o.
van de zon.
Als we nu de draaiing van aarde en Ju
piter rond de zon volgen, dan is het duide
lijk, dat de hoeksnelheid der aarde veel
grooter is dan die van Jupiter; immers op
b.v. 3 Dec., dus na één maand, zal de lijn
Z-aarde 30 gr zijn gedraaid (1/12 van 360
gr.), de lijn Z-Jupiter slechts 2,5 gr. C/jx '/a
x 360 gr.) Trekken we voor dien datum de
lijn aarde-Jupiter. dan zal deze naar een
ander punt van den vaste sterrenhemel wij
zen, als de lijn op 3 Nov. deed. D.w.z. voor
ons op aarde heeft Jupiter zich van 3 Nov.
tot 3 Dec. bewogen tusschen de vaste ster
ren en wel naar rechts dus Westwaarts.
Dit gaat door tot 1 Jan. Uit de gemaakte
teekening kan men dan zien, dat de lijn
Jupiter-aarde een raaklijn wordt aan de
door J. P. BALJË.
Gisteren was ze vertrokken!
Voorgoed.
Ze hadden afscheid moeten nemen en het
was hun heel zwaar gevallen. Zooiets is
ook heel verschrikkelijk als je zeventien
bent en zooveel van elkaar houdt, dat je
zeker weet, nooit meer ook maar iets voor
een ander te zullen voelen.
Stilletjes had ze het hem gezegd, een week
geleden. Dat haar vader overgeplaatst was
naar een ander garnizoen en ze over een
week al zouden vertrekken. Ze had het al
dien tijd al geweten, maar het hem niet
durven zeggen. Tot het móést.
Frits was er hevig van ontdaan geweest.
Hóe dat dan moest met hen? Dat.was
toch afschuwelijk?
En moedeloos had Hannie haar smalle
schouders opgehaald en eens even haar
mond vertrokken. Ze wist het ook niet. Ze
konden elkaar niet schrijven, dat zouden
haar ouders nooit goedvinden. Ze was im
mers nog maar zeventien, net als Frits.
Er was geen dag meer geweest in de af-
geloopen week, dat ze werkelijk heelemaal
gelukkig waren. Dat zonnige, zorgelooze ge
luk, dat ze gekend hadden met de gedachte
aan later, als ze samen door het leven zou
den gaan voor altijd.
lederen avond was Frits naar bed gegaan
met de ellendige gedachte, dat. het afscheid
alweer een dag nader gekomen was, op de
H.B.S. kon hij zijn gedachten niet meer bij
het werk houden, ieder oogenblik keek hij
naar het blonde kopje van Hannie, die
schuin voor hem zat en hij had het kunnen
uitgillen van narigheid, als hij realiseerde,
dat hij over een paar dagen die plaats leeg
zon zijn. Hannie weg.voorgoed.
Gisteren was het de laatste dag. De
schooltijd was één pijnigende kwelling.
Daarna zouden ze elkaar voor het laatst
ontmoeten.
Zwijgend, met een brok in hun keel,
waren ze het park ingegaan Er waren zoo
goed als geen wandelaars. Het buiïge, herf
stige weer hield de mensohen binnen.
Samen waren ze op een bank gaan zitten,
mist hing tusschen de ijle boomtakken, een
laat blad dwarrelde naar beneden, nu en
dan vïol eed droppel van een natglimmen-
den tak.
Heel dicht had ze tegen hem gezeten en
haar oogen hadden dof gestaan.
„Hanniekindje.... ik kan het-niet
gelooven, dat dit voor het laatst zou zijn.
We móéten van elkaar blijven houden. Han
nie, we kunnen niet anders. Later zullen
we elkaar terug-zien, nog een paar jao.r,
dan ga ik geld verdienen, dan zien we
elkaar weer."
Er was iets wanhopigs in zijn stem ge
weest en Hannie had met een bevend lipje
geprobeerd een glimlach te forceeren.
„Natuurlijk jongen!" had ze gezegd, maar
er was iets in haar geweest, dat haar zei,
dat het niet waar was. Dat dit het einde
van hun jonge, idealistische liefde was.
Met haar zakdoekje had ze even langs
haar oogen geveegd en achter een zenuw
achtig lachje had ze haar verdriet trachten
te verbergen.
„Ikikmoet nu weghad ze
gezegd.
Heel wit en heel koud was Frits toen ge
worden. Met heel veel moeite had hij een
„Dag lieve Hannie". door zijn keel gewurgd,
en met blinde oogen had hij een onhan-
digen kus op haar wang gegeven, voor ze
het park verlieten. Het laatst had hij haar
slanke, jonge figuurtje in de straat gezien,
waar ze woonde, en dien heelen avond zag
hij haar wuivend handje voor zich, waar hij
naar gestaard had, tot ze om een hoek ver
dween.
Zijn avondeten was onaangeroerd ge
bleven. Zijn leerboeken waren een chaos
van zwarte, door elkaar dansende lettertjes.
Er leek. iets oneindig zwaars in zijn borst
te liggen, iets dat drukte
Nu, een dag later, was hij teruggegaan
naar het park. En naar de bank, waar ze
het laatst gezeten hadden. Frits voelde zich
nog ellendiger. Hier had ze gezeten, zijn
Hannie, dat was waarschijnlijk nog de in
druk van haar hakje, en ginds, onder de
bankdat verknepen zakdoekje.dat.
móést van haar zijn. Snel raapte hij het
op. in een hoekje stond een H.
Hij bracht het aan zijn lippen. Hannie's
zakdoekje! De regen drupte gestadig en
doorweekte ziin kleeren. maar hij merkte
het niet. In zijn hoofd was maar één ge
dachte: Hannie
Zooiets nóémt men kalverliefde
In een mondaine bar zat Frits op een
hoogen kruk. Verveeld zoog hij aan een
sigaret, dronk een klare en luisterde naar
de swingmuziek van de band.
Een hand op zijn schouder. „Hallo. Frits!"
„Hallo Bob, kerel, leuk je te zien. 'k zat
me juist stierlijk te vervelen, zeg"
„Hoe gaat het? En met Rietje?1'
„Met mij best. En met Rietje ook, denk
ik. Reuze leuke mop zeg, laat ik je vertellen,
dat we het gisteren, precies op deze plaats
net uitgemaakt hebben!"
„Jonge, Frits, wat vertel je me nu? Daar
sta ik van te kijken. Je ging toch al een
heelen tijd met haar, niet?"
„Ja. 's kijken, een jaar of zes, denk ik.
Och, Ria is een best kind en we mogen
elkaar graag, maar het begon e,en tikje te
vervelen, zeg. En we kibbelden nogal eens,
zie je. Och ja, Rietje is een meisje met een
wil, hè. Tenslotte moet je nuchter kunnen
denken, en dat deden we gisteravond onder
het genot van een borrel of vier, vijf. Toen
kwamen we tot de conclusie, dat we eigen
lijk niet bij elkaar pasten, dat we hoogst
waarschijnlijk als we een week getrouwd
waren, hevige ruzie zouden hebben en
elkaar na een half jaar niet meer zouden
kunnen uitstaan. Nou, wat wil je, Ria is
geen bakvisch meer van zeventien en ik ben
geen sentimenteele H.B.S.-knaap met ver
heven illusies, maar een nuchter, dènkend
mensch. Zoodat we besloten, onze verloving
maar als verbroken te beschouwen. En daar
hebben we toen samen een cocktail op ge
dronken. Moet je ook eens orobeeren, zeg,
een verrukkelijke mixture. Hé. barkeeper,
maak eens snel die cocktail van gister
avond. hoe noemde je die ook weer. was het
niet .„Kiss of the summer?"
Bob stak nadenkend een sigaret op. ..Wel,
wel!" peinsde hij nog na, „tóch kan ik het.
nog niet heelemaal verwerken. Zes jaar is
een heele tijd, Frits."
„Kerel, wat doe je achterlijk! Wij zijn
denkende menschen. Bob, en voor senti
mentaliteit is geen plaats. Je moet het ont
leedmes in je gevoelens durven zetten! Der
tig jaar ben ik, en de tijd van dweperige,
romantische kalverliefde is voorbii. Daar
voor is de ernst van het leven in de plaats
gekomen Die moet je onder het oo» kunnen
zien! Dat hebben we gedaan, Ria en ik
Ei' zijn immers nov zooveel mannen en nog
zooveel meisjes! Of geloof je nog aan de
„eenige ware"? Zooa.ls een kleuter aan
Sinterklaas? Nee toch0 Nou. ho° vind je die
..Kiss of the summer"? Ria vond hem voor
treffelijk."
..De eenige ware?" mediteerde Bob,
„Nee.... nee.... daar geloof ik ook niet
meer aan Maar dat vind ik even in mm er
als ik het destijds vond. niet m^er ann
Sinterklaas te kunnen gelooven. Frits. Jij
en ik, we zijn heucoh niet rnker rr°worden
door onze wereldwijsheid, we hebben wat
verloren, toen de illusies van onze ..kalver
liefde" vervlogen."
Hij dronk ziin glas teeg Fn die oprfcteN?»»
Hii proefde intens. .In ziin venr® net. ^oo
goed als dp moo. d'e de band juist crv»ote!
Maar ik prefereer een onversneden More
en een Wiener wals, amice."
(Auteursrecht voorbehouden)
(Nadruk verboden)
aardbaan en op dat moment schijnt Jupi
ter stil te staan t.o. der achtergrond sterren
Vervolgen we de lijn aarde-Jupiter na 1
Jan., dat blijkt dat na dien stilstand (men
noemt dit Jupiter stationair) de beweging
omkeert en hij t.o. der vaste sterren zich
naar links dus Oostwaarts gaat verplaatsen
dit zal doorgaan tot Oct. 1941, wanneer de
aarde zich in het 4e kwadraat van haar
hier geteekende baan bevindt, Jupiter in-
tusschen bijna 30 gr. In zijn baan is voort
geschreden en de lijn Jupiter-aarde weer
een raak-lijn aan de aardbaan is. Jupiter's
beweging keert dan weer om en wordt weer
Westwaarts. Intusschen is Jupiter voor ons
een tijd onzichtbaar geweest, omdat hij in
het zonlicht verloren ging. Omdat de Jupi-
terbaan een kleinen hoek maakt met het
aardbaan vlak (de ecliptica) speelt de ge
heele beweging zich af rond de ecliptica
aan den hemel en door den grooten
hoek van ecliptica en onze aardsche
poolas beweegt Jupiter zich tevens
Zuidwaarts of Noordwaarts tusschen
de vaste sterren. Het geheel heeft den vorm
van een langgerekte lus.
Kijken we nu naar de beweging van Sa
turnus. Ook deze bevond zich op 3 Nov. maar
in den avond, in oppositie met de zon. Dat
beide planeten bijna gelijktijdig in oppositie
staan is een weinig voorkomend geval.
De bewegingen van Saturnus zijn identiek
met die van Jupiter; door den grooteren af
stand worden alle bewegingen echter ver
kleind. De lijn aarde-Saturnus zal zich na
3 Nov. dus ook Westwaarts verplaatsen,
maar minder dan in het vorige geval, de
afstand Jupiter-Saturnus wordt dus grooter
Op 9 Jan. a.s. zal de lijn Saturnus-aarde
een raaklijn aan de aardbaan zijn en de
Saturnus beweging zal omkeeren, maar daar
Jupiter dan sneller Oostwaarts loopt zal hij
Saturnus inhalen, welk inhalen geschiedt
op 20 Febr. a.s Zouden de vlakken van bei
de planeten precies dezelfde zijn als het
aardbaan vlak, dan zou op dat oogenblik Ju
piter practisch Saturnus bedekken. Dit nu
is niet het geval. Jupiter staat bij het pas-
seeren één graad en 20 minuten d.w.z. 2 en
een half volle maansmiddellijnen ten Noor
den van dus boven Saturnus. Men noemt
dit oogenblik van passeeren der beide pla
neten. In de afgeloopen maanden heeft zich
en in de komende weken zal zich, samen
vattend het volgende afspelen:
15 Aug. 1940 Jupiter en SaturnLs in con
junctie beide zich N.O.-waarts bewegend;
27 Aug., Saturnus keert zijn beweging om,
ging dus Z.W. van Jupiter staan.
4 Sept., Jupiter keert zijn beweging om
ging door zijn grootere snelheid Saturnus
inhalen
11 Oct., het inhalen is geschied; voor de
tweede maal vindt er conjunctie plaats;
vanat dien datum stond Saturnus Z.O. van
Jupiter en hun afstand wordt steeds grooter
3 Nov., kort na elkaar bereiken beide pla
neten de oppositie met de zon d.w.z. te mid
dernacht (in onzen tijd dus te 1 uur 40 mi
nuten 's nachts) gingen beide door het
Zuiden.
1 Jan. 1941, Jupiter keert zijn beweging
om, de planeten gaan elkaar weer naderen.
9 Jan., ook Saturnus keert zijn beweging
om, maar de grootere snelheid van Jupiter
blijft overheerschen en de nadering houdt
aan.
20 Febr., Jupiter heeft Saturnus inge
haald en voor de derde maal heeft conjunc
tie plaats; na dezen datum blijven beide
planeten zich voorloopig N.O.-waarts be
wegen; Saturnus blijft Z.W. van Jupiter en
hun afstand wordt steeds grooter.
Beiden hebben hun lus beschreven en
voor langeren tijd is er niets bijzonders.
Dat Jupiter en Saturnus zoo dicht bij el
kaar staan duurt zelfs vele jaren; immers
pas na bijna 12 jaar is Jupiter weer op zijn
zelfde baanplaats terug, maar dan is Sa
turnus 144 gr in zijn baan voortgetrokken
en staat dus heel ergens anders. Na ruim
20 jaar zullen Jupiter en Saturnus wederom
in één lijn met. de zon staan, maar dat is
niet dezelfde lijn als waarin ze nu stonden
en er heeft geen gelijktijdige oppositie plaats
t.o. van de aarde, waarvan al de boven ge
schreven merkwaardige capriolen het ge
volg waren. Was de duur van Jupiter's om
loop precies 12 van onze jaren en die van
Saturnus precies 30, dan zou na 60 jaren
zich weer zoo'n samenloop voordoen n.l. het
gemeene veelvoud van 12 en 30. Nu zouden
we diezelfde grootheid moeten zoeken van
11 5/6 en 291/- uitgedrukt in een geheel aan
tal jaren: wie dat narekent zal tot de con
clusie komen, dat er honderden jaren ver-
loopen zullen voor zich weer dit geval voor
doet De oude Babyloniërs en Egyptenaren
hebben er dan ook eeuwen over gedaan, eer
ze een sluitend geheel wisten op te maken
van al onze ingewikkelde planetenbewe-
gingen.
Goeden morgen, meneer de Wit. Kijk
ik heb hier nog een pakje voor uü
