De spanningen in
Verre Oosten
het
81 sfe Jaargang
Amsterdam opnieuw het
slachtoffer van
Engelsche bomaanvallen
Minister Riccardi over Europa's
economische ordening
VRIJDAG 11 OCTOBER 1940
No. 24708
13 dooden, 2 vermisten, 56 gewonden
Ook elders bomaanvallen
In corporatieven,
hiërarchischen en
autarkischen zin
'n TIP VAN BOOTZ
Japan en het
Drie-mogendheden-pact
Uit Amerika
EERSTE BLAD
Feiten van den dag
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel.
Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend
bij vooruitbetaling 's Woensdags en 's Zaterdags 50 ct-s. bij maximum aantal
woorden van 30 stuks. - Incasso volgens postrecht. - Voor opzending van
brieven moet 10 ets. porto betaald worden. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein
Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maandenƒ2.35
per weekƒ0.18
Franco per post 2.35 per 3 maanden portokosten
(voor binnenland 0.80 p. 3 maanden)
f
Opnieuw hebben Engelsche vliegers in
den afgeloopen nacht hun bommenlast bo
ven onze hoofdstad uitgeworpen en op
nieuw zijn in rust verkeerende woonwijken
en van hun dagtaak uitrustende burgers
wreed opgeschrikt door de dood en verderf
zaaiende projectielen, welke geheel naar
willekeur werden uitgestrooid. Ook ditmaal
v/aren militaire doelen verre te zoeken, en
het blijft een raadsel, wat de Britsche
luchtmacht met een dergelijk optreden
voorheeft. Bijna doorloopend hebben de
Engelschen de laatste nachten Amsterdam
als doelwit gekozen, doch zoo ernstige ge
volgen als vannacht hebben de aanvallen
nog nimmer gehad. Men telde vanmorgen
13 dooden. Bovendien werden er nog twee
personen vermist en zijn er 19 zwaar ge
wonden. Het aantal lichtgewonden be
draagt 37.
Het zijn voornamelijk het Westelijk en
Noordelijk deel der stad, welke getroffen
zijn. In tegenstelling tot de vorige aanval
len hebben de Engelschen ditmaal in hoofd
zaak explosieve bommen gebruikt in plaats
van brandbommen, welke uiteraard zeer
groote materieele schade veroorzaakt en
het getal ier slachtoffers zoo hebben doen
stijgen. Let is met geen pen te beschrijven
welk e;n droefenis en leed in dezen nacht
weer over de stad is gekomen. Reeds rouw
de Amsterdam over zijn achttien dooden bij
vorige bombardementen, thans is dat bijna
verdubbeld. Wederom heeft Albion een be
wijs geleverd van zijn „menschelijk'' op
treden in dezen oorlog.
Het allerergste is wel het Noordelijk deel
der stad getroffen. Er kwamen bommen
neer op het Planetenplein, in de omgeving
van den Adelaarsweg, in de Maanstraat,
op den Meteorenweg, het Orionplein en in
de Vegastraat. De gevolgen waren ver
schrikkelijk. Vooral op het Planetenplein
is het aantal dooden groot. Aanvankelijk
viel daar nl. een'brandbom. De luchtbe
schermingsbrandweer was spoedig met 12
man ter plaatse om den brand te blus-
schen, doch terwijl men daarmede bezig
was, vielen er drie brisantbommen op het
plein. Drie brandwachts. de heeren Vog,
Montelbaan en Ter Wolde werden op slag
gedood, de brandwacht Van Leersum moest
zeer ernstig gewond naar het Binnengast
huis vervoerd worden. Ook onder de om
wonenden zijn drie dooden en een zwaar
gewonde te betreuren.
Op het perceel Putterstraat 13, nabij den
Adelaarsweg, viel een brandbom, welke dit
huis geheel vernielde. Hierbij zijn vier ern
stig en zes lichtgewonden gevallen. In de
Maanstraat werd door een bom de gaslei
ding beschadigd, terwijl door den luchtdruk
een huis ineenstortte. Ook in de Vegastraat
is een huis vernield. Op den Meteorenweg
liepen talrijke huizen ernstige schade op. In
totaal waren in Amsterdam-Noord om
streeks negen uur vanochtend zes dooden,
tien ernstig gewonden en vijfentwintig
lichtgewonden geteld. Men vreest echter,
dat enkele van de ernstig gewonden het
leven niet zullen behouden. Bovendien wor
den nog verscheiden menschen vermist. Het
aantal staat echter nog niet vast.
De bominslagen in West hebben vooral de
omgeving van het Hoofddorpplein getroffen:
Op den Zuidwestelijken hoek van dit plein
sloeg een bom in het wegdek, waardoor
voorloopig de trambaan van lijn 1 onbruik
baar is. De in het wegdek geslagen trechter
heeft naar schatting een middellijn van
drie meter. Zeer ernstig was de bominslag
in het perceel Stolwijkstraat 22. Het projec
tiel is ter hoogte van de tweede verdieping
aan de voorzijde schuin in het huis geslagen
en heeft daarbij den voorgevel en vrijwel
het geheele interieur weggeslagen. Hier
vallen 4 dooden te betreuren, terwijl er een
zwaar gewonde is.
In de Pieter Gij zenbrugstraat is een niet-
ontplofte bom via het perceel 17 in de keu
ken vc.n het perceel 19 neergekomen. Op
zijn weg heeft het projectiel een vrouw ge
troffen, die op slag gedood werd, terwijl
haar zuster lichte verwondingen aan de
hand opliep. De politie en de luchtbescher
mingsdienst hebben alle perceelen binnen
een straal van vijftig meter van dit huis
doen ontruimen. De bewoners zijn onder
gebracht in de Hillegomschool en het Vic-
toriatheater, waar zij aan de zorgen van
'het korps vrouwelijke vrijwilligers zijn toe
vertrouwd.
Ook in de Legmeerstraat is een bom te
rechtgekomen. Hij trof de achtergevels van
de perceelen 67 en 69, welke geheel werden
ingedrukt. Gelukkig zijn hierbij slechts en
kele personen licht gewond. Aan de Sloter-
kade werd een zandschuit door een pro
jectiel geraakt. De schuit zonk, terwijl bo
vendien schad° werd toegebracht aan de
walbeschoeiing tegenover het perceel 136.
Brandbommen veroorzaakten nog een fei
len brand in een opslagplaats van plezier
vaartuigjes, aan het Jollenpad. De brand
weer trad direct krachtig op, doch kon niet
voorkomen, dat de loods uitbrandde en tal
rijke roeibootjes verloren gingen
Zoowel in Amsterdam-Noord als in Am
sterdam-West hebben deze zinlooze En
gelsche bombardementen een geweldige
ravage aangericht. Tot ver in den omtrek
v/aar de explosies van de bominslagen zijn
geweest, zijn de ruiten vernield en op som
mige plaatsen vormen de glasscherven een
centimeter dikke laag op voetpaden en
rijwegen. Wijd en zijd ligt het puin ver
spreid.
De verontwaardiging van de bevolking
over het optreden der Engelschen neemt
met den dag toe.
(Men zie voor nadere bijzonderheden
pagina 3 van het Eerste Blad).
BIJ ZAANDAM.
In Zaandam is vannacht een Engelsche
bom ne.ergekomen, die aan het gemeente
lijk bieten- en boonenveld aan de Heij er-
mansstraat eenige schade heeft aangericht.
De woningen in de omgeving liepen aan
ramen en muren door de scherven schade
op. Deze was evenmin van ernstigen aard.
Persoonlijke ongelukken kwamen niet voor.
BIJ SMILDE.
In de gemeente Smilde zijn drie bommen
terecht gekomen in een bouwland. Zij ver
oorzaakten daar groote trechters. Schade
werd niet aangericht.
EEN DOODE TE DEN HELDER.
In Den Helder zijn gisteravond en
vannacht bommen gevallen op de bin
nenstad. Getroffen werden de woning
van den muziekhandelaar L. B. M. Po
lak, Kanoalweg 105, en het pand van de
vischhandelaren Gebrs. Kraan, Spoor
straat 43, dat bij het bombardement
van 24 Juni ook al reeds door brand
bommen gedeeltelijk was vernield. Zoo
wel op den Kanaalweg als op de Loods-
gracht aan de overzijde van het kanaal
zijn, evenals in de Spoorstraat, van
tientallen woningen de ruiten verbrij
zeld. Ook aan den Buitenkant zijn bom
men terecht gekomen, waarbij een Hol-
landsche schipper werd gedood. Tevens
werd hierbij een persoon gewond. Ver
schillende burgers kregen lichte ver
wondingen door glasscherven.
Bij eeai bezoek aan de getroffen perceelen
zagen wij hoe de achterzijde vam het per
ceel van den heer Palalk aan den KanaaJl-
weg döor een dynamietbcm geheel uit el
kaar was geslagen. Ook werd door deze bom
het naastliggende christelijk tehuis aan de
bovenverdieping ernstig beschadigd. De heer
Polak had zich tijdens den bominslag aan
die voorzijde van zijn woning bevonden.
Wonder boven wonder bleef hij ongedeerd.
De aan de andere zijde liggende garage
van den heer Korsman en de woning daar
boven bekwamen belangrijke materieele
schade door deze explosie.
In de Spoorstraat is het algemeen tehuis,
waar de gemeentelijke distributiedienst is
ondergebracht en van wölk gebouw bij het
bombardement van 24 Juni de zolderver
dieping was uitgebrand door een bom, die
op dien vdschhandeü van de gebroeders
Kraan terechtkwam, beschadigd. De schade
beperkt zich ook nu weer tot de bovenver
dieping, zoodat de distributie ongestoord
voortgang kan vinden. De gebroeders Kraan
hadden juist hun woning gedeeltelijk ge
restaureerd en hun zaak weer heropend.
Thans ls het pand geheel vernield. De ma
terieele schade aan glas in de straat is
aanzienlijk.
De reinigingsdienst nam terstond maat
regelen om de glasscherven o<p te mimen,
terwijl de bewoners van de getroffen hui
zen hun ramen lieten dichttimmeren, waar
door helt aantal dichtgetimmerde woningen
weer met vele tientallen is vermeerderd.
TE ANNA PAULOWNA.
In Anna Paulowna is een bom terecht ge
komen achter de katholieke kerk aan den
Nieuweweg. Nagenoeg alle ruiten werden
verbrijzeld. Dé kinderen werden vanochtend
weer naar huis gestuurd. Ook hier hebben
zdch geen persoonlijke ongelukken voorge
daan.
TE 's-GRAVENZANDE.
Te 's-Gravenzande wierp vanochtend een
Engolsch vliegtuig eenige bommen, waar
van er drie met een hevigen slag explo
deerden. Persoonlijke ongevallen deden zich
niet voor Wel is de materieele schade groot,
daar de tuinbouwcampagne juist in vollen
gang is. Duizenden ruiten op de tuinbouw
bedrijven werden vernield. Een groot wa
renhuis stortte ineen. Op de tuinen ont
stond een geweldige verwoesting, waarbij
ook een groot kwantum kostbare tuinbouw
producten werd vernietigd. Een andere bom
kwam in een mestput terecht en hierbij
werd een vijftal varkens gedood. Een bol
lenschuur werd door twee brandbommen
getroffen en vloog in brand. Deze brand
kon echter spoedig worden gebluscht. Be
halve dat duizenden ruiten van kassen op
de tuinen werden vernield, moesten ook
diverse ruiten van woningen het ontgelden.
De Italiaansche minister voor het devie-
zenverkeer, Riccardi, die naar Berlijn ver
trokken is om besprekingen te voeren met
den rijksminister van economische zaken,
Walther Funk, heeft een belangrijk artikel
geschreven in de Messaggero. waarin hij de
grondslagen schetst wan de economische
reorganisatie van Europa, zooals de spil-
mogendheden ze zich voorstellen.
Het eerste beginsel van de toekomstige
Europeesche economie, schrijft Riccardi, is,
dat ze volledig in dienst moet staan van de
politiek. De nieuwe continentale volkshuis
houding, die door Duitschland en Italië zal
worden ingevoerd na de aardrijkskundige
en politieke herziening van Europa aan het
einde van den oorlog, zal bovendien het
corporatieve karakter moeten dragen als in
Duitschland en Italië.
Het tweede beginsel zal zijn de soli
dariteit van het Europeesche vasteland.
Er zal em hiërarchie van de volkeren
worden ingevoerd en elk v^in deze vol
keren zal recht hebben op een deel van
de grondstoffen en van de goederen der
natuur. De tot dusver bestaande kolo
niale rijken zullen opnieuw verdeeld
worden volgens de kenmerkende eigen
schappen en behoeften van de Euro
peesche volkeren met inachtneming
van die hiërarchie.
Het derde beginsel zal zijn autarkie in
dien zin, dat alle hulpbronnen en econo
mische mogelijkheden in eigen land en de
koloniën op een rationeele wijze moeten
worden ontgonnen. De politiek der Euro
peesche autarkie zal berusten op die van
Duitschland en Italië. Alle nationale econo
mieën zullen zich bewegen ln een door de
spil bepaalde richting. Ingeval het nuttig
zou zijn het Europeesche vasteland in twee
economische blokken te verdeelen, waarvan
het zwaartepunt ligt onderscheidenlijk in
Italië en Duitschland, kunnen de beide spil-
mogendheden haar taak verdeelen en met
alle middelen, waarover de twee blokken
beschikken, haar eigen autarkische doelein
den verwezenlijken. Duitschland en Italië
zullen steeds in volkomen overeenstemming,
de taken, initiatieven en doeleinden van elk
der gecontroleerde staten vaststellen met
het doel methodisch, ordelijk en eensgezind
te werk te gaan.
DE VERHOUDING TUSSCHEN DE
MUNTEENHEDEN.
In die twee blokken zullen de over-
heerschende valuta's de munteenheden
zijn van de beide spibnogendheden, on
derling verbonden door een vaste wis
selverhouding, terwijl de munteenheden
van de bij het blok behoorende landen
vastgehecht worden aan de „basis-va
luta's" en een ondergeschikte waarde
krijgen, die beperkt blijft tot hun eigen
grondgebied. Het goud, zoo betoogt de
minister verder, is bestemd om in de
nieuwe Europeesche economie een rol
van weinig belang te spelen, wellicht
nog slechts gedurende korten tijd. In
het internationale handelsverkeer zal
het goud dienen om mogelijke verschil
len te vereffenen, welke overigens van
weinig beteckenis zullen zijn.
De vereffening met goud zal in elk ge
val binnen de grenzen blijven die absoluut
noodzakelijk zijn voor de Europeesche
autarkie. In den handel met Noord- en
Zui'd-Amerika zal de leus zijn: „goederen
voor goederen". De toepassing van de be
ginselen, zoo besloot de minister, waarop de
nieuwe Europeesche economie zich zal ba
seeren, wordt in elk geval in overeenstem
ming gebracht met de verschillende aard
rijkskundige en politieke behoeften van de
afzonderlijke landen.
De distributiekaart laat
het U merken,
Men dient koffie en thee
te beperken.
Maar hoe het ook zij,
BOOTZ' TIP dié is vrij
Om den inwendigen mensch
te versterken.
Inz. II. V. te Barendrecht ontving een flesch TIP.
1826 (Ingez. Med.)
Uit Tokio meüdlt Domei: De minister van
Buitenlandische Zaken. M&teoeoka, heeft
gisberaivond een vebMaring afgelegd betref
fende de heropening van den weg door
Birma en de sluiting van het driemogend-
heden'paot. Deze venMaring luidlt als vlgt:
Niet dian schoorvoetend lever iJk commen
taar op de verklaring van Ohurchill, die
volgens de berichten in 'het Engelsche par
lement is afgelegd ten aanzien van het be
sluit der Britsche regeering tot heropening
van dien z.g. weg dbor Birma. Maar aange
zien het wel nuitJtig kan zijn den toestand
ten cipeiiehte van dit probleem op te helde
ren, evenals ten opzichte van het driemo-
gendhedienverdrag tusschen Japan, Duitsch
land en Italië, zou ik in dit verband eenige
opmerkingen kunnen maken.
In de eerste plaats was niet overeengeko
men. dat de sluiting van den weg door
Birma voor den tijd van drie maanden als
voorwaarde had. dat Japan er in zou sla
gen om vrede te sluiten met China bin
nen dat tijdsbestek. Toen evenals thans
wenschte Japan natuurlijk vurig een alge-
meenen vrede in China zoo vlug mogelijk
tot stand te brengen en uiteraard heeft het
dit giesegd tegen den Biütschen ambassa
deur in Tokio. Niemand zou het feit willen
ontkennen, dat geen ander volk meer dan
het Japansche den wensch heeft gevoed
om den vrede tusschen Japan en China
hersteld te zien. In feite heeft Japan iedere
inspanning in die richting geleid en doet
dat op het oogenblik nog. Juist de sluiting
van het pact met Duitschland en Italië,
welke Churchill schijnt te betreuren, is ln
zekeren zan een nieuwe poging hetzelfde
doel te 'bereiken.
In de tweede plaats, wanneer de Britsche
•negeering, zoo-ais zij zegt, werkelijk den
vrede in Oost-Azië zoo snel mogelijk her
steld wenscht te zolen, begrijp ik niet, dat
de Britsohe regeering kan hapen bij te dra
gen tot de verwezenlijking van dien wensch
door den weg door Birma weer open te
stellen, waardoor Tsjang Kai Sjek wordt
aangemoedigd' in 'verzet tegen en strijd met
Japan. Het besluit, dat ongelukkigerwijze is
genomen, zal, zooails een ieder kan zien, de
uitwerking hebben dat Tsjang Kai-sjek
wordt aangemoedigd, of dit nu de bedoe
ling is of niet. Churchills verklaring op
dit punt is op zijn minst met zichzelf in
tegenspraak.
Tenslotte zou ik hieraan kunnen toe
voegen, dat het driemogendhedenpact
niet is aangegaan met de bedoeling om
het te richten „tegen" de Vereenigde
Staten. Wanneer er al van gerichtheid
sprake kan zijn, zou ik willen zeggen,
dat het bedoeld was „voor" de Veree
nigde Staten. Openhartig gesproken
wenschten de verdragsluitende partijen
oprecht, dat zoo'n machtige natie als
de Vereenigde Staten in het bijzonder
en alle andere naties, die op het oogen
blik neutraal zijn, niet betrokken zou
den raken bij den Europeeschen oorlog,
of op eenigerlei wijze in conflict zouden
komen met Japan tén gevolge van het
Chineesche incident of anderszins. Een
zoodanige gebeurlijkheid, met alle mo
gelijkheden van het teweegbrengen van
een verschrikkelijke catastrophe voor
de menschheid is voldoende om iemand
te doen huiveren, wanneer men aan de
consequenties denkt. Kortom het pact
is een vredespact.
De Amerikaansche minister van Finan
ciën, Morgenthau, heeft met de functiona
rissen van de weermachtsministeries en ver
tegenwoordigers van de commissie voor de
landsverdediging een vrij langdurige be
spreking gehad, die, volgens de New-York
Times, over de bewapeningsmaatregelen van
de Vereen. Staten handelde. Na deze confe
rentie ontving Morgenthau den leider van
de Engelsche inkoopcommissie, Purvis, en
haar Amerikaanschen contactagent Young
IDNB).
Volgens een bericht van de New-York He
rald Tribune uit Washington zouden vrij
krasse meeningsverschillen bestaan tus
schen den minister van buitenlandsche za
ken, Huil, en zijn plaatsvervanger, Welles,
nopens de jegens Japan aan te nemen hou
ding.
Terwijl Welles tot voorzichtigheid zou ra
den, zou Huil, hierin door verscheidene ka
binetsleden gesteund, scherpe taal eischen.
(DNB)
VERVOER VAN DUITSCHE POST UIT DE
VER. STATEN.
Slechts 24 uur heeft het Maandag door
het departement van posterijen uitgevaar
digde verbod tot vervoer van Duitsche post
uit de Ver. Staten over den Stillen Oceaan
bestaan. Dit decreet is zonder vermelding
van redenen ingetrokken (DNB).
„TRADITIONEELE VRIENDSCHAP
TUSSCHEN V. S. EN CHINA".
Ter gelegenheid van den 29sten verjaar
dag van de uitroeping der Chineesche repu
bliek heeft president Roosevelt aan de re
geering te Tsjoengking een telegram van
gelukwensch gezonden, waarin de „traditio-
neele vriendschap tusschen de Vereenigde
Staten en China" bekrachtigd wordt. (DNB)
MUTATIES IN DEN DIPLOMATIEK EN
DIENST.
Het Amerikaansche ministerie van bui
tenlandsche zaken deelt mede, dat de am
bassaderaden te Berlijn en Rome, resp.
Kirk en Reed, naar Washington zijn ontbo
den. Ambassaderaad Kirk zal daarna als
zaakgelastigde naar Rome vertrekken, om
dat de tegenwoordige ambassadeur Philipps
om gezondheidsredenen niet meer naar
Rome zal terugkeeren. Als zaakgelastigde te
Berlijn zal tot nadere aankondiging de
vroegere consul-generaal in Weenen, Morris,
optreden.
Op het departement wordt verklaard, dat
aan deze mutaties geenerlei politieke betee-
kenis toegekend moet worden (DNB).
Dit Nummei bevat DRIE Bladen
Binnenland
Inaugurecle oratie van prof. dr. W. J. M. A.
Asselbergs als bijzonder hoogleeraar te
Leiden (Stadsnieuws, le Blad).
Mr. Linthorst Homan over een maat
schappij zonder klasse-tegenstellingen
(Binnenland, 2e Blad).
Vergadering van den Chr. Boeren- en
Tuindersbond (Binnenland, 2e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS
Tamelijk flinke omzetten - Goed prijshou
dende markt - Oploopende koersen -
Duitsche fondsen weiflend - Amerika
nen stil - Nederlandsche beleggingen
kalm.
Buitenland
De spanning in het Verre Oosten, (le Blad)
De economische politiek van de as (le BI.)
Een boodschap van maarschalk Pétain (3e
Blad).
De reorganisatie van het Amerikaansche
leger (3e Blad).
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
