8Isle Jaargang
WOENSDAG If SEPTEMBER 1940
No. 24682
Londen nog steeds doelwit
Berlijn uit de
lucht bestookt
Aanval op aanval
Verliezen te
Londen
Wat de Noordsche pers
meldt
Duitsche kustbatterijen
in den aanval
Koning George bezoekt
de gebombardeerde
wijken
De oogst in Duitschland
zeer goed
EERSTE BLAD
Feiten van den dag
Historische gebouwen
getroffen
Ook Hamburg
getroffen
Afschuwwekkend
Engelsch wapen
Duitsche pers in felle
verontwaardiging
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES
30 cta. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad gevestigd zjjn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel.
Voor zakcnadvertentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend
bij vooruitbetaling 's Woensdags en 's Zaterdags 50 ets. bfj maximum aantal
woorden van 30 stuks. - Incasso volgens postrecht. - Voor opzending van
brieven moot 10 ets. porto betaald worden. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein
Telef. nra. Directie en Adminiatratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Poatcheque- en Girodienat no. 57055 - Poatbua no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zyn:
per 3 maanden ƒ2.35
per week ƒ0.18
Franco per post 2.35 per 3 maanden 4- portokosten
(voor binnenland 0.80 p. 3 maanden)
Niet minder dan zesmaal hebben gis
teren in den loop van den dag de sirenen
in de Britsche hoofdstad geloeid om de
Londenarcn te waarschuwen, dat er
weer Duitsche vliegtuigen op komst
waren.
Het eerste luchtalarm werd 's middags om
12.55 uur gegeven en duurde tot 13.19 uur;
het tweede kwam om 15 uur en om 16.25
uur, bijna onmiddellijk nadat het „alles
veilig" signaal had geklonken, werd ten der
den male alarm gemaakt; om 16.56 uur
weerklonken opnieuw, thans voor de vierde
maal, de sirenen ln de stad.
Om 17.25 uur kwam weer het waarschu-
wlngsteeken; tot 17.42 uur duurde dit alarm,
doch kort daarop, om vijf minuten voor zes,
loeiden de sirenen weer.
Dat was nog voor de nacht inviel!
Maar ook toen zijn wederom voortdu
rend bomaanvallen ondernomen op
do Britsche hoofdstad door Duitsche ge
vechtsvliegtuigen. De gezochte doelen
waren ook in den nacht duidelijk te zien,
daar nog steeds ln de havenwerken en
fabrieken groote branden woeden, die
ontstaan zijn tijdens de aanvallen der
laatste dagen.
Op enkele plaatsen staan nog verscheide
ne olietanks ln brand, die reeds op 8 Sep
tember getroffen waren. In de nabijheid der
oude haarden zijn thans nieuwe brandhaar
den ontstaan, welke den Duitschen vliegers
de volgende nachten weer den weg zullen
wijzen.
Het onophoudelijk denderen van de mo
toren der Duitsche bommenwerpers en het
loeien van de neervallende bommen moet,
naar de Engelsche regeering zelf toegeeft, op
den duur een demorallseerende uitwerking
hebben. Aldus de Londensche correspondent
van de New York Times. Een andere Lon
densche correspondent, die het einde van
Warschau heeft medegemaakt, verzekert
dat niets te vergelijken ls met datgene, wat
Londen op het oogenbllk begint door te
maken. Enkele omgevingen van Londen ge
lijken thans op de toekomstfantasieën van
den schrijver H. G. Wells over de verwoes
ting van de moderne wereld. (D.N.B.).
United Press meldt:
Dinsdagmorgen heeft de luchtoorlog bo
ven Londen een nieuw hoogtepunt bereikt.
Bijna elke minuut hoorde men het Inslaan
van Duitsche bommen.
Des morgens gingen de Londenaars naar
hun werk door straten, die duidelijk de
sporen van de Duitsche luchtaanvallen
vertoonden. Op vele plaatsen lagen glas
scherven en puin. Uit gesprongen water
leidingbuizen stroomde het water. Op an
dere plaatsen waren de ralLs van de tram
ontzet. Verschillende straten, waar z.g.
„blindgangers" waren Ingeslagen, waren
door de politie afgezet.
Van het bureau van de United Press uit
behoeft men niet ver te gaan om de ge
volgen van de nachtelijke bombardementen
Officieel is medegedeeld, dat
bij den luchtaanval in den
nacht van Zondag op Maandag
in Londen 268 personen zijn
gedood en ongeveer 1400 zwaar
gewond. (United Press).
te ontdekken. Slechts enkele huizenblok
ken verder is de 3traat door een grooten
bomkrater vernield en kale boomstompen
steken, beroofd van hun takken, in de
lucht.
Slechts weinige deelen van de stad zijn
bij dezen derden achtereenvolgenden
luchtaanval gespaard gebleven.
De Londensche correspondent van Göte-
borgs Morgenpost meldt aan zijn blad het
volgende:
In de meeste Londensche bedrijven ls
het werk als gevolg van de bomaanvallen
neergelegd. Van officleele zijde ls mede
gedeeld. dat de havens ln de buurt van
de monding van de Theems geheel zijn
vernield en dat alle pogingen om de vuur
haarden te blusschen, moesten worden op
gegeven.
Men beperkt zich er'toe, de modernste
Installaties te redden, die gelegen zijn op
den Noordelijken oever van de Theems.
Bljzxmdere pogingen worden in het werk
gesteld om de groote voorraden goederen
bij de Victoria en Alberthavens ln veilig
heid te brengen. Hier bevinden zich n.l.
groote graanpakhulzen, waarvan echter de
Installaties geheel vernield zijn. Verschei
dene straten bij deze havens staan ln vlam
men en ook hier staan geweldige maga
zijnen ln brand, waarin anders voor het
levensonderhoud noodzakelijke goederen
liggen opgestapeld. Een groot aantal vrij
willigers probeert hier te redden, wat er
te redden valt. Dichtbij de Westindia-ha-
vens woeden, naar de correspondent ver
der meldt, geweldige vuurhaarden. Boven
dien staan de voor den oorlog belangrijke
Installaties ten Zuiden van de Londensche
brug te Wapping in brand.
Met onverminderde kracht, zoo heet het
ln een correspondentie van „Stockholms
Tidningen" uit Londen, wordt de strijd om
Londen voortgezet. De geweldige branden
hebben de donkerste uren van den nacht
van Zondag op Maandag ln daglicht ver
anderd. De eene brand volgde op den an
dere. De Londenaars beleefden de gewel
digste explosies, die ooit in een oorlog
voorgekomen zijn. De aarde en de lucht
beefden kilometers ln flen omtrek, toen
groote bommen Insloegen. De uitwerking
der groote bommen, die nu nacht ln, nacht
uit op Londen geworpen worden, ls fantas
tisch. Het effect der explosies ls enorm.
De bevolking van Londen buigt haar rug
van angst voor de eeuwige aanvalsgolven.
De branden ln de nabijheid van de havens
woedden nog altijd, toen ik gelegenheid
kreeg om de haveninstallaties te bezichti
gen, waar ook de petroleumreservolrs nog
altijd hun vettige rooksluiers verbreidden.
Daar stonden volkomen verwoeste tank
auto's en op de kaden hingen totaal ver
bogen, onnatuurlijk verwrongen kranen.
Aan de kaden lagen vaartuigen met zware
slagzij na den brand.
Ook verder naar het Oosten was er brand
waar groote lndustrieele Installaties ln
asch en puin gelegd waren. Achter de mu
ren der enorme pakhuizen stegen nog al
tijd geweldige rookmassa's omhoog en
bijna alle hulzen in de buurt waren door
het vuur verwoest. Zelfs de gasbuizen wa
ren ln brand geraakt en de waterleidingen
gesprongen. Langs de kaden, waar vroeger
lange rijen opslagplaatsen en pakhuizen
stonden, liep de teer als een dikke massa
over den rijweg. Het heeft hier geen zin
meer de ongehoorde schade te verheime
lijken. Dit was een brand van dusdanige
afmetingen, dat ik niet weet of Engeland
iets dergelijks beleefd heeft sinds den
grooten brand van Londen in 1666, toen
driekwart van de stad met den grond ge
lijk werd gemaakt.
Deze week wordt door velen wellicht de
krltlekste in de geschiedenis van Engeland
genoemd. Met deze uitlating begint het
verslag van een anderen correspondent. Hij
stelt de vraag hoe lang de bevolking, die
door de schuld van de clique van Churchill
eveneens moet lijden, dezen stormaanval
zal doorstaan. Hij prijst het moreel van de
bevolking en vervolgt: Geen objectieve toe
schouwer kan qntkennen, dat vele proble
men moeten ontstaan, waarvan de oplos
sing thans onmogelijk voorzien kan wor
den. Het vraagstuk van het zedelijk weer
standsvermogen der burgerbevolking berust
op factoren, die niet precies kunnen wor
den weergegeven. Geen beoordeelaar, die
eenlge aanspraak op objectiviteit wil ma
ken, kan spreken van eenigerlei waarborg,
dat dit moreel gelijk zal blijven. Van Lon
den uit bezien kan niet geloochend wor
den, dat de uitslag van den luchtoorlog
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht deelt mede:
Op 9 September des avonds werd een
Britsch convool, komend van Dover, door
Duitsche kustbatterijen onder vuur geno
men. Het convool werd uit elkaar gesla
gen. Vier schepen keerden naar Dover en
twee naar Deal terug. Een beschadigd
tankschip werd eveneens naar Deal ge
sleept. Het achtste schip van het convool
bleef liggen, waarbij zich een sterke rook
ontwikkeling voordeed.
Het vuren werd door het Invallen van de
duisternis om 20.40 uur gestaakt. Een uur
later nam ons verdragend geschut een
Britsche batterij bij Dover onder vuur.
Deze batterij had om 20.30 uur getracht het
vuur van onze batterijen op het convool te
beantwoorden. Zij werd in een strijd, die
bijna twee uur duurde, tot zwijgen ge
bracht.
thans op bepaalde factoren berust, die ver
der niet geanalyseerd kunnen worden.
De Londensche correspondent van „Da-
gens Nyheter" schrijft:
In bevoegde Londensche kringen geeft
men toe, dat de Duitsche bomaanvallen ln
den nacht van Maandag op Dinsdag op de
verkeersknooppunten gericht waren. Het
spoorwegverkeer heeft eenige beperking
ondergaan. Het verkeersmlnlsterie heeft de
bevolking verzocht niet onnoodlg naar en
uit Londen te reizen. Het verkeer van de
ondergrondsche treinen ls gedeeltelijk ge
staakt. Ook het autobus- en tramverkeer is
gedesorganiseerd. (D.N.B.).
Koning George VI heeft Maandag, naar
uit Londen wordt gemeld, de door de Duit
sche luchtaanvallen het zwaarst getroffen
stadswijken bezocht. Uit alles bleek, dat
hU diep geschokt was. Verscheidene uren
vertoefde de koning bij het oprulmings-
werk en zag hij toe bij de wanhopige po
gingen van de brandweer om de door
brandbommen veroorzaakte branden te
blusschen. Een dramatisch hoogtepunt be
reikte de Inspectietocht, toen de koning in
een door een enkelen bom geslagen kra
ter, waarin twintig huizen waren verdwe
nen, klom. (A.N.P.)
Het grootste deel van de Londensche
schouwburgen en bioscopen is in verband
met de onophoudelijke Duitsche bomaan
vallen op de Engelsche hoofdstad, tot na
der order gesloten.
De Britsche minister van P.T.T. verklaar
de voor de radio, dat het Engelsche post
verkeer niet meer functionneert als in nor
male tijden het geval was. De bevolking
moet echter niet ongeduldig worden. Zij
moet veeleer bedenken, dat de posterijen
reeds sedert het terugtrekken van de En-
gelschen uit Frankrijk veel arbeid hebben
moeten verrichten. Na de Duitsche aanval
len moeten de posterijen echter eerst weer
eenlge orde scheppen in vernielde stads
gedeelten.
De directie der Londensche watervoorzie
ning heeft over de radio een bekendmaking
laten uitgeven, waarin er bij het publiek
op wordt aangedrongen ln den eerstvolgen-
den tijd zeer bijzonder zuinig te zijn met
water. Het verbruik moet met het oog op
de door de luchtaanvallen aangerichte
schade verminderd worden. (D.N.B.)
Ten gevolge van het slechte weer in den
groeitljd ls in de meeste landen der arde
de graanoogst beneden de betrekkelijk
hooge opbrengsten der laatste jaren geble
ven. Ook voor Duitschland werd een be
langrijke achteruitgang gevreesd, die vaak
wrra geschat op 10 tot 20 procent van den
normalen oogst.
Volgens de August usraming van het rijks
bureau voor de statistiek, die natuurlijk nog
geen definitief beeld kan geven, is deze
vrees, wat Duitschland betreft, ongegrond.
Voor Groot-Duitschland zonder het protec
toraat en de nieuwe gouwen in het Oosten
Dit Nummer bevat TWEE Bladen
Binnenland
Per 1 October waarschijnlijk weer huls
slachtingen toegesta? (Binnenland,
2e Blad)
Wenken voor den inmaak. (Binnenland, 2e
Blad)
Kinderen speelden met een buisje dyna
miet; drie ernstig p^wonden. (Gemengd
2e Blad)
AMSTERDAMSCHE BEURS
Vaste, onder beurs flink oploopende
markt Onder leiding van Aku's meer-
endeels belangrijke koersstijgingen
O lie's willig Amerika vast Beleg
gingen onregelmatig.
Buitenland
Onverminderd duurt de luchtaanval op
Londen voort. (Ie Blad)
Engelsche vliegers boven ^-ïrlijn. (Ie Blad)
Een afschuwwekkend Engelsch wapen.
(Ie Blad)
De vroegere Belgische premier de Broque-
ville overleden. (Ie Blad)
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
wordt een graanoogst van 24.600.000 ton'
verwacht, hetgeen slechts 2 procent minder
ls dan het gemiddelde in "e vredesjaren
van 1934 tot 1938, toen het gemiddelde
25.100.000 ton bedroeg. Bovendien is dit ge
middelde wat aan den hoog^n kant door
den recordoogst van 1938.
De graanoogst van dit jaar moet dan ook
zeer goed genoemd worden. Verder moet
men nog in aanmerking nemen, dat deze
cijfers het nieuwe gebied in het Oosten, dat
een overschot aan graan oplevert (Dantzig,
Westpruisen en het Wartheland) niet be
grepen is. Hier zal de oogst op zijn minst
3.500.000 ton bedragen. Het aanzienlijke
overschot zal voor het eerst dit jaar ter be
schikking van het Duitsche rijk zijn. De in-
voermogelijkheden uit Zuid-Oost-Europa en
Rusland zijn groot en verder heeft men nog
de buitengewoon groote voorraden van het
vorige jaar. die alleen voor broodgraan
reeds 6.200.000 ton bedragen en zelfs nog
k.s grooter zijn dan bij het egin van den
oorlog.
De hakvruchtenoogst wordt als steeds pas
In October officieel geraamd, doch reeds
In den afgeloopen nacht hebben, aldus
het D.N.B., de Engclschcn wederom nlet-
militairc doelen in Noord-Frankrijk,
België en Duitschland met bommen be
stookt. Het zwaartepunt van hun optre
den lag daarbij in België en Berlijn. In
Berlijn werden bommen in groote ge
tale, terwijl de maan heider scheen, op
de binnenstad en het Westen der stad
geworpen.
Er ontstonden talrijke branden en ont-
plofflngsschade werd aangericht, vooral in
eenlge ziekenhuizen, hotels, staatsgebou
wen, ln zaken- en woonwijken. Branden,
die op zolderverdiepingen waren ontstaan,
werden snel gebluscht. Een reeks waarde
volle kunstvoorwerpen, woninginrichtingen
en de inrichtingen van ziekenhuizen wer
den vernietigd. Verscheidene gebouwen kre
gen ernstige schade aan de muren. Van
verscheidene hulzen zijn de muren inge
drukt, bij andere bestaat gevaar van in
storting, zoodat heele stratenblokken in
de binnenstad ontruimd moesten worden.
Er zijn vijf dooden en verscheidene zwaar-
en lichtgewonden te betreuren. Dank zij het
gedisciplineerde optreden der Berlijnsche
bevolking werd verhinderd, dat de vele
explolsieve en brandbommen niet nog groo-
tere persoonlijke schade hebben aange
richt.
Twee vijandelijke vliegtuigen werden
neergeschoten, een daarvan door luchtaf
weergeschut, het tweede door nachtjagers.
Later werd nog door het D.N.B. gemeld:
In den afgeloopen nacht zijn wederom
Britsche vliegtuigen boven Noord-Dultsch-
land verschenen. Verscheldenen hunner
gelukte het door te dringen tot Berlijn.
De Engelsche wierpen hier en daar bommen
op woon- en zakenwijken. Van de enkele
bommen, die neergeworpen werden, troffen
er sommige doelen, die niet alleen nationale
maar ook in uitgebrelden zin internatio
nale beteekenis hebben. Zoo werd het in de
geheele wereld bekende „Haus der Vereins
Deutscher Ingenieure", dat voortdurend
onderkomen en vergaderruimte biedt aan
talrijke studenten, geleerden en technici, in
brand gestoken. Bovendien werd de Acade
mie der Kunsten, die gelegen is bij den
Brandenburger Poort op den Pariser Platz,
getroffen. In de Academie bevinden zich be
halve de lokalen voor het geven van .les en
voor het werk, voortdurend tentoonstellin
gen van werken van moderne binnen- en
bultenlandsche kunstenaars. In het centrum
der stad werd het Hedwigs ziekenhuis, dat
ln een der volkrijkste wijken der stad ligt:
door brandbommen getroffen.
Het optreden der Britsche vliegers was
klaarblijkelijk nauwkeurig overlegd en met
voorbedachten rade ondernomen, vooral
daar in den door maan en sterren helder-
verlichten nacht het beeld van de rijks
hoofdstad duidelijk te zien was en de tegen
stander bovendien nog talrijke lichtbommen
gebruikte. Behalve de reeds gemelde schade
werd o.m. de Rijksdag door een bom getrof
fen. voort-s de Branderburger Poprt. en een
reeks woonhuizen ln het dichtbevolkte cen
trum der rijkshoofdstad. Geen enkel der ge
noemde objecten kan ook maar in de verste
verte aangeduid worden als militair of voor
den oorlog belangrijk doel. De systematische
uitvoering van den aanval door de Britsche
bommenwerpers, welke niet kan worden be
streden, geeft de gevolgtrekking aan, dat
de hoogste militaire leiding ln Londen on
dubbelzinnig bevel heeft gegeven om het
hart van de rijkshoofdstad meedoogenloos
te bombardeerèn.
In de afgeloopen nacht is ook de burger
bevolking te Hamburg opnieuw het object
van Engelsche luchtaanvallen geweest. De
Britsche vliegtuigen lieten talrijke bommen
vallen, die voor het grootste deel terecht
kwamen ln de arbeiderswijk en daar ver
scheidene woningen vernielden. Dicht bij
een ziekenhuis zijn twee groote bomtrech-
ters gevonden en eenige brandbommen heb
ben branden in een villawijk aan den West
rand veroorzaakt. Een boer verloor twee
paarden. Fabrieksinstallaties en militaire
objecten hebben geen schade geleden.
(D.N.B.)
Van bevoegde zijde te Berlijn zijn gisteren
mededeelingen gedaan over een bijzonder
afschuwwekkend en gemeen strijdmiddel
van het Britsohe luchtwapen.
Sedert 11 Augustus werden eerst enkele
en daarna ln groote hoeveelheden zooge
naamde brandplaatjes door de Engelsche
vliegers op hun nachtelijke tochten boven
Duitschland over groote afstanden van het
land neergeworpen. Deze plaatjes zijn ge
maakt van celluloid, zijn ongeveer vijf bij
vijf centimeter groot en vertoonen in het
midden een gat, waarin zich een in brand-
watten verpakte brandpil bevindt. De
plaatjes vlogen door de inwerking van de
zuurstof in de lucht, nu en dan door de in
werking der zonnestralen in brand, waar
door alles ln brand moest geraken wat in
de buurt lag.
Het is onnoodlg te zeggen, aldus wordt in
de mededeeling gezegd, dat deze brand
plaatjes totaal ongeschikt zijn voor het be
schadigen van millitalre doelwitten. In geen
enkel geval ls dan ook getracht hiermede
een militaire installatie ln brand te steken.
Het doel van dit strijdmiddel was klaar
blijkelijk, die objecten te vernietigen, waar
voor de Royal Air Force geen groot aantal
brandbommen wilde gebruiken, zooals b.v.
boerenwoningen, schmuren, akkers, die rijp
zijn voor den oogst, bosschen, enz. Deze
plaatjes zijn veelvuldig ln buitengewoon
groote aantallen neergeworpen. Door ge
bruik te maken van alle ter beschikking
staande organisaties werd het gevaar, dat
deze branplaatjes opleverden, bezworen.
Desondanks zijn enkele boerenhofsteden,
graanmijten. schuren, eenige bosschen en
stukken heide aan dit strijdmiddel ten offer
gevallen. Voornamelijk liepen personen
brandwonden op. die dit strijdmiddel zon
der te weten, wat het was. aanpakten of in
den zak stopten, waarna het onverwachts
ontbrandde.
„Wanneer thans, zoo wordt ten slotte in
de mededeeling van bevoegde zijde gezegd,
na zoo talrijke afgewezen vredesaanbiedin-
gen en zoo talrijke in den wind geslagen
waarschuwingen. Duitsche bommen mili
taire objecten te Londen treffen, dan zijn
deze bommen tevens de vergelding voor
<ieze onwaardige Britsche strijdmethode."
(DNB).
De Berlijnsche correspondent van het
Hamburger Fremdenblatt geeft commen
taar op een uitlating van Churchill, die.
volgens Reuter, tijdens een tocht door de
verwoeste wijken in de hoofdstad de be
volking moet hebben t-oegeroepen: houdt
goeden moed, wij overwinnen reeds.
Men is geneigd, zoo schrijft de corres
pondent, te vragen naar den geestestoe
stand van een staatsleiding, die in staat is
tot een dergelijke uitlating te midden van
een dergelijke hel. Wij hebben nooit de
fout gemaakt, te twijfelen aan de be
kwaamheid van het Britsche ras. Het zal
ook niet ontkend worden, dat de Londen
sche bevolking ln deze dagen, waarop da
Ruiters van de Apokalypse over de hoofd
stad schijnen te stormen, trouw gebleven
is aan haar bekende verbeten, men zou
haast gunnen zeggen, verstokte hardnek
kigheid.
Daarop komt het echter niet aan. Het
gaat er om. dat de schuldigen aan den oor
log in Londen al het mogelijke doen. wat
in hun vermogen ligt, om de uitbreiding
van het Duitsche strafgerecht met alle
middelen te provoceeren. Zij voeren deze
politiek door de grootspraak, waarmede zij
de pers vullen en door het voortgaan met
de Duitsche bevolking speldenprikken toe
te dienen, zooals zij die reeds toegediend
hebben, toen nog niemand aan het bom
bardeeren van Londen dacht.
Wanneer na het verstrijken van een
nieuwe periode nog meer gebieden van
Londen in den afgrond zullen zijn gestort,
dan zal men zich moeten herinneren, dat
het Churchill en zijn organen in de pers
zijn geweest, die op de eerste etappe vjm
den Duitschen vergeldingsslag geantwoord
hebben met spot en nieuwe uitdagingen. De
correspondent herinnert er dan verder aan.
dat de woonwijken van de Engelsche
hoofdstad tot op dit oogenblik nog niet het
doel van den Duitschen aanval zijn ge
weest. Hetgeen totaal vernietigd is. is de
oorlogseconomische kern van de hoofdstad
in de bocht van de Theems. Bovendien
schijnt het onverbiddelijke werk der Duit
sche bommenwerpers fcich thans met bom
men. ook van het zwaarste kaliber, te rich
ten op andere.militair belangrijke objecten
in andere buurten van de hoofdstad.