,Nieuwe orde" in het
verleden
Zeepdistributie begint
31 Augustus a.s.
giste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zalerdag 24 Augustus 1940
Derde Blad No. 24667
De geboorte van het Christelijk Europa
De ondergang van het oude Romeinsche Rijk
Extra rantsoen voor kinderen, zieken en artsen
RECHTZAKEN
Beleediging van de
Duitsche weermacht
rilN/T IN EETTERE
•K!
120 gram huishoudzeep
voor 25 dagen
Weinig verandering op
de veemarkten
Het Forum Romanum, het middelpunt van Rome in den bloeitijd van de heidenscbe
cultuur.
I.
Nu in dezen tijd zooveel gesproken wordt
over de „Nieuwe Orde", is het belangwek
kend eens iets te vernemen over nieuwe
ordeningen in hot verleden. Want ook toen
is het probleem van een nieuwe orde dik
wijls gesteld, zij het dat de ordening in de
huidige maatschappij veel en veel dieper
ingrijpt en een totalen ommekeer in de ver
houdingen te weeg brengt. Een ommekeer
die zich in sommige landen reeds voltrokken
heeft, terwijl hij in andere in het stadium
van ontwikkeling verkeert.
Na elke periode van groote oorlogen is
er een andere ordening gekomen in de ver
wachting van een langdurig tijdperk van
rust en vreedzame ontwikkeling der wereld.
Wij wijzen b.v. op de groote volksverhui
zing en de daaruit voortkomende ontwikke
ling van het Mlddeleeuwsche Europa; op
de Kruistochten; de Hervorming en de
daarop volgende eeuw van strijd, welke ein
digde met de nieuwe orde, die door den
Westfanlschen Vrede van 1648 werd ge
schapen; op de Fransche Revolutie en de
Napoleontische oorlogen, welke het nieuwe
Europa van 1813 te voorschijn riepen en
ten slotte op onzen eigen tijd en het stre
ven naar vernieuwing, dat begon met den
Wereldoorlog, maar zijn eigenlijke aan-
knoopingspunt vond in het Verdrag van
Versailles.
De nieuwe orde, die toen tot stand kwam,
is gebleken het tegendeel te brengen van
rust en vrede en vandaar dat nu de oorlog
opnieuw is losgebarsten om tot een defini
tieve regeling te geraken, welke eindelijk
de voldoening van een oprechten vrede zal
moeten brengen.
Het is interessant enkele van die perloden
waarin een „nieuwe orde" werd voorbereid,
aan een nadere beschouwing te onderwer
pen en wij zullen daarom de geesteshouding
van een viertal der genoemde tijdperken
schetsen, n.l. de overgang van het oude
heldendom naar het Christelijk Europa dei-
Middeleeuwen; de Renaissance, tijd van ge
weldige gisting, welke de inleiding vormde
tot den modernen tijd; de achttiende eeuw,
welke zulk een enormen Invloed heeft uit
geoefend op de hedendaagsche wereld en
het laatste tijdperk der geschiedenis, dat
naar de huidige omwenteling geleid heeft.
CHRISTENDOM EN HEIDENDOM
Het laatste roemlooze tijdperk van het
Wcst-Romeinsche rijk vertoont oen opmer
kelijke overeenkomst met onzen eigen tijd.
Er was toen als in onze dagen een diep
zedelijk verval. De invloed van den Gods
dienst werd steeds geringer. De leer van het
bovennatuurlijke verloor haar vat op het
volk, dat op het laatst niet meer gelooven
kon in een tot het absurde opgevoerde go
denaanbidding. De heldensche goden waren
geen idealen meer, maar idolen, die met
dezelfde zonden en gebreken behept waren
als de menschen. Voor dergelijke goden kon
men geen eerbied meer hebben.
Toen het eenmaal zoover was, dat de god
loosheid gemeengoed geworden was, kwam
weldra de goddeloosheid. De remmen, die
de groote massa nog tegengehouden hadden,
waren opgeheven en het gevolg daarvan
was een hand over hand toenemende zede
loosheid. want wat zou men zich nog be
kommeren om wetten en menschelijkheid
als met het leven alles ophield0 Daarom was
het devies: pluk den dag, de logische conse
quentie voor een menschdom zonder boven-
aardsche idealen. Dat hierbij de sterksten
on de rijksten het meest genoten, spreekt
vanzelf en ook, dat het gevolg was de diep
ste ellende voor de armen en slaven.
In deze maatschappij was het opkomende
Christendom van de grootste sociale betee-
kenis, omdat het het Godsbesef deed her
leven en daardoor de laagste klassen op
hief uit de ellende van haar bestaan, terwijl
het aan het leven der hooger op de maat
schappelijke ladder geplaatsten weer in
houd en doel gaf. Een der sprekendste
Symptomen van den ondergang der hel
densche cultuur was de „moderne" geesel
der geboortebeperking, in de geschiedenis
van alle beschavingen een bedenkelijk ver
schijnsel. omdat de geboortebeperking leidt
[ot verzwakking van volk en individu en
ten slotte tot volkomen ondergang.
financieel-economische fouten.
Een ander symptoom was de voortdurende
devaluatie van de munt, welke een alge-
meene verarming ten gevolge had. Deze be-
daarna door in alle lagen der bevolking,
terwijl de middenstand geruïneerd werd.
De waardevermlpderingcn van de munt
in het oude Rome werden veroorzaakt door
een volslagen gebrek aan economisch In
zicht. Het geheele productie-apparaat der
aan Rome onderworpen wereld was er
slechts op gericht om de heerschers te ver
rijken. De belastingen waren zoo hoog dat
zij aan de afhankelijke volkeren slechts toe
stonden om voor zichzelf het allernoodigste
te fabrlceeren, terwijl al het overige naar
Rome ging, dat'zelf niet produceerde, doch
alleen maar consumeerde. Een dergelijke
roofbouw kon op den duur geen stand hou
den, doch de Romein vroeg zich niet af,
waar al zijn weelde vandaan kwam. De
legioenen zorgden er voor, dat de gelden
naar Rome stroomden.
Ondernemingsgeest bezat de Romein even
min, omdat het immers niet noodig was
een zaak te ondernemen en risico's te dra
gen; wat verkwist werd, werd niet meer
aangevuld en er werd slechts gedacht aan
het heden, niet aan de toekomst. Pluk den
dag!
Er bestond geen credietwezen en geen In
dustrie van beteekenis, zoodat de economi
sche tegenslag niet kon worden hersteld.
Door de algemeene verslapping verminderde
ook het krijgszuchtige karakter van weleer
en zoo waren de omstandigheden gunstig
voor het welslagen der Invallen van krach
tige natuurvolken, die tijdens de Groote
Volksverhuizing het Romeinsche wereldrijk
ineen deden storten, althans het voornaam
ste en meest Europeesche deel daarvan.
Uit het voorgaande is al wel duidelijk ge
worden, dat de ontbinding niet in eens
kwam, maar het onvermijdelijke besluit was
van een langdurig verwordingsproces, waar
aan verschillende factoren meegewerkt heb
ben.
HET POLITIEK VERVAL.
In politiek opzicht begon het verval tegen
het einde van de derde eeuw.
De geweldige inspanning van den oorlog
tegen de Marcomannen bewees, dat het rijk
reeds veel van zijn vroegere kracht had in
geboet. Door de daling van het geboorte
cijfer cn de, door de talrijke oorlogen, groote
sterfte van mannen moest de verdediging
grootendecls worden toevertrouwd aan
hulptroepen, die uit de overwonnen volke
ren gerequlreerd werden. Op zichzelf was
dit niet zoo erg, want over het algemeen
waren deze hulptroepen trouw aan den Ro-
melnschen Adelaar.
Erger was, dat na den oorlog met de
Marcomannen groote groepen barbaren
werden uitgenoodlgd om zich in onbe
woonde gedeelten van het rijk te gaan ves
tigen om zoodoende de bevolking op peil te
houden en er frlsch bloed in te brengen.
Deze georganiseerde volksverhuizingen be-
teekenden een vreedzame penetratie, waar
door de eenheid kunstmatig bewaard bleef.
Maar zij beteekenden ook een steeds meer
inboeten van het Romeinsche oppergezag.
De hoogste posten kwamen op den duur in
handen van deze „volksvreemden", Ja er
waren onder de keizers van de derde eeuw
zelfs een Syriër, een Arabier en een Afri
kaan. Om de zuiverheid van het ras bekom
merden de oude Romeinen zich al heel
weinig.
Reeds in de derde eeuw scheen de val van
het Imperium nabij. De druk der Barbaren
op de lange en zeer onvoldoende beschermde
grenzen nam steeds toe. De Goten trokken
plunderend door den Balkan, de Krim, de
kustgebieden van de Zwarte Zee en Klein
Azië. De Franken vielen Spanje binnen, de
Alemannen verwoestten de Rhóne- en de
Povlakte. Antlochlë werd herhaaldelijk ver
overd.
Keizer Aurelianus slaagde er echter in de
rust te herstellen en door verenging der
grenzen de verdedigingslinie te versterken.
In den tijd van Constantijn de Groote telde
het rijk ongeveer 70 millioen inwoners, maar
de grootste sterkte van het leger bedroeg
slechts zeshonderdvijftigduizend man, het
geen absoluut onvoldoende was om aan de
stormloopen der barbaren, die omstreeks 375
het begin vormden van de Volksverhuizing,
het hoofd te bieden.
Dat het rijk er desondanks nog langer
dan een eeuw in slaagde stand te houden
is voor een zeer groot deel te danken aan
het werk van Dlocletanus, den beruchten
despoot cn Christenvervolger en Constantijn
de Groote, die hem na een tijd van twisten
opvolgde;
Nu was langzamerhand de tijd gekomen,
dat het aanschijn der aarde ging verande
ren. Nog was het heldendom niet overwon
nen. nog kwamen er kerkvervolgers, maar
onder Constantijn kwam de kerk uit de
Catacomben en begon zij haar openbare
werkzaamheid.
Het antieke heldendom was aan het ver
dwijnen. het nieuwe Europa werd geboren
en verrees op de pulnhoopen van het ver
leden.
Het is een uiterst smartelijke en langdu
rige geboorte geweest deze eerste worsteling
van het Christelijk Europa, waarbij het ging
om zijn ontstaan.
(Nadruk verboden).
De illustraties dezer artikelen zijn ontleend
aan den „Groote Platenatlas" door dr. M. G. de
Boer en H. Hettema Jr. Uitgave A. W. SUthoff's
Uitgevers-Maatschappij N.V. te Lelden.
De St. Caccillakapcl in de Catacomben, toen het Christendom
nog zijn grootcn strijd voerde met het heidendom.
SOLDAAT TOT ZES MAANDEN
VEROORDEELD.
Het Duitsche krljgsgerecht te Arnhem
heeft in de zaal van het Arnhemsche ge
rechtshof de eerste zitting gehouden ter
behandeling van een tweetal zaken.
Terecht stonden allereerst de 22-Jarige
D. H. en de 20-jarlge A. F. F., beiden sol
daat van den Opbouwdienst te Ede en resp.
uit Vlissingen en Renkum afkomstig. Beide
soldaten stonden op 14 Juli j.l. bij een ijsco
wagen op de Ericalaan te Ede, toen daar de
meisjes H. U. en G. R. passeerden, die met
Duitsche soldaten omgang hadden.
Beide hadden de meisjes deswege be
dreigd, terwijl de verdachte H. zich boven-
dier beleedigend over de Duitsche weer
macht had uitgelaten. Zij hadden tegen de
meisjes o.ni. gezegd, dat haar namen geno
teerd zouden worden en dat zij, „als de
Duitschers hier weer weg zouden zijn, een
kopje kleiner gemaakt zouden worden."
Tegen de verdachte H. eischte de aan
klager acht maanden gevangenisstraf te
gen verd. F twee maanden.
Na raadkamer werd H. wegens beleedi
ging van de Duitsche weermacht veroor
deeld tot zes maanden gevangenisstraf,
terwijl F. wien alleen bedreiging was ten
Bon bij de kapitalistische klasse en werkte laste gelegd, werd vrijgesproken.
"Vervolgens stond terecht de 43-Jarlge
agent van politie A. G. te Arnhem, wegens
het verspreiden van valsche geruchten.
Op 11 Juli j.l. had hij tegen iemand uit
Vaassen gesproken over geruchten, o.m.
over „groote transporten Duitsche dienst
weigeraars". De verdachte gaf dit feit toe,
maar voerde tot zijn verontschuldiging aan,
dat hij in Juli volkomen in de war was ge
weest door enkele sterfgevallen in zijn
familie.
De aanklager verklaarde niet te kunnen
aannemen, dat verdachtes zenuwgestel niet
in orde zou zijn geweest. Een politieman in
uniform behoort niet het eerste het beste
kletspraatje aan een vreemde verder te
vertellen. Bovendien kent de Duitsche weer
macht geen dienstweigeraars. Spr. eischte
een jaar gevangenisstraf.
Hot gerecht legde na raadkamer den
agent zes maanden gevangenisstraf met
aftrek van zes weken voorarrest op.
TIJDSCHRIFTEN.
Dc Wereldkroniek.
De Wereldkroniek van deze week brengt o.a.
een fotoreportage uit het bezette Parijs: „Qa.
c'cst Paris" en een aantal beelden van dezen tijd
uit Berlijn. Verder vinden wij er de beantwoor
ding van de vraag in, of onze vrouwelijke voor
ouders sport beoefenden, en in hoeverre dit af
week van het begrip, dat wij onder sport ver
staan. Een reeks interessante artikelen en de ge- I marktterrein
De secretaris-generaal, waarnemend
hoofd van het Departement van Han
del, Nijverheid en Scheepvaart, deelt
mede, dat op Zaterdag 31 Augustus a.s.
een begin zal worden gemaakt met de
distributie van zeep in dier voege, dat
uitsluitend op bon mag worden ver
kocht.
Om te bevorderen, dat bij den aanvang
van de eerste distributieperiode de winke
liers over voldoende voorraden zullen be
schikken, is het noodzakelijk den verkoop
en de aflevering aan het publiek van huis
houdzeep, zachte zeep, toiletzeep, vloeibare
zeep, zeeppoeder, zeepvlokken, zelfwerkende
waschmiddelen, waschpoeder, medicinale
zeep, scheerzeep en scheercrème stop te zet
ten met Ingang van Zaterdag 24 Augustus
tot en met Vrijdag 30 Augustus a.s.
Winkeliers en grossiers, die niet beschik
ken over voldoende voorraden voor de eer
ste distributieperiode moeten zich tot de
plaatselijke distributiediensten wenden,
waar zij een verzoek, om in aanmerking te
komen voor een toewijzing, kunnen indie
nen.
Ten aanzien van de hoofdlijnen der
eigenlijke distributie kan het volgende
worden medegedeeld. Voor de eerste
distributieperiode, welke loopt van Za
terdag 31 Augustus tot en met Dinsdag
24 September a.s., zal een nader aan te
wijzen bon van het algemeen distribu
tiebonboekje, naar keuze van den ver
bruiker, recht geven op het koopen van
12r gram huishouizeep of 2 keer 75 gr.
toiletzeep of 200 gram zachte zeep of
250 gram zeeppoeder of 600 gram wasch
poeder.
Waar de verpakking dit toelaat, kan de
verbruiker desgewenscht gedeelten van bo
venstaande hoeveelheden in combinatie c
een bon koopen.
De detaillisten zullen evenals dit voor
andere in distributie gebrachte artikelen is
bepaald de bonnen dienen te plakken op
opplakvellen, welke ingeleverd moeten wor
den bij de dlstrjutiedlensten. Op basis van
het aantal ingeleverde bonnen zullen dan
toewijzingen worden vertrekt, waarop bij
grossiers en fabrikanten zeep kan worden
betrokken. De grossiers moeten bij de plaat
selijke distributiediensten de door hen ont
vangen toewijzingen Inwisselen tegen ver-
zameltoewijzingen, welke ter aanvulling van
hun voorraad kunnen worden doorgegeven
aan de fabrikanten.
Kinderen, die op 1 September 1940
den leeftijd van 2 jaar nog niet hebben
bereikt, komen In aanmerking voor twee
extra rantsoenen zeep per distributie
periode.
Kinderen boven 2 jaar, die op 1 Sep
tember 1940 den leeftijd van 8 jaar nog
niet hebben bereikt, komen in aanmer
king voor een extra rantsoen per distri
butieperiode.
Ter verkrijging hiervan dient men zich
op nader vast te stellen dagen te wenden
tot den plaatselijken distributiedienst on
der overlegging van de distributiestamkaart
van het desbetreffende kind.
Practisecrende artsen, tandartsen en
veeartsen komen in aanmerking voor
een extra rantsoen zeep van 200 pro
cent.
ZIJ zullen ten genoege van den plaatselij
ken distributiedienst moeten kunnen aan-
toonen, dat zij tot een der bovengenoemde
categorieën behooren. Bovendien zullen ook
zij hun distributiestamkaarten moeten
overleggen.
Zieken en in het algemeen zij, die op
gecontroleerd medisch advies extra
rantsoenen zeep behoeven, kunnen een
verzoek daartoe richten tot de plaatse
lijkr distributiedienstcn.
Voorts is het de bedoeling een regeling
te treffen voor het beschikbaar stel
len van extra zeeprantsoen ten behoeve
van hen, die als gevolg van hun werkzaam
heden blootgesteld zijn aan bijzondere ver
ontreiniging van lichaam of kleeding.
Uitvoerige mededeelingen over deze re
geling zullen binnenkort In de pers gepu
bliceerd worden.
INDUSTRIE EN INSTELLINGEN.
Industrieën, welke een of meer der bo
vengenoemde zeepsoorten verwerken, zullen
op aanvraag een toewijzing ontvangen van
de sectie zeep van het Rijksbureau voor
Chemische Productoen, Laan Copes van
Cattenburch 16 te 's-Gravenhage.
Voor het schoonhouden van gebouwen
wordt geen zeep beschikbaar gesteld. In
verband hiermede wordt er op gewezen,
dat schuurpoeder en andere reinigingsmid
delen bulten deze distributie vallen en dat
deze artikelen dus zonder bon gekocht
kunnen worden.
Ziekenhuizen en sanatoria, waar het ge
bruik van zeep om hygiënische redenen
onvermijdelijk is, zullen op een desbetref
fend verzoek, in te dienen bij de plaatse
lijke distributiediensten, toewijzingen ont
vangen.
Evenzoo zullen hotels, restaurants e.d.,
waar regelmatig warme maaltijden worden
worden verstrekt, voor het wasschen van
het linnengoed, een toewijzing zeep ont
vangen, nadat de betrokken Instelling een
desbetreffend verzoek heeft ingediend bij
den plaatselijken distributiedienst. Evenwel
zal geen zeep beschikbaar worden gesteld
voor het reinigen van vaatwerk in hotels,
restaurants, e.d. waarvoor reinigingsmidde
len kunnen worden gebruikt en evenmin
voor het gebruik door gasten in hotels, res
taurants, café's, zweminrichtingen, badhui
zen e.d.
WasscherJJen zullen voor gezinswasch
bonnen van de betrokken gezinnen ln ont
vangst nemen en wel een bon per acht
kilogram droog waschgoed. Op een bon zal
de wasscherlj 600 gram waschpoeder kun
nen betrekken. Voor de reiniging van het
linengoed van hotels, café's, ziekenhui
zen. sanatoria e.d., zullen de wasscherijen
toewijzingen, die aan deze instellingen zijn
verstrekt, in ontvangst nemen.
KAPPERS.
Dames- zoowel als heerenkappers krij
gen toewijzingen voor de scheerzeep en
vloeibare shampoo, welke zij behoeven voor
het scheren en wasschen van het haar
hunner klanten, welke toewijzingen afhan
kelijk zijn gesteld van het aantal leden van
het bedienend personeel, waartoe ook de
patroon gerekend wordt. Zij dienen zich te
vervoegen bij de plaatselijke distributie-
diensten, waarbij de distributiestamkaarten
van den patroon en het bedienend perso
neel moeten worden overgelegd, alsmede de
loonlijsten van dat personeel.
Ten aanzien van haarwaschmlddelen zij
opgemerkt dat shampoo in poedervorm
buiten de distributie valt.
SCHEERZEEP.
Met betrekking tot scheerzeep is een
afzonderlijke regeling getroffen. Op
nader aan te wijzen bonnen zal aan
mannelijke personen, die op 5 Augus
tus j.l. den leeftijd van 15 jaar hadden
bereikt, 50 gram scheerzeep, dan wel,
zoolang de voorraad strekt, een tube of
een pot scheercrème per vier maanden
ter beschikking worden gesteld.
Detaillisten, die scheerzeepbonnen ont
vangen, dienen deze bonnen ter aanvulling
van hun voorraad scheerzeep, door te ge
ven aan den grossier. Deze dient de bon
nen te plakken op opplakvellen ter ver
krijging van een toewijzing, ln te leveren
bij den plaatselijken distributiedienst. Bij
wijze van uitzondering dienen dus niet de
detaillisten maar de grossiers deze bonnen
te plakken op opplakvellen.
AANWEZIGE VOORRADEN.
Tot een nader te bepalen datum kunnen
de bij den handel aanwezige voorraden
zeep van de oude samenstelling, met uit
zondering evenwel van toiletzeep en medi
cinale zeep, alsmede die zeepsoorten, welke
ln de toekomst niet meer zullen worden
aangemaakt, alsnog op bon verkocht wor
den. Per bon zal mogen worden betrokken
125 gram zeepvlokken of 250 gram zelf
werkende waschmiddelen of 200 gram
vloeibare zeep. De toiletzeep van oude sa
menstelling mag uitsluitend verkocht wor
den tegen inlevering van speciale bonnen
voor toiletzeep welke uitsluitend zullen
worden uitgereikt ten behoeve van kinde
ren, zieken, artsen, tandartsen en vee
artsen.
Ook de medicinale zeep mag uitsluitend
verkocht worden aan hen, die hiervoor spe
ciale bonnen kunnen inleveren. Deze spe
ciale bonnen zullen door de plaatselijke
distributiediensten alleen aan die personen
uitgereikt worden, die aan deze zeep op
medische gronden behoefte hebben en een
gecontroleerd medisch advies kunnen over
leggen.
de handel was wat trager.
(Van onzen correspondent).
De toestand op de veemarkten was op de eind-
markten slechts weinig of niet noemenswaardig
veranderd. De aanvoeren op de gebruiksvee-
afdeelingen bleven op hetzelfde niveau en of
schoon de handel een sleepend verloop had en
de koude weersgesteldheid een eenigszins depri-
meerenden invloed had. want de groei staat stil,
werd toch successievelijk alle aanbod geruimd en
bleven de oude prijzen gehandhaafd.
In jong fokvee had de handel eveneens een
sleepend verloop doch met eerdei wat stijvere
ring door de Duitsche vaklieden, werden ge-
expedieerd.
Het waren alle beste zware hoogdrachtige
beesten, waarvoor prijzen van gemiddeld f.300
per stuk was besteed.
De slaclitveemarkt eindigde bi) tamelijk ruimen
aanvoer vooral op de Leidsche markt was het
aanbod ruim met een wat stroeveren handel.
Verkoopers waren met de vraagprijzen even
soepeler, zoodat de slager iets gemakkelijker kon
lnkoopen. maar de noteering was niet direct
lager.
Voor den opbouwdienst werden op de Leidsche
markt 20 stuks gekocht.
De vette kalverenmarkt was bij korte aanvoe
ren vlug geruimd, met hooge prijzen. Nuchtere
kalveren en graskalveren gingen Iets minder vlug
van de hand en de prijzen waren eerder iets
flauwer.
Op de wolveemarkt waren de aanvoeren bij
zonder ruim, doch desondanks werd alles goed
verkocht en de prijzen bleven voor alle soorten
gehandhaafd.
Voor magere varkens en biggen was de koop-
wone Tubrleken zijn alle aanwezig.
prijzen. Kalfvee was er niet aan de markt
De handel op Dultschland nad dan ook via de lust weer uiterst kalm en de prijzen ondergingen
markt weinig of geen beteekenis en liep direct een verdere daling van respectievelijk f 3 tot f. 4
vanaf den boer. De Z.H. commlsstonnairs lever- en gemiddeld f.2 per stuk. Men kocht thans
den Vrijdagmorgen op het Rotterdamsche vee- weer een goede koppel biggen voor f. 13 tot f. 15
een kwantum van ongeveer 100 per stuk en de mestvarkens noteerden van 32
1 stuks, die naar we vernamen direct na de keu- 1 tot 34 cent per pond levend gewicht.
