No. 24634 Geheel tegen Engeland is alle actie gericht De Duitsche stelling tegenover Engeland 81sfe Jaargang WOENSDAG 17 JULI 1940 De strijd in de Middellandsche zee Herstel in Frankrijk In Engeland Rede van Csaky Onze Wereldatlas De Zuid-Slavische politiek De Japansche kabinetscrisis EERSTE BLAD Feiten van den dag Een Europeesche vrede LEI DSC H DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES 30 cta. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd z(Jn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvcrtentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bU vooruitbetaling Woensdags en 's Zaterdags £0 ets. b(J maximum aantal woorden van 30 stuks. - Incasso volgens postrecht. - Voor opzending van brieven moet 10 ets. porto betaald worden. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden2.35 per weekƒ0.18 Franco per post ƒ2.35 per 3 maanden 4- portokosten (voor binnenland 050 per 3 mnd.) Het D.N.B. meldt uit Rome: In een speciaal bericht van het Italiaan- sche leger worden de volgende bijzonder heden medegedeeld over het verloop van de Itallaansche oorlogsoperaties in de Mid dellandsche Zee, voornamelijk in de afge- loopen week. Van bijzondere beteekenis zijn de gege vens over do bedrijvigheid, die door het Itallaansche luchtwapen in het Westelijke en Oostelijke gebied van de Middelland sche Zee is ontwikkeld, teneinde den te rugtocht van de Engelsche eskaders naar Gibraltar en Alexandrië te belemmeren. Volgens deze gegevens werd de vijand niet minder dan veertig maal aangevallen, waarbij de vyandelijke eskaders door vijf tig bommen, waaronder van het zwaarste kaliber, werden getroffen en zichtbare schade opliepen. Tien vijandelijke Jagers werden neergeschoten. Uit ooggetuige-be richten, fotografische documenten, de langzaamheid, waarmede de vijandelijke schepen zich op den terugtocht bewogen en het zwijgen van de vijandelijke lucht- doelartiJlerie blijkt met zekerheid, dat deze schade aanzienlijk is. Een torpedobootjager en een vracht schip zijn, naar vaststaat, tot zinken ge bracht. Twee linieschepen, vier kruisers, twee vliegtuigmoederschepen en twee tor- pedobootjagers zijn zwaar getroffen. Twaalf vliegtuigen zijn neergeschoten. Van de vliegtuigen aan boord van de vllegtuigmoe- dersehepen zijn er ongeveer tien vernield of beschadigd. Het staat onomstootelijk vast, dat het linieschip Hood door drie bommen ls getroffen en wel de centrale plaats van de vuurleiding voor het zwaar ste geschut en in de meetkamer. Het vilegtuigmoederschlp Ark Royal is door een bom getroffen, waardoor het aan den rechterboeg uitstekende gedeelte van zijn vllegtulgbaan werd vernield en zeven vliegtuigen werden vernietigd. Het vliegtuigmoederschip Eagle vertoont aaii den boeg een groote scheur in den scheepswand. Uit het bericht, met de bijzonderheden van den zeeslag blijkt, dat het vuur van de Itallaansche linieschepen Cesare en Cavour, op een afstand van 2600 meter werd geopend en snel op het doel werd gericht, zoodat verschillende treffers kon den worden waargenomen. Een van de vijandelijke schepen helde sterk voorover en staakte het vuren. Ook het vuren van den vijand was goed gericht, want een 38.1 centimeter granaat heeft een Italiaansch linieschip midden op het dek In de buurt van een schoorsteen getroffen. Hierdoor werd het Itallaansche linieschip echter niet gehinderd, het vuren met onvermin derde snelheid voort te zetten, daar geen vitaal deel was getroffen. An saldo, de hoofdredacteur van de „Tele- grafo" levert volgenden commenitaar op de gevolgen van den grooten zee- en luchtslag, dien de Itallaansche strijdkrachten in de Middellandsche Zee hebben gewonnen van de Britsche vloot. De resultaten van dezen slag, aldus Ansaldo, maken aanspraak op ieders belangstelling. Van het grootste be lang is het moreele effect, omdat de macht, de trots en de mentaliteit van de Britten diep zijn vernederd, want voor de Britten was de Middellandsche Zee steeds een bin nenzee, waaraan koloniale volkeren woon den, die mert argwaan en misprijzen werden gadegeslagen. Toen Engeland hier binnen drong, vestigde het ook hier zijn politiek en strategisch systeem, dat de „mare nostrum" besdhouwde als *n zee van paipisten en bar baren, waar de beschaving slechts werd aangetroffen in de clubs van Gibraltar en Malta. Thans worden de groote Britsche vlooteenheden echter geslagen door de schepen en vliegtuigen van het volk, dat in het hart van de Middellandsche zee leeft en dat daarvan het hart is. De Britsche vloot wordit thans opgejaagd, naar Gibral tar en Alexandrië. De beteekenis van deze gebeurtenis ls meer dan enkel die van een zeeslag, het is de ondergang van een eeuwenoude macht, van vooroordeelen die zioh van geeladht op geslacht handhaafden en van den puritednschen trots, die een zWtote vain hoofd en hart was geworden. De Fransche regeering zou naar het ge bied van Parijs willen terugkeeren met het oog op de moeilijkheden, die de pogingen ondervinden om het oeconomische leven er weer op gang te brengen, zoo lang ze op meer dan 300 K.M. ervan verwijderd is. In de eerste plaats, aldus de correspondent van de Frankfurter Ztg. te Zürich, moet het vluchtelingenvraagstuk worden opge lost. De Petit Dauphinois zegt, dat de tegen woordige indeeling in departementen niet meer aan deri tegenwoordigen toestand be antwoordt. Weliswaar zullen de nieuwe provincies niet geheel met de oude over eenkomen. De senaat zal voor een deel uit door den chef van den staat benoemde leden bestaan, tot wie vooraanstaande per sonen uit wetenschap, politiek, diplomatie, landbouw, handel en nijverheid zouden be- hooren. De andere leden zullen gekozen worden. De Kamer zou volgens een corpo ratief stelsel worden samengesteld, dat met het in Portugal bestaande overeenkomst zou vertoonen. De vakvereenigingen zouden in den tegenwoordigen vorm vrijwel ver dwijnen. Het blad duidt den senaat als een vertegenwoordiging van de gemeenten, de Kamer in hoofdzaak als een van beroeps standen en gezindten aan. De Tribune de Genève meldt, dat onge veer drie vierden van de bioscopen te Parijs weer ln werking zijn. Ybarnégaray, de nieuwe minister voor de Fransche jeugd, heeft besloten de in Frankrijk ruim verspreide beroepssport te verbieden, met name bij voetbal en rugby. Voor de wielersport zou een bijzondere regeling getroffen worden. Krachtens een verordening van het Fransche ministerie van financiën zijn Maandag ln het geheele Selne-departement de banken en openbare kassen weer ge opend. Tegelijkertijd zijn alle beperkingen ten aanzien van het opnemen van credieten opgeheven. Ook de rentedienst alsmede de rentebetaling op schatkistpapier en oor- logsleeningen begint weer te functlonneeren De prefect van het departement van de Seine heeft een verplichte telling gelast van alle jonge mannen en vrouwen tusschen de veertien en twintig jaar, die op 1 Juli in het departement van de Seine woonachtig waren. Het doel van deze telling ls een overzicht te krijgen van het aantal Jonge lieden, dat voor een beroeps-opleiding in aanmerking komt en in het arbeidsproces Ingeschakeld kan worden. Men hoopt door dezen maatregel het oeconomische leven weer op gang te kunnen brengen en de werkloosheid onder de jeugd op te heffen. De Fransche Staatsspoorwegen hebben ln overeenstemming met de Duitsche bezet tingsautoriteiten het treinverkeer Parijs— Toulon eenerzijds, en ParijsClermont FerrandLyon anderzijds weer hersteld. Dit treinverkeer dient in de eerste plaats voor het herstel van het postverkeer tus schen beide zones. Het publiek kan van dit treinverkeer nog geen gebruik maken. GEBREK AAN SCHEEPSRUIMTE. Attlee, de Britsche 1 ord-groot zegel be - waarder, heeft in het Lagerhuis verklaard, dat de regeering haar plan voor het over brengen van kinderen naar overzeesche landen had uitgesteld, tot de toestand ter zee het mogelijk zou maken, dat men vol doende escorteschepen ter beschikking zou hebben. Er is echter een grondige wijziging Ingetreden door de verliezen aan scheeps- rulmte en het wegvallen van een groot deel der Fransche vloot. In de bestaande omstandigheden heeft de geheele Britsche vloot in de eerste plaats de taak, de na tionale veiligheid te waarborgen. Daarvoor moeten, aldus Attlee, alle andere overwe gingen wijken. (D.N.B.) STIJGING DER PRIJZEN. De toenemende duurte ln Engeland blijkt uit het gisteren gepubliceerde indexcijfer voor de kosten van levensonderhoud. De stand van dit cijfer op 1 Juli toont een stijging tegenover 1 Juni met 3 De kos ten der levensmiddelen alleen zijn sedert 1 Juni met ruim 6% gestegen. - (D.N.B.) GEBREK AAN LUCHT-PERSONEEL. In Engeland schijnt een zoodanig gebrek te heerschen aan volleerde vliegers, dat de Britsche autoriteiten reeds Amerikaansche piloten uitnoodigen dienst te nemen bij het Engelsche luchtwapen. Gisteren zijn in de dagbladen met elkander ln overeen stemming zijnde berichten uit Londen ver schenen, waarin met nauwkeurige mede- deelig van dè plaatsen, waar men zich in Canada kan aanmelden, ervaren Ameri kaansche vliegers worden gevraagd, liefst vliegers met minstens 250 vlieguren, om dienst te nemen bij het Engelsche lucht wapen. De vrijwilligers behoeven volgens de Herald Tribune zelfs niet den eed van trouw aan de Britsche kroon af te leggen. Als bijzondere aantrekkelijkheid wordt zelfs de vorming van zelfstandige Ameri kaansche luchteskaders beloofd, ingeval voldoende Amerikanen zich aanmelden. Behalve piloten schijnt Engeland ook grondpersoneel en boordtelegraflsten drin gend noodig te hebben, want bovenge noemde oproep is ook tot deze categorieën gericht. (D.N.B.) Het D.N.B. meldt uit Boedapest: In een rede voor de parlementaire com missies voor de bultenlandsche politiek heeft minister Csaky ln de eerste plaats gesproken over de voorbereidingen voorde reLs naar Muenchen, die, naar hij zeide. maanden ver teruggaan. Met bijzonderen nadruk betoogde hij, dat het dringend noodig ts, dat vr^de en rust in Zuid-Oost- Europa gehandhaafd blijven. Voorwaarde daarbij is, dat binnen aMenbaren tijd de Morgenochtend te 9 uur beginnen wij met den verkoop van deel XIII. De prijs is on veranderd f. 0.10 per stuk, af gehaald aan ons bureau en f. 0.13, bij vooruitbetaling, franco per post. Van de deelen V t/m. XII is nog een klein aantal voorra dig. De deelen I t/m IV zijn geheel uitverkocht. DE DIRECTIE. grondslag voor een rechtvaardige regeling van goede buurschap tusschen de staten van Zuid-Oost-Europa tot stand komt. Dit is niet slechts In het belang van Honga rije, maar in dat van alle volken, welke dit gebied bewonen. Hongarije wenscht slechts door een verstandige overeenkomst betrouwbare vrienden en geen loerende vijanden tot buren te hebben. In dit ver band sprak de minister over de dankbaar heid van het Hongaarsche volk jegens de mogendheden van de spil. Hij waarschuw de het publiek voor de vlugschriftenpro- paganda, die den laatsten tijd weer in grootere mate door vreemde elementen gevoerd wordt en die duidelijk ten doel heeft, de Dultsch-Hongaarsche betrekkin gen te benadeelen. DUITSCHE WAARSCHUWING. Een zekere flikkering ln die bultenland sche politiek van Zuid-Slavlë, aldus dc Ber liner Boersenzeitung, blijkt opnieuw uit het feit, dat de Fransche gezant ln Belgrado met behulp van een bepaald Zuldslavisch publiek den vorigen Zondag een gebaar heeft kun nen maken, welks beteekenis door een ieder is begrepen. De gezant, die bekend staat als in zijn hart een aanhanger van de Gaulle, verplaatste voor de eerste maal de viering van den 14en Juli van het gezantschap naar het Fransche soldatenkerkhof. Bij deze plechtigheid kon hij o.m. hooggeplaatste Zuidslavische officieren, verder talrijke po litieke en maatschappelijke persoonlijk heden met een anti-Duitsch verleden be groeten terwijl hij zich demonstratief door hen liet condoleeren. In de bekende antl- Duitsche kringen was voor deelneming aan deze betooging propaganda gemaakt. De aanwezigheid van den steeds nog ln Bel grado gedulden voormaligen Poolschen ge zant stelde de beteekenis van deze geste nader in het licht. Deze gebeurtenis behoort, te zamen met zekere onvriendelijkheden tegenover een Duitsche demonstratie, tot de voorvallen, die men niet, door ze te bagatelliseeren, kan voorstellen als zonder belang. Want ln de politiek kunnen zekere gebaren er toe lei den, dat men daaruit conclusies trekt ten aanzien van de stelligheid en hechtheid der buitenlandsch en binnenlandsch politieke grondstrooming. Ongetwijfeld zijn er in Zuidslavië voldoende kringen en outsiders, die zich ondanks de duidelijke taal der Europeesche feiten naar alle mogelijke rich tingen overgeven aan zekere speculaties. De Zuidslavische begeleidende verschijnselen bij de ongepaste demonstratie van den Franschen gezant zijn, zoo besluit de Boer senzeitung, in Berlijn niet onopgemerkt gebleven. TERUGKEER VAN KONOJE? Het plotseling aftreden van het kabinet Yonai heeft in Tokio algemeene verrassing gewekt, ofschoon sinds langen tjjd een re constructie der regeering werd verwacht. Men vermoedde, dat Yonai tenminste zou probeeren het huidige kabinet met nieuwe functionnarissen voor de portefeuilles van bultenlandsche zaken en oorlog voorloopig bijeen te houden. Een dienovereenkomstig verzoek aan den minister van oorlog, Hata. zijn opvolger aan te wijzen, werd echter onder verwijzing naar het gemeenschappe lijke besluit der vooraanstaande generaals van de hand gewezen, waarop het geheele kabinet tot aftreden was gedwongen. Volgens een bericht van Domei heeft de minister van oorlog zijn aftreden uitdruk kelijk verklaard met het feit, dat de regee- ring-Yonai zich passief gedragen heeft tegenover de nieuwe politieke structuur. Wil Japan echter de gestadig toenemende moei lijkheden overwinnen, dan is een binnen landsch-politieke hervorming noodzakelijk. Wanneer Japan in het algemeen de voorge nomen nieuwe ordening in Oost-Azië ten uitvoer leggen wil, dan moet het vastbeslo ten de consequenties trekken uit den reeds Europeeschen oorlog. De voornaamste taken van het nieuwe kabinet zijn de volgende: 1. Een inzet zonder eenige terughoudend heid voor de door het volk en de partijen geëischte en door de weermacht ondersteun de eenheidsbeweging als voorwaarde voor de autoritaire staatsleiding. 2. Een volkomen bewapening door gebruik te maken van een door den staat gecontro leerd economisch leven. 3. Een duidelijke bultenlandsche politieke doelstelling tot beëindiging van het conflict met China als voorwaarde voor de politieke en economische reorganisatie van Oost-Azië. De keizer, die heden naar Tokio terug keert. heeft den lord grootzegelbewaarder, markies Kolsji Kido, ontboden om te ver nemen, wie naar Kido's meening de geschik- Dit Nummei bevat TWEE Bladen Binnenland Bijzonderheden omtrent het verbod van roomberelding en roomverkoop. (Bin nenland. 2e Blad). Onderzocht wordt de mogelijkheid jonge officieren in leeraarsambten te plaatsen (Binnenland. 2e Blad). De nationale voetbalconcentratie verloopt te langzaam. (Spoot, 2e Blad) Bioscopen worden in klassen ingedeeld. (Binnenland, 2e Blad). In de Kooikapel te Leiden is een gedenk plaat onthuld ter nagedachtenis van ds. J. W. Groot Enzerink (Stadsnieuws, le Blad). AMSTERDAMSCHE BEURS. Kalme markt Matige belangstelling Staatsfondsen iets lager Locale waarden meerendeels lager geadviseerd Buitenland De Italianen meester in de Middellandsche Zee. (Ie Blad1). Prins Konoje waarschijnlijk Japan's nieuwe premier, (le Baad). Roosevelt's houding ten aanzien van een derden termijn, (le Blad). ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN" EERSTE BLAD. Het „Hamburger Fremdenblatt" houdt zich in een artikel met als opschrift „Fe deral Union" bezig met de Engelsche plan nen voor een Angelsaksische statengc meenschap. In dit artikel wordt o.a. het volgende gezegd: „Terwijl Churchill praat, zwijgt Duitsch- land. De strategische, politieke en econo mische voorwaarden voor den eindstrijd tusschen Duitschland en Brittannië zijn voor Duitschland te gunstig, dan dat wij aanleiding zouden hebben ons eenigerlei zorgen te maken over den afloop van den strijd. Het Engeland van Churchill be vindt zich in den kansloozen toestand van een man, die den reddenden sprong niet meer kan maken. Men vraagt zich af, welke hoop Churchill nog is overgebleven: men mag bovendien het gegronde vermoeden koesteren, dat zijn grootsprekerij de uiting is van een wanhoop, die slechts verzacht schijnt door de buiten Europa liggende plannen van een kaste van heerschers, welke in den geest steeds buiten Europa geleefd heeft. Wat Engeland ook bij den tegenwoordigen stand van zaken voor plan- pen beraamt, het kan slechts de mobili satie van de buiten Europa liggende we reld tegen het Europeesche vasteland be- teekenen. Het tweede doel is de eindelooze verlenging van den oorlogstoestand. Het is karakteristiek voor de verbanning van een wereld, die onderworpen is aan de poli tieke grondbeginselen van de universeele gedachte der Engelschen. dat de Britsche politiek de oorspronkelijk Europeesche worsteling tusschen Duitschland en de Westelijke mogendheden tracht uit te brei den tot het terein der wereldpolitiek, nadat zij haar Europeesche posities heeft verloren. Het. kan echter niet in het we zen der huidige ontwikkeling licrren, dat totale oorlocen worden ontketend, alleen om de machtsinstincten van verwaande rassen te bevredigen. Het Duitsche toe komstbeeld van de wereld berust op een innerlijk versterkt en tot vrede gebracht Europa, te midden van een wereld, waarin zich volgens het voorbeeld van de Veree- nigde Staten andere groote gebieden met dezelfde taken voor den vrede en welstand reeds gevormd hebben. Het Engelsche bee'.d van de wereld echter, dat reeds sedert het begin van dezen oorlog is openbaar ge maakt. doelt op de verdeeldheid van de aarde, zooals het vroeger de grootte van Brittannië door de verbanning van het Europeesche continent trachtte te waar borgen. Wij behooren niet tot de lieden, die het Britsche rijk nog eenige toekomst voorspel len, wanneer het moederland in den strijd, dien zijn misdadige leiding heeft uitgelokt, door de leiding zou worden opgegeven. Wij volgen echter met belangstelling, hoe de Engelsche kaste van heerschers ook in het uur van haar erootste wanhoop haar oude spel trouw blijft, dat steeds er in bestaan heeft jonge deelnemers te winnen voor de door haar geleide Britsche wereldfirma. Datgene, wat de aanhangers van de Angel saksische statengemeenschap van de Ame rikanen verwachten, ls het afzien van hun eigen Monroeleer, zooals zij pas kort ge leden door Roosevelt is uitgelegd. De En gelsche vlucht naar Amerika zou in ieder geval een noodsprong beteekenen en ge schikt zijn het Amerikaansche vasteland verwikkelingen te bezorgen, die het ver mijden wil. Men zal zich buiten Europa met de ge dachte vertrouwd moeten maken. dat. Europa aanstuurt op dezelfde wetmatig heid, waarmede het het Amerika van de Monroeleer gelukt is, een vreedzame we reldpositie te veroveren. De Duitsche strijd tegen de Westelijke mogendheden is vanaf het begin niet het eigenlijke doel geweest, doch hij vil de oer lode van een economi se hen opbloei van het continent onenen, die op den duur voor de Vereenigde Staten en de Zuid-Amerikaansche republikeinen veel belangwekkender zal zlir» dun do politieke hersenschimmen var» die Fpgelsehe lei dende klasse, die den oorlog reeds thans verloren heeft en nooit heeft gestreefd naar een universeelen vrede van rechtvaardig heid naar alle kanten. te persoon voor den post van minister president zou zijn. Kido vroeg een termijn voor de beant woording van deze vraag. Domei meldt verder, dat Kido met het oog op het gewicht van zijn opdracht heeft be sloten een aantal voormalige premiers, onder wie Konoje, Hiranoema en Okada, naar hun meening te vragen. In aansluiting hierop zal Kido een be spreking hebben met den genro. prins Saionji. Na deze beraadsslagingen zal de lord- grootzegelbewaarder rapport uitbrengen aan den keizer en voorstellen doen tot benoe ming van den nieuwen premier, resp. het nieuwe kabinet. In politieke kringen is men van meening, dat nog vandaag een beslis sing van den keizer verwacht kan worden. Volgens berichten in de bladen zien Kido en de overige in nauw contact met den troon staande persoonlijkheden in prins Konoje den geschikten nieuwen minister-president, zoodat nog nauwelijks kan worden getwijfeld aan diens benoeming. Men beschouwt de houding van het leger en de politieke partijen als beslissend voor de verwachte benoeming van Konoje tot minister-president. Zooals men weet, heb ben de politieke partijen zich uitgesproken ten gunste van de z.g. nieuwe politieke structuur. Naar men in politieke kringen verder verklaart, staat Konoje dan voor de vol gende drie groote taken: 1. De vorming van een politieke eenheids organisatie, welke gesteund worrit door alle volkslagen, zoowel als door de weer- macht en het zakenleven. 2. De vorming van een regeering, waarin de nieuwe politieke structuur haar een heidsuitdrukking vindt. 3. Uitvoering van de pp grond van den veranderden toestand ln de wereld noodza kelijk geworden binnen- en buitenlandsch politieke hervormingen, gesteund op een eenheidspartij in den Rijksdag. Aangezien de ontbinding van de meeste partijen reeds is geschied en de ontbinding van de Minseito binnenkort verwacht wordt, houdt men de vorming van een po litieke eenheidsorganisatie, aan welker hoofd Konoje moet staan, voor ophanden. Deze organisatie moet de tot dusver be staan hebbende politieke partijen in den Rijksdag vertegenwoordigen. In dit verband wordt er op gewezen, dat over het algemeen compromissen over de binnen- en bultenlandsche politiek, zooals die ln de laatste oorlogskabinetten tot uit drukking zijn gekomen, in den tegenwoor digen tijd niet meer mogelijk zijn. Daarom, verwacht men, dat Konoie in het begin zichzelf zal belasten met het ministerie van bultenlandsche zaken, totdat definitief opheldering is verkregen omtrent de nieuwe richtlijnen der bultenlandsche po litiek. Wat den post van minister van buiten- landsche zaken betreft, hoort men vooral ook de namen van den vroegeren ambassa deur in Rome, Sjiratori en den vroegeren

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1940 | | pagina 1