Vooral!
BINNENLAND
Nieuw Molesf-risico
Onze Puzzle-Rubriek
81 sfe Jaamang
LEIDSCH DAGBLAD, ZaMag 12 October 1940
Derde Blad No. 24709
De Luchtbescherming waakt
Coördinatie in het film-
journaalbedrijf
Onze suikervoorraad
Nieuwe Wadden-polder
Bietmelasse thans tot
suiker te verwerken
Pensioen- en Toeslag
fonds voor het Bloem-
bollenbedrijf
Ned. Indië behoort niet tot
de Groot-Oost-Aziatische
ruimte
LAND- EN TUINBOUW
De interneeringen van
voor den oorlog
Kruiswoord-raadsel
Oplossingen
vorige week
PROFILTI EN POLYGOON VERVAAR
DIGEN VAN 1 JAN. A.S. AF E E N
„TOBIS"-JOURNAAL.
Met ingang van 1 Januari a.s. zal
het gedaan zijn met de eoncurreerende
positie van „Polygoon" en „Profilti".
Ze zullen worden samengebracht in
één werkgemeenschap met de Tobis-
Filmdistributie N1V., hetgeen daarop
neerkomt, dat er één journaal zal wor
den uitgebracht, dat vermoedelijk den
titel zal dragen „Tobis Nieuws", ver
vaardigd door Polygoon en Profilti
de naam staat overigens nog niet ge
heel vast.
Naar wij verder vernemen, aldus het Vad„
zal het gevolg zijn dat Polygoon en Pro
filti de eigen distributie van een journaal
zullen staken. De bioscoopbezoeker zal hier
van echter niet veel merken. Het nieu
we systeem biedt bovendien een aantal
niet onbelangrijke voordeelen, in de eer
ste plaats economische. Het zal bijv. niet
meer voorkomen, dat zoowel Polygoon als
Profilti éénzelfde onderwerp filmen, het
geen vaak een besparing beteekent van
de helft van het materiaal aan negatieven,
enz. Er zal een Innige samenwerking ko
men, een coördinatie, dus geheel in den
geest van dezen tijd.
Doch er is een ander voordeel. Profilti
en Polygoon krijgen doordat ze niet meer
beide voor éénzelfde gebeurtenis in actie
moeten zijn, eenigen tijd vrij, en deze tijd
kan en zal nuttig besteed worden voor het
vervaardigen van extra reportages en voor
een betere afwerking van opnemingen en
reportages, waarvoor vroeger nog wel eens
tijd te kort was.
Er bestaat dus alle kans, dat in Januari
a.s. de. journaals langer, dus vollediger zul
len zijn en dat ze op bepaalde punten nog
beter verzorgd zullen zijn dan voorheen,
omdat voor afwerking en voorbereiding
meer tijd beschikbaar is.
Er valt tenslotte nog te wijzen op het
andere werk dat Polygoon en Profilti ver
richten. We denken aan propagandafilms,
e.d., en aan de speelfilmpjes van Profilti.
Juist in een tijd, dat deze laatste een goede
kans hebben, Ls het niet onaangenaam, dat
voor de samenstelling en verzorging daar
van weer gelegenheid open komt.
Vermoedelijk zal het zoo zijn, dat Poly
goon de eene week, Profilti de andere week
het nieuws verzorgt. Uiteraard loopt het
toch voor een deel door elkaar, zoodat men
vaak in een journaal een mengsel Poly-
göon-Prc8lltl zal zien. Voor de samenstel
ling van het Journaal wij bedoelen den
inhoud ervan beteekent de nieuwe coör
dinatie niet meer een principieele veran
dering. In den staf van medewerkers be
hoeft geen verandering te komen.
GENOEG TOT 1 NOVEMBER 1941.
Bij het huidige suikerverbruik heeft,
naar ,De Tijd" verneemt, Nederland tot
20 Oct. a.s. voldoenden voorraad, afkom
stig van de campagne 1939. De produc
tie van de thans loopende campagne
zal voldoende zijn tot 1 November van
het volgende jaar om aan de Neder-
landsche bevolking per hoofd bijna de
normale hoeveelheid suiker te verstrek
ken, welke zij verbruikte, toen de ver
koop nog vrij was.
De opbrengst van de campagne wordt ge
schat op ongeveer 30 kg. suiker per hoofd
der bevolking tot 1 November 1941. De oogst
van 1940 is per h.a. kwantitatief ongeveer
10 pet. hooger dan die van 1939, welke oogst
toch ook zeer goed te noemen was. Ook
kwalitatief is de oogst-1940 beter dan de
oogst-1939. Het- suikergehalte der bieten is
hooger, zoodat. indien er zich geen verras
singen voordoen, deze oogst een record kan
worden ten opzichte van de laatste jaren.
Het bietenloof is zeer goed ontwikkeld, het
het heeft bijna niet aan de vergelingsziekte
geleden, het gevolg hiervan is, dat het loof
ongeveer 30 pet. meer veevoeder zal ople
veren dan het vorige jaar.
MET INDIJKING ZOU SPOEDIG WORDEN
BEGONNEN.
Van bevoegde zijde vernam de „N.
Rott. Crt." dat de inpoldering van een#
complex kweldergrond ter grootte van
duizend hectare, gelegen aan de wad-
denk ust ten Noorden van Uithuizen,
vermoedelijk niet lang meer op zich zal
laten wachten. De besprekingen hebben
het stadium bereikt, dat binnenkort een
beslissing verwacht mag worden. Het
betreft hier een werk, dat vier millioen
gulden zal kosten, en bij de uitvoering
waarvan 1000 k 1500 arbeiders naar
schatting gedurende vier jaar betrok
ken zullen zijn.
De pas tot stand gekomen inpoldering
De Slikken heeft onlangs haar doopnaam
ontvangen. Voortaan zal dit kustgebied, op
voorstel van de ingelanden en met goedkeu
ring van den commissaris der provincie,
mr. J. Linthorst Homanpolder heeten.
NEDERtlANDSCHE TEEKENFILMS OVER
TIJL UILENSPIEGEL.
De N.V. fdtafaJbriek Profilti «heeft beslo
ten, om in het kader van de korte film pro
ductie voor de voorprogramma's van de
bioscopen een aantal Nederlandsche teeken-
fiilims te faJbriceeren, te beginnen met een
viertal filmpjes over Tijl Uilenspiegel. In
Februari as. zal de eerste dezer teekenfilms
die onder leiding van den heer Vogel ver
vaardigd worden, tegemoet gezien, kunnen
worden.
Naar het bestuur van de Zwavelzuur-
fabrieken v.h. Ketjen aan het „Hbld."
mededeelt is het na langdurige proef
nemingen bij de Industrieele Maat
schappij „Actavit" een dochtermij. ge
lukt om uit su ik er bietmelasse suiker
stroop en suiker te producceren.
Zooals bekend werd deze melasse tot nu
toe voornamelijk gebruikt voor de spiritus-
fabricage en ten deele ook als veevoeder.
Door het thans bekend geworden procédé
zal het echter mogelijk zijn, om de 70 a
75.000 ton bietmelasse, welke jaarlijks in
ons land bij de suikerproductie overbleef,
eveneens om te zetten in de onder de
tegenwoordige omstandigheden zoo waar
devolle suiker en suikerstroop.
Uit de genoemde hoevelheid melasse kan
op deze wijze ongeveer 35 a 37.000 ton sui
ker worden verkregen.
Dat de geheele hoeveelheid suiker zal
worden omgezet is niet waarschijnlijk te
achten, daar in dat geval moeilijkheden in
de spiritus-industrie zouden ontstaan.
VERSLAG BIJ HET 10-JARIG BESTAAN.
Verschenen is het uitgebreid jaarverslag
van het thans 10 jaar bestaande Pensioen
en Toeslagfonds voor het Bloembollenbe-
drijf Hieraan ls het volgende ontleend:
Voor 375 bedrijven is de pensioenregeling
thans bindend, waarvan het totaal loonbe
drag de somma van f. 2.388.588 beliep.
Terwijl uit een gegeven overzicht sinds
1930 wel zeer sterk vooral betreffende de
laatste jaren de bijzonder gunstige ont
wikkeling van het fonds tot uiting komt,
heeft het bestuur ook een open oog voor de
omstandigheden, waarin het bedrijf intus-
schen voornamelijk als gevolg van den oor
logstoestand, is komen te verkeeren. De
ontwrichting van den internationalen han
del treft uiteraard in het bijzonder het
bloembollenbedrijf, dat vriiwel uitsluitend
op export is aangewezen. De cultuur van
hyacinten en tulpen werd reeds met 50°/o
ingekrompen en de loonen tusschentijds
verlaagd, waarvan indirect ook het Pen
sioenfonds den weerslag zal ondervinden.
Het bestuur is van oordeel, dat er ge
gronde redenen zijn om te verwachten, dat
de stijging van het aantal aangeslotenen
zal aanhouden. Immers, meer dan ooit mag
in dezen tijd, welke in het teeken staat van
eendrachtige samenwerking, vooral op het
gebied van het bedrijfsleven, worden ver
wacht. dat alle werkgevers zullen mede
werken aan de versteviging van hun eigen
bedrijfspensioenfonds.
Over het verslaenaar werd aan invalidi
teitspensioen f. 7890.38. aan ouderdomspen
sioen f. 18.520.02, dus bijeengenomen
f. 26.410.40 uitgekeerd.
Aan het einde van het verslagjaar telde
het fonds reeds 164 pensioèntrekkenden, die
regelmatig maandelijks hun uitkeering in
ontvangst kunnen nemen.
Aangezien aan de reserve voor uitkeerin-
gen over het verslagjaar een bedrag van
f. 22.888,76 kon worden toegevoegd, beloopt
deze thans totaal f. 150.614,87'/2.
Her fonds kon sinds zijn oprichting reeds
reeds een bedrag van f. 276.515.63 aan pen
sioenen uitkeeren.
Aan het verslag wordt tenslotte nog toe
gevoegd een overzicht van de verrichtingen
van het Toeslagfonds in het afgeloopen
jaar. waaruit aan de arbeiders tweemaal
per jaar een kindertoeslag werd verstrekt,
totaal beloopende f. 15 per jaar, voor elk
eigen kind beneden 14 jaar. te rekenen
vanaf het derde kind, terwijl voor elk valide
inwonend kind boven 18 jaar een kind
beneden 14 jaar»minder wordt berekend.
Losse arbeiders ontvingen voor elke
maand dienst 1/12 gedeelte van deze uit
keering.
In totaal werd aan 859 arbeiders een
uitkeering verstrekt van f. 19,773.
Opgemerkt zij, dat dit fonds, hetwelk
eveneens door samenwerkng tusschen de
Werkgevers-organisaties en de Landarbei
dersbonden tot stand kwam. de laatste
jaren door de op last van de overheid ge
houden arbitrale uitspraken voor het ge
heele bedrijf bindend werd verklaard en
dus alle vakgenooten bestrijkt.
OORDEEL VAN DEN REDACTEUR VAN
ONZE VLOOT.
Het A.N.P. had een onderhoud met den
heer M. A. Cageling, redacteur van „Onze
Vloot", over het begrip „Groot Oost-Azia
tische ruimte".
Met betrekking tot dit begrip, aldus de
heer Cageling, dat in het bekende, onlangs
gesloten driem ogen dh eden verdrag tusschen
Duitschland. Italië en Japan wordt ge
noemd. en in verband met de vraag of Ne-
derlandsch-Indië al dan niet tot deze Groot
Oost-Aziatische ruimte behoort, kan het
van belang zijn te weten, wat de Japanners
er zelf in hun spraakgebruik onder ver
staan. De Japanners onderscheiden twee
begrippen, die elk op een afzonderliike
ruimte betrekking hebben, n.l. Toa en Na-
nyo. in tegénstelling met ons Westerlingen,
die doordat wii zoo ver afwonen, beide
ruimten onwillekeurig als één ruimte zien.
Toa is dan de groot-Oost-Aziatische ruimte.
Deze omvat het Japansche eilandenrijk zelf,
Mantsjoekwo, Ohina. Formosa en de tus-
schengelegen zeeën met inbegrip van het
Noordelijk gedeelte van de Zuid-Chineesche
Zee. Het komt feitelijk taalkundig en geo
grafisch overeen met hetgeen wij" het Verre
Oosten noemen.
Nanyo echter beteekent letterlijk „de
eilanden van het Zuiden" en omvat in de
eerste en voornaamste plaats Nederlandsch-
Indië.
Voor de Japanner behoort Nederlandsch -
Indië niet tot OostAzië, maar is een gebied
op zichzelf: het Zuiden.
Dit spraak verbruik wordt overigens ge
heel door officieele Japansche opvattingen
en verklaringen bevestigd, hetgeen o.a. ook
uit de Japansche missie naar Nederlandsch-
Indië onder leiding van den Minister van
Handel den gepensionneerden vice-admiraal
Kobajasji blijkt. Derhalve: Nederlandsch-
Indië behoort niet tot de Groot-Aziatische
ruimte.
voorkom© men :verstopp!ng/
slechte ontlasting, overmatig
vet, die de oorzaak zijn var»
aambeien, vale onreine huid,
hoofdpijnen, enz. door grondige
zuivering van bloed en inge
wanden met
Or. Schieffer's
Stofwisselingszout
Een weldaad voor het organisme'!
Flacon f 1.06. Oubbelc flacon.f 1.75
bij apothekers en vakdrogisten.
1894
(Ingez Med.)
EEN VERKLARING VAN HET
HOOFDREGELINGSBUREAU, JUSTITIE
EN BINNENLANDSCHE ZAKEN.
Het hoofd van het Hoofdregelingsbureau
(voormalig Algemeen Hoofdkwartier) en de
secretarissen-generaal, wndj hoofden van de
departementen van justitie en binnenland-
sche zaken brengen het volgende ter alge-
meene kennis.
Op grond van tal van rapporten is vastge
steld, dat de maatregel van aanhouding en
interneering, die op grond van artikel 33
van de wet op den staat van oorlog en beleg
genomen is, tegen vele Nederlanders ten
onrechte toepassing heeft gevonden.
Het is veelal niet meer mogelijk na te
gaan, wie in dergelijke gevallen opdrachten
tot aanhouding heeft gegeven, zoodat maat
regelen slechts bij uitzondering mogelijk
zijn. Intusschen worden de strafbare han
delingen, die deze interneeringen hebben
begeleid, vervolgd.
Velen lijden nog steeds onder den onver
dienden blaam, die op hen geworpen is door
deze interneering. Dubbel hard en onbillijk
is het, wanneer zij, die reeds daardoor zijn
getroffen, thans ook nog het moreele leed
ondergaan, dat men hun dezen maatregel
aanrekent.
Het is om deze reden, dat de bovenge
noemde autoriteiten zich gedrongen gevoe
len het voorgaande vast te stellen en alle
dragers van openbaar gezag aan te sporen
om er toe bij te dragen, dat misverstanden
en onbillijkheden, welke in interneeringen
hun oorzaak vinden, worden weggenomen.
WAGON STROO IN BRAND.
Gistermiddag werd in een goederentrein,
weüike va/n Delfzijl naar Groningen was
vertrokken, tusschen Stedum en Bedum
brand ontdefkt in een van de achterste
wagons. Deze was geladen met 15.000 k.g.
stroo. Onmiddellijk werd de trein tot stil
stand gebracht, waarna het achterste ge
deelte werd afgekoppeld.
De brandweer uit Bedum bond den strijd
tegen het vuur aan, doch kon niet verhin
deren, dat een groote hoeveelheid stroo
verloren ging.
De oorzaak van den brand is onbekend,
ORGANISATIE VAN
VISCHCONSERVENFABRIKANTEN.
Dezer dagen is te 's-Gravenhage door een
aantal belanghebbenden besloten tot de op
richting van een vereeniging van Neder
landsche vischconservenfabrikanten.
VRAGEN EN ANTWOORDEN.
Vraag: Zijn Kerstappeltjes geschikt om er
jam van te maken?
B. v. d. M. S. te L.
Antw.; Vermoedelijk bedoelt U de „Appeltjes
der Liefde", in ons vak bekend als Solanum
Capsicastrum. Dit heesterje wordt als potplant
gekweekt en is 's winters getooid met oranje-
roode vruchtjes. Het is ons niet bekend dat
hiervan jam kan gemaakt en we raden het U
niet aan. Heeft een lezer misschien ondervin
ding in dezen, dan houden we ons voor mede-
deeling aanbevolen.
Vraag: Wanneer moeten Gladlolenknollen uit
den grond gehaald?
J. S. te L.
Antw.: Begin October wordt het tijd dat deze
knollen uit den grond worden genomen. U doet
goed dit nu te doen. Alles in de zon drogen
en van wortels en stengel ontdoen. Onder de
nieuwe knol zit meestal de uitgeteerde oude.
welk laatste kan worden verwijderd. Kan zeer
goed in droge turfmolm bijv.
Vraag: Heb in mijn tuin eenlge pereboomen,
waarvan de vruchten er alle uitzien als bij
gaande. Wat moet daaraan gedaan worden?
Kan het Beurré Clairgeau zijn?
J. D. te L.
Antw.: Het toegezonden exemplaar behoort
tot B. Clairgeau. Dit heeft op natte gronden
vooral, veel last van schurft (Fusicladium)
Deze ziekte heeft tengevolge, dat de vruchten
met zwarte plekken worden overdekt en gaan
scheuren. De beste bestrijding is vanaf begin
April meermalen te spulten. In het a.s. voorjaar
komen we hierop uitvoerig terug. In enkele ge
vallen is het op natte gronden noodig zeer ge
voelige soorten op te ruimen of de hoornen
om te enten.
Vragen op tuinbouwgebied aan de Redactie
onder motto: „TUINBOUW".
Deze vereeniging stelt zich o.m. ten doel
het bevorderen van de belangen der visch-
conservenindustrie in Nederland alsmede
het behartigen van de belangen der leden
zoowel hier te lande als elders.
Het voorloopig secretariaat wordt waarge
nomen door mrs. Hoekema en Meyer, dr.
Kuyperstraat 3, 's-Gravenhage.
STRENG TOEZICHT OP
AARDAPPELVERVOER.
Naar aanleiding van de afgekondigde
maatregelen betreffende den aardappel
oogst 1940 vernamen wij, dat er reeds ver
scheidene partijen aardappelen in beslag
genomen zijn.
Deze partijen waren niet voorzien van een
ontheffingsbewijs op de vervoersbepalingen,
afgegeven door den betrokken voedselcom-
missaris, een z.g. geleidebiljet.
Het betrof hier groote partijen in ver
schillende deelen van het land.
Hieruit blijkt wel, dat het den diversen con
trole-instanties volkomen ernst is met het
doen naleven van de regeling voor den
aardappelhandel.
VERSPREIDE BERICHTEN.
Tot bestuurslid en mede-directeur van
het Nederlandsch Christelijk persbureau te
's-Gravenhage is benoemd dr. H. J. Olthuis,
emeritus-predikant der Nederlandsch her
vormde gemeente van Rotterdam, die deze
benoeming heeft aanvaard.
Gisbaren is in de familie OnlandHals
bergen te Haaksbergen een zoon geboren,
die ais 10.006ste inwoner van die gemeente
is ingeschreven. Namens B'. en W. werd den
vaedr van HSermannus Johannes een spaar
bankboekje overhandigd.
en U gedraagt zich volgens de voorschriften
en aanwijzingen.
Desondanks kan Uw huis, Uw Inboedel,
Uw boerderij, Uw fabriek te lijden krijgen
door oorlogsgeweld. - Dan komt
U te hulp, mits U zich tijddg de voordeelen
van het pdmaotschap verzekerd heeft.
Inlichtingen en prospectus verkrijgbaar bij
CENTEAAL BEHEER - SINGEL 126—130,
AMSTERDAM (C) - TEL. 47190.
Bijkant.: 's-GRAVENHAGE - ZEESTR. 71b,
Telef. 116356.
jggi (Ingez. MedJ
Ditmaal weer eens een kruiswoordraadsel.waar-
van de woorden, die in het figuur geplaatst moe
ten worden, gegeven zijn. Aan U, om de juiste
plaats te vinden.
De volgende woorden moeten worden ingevuld.
HORIZONTAAL:
10 letters:
9 letters:
8 letters:
7 letters:
6 letters:
5 letters:
4 letters:
3 letters:
2 letters:
gastronoom, vrachtauto
lenteweer, loopplank
centraal, grondwet
nergens, tralies
Cunera, ergens, sloopt, streep
Arras, arren, broek, draak, imker,
krant, luide, priem, smeer, toast
adie, arre, Ebro, Ella, ergo, geld, iets,
kade, kans, leen, mate, mode, mops,
naad, Nero, Nero, oord, prak, reis,
rook, toon, wolk
Ago, Alf, dal, dan, eer, eer, erf, Eva,
kei, nee. nor, ook, oor, pen, rei, Rio,
Rio, sim, spa, uwe
as, bl, dr, er, ev, ge, it, lk, Lo, nr, ro,
rp, TT, vm.
VERTICAAL:
10 letters:
9 letters:
8 letters:
7 letters:
6 letters:
letters:
4 letters:
3 letters:
2 letters:
landbouwer, Monroeleer
onderzoek, plezierig
gemeente, obstakel
portier, procent
Floris, knapen, kroost, nestor
agaat, garde, koele, kraak, Oeral,
oraal, siert, stoer, teken, trema
adat, Anka, arre, doge, drie, Edam,
ever, fiks, krom, lens, nies, Oran, orde,
paar, page, silo, tong, uren, vloo, w rp
,rg, ark, arm, auw, cel, cel, den, een,
Eva, Ida, KRO, non, oer, ons, pad,
ree. rek, rob, rot, set, ton, wis
am, de, le, Lo, NS, om, ps, RI, RI,
ro, RR, Ru, ta, vm
(Nadruk verboden)
HORIZONTAAL:
1. germaan
6. aap
9. mosterd
14. aal
15. Ierland
16. tik
17. Tonnie
20. elk
21. ransel
23. ark
24. ambt
27. ster
29. tel
30. reeks
32. ree
34. sta
35. trema
37. na
38. mist
hoorn
41. ir.
42. en
44. spant
46. krent
48. S.D.
49. taak
50. ver
52. adle
53. ons
55. ini.
56. vader
58. es
59. ras
61. oker
62. daar
63. goor
64. lomp
65. rit
66. b.b.
67. ketel
69. la
71. spa
72. zalm
74. non
75. pand
77. g.g.
78. wraak
80. Banka
81. R.K.
83. Fi
84. droom
land
87. R.S.
89. brand
92. gom
93. end
94 amper
96 eed
97. ever
100. dans
102. ren
103. duiken
105. are
107. staart
109. nor
110. ellende
112. Eva
113. legende
114. Ted
115. bereken
VERTICAAL:
getarte
ranken
man
alias
N.l.
are
Alle
pak
M.D.
start
tin
ekster
Dollard
ore
e.m.
re
Eem
brink
test
stok
tarra
kast
et
so
rite
maand
blad
hoed
53. oor
54. set
56. vak
57. rol
59. ros
60. spa
66. bar
68. toom
70. Ank
72. zwin
73. marge
75. panda
76. darm
77. ge
bedel
79. koor
80. band
82. karnton
83. fading
85. om
86. le
88. spraak
90. reu
91. deen:
94. aster
95. eer
98. v.n.
99. vree
Nederland 101. N.S.
Nanking 104. koe
pan
nis
stamper
varen
regen
105. alt
106. end
108. ave
110. Ee
111. eb
