Strijd tusschen de vroegere bondgenooten No. 24623 81sfe Jaargang DONDERDAG 4 JULI 1940 Engeland treedt op tegen Fransche vloot De Italiaansche aanvallen op Malta Fransche nationale vergadering bijeen Rede van Egyptischen ministerpresident Verklaringen van Ali Maher pasja Fransch-Britsche zeeslag De documentenvondst in Frankrijk Verhooging der Duitsche rantsoenen Uit Engeland In en om Roemenië EERSTE BLAD Feiten van den dag Uit het Verre Oosten. in r LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES 30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvcrtentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling 's Woensdags en 's Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30 stuks. - Incasso volgens postrecht. - Voor opzending van brieven moet 10 ets. porto betaald worden. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd 4Jn: W per 3 maanden 2.35 per week 0.18 Franco per post 2.35 per 3 maanden 4- portokosten (voor binnenland 0.80 per 3 mnd.) Het D.N.B. meldt: Volgens een bericht van Reuter wordt officieel medegedeeld: „Op 3 Juli zijn maatregelen genomen om alle in Britsche havens zijnde Fransche oorlogsschepen onder con trole van Groot-Brlttannië te stellen. Dit Is met succes geschied, ofschoon daarbij twee slachtoffers zijn gevallen." In een verklaring vai> het Britsche minis terie voor de voorlichting wordt hierover o.m. gezegd: „Tegelijkertijd zijn aan de Fransche schepen in de Noord-Afrikaanschc ha vens zekere voorwaarden gesteld, waar van het doel was ze te onttrekken aan Duitsche handen. Den bevelvoerenden Franschen officier werd verklaard, dat Groot-Brittannië ingeval geen van deze voorwaarden mocht worden aanvaard, alle maatregelen zou nemen om de ze kerheid te krijgen, dat geen van deze vaartuigen in het verdere verloop van den oorlog tegen Engeland zal worden gebruikt. De regeering betreurt het, dat de Fransche generaal die in Oran het bevel voerde, geweigerd heeft, een* van deze voorgestelde voorwaarden te aan vaarden. Het onvermijdelijk resultaat was, dat in deze stad een actie moest worden ondernomen tegen dc Fran sche schepen. Deze operaties zijn nog aan den gang. Voor het parlement zal daarover vandaag door den eersten minister een verklaring worden af gelegd. De Fransche regeering te Vichy gaf vol gend officieel commuiniqué uirt naar D.N.B. meldt: „In den ochtend van 3 Juli Ls een be langrijke Engelsche strijdmacht, vooral bestaande uit drie linieschepen, die van dc Noordzee was gekomen, verschenen voor de reede van Mers el Teblr, de vlootbasis van Oran, waar zich een deel van de Fran sche vloot n.l. de „Dunkerque" en de „Strassbourg" volgens het wapenstilstands verdrag voor anker bevond. (Belde nieuwe slagschepen van 26.500 ton, 702 voet lang. o.a. gewapend met 8 kanonnen van 30 c.M. en met een snelheid van 30 knoopen). De Britsche admiraal richtte tot den Franschen eskader-admiraal, vice-ad- miraal Gensoul den eisch zich over te geven dan wel zelf zijn schepen tot zinken te brengen. De Britsche admiraal stond een ter mijn van zes uur toe voor het nemen van een beslissing. Zonder te wachten op den afloop van dezen termijn sloten vliegtuigen van de Engelsche marine door electrische mij nen de reede van Mers cl Tebir af. Aangezien de Fransche admiraal wei gerde te gehoorzamen, opende de Brit sche vloot om 17.40 uur het vuur op dc Fransche oorlogsbodems. Met het oog op dezen niet te qualifi- ceeren aanval, aldus gaat het commu niqué verder, heeft de Fransche regec- ring aan de naast de Britsche vloot ter reede van Alexandrië voor anker liggende eenheden het bevel gegeven de ankers te lichten en naar open zee te varen, zoo noodig met geweld. Bovendien heeft aangezien deze aanval des te afschuwelijker is, daar hij gepleegd werd door onzen bondge noot van gisteren dc Fransche ad miraliteit zonder verwijl aan alle oor logsschepen, die zich in volle zee be vinden, instructie gegeven om de Brit sche koopvaardijschepen, welke zij ont moeten. aan te houden en op icdcren nieuwen aanval met vuur te antwoor den." Bij hun aanvallen op Malta hebben de Italiaansche vliegers, naar de Tribuna meldt, waargenomen, dat de weinige En gelsche oorlogsschepen, die nog te Malta gestationneerd zijn. voortdurend ln bewe ging zijn. Zij varen van den eenen inham naar den anderen, onder de bescherming van de kustverdediging. Ook de vliegtuigen worden dagelijks naar andere bases ge bracht of gecamoufleerd in het veld ver borgen. Op de lecge vliegvelden worden nagebootste toestellen geplaatst, die de Italiaansche aanvallers moeten misleiden. (D.N.B.) Naar uit Vichy gemeld wordt, zullen Kamer en Senaat ln een der eerstvolgende vergaderingen een resolutie moeten aanne men over het bijeenroepen van de Nationale Vergadering. De Nationale Vergadering moet de door den toestand geboden veranderingen der politieke instellingen aanbrengen en de regeering de noodlge autoriteit voor den herbouw des lands geven. Maarschalk Pétain heeft gistermorgen te Vichy den beperkten kabinetsraad gepre sideerd, waaraan ook de plaatsvervangende minister-president Laval, alsmede de mi nisters van blnnenlandsche zaken, finan ciën en landsverdediging deelnamen. (D.N.B.) De Italiaansche bladen schenken veel aandacht aan dc constitutioneele hervor ming welke ln Frankrijk is aangekondigd en welke ten doel zou hebben de fouten weg te nemen van het parlementaire stel sel en van de parasitaire plutocratie. De „Popoio dl Roma" zegt, dat deze staats rechtelijke hervorming zou moeten worden goedgekeurd door een nationale vergade ring die tot dit doel bijeengeroepen zou dienen tc worden en die op doortastende wijze het wetgevende lichaam moet ver anderen door ln het toekomstige parlement beroepsvertegenwoordiging in te voeren. Hetzelfde blad merkt op, dat volgens een artikel ln de „Times" men ook ln Enge land „doortastende sociale hervormingen" onder het oog zou zien, in totaJltalren en antlplutocraotlschen zin. De „Popoio di Roma" besluit, dat zich hierin de eerste gevolgen van den oorlog doen voelen. De Egyptische ministerpresident Hassan Zabrl Pasja, heeft voor het parlement zijn eerste rede gehouden, waarin hij o.a. het volgende zelde: Egypte wil niets anders dan hartelijke en vriendschappelijke betrekkingen met alle volken onderhouden. Tegelijkertijd is Egyp te bedacht op zijn onafhankelijkheid en veiligheid. Egypte wil ook zijn verplichtin gen tegen het verbonden Engeland nako men. Wat betreft den binnenlandschen-po- litleken toestand verklaarde de minister president, dat het land zich in een ernstige economische en financleele crisis bevindt. Dc nieuwe regeering zal haar best doen voor het verkrijgen van normale economi sche en financleele toestanden in het land. D.N.B.» De kortgeleden afgetreden Egyptische minister-president, Ali Maher pasja, heeft in een kleinen kring van senatoren de ge beurtenissen medegedeeld, die geleid heo- ben tot zijn aftreden. Uit deze mededeelln- gen, die gepubliceerd worden in de „Mes- saggero" blijkt, dat de koning het aftreden van Maher slechts heeft aanvaard om Egypte een ernstige buitenlandsche crisis te besparen. Ali Maher verklaarde, dat het Engelsche opperbevel onmiddellijk na de deelneming van Italië aan den oorlog de eisch tot hem had gericht zonder raadpleging van het parlement terstond aan Italië en Duitsch- land den oorlog te verklaren en Egypti sche troepen ln den strijd tc werpen tegen Italië. Dezen eisch van he tEngelsche op perbevel heeft hij cabegorich afgewezen met de verklaring, dat hij onder geen be ding een schending van de grondwet kon toelaten. Volgens de grondwet is de regee ring niet gerechtigd om dergelijke beslis singen over oorlog of vrede te nemen zon der het parlement te kennen. Na zijn wei gering heeft het Engelsche opperbevel :n bruusken vorm van den koning het aftre den van Ali Maher pasja geëischt. Daarbij bracht het de motlveering naar voren, dat de regeering „niet meer in overeenstem ming was met de volksgevoelens en in tegenspraak was gekomen met den geest van het Engelsch-Egyptische verdrag van 1936". De koning heeft daarop alle vroe gere minister-presidenten, de voorzitters van Kamer en Senaat en de partijleiders bijeengeroepen. Ali Maher bracht voor hen rapport uit over den eisch der Engelschen, dat Egypte zou ga'an deelnemen aan den oorlog. In deze vergadering, zoo verklaarde spr. verder, heersohte volledige overeenstem-, Ten aanzien van het optreden der Engelschen bij Oran verneemt het D.NB. nog, dat dc Engelsche vlootgroep, die gisteren voor Oran verscheen, be stond uit drie slagschepen, een vlieg- tuigmoederschip, 3 kruisers en een lichte flotille. Nadat de Fransche admiraal de Engel sche cischen had afgewezen openden de Engelschen het vuur. Dc Fransche vlootecnhcden aanvaardden den strijd. Tegen 19 uur ontwikkelde zich een zee slag tusschen de Fransche en de Brit sche zeestrijdkrachten, over het verloop waarvan op het oogenblik nog geen berichten zijn ontvangen. Ook de in Engeland liggende Fransche schepen hebben van hun regeering bevel gekregen eveneens met geweld zee te kiezen cn volgens de wapenstil standsvoorwaarden Brest aan te doen mlng over de opvatting, dat do Engelsche eisch een wederrechtelijke inmenging vorm- in de blnnenlandsche aangelegenheden van Egypte, dat de Engelschen openlijk in tegenstelling waren gekomen tot de tus schen Engeland en Egypte bestaande ver- dragsovereenkomsten, maar dat in het be lang van het land en ter oplossing van de crisis de regeering Maher moest aftreden. All Maher wees er den senatoren op, dat Egypte onder geen bedi ngzal gaan deel nemen aan een oorlog tegen Italië en dat Egypte onder geen beding zal gaan deel- ver dragen vastgelegde overeenkomsten moest nakomen. De Berlijnsche bladen noemen de door het Duitsche ministerie van buitenlandsche zaken gepubliceerde geheime stukken van den Franschen generalen staf, waarvan wij den inhoud in het kort reeds gaven. ,,do cumenten van weergaloos cynisme", die naar de bladen weten te berichten, in een door een Dultschen bom vernielden trein in de buurt van Ne vers aan de Loire zijn gevonden. Naar uit een verder krantenbe richt blijkt, is tegelijkertijd met de stukken van den Franschen generalen staf op een andere plaats in een vrachtauto de steek van Napoleon uit de Dome des Invalides, een gouden ketting van den keizer en zijn degen gevonden. De Berliner Boersenzeitung ziet in de do cumenten voor alles een bevestiging van datgene, waarvoor het rijk sedert het uit breken van den oorlog de neutrale landen steeds weer heeft gewaarschuwd, n.l. de Engelsche plannen tot uitbreiding van den oorlog van den Noordkaap tot aan den Kaukasus. Men herinnert zich de perscam pagne van de Westelijke mogendheden, zoo schrijft het blad, die in Januari 1940 be gon. in Februari nog toenam en met de be ruchte zitting van den oorlogsraad op 28 Maart haar hoogtepunt bereikte. Wanneer men in deze Engelsche en Fransche pers stemmen bladert, dan vindt men alle vraag stukken, landen, gebieden en steden opge somd, die ook in de documenten een rol spelen. Wekenlang werd b.v. het vraagstuk van het tegenhouden van het Zweedsche erts en daarmede een aanval op Noorwegen en Zweden, het vraagstuk van de Russische en Roemeensche petroleum en daarmede een aanval op Bakoe en Batoem en de Roe meensche petroleum velden behandeld. Het Hamburger Fremdenblatt schrijft, dat de documenten een ongewoon verhel derend inzicht geven in de geheimste be doelingen van het opperbevel der Weste lijke mogendheden. Zij doen duidelijk uit komen, zoo schrijft het blad. welke ver wachtingen geknoopt waren aan de oorlogs plannen der Westelijke mogendheden voor het jaar 1940. Het waren verwachtingen, die zonder uitzondering steunden op de stelling, dat de oorlog van allen tegen allen de beste waarborg zou zijn voor een over winning van Londen en Parijs. Dat het den Westelijken mogendheden gelukt is. Scan dinavië van zijn vrede te berooven, is een feit, dat tot de geschiedenis behoort. Hoe nader het tijdstip was gekomen, waarop rekening moest worden gehouden met het oplaaien van den oorlogsbrand in Klein- Azië en in den Kaukasus, wordt de wereld thans voor hel eerst met de publicatie van het ministerie van buitenlandsche zaken onthuld. De wereld is thans in staat zich de vraag voor te leggen, wat er van den vrede van het neutrale Europa, van de Klein-Aziatische wereld en van het Sovjet- Russische rijk was overgebleven, wanneer niet de E'ührer van Duitschland, in het be wustzijn van zijn Cultureele missie, besloten had op 10 Mei den aanval te richten op het hart van die mogendheden, die overal maar niet op eigen beden, wilden strijden. Het blad keert zich fel tegen de minister van buitenlandsche zaken van Turkije, die door de eenzijdigheid van zijn politieke hou ding gevonnist is. Hij heeft zijn vaderland tot het slagveld voor de Britsche wereld belangen willen maken. In de verdere documenten, die nog gepu bliceerd waren wordt een schets gegeven van den Franschen eisch aan Engeland met de luchtvloot te hulp te komen, waar aan niet is voldaarï en van de besprekingen der generale staven van Engeland, Frank rijk en België. Het D.N.B. meldt uit Berlijn: De goede stand der levensmiddelen van alle soorten heeft het mogelijk gemaakt, dat voorloopig van 1 tot 28 Juli boven de op de tot dusverre geldende rantsoenen, extra toewijzingen geschieden, die overigens waarschijnlijk ook voor de volgende maan den zullen gelden. Van bijzondere beteeke- nls is de verhooging van het boterrantsoen met 125 gram per persoon. Van bevoegde zijde wordt in dit verband medegedeeld, dat de voorraden in de koelhuizen een record hoogte bereikt hebben. Zooals bekend heeft Duitschland na de Ver. Staten de grootste botorproductie ter wereld, die ruim driemaal zoo groot als de Deensche was. Door het verbod van het ge bruik van volle melk, dat bij het uitbreken van den oorlog werd uitgevaardigd, is de productie met ongeveer 40 procent toegeno men. Zij zal waarschijnlijk, berekend naar de vroegere cijfers, meer dan 700.000 ton in een jaar bedragen. Daarbij komt nog de mogelijkheid van het betrekken van boter van de Deensche en Nederlandsche productie, die uitvoer noodig hebben, om slechts de belangrijkste landen te noemen, die vroeger aan Enge land leverden. Voor den tijd van den melk- overvloed zal van 1 Juli af, wrongel zonder bons worden afgegeven. De Duitsche aardappelenvoorziening wordt te Berlijn buitengewoon gunstig genoemd. De aanstaande oogst van vroege en late aardappelen zal waarschijnlijk een record hoogte bereiken, met het oog op de uit breiding der verbouwoppervlakte en den goeden stand van het gewas. Een bewijs, dat de Duitsche gezondheids diensten zich voortdurend bezig houden met den samenhang tusschen volksvoeding en levensmiddelenrantsoeneering, kan men zien in het feit, dat de broodrantsoenen voor personen tusschen 10 en 20 jaar met 200 gram verhoogd worden. De aanvankelijk vastgestelde rantsoenen voor gewone ge bruikers worden daarentegen met 150 gram verlaagd, omdat gebleken ls, dat er nauwe lijks gezinnen zijn, die de rantsoenen ge bruiken. Door deze verlaging zal een einde worden gemaakt aan het verloren gaan van brood, dat op tal van plaatsen is waarge nomen. CHURCHILL BIJ DEN KONING. Minister-president Churchill is, naar Reuter meldt, gistreanrond door den koning In Buckingham Palace ln audiëntie on vangen. Volgehs Reuter heeft Ohurchill gister avond voorts een langdurig onderhoud met den Sovjet-ambassadeur Maisky gehad. Churchill had tevoren een bezoek gebracht aan de verdedigingswerken aan de kust van Sussex. HORE BELISHA LOOP OORVIJGEN OP. Uit Stockholm wordt aan het D.N.B. ge meld: De Britche oud-minister van Oorlog, Hore Belisha, ls Maandag, na een rede te Devonport, waarin hij voor het vastberaden voortzetten van den oorlog pleitte, door opgewonden vrouwen aangevallen. Vóór de detectives, die hem voortdurend begelei den, konden ingrijpen, werd Hore Belishn, op het oogenblik dat hij in zijn auto wilde stappen, door een aantal vrouwen om ringd, waarbij hij verscheidene klappen in het gezicht kreeg. De vrouwen verlangden vrede en den terugkeer hunner mannen en beschuldigden den gewezen minister van Ooriog ervan, Engeland in den oorlog te hebben gebracht. De Roemeensche minister van buiten landsche zaken, Argetoianu, heeft in een rede uiteengezet, waarom Roemenië de Russische eischen heeft ingewilligd. Hij zeide: „Na lange besprekingen is de kroon raad tot de slotson gekomen, dat tegen stand onzer troepen zonder eenige hulp onmogelijk was en dat wij derhalve de Russische eischen niet konden afwijzen". Men verwachtte gistermiddag te Boeka rest, dat minister-president Tatarescu in de vergadering van het parlement een be langrijke verklaring zou afleggen. Zeer binnenkort wordt ook een reorganisatie van het kabinet verwacht. Vooral de houding ten aanzien van Duitschland is hierbij van belang. Uit Berlijn wordt door het D.N.B. gemeld, dat het aanvaarden van de eischen van de Sovjetunie door Roemenië, aldaar geen verrassing heeft veroorzaakt. Wat de kwestie Bessarabië betreft, Moskou heeft het dringende karakter van een behande ling van dit vraagstuk niet verborgen ge houden Ook is gemakkelijk aan te nemen dat de Sovjet-diplomatie het door een con sultatief pact met Rusland bevriende Duitsche rijk destijds over haar opvattingen volledig ln kennis heeft gesteld. Want het Duitsch-Russlsche vriendschapsverdrag van Augustus en October van het vorige jaar is. gelijk uit de veelvuldige uitlatingen van de Moskousche en Berlijnsche pers destijds is gebleken gebaseerd op exacte afpaling van de belangensferen van beide landen. Duitschland's houding ten aanzien van de Roemeensch-Russische kwestie kon daarom principieel door dezelfde overwegingen wor den bepaald, als indertijd Duitschland's houding nopens het Finseh-Russische con flict waarbij Duitschland zelf op geenerlei wijze betrokken was, doch welks motief be grepen werd. Dit Nummei bevat TWEE Bladen Binnenland Sigarenvoorraad in ons land nog voor een jaar voldoende. (Binnenland', 2e Blad). Hijschkraan gekanteld te Venlo; vier slachtoffers. (Gemengd, 2e Blad). Eindstanden competitie Leidsche Voetbal' bond. (Sport, 2e Blad). De drooglegging van den Noordsche Buur- terpolder bij Zevenhoven. (2e Blad). Buitenland Onverwacht gewapend optreden van de Engelsche vloot tegen de Fransche vloot (Ie Blad). In en om Roemenië. Ge Blad). De positie van Egypte. (Ie Blad). ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN" EERSTE BLAD. In de houding van de Duitsche pers wordt daarom ook thans onder den indruk van de Russisch-Roemeensche afspraken geen par tijkiezen geconstateerd. Als in de commen taren van de Duitsche pers een bepaalde strekking ls waar te nemen, dan is die strekking uitsluitend tegen Engeland ge richt welks rol ook dit geval zonder eenig voorbehoud aan critiek onderworpen wordt. Uit de uitlatingen van de Duitsche bladen blijkt, dat men in Roemenië, dat zich thans onder den druk van de omstandigheden tot vergaande concessies aan de Sovjetunie be reid moest vinden, In den grond van de zaak een nieuw offer van de voor talrijke landen ongelukzalige Engelsche garantie- politiek ziet. Roemenië heeft de Engelsche garanties zonder tegenspraak aanvaard en heeft zich daardoor zonder twijfel ten minste tijdelijk over de mogelijkheden van de eigen politiek Illusies gemaakt. De oplossing van de Bessarablsché kwestie op het juiste oogenblik is dienten gevolge verzuimd. Boekarest poogde blijk baar haar behandeling te vertragen. De thans onvermijdelijk geworden onderwer ping van Roemenië aan de Russische eischen wordt daarom te Berlijn als een gevolg van de onjuiste waardeering van de Engelsche garantiebelofte en de daardoor bepaalde aarzelende houding van de Roe meensche buitenlandsche politiek be schouwd. Maar ook in de houding tegen over Duitschland is Roemenië naar het oordeel van de Duitsche pers onder den invloed van overschatting van de waarde van Engeland's belofte tot hulp blootge steld geweest, aan menigvuldige zwenkingen van zijn politiek. Eerst onder den Indruk van de overwel digende Duitsche successen in het Westen heeft men zich te Boekarest tot een duide lijker houding tegenover Duitschland op gewerkt. Opmerkelijk schijnt in dit verband dat thans zelfs Turkije in grootere mate dan tot dusverre rekening begint te houden met de werkelijke krachtsverhoudingen in Europa In de jongste rede van den Turk- schen minister-president ziet men te Ber lijn een bevestiging van de vastbeslotenheid van de Turksche regeering haar vredeswil te toonen en de tot dusverre tegen den oorlog in Europa aangenomen houding te herzien. BESPREKINGEN IN JAPAN. De afdeelingschefs van het Japansche ministerie van oorlog hebben gisteren in hun ministerie een bespreking gevoerd van meer dan 3 uur. waaraan ook de plaatsver vangende minister van oorlog Anaml, heeft deelgenomen. Naar verluidt is bij deze be spreking de positie van het leger vastge steld ten opzichte van de radiorede, welke de minister van buitenlandsche zaken. Arita, onlangs heeft gehouden over de Japansche buitenlandsche politiek en over den huldigen stand van zaken. Na deze be spreking heeft de minister van oorlog. een bezoek gebracht aan den minister van buitenlandsche zaken om hem de eenstem mige opvatting van het leger mee te deelen en Arita te verzoeken met deze opvatting ernstig rekening te houden. Hata heeft vervolgen- ook minister-president Yonai ingelicht over de opvatting van het le"er De Asahi schrijft, dat de houding van het leger door Arita in zijn radiorede verkeerd is voorgesteld Daarover is binnen en buiten Japan ernstige twijfel ontstaan. Daarom heeft het leger geëischt, dat onmiddellijk

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1940 | | pagina 1