Rhenen herstelt zich!
8fste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 22 Juni 1940
Derde Blad No. 24613
Leiden en de wederopbouw
Gewichtig!
Uitstel van betaling mogelijk
De taak der gemeente bij de bestrijding
der werkloosheid
GEMENGD NIEUWS
Over 6 weken begint de bouw
van houten noodwoningen
Voor ten hoogste zes maanden
Dagbladreclame
is niet te vervangen
O
Onderhoud met den Directeur
van Gemeentewerken.
cUIcrs over den duur van het oponthoud,
dat het verkeer als gevolg van dezen hin-
rvlr
Na de roezige dagen, welke wij achter
den rug hebben, staat de geheele Ne-
derlandsche samenleving thans In het
teeken van den opbouw en den weder
opbouw.
Weliswaar is onze goede, oude stad
gespaard gebleven voor ernstige ver
minkingen als gevolg van het oorlogs
geweld en dient het begrip „wederop
bouw" In dit verband dan ook niet te
worden verstaan in den zin van herstel
van verwoeste gebouwen e.d., maar niet
temin is ook voor Leiden een taak weg
gelegd in het door de Nederlandsche in
nauwe samenwerking met de Dultsche
autoriteiten ontworpen complex van
maatregelen, dat beoogt het openbare
en economische leven In ons land zoo
spoedig mogelijk weer op gang te bren
gen, waarbij In het bijzonder de bestrij
ding van de werkloosheid op den voor
grond is gesteld.
Nauwelijks één week nadat de bezetting
van ons land door de Dultsche troepen was
voltooid n.l. op 23 Mcl J.l. verscheen ln de
pers een besluit van den opperbevelhebber
van land- en zeemacht, waarbij in overleg
met den Dultschen bevelhebber ln Neder
land richtlijnen werden aangegeven, waar
langs zich het groote en moeilijke werk
van den wederopbouw zou moeten voltrek
ken. terwijl kort nadien de rijkscommissa
ris-rijksminister voor het bezette Neder
landsche gebied, dr. Seyss Inquart in zijn
Installatierede verklaarde, dat de bestrij
ding der werkloosheid hier te lande met
kracht zou worden aangepakt.
Iedereen, die betrokken ls bij het Im
mense vraagstuk der werkloosheidsbestrij
ding en dat zijn rechtstreeks alle werk-
loozen en zijdelings alle belastingbetalende
Nederlanders! kan niet anders dan sym
pathiek staan tegenover elke suggestie,
welke beoogt voor dat probleem een oplos
sing te vinden en met groote belangstelling
hebben wij dan ook geluisterd naar hetgeen
de directeur van den Letdschen Dienst van
Gemeentewerken, de heer A. M. de Blauw
ons ln een welwillend toegestaan onderhoud
vertelde over de wijze, waarop ons gemeen
tebestuur met groote voortvarendheid op
deze bekendmaking heeft gereageerd.
Reeds len volgenden dag, 24 Mei, werd
aan den Regeerlngscommissarls voor den
Wederopbouw. Ir. Ringers, toestemming ge
vraagd voor de voortzetting van een zeven
tal openbare werken, die op dat moment in
uitvoering verkeerden en die eerst na 15
Juni voltooid zouden zijn. Tot goed begrip
van zaken dlene, dat voor de bezetting van
ln uitvoering zijnde werken, welke vóór dien
datum gereed zouden zijn, geen speciale
vergunning noodig was. Deze zeven werken
omvatten de rloleerlng van een deel der
Burggravenlaan. de uitvoering van bestra-
tlngswerken ln de Leuvenstraat, de Ver
lengde van Beunlngenstraat en de Antonic
DuUckstraat. de Franchlmontlaan. de De
Sltterlaan. het maken van 47 meter beton-
schoellng langs de Rijnkade en den afbouw
van de Schrljversbrug.
De gevraagde vergunning voor al deze wer
ken werd op prijzenswaardig korten termijn
verleend evenals voor een werk, dat reeds
door den gemeenteraad en Ged. Staten was
goedgekeurd, doch waarmede nog geen aan
vang was gemaakt, namelijk het algeheel
doortrekken van de Burggravenlaan en
het leggen van een rloleerlng in het ver
lengde van den Lammcnschansweg met de
bouw van een brug over de Stadsmolen-
sloot, een werk waarvan de kosten de twee
ton benaderen.
Op een aanvrage tot doortrekking van de
Evertsenstraat werd nog geen toestemming
verkregen, waarbij zich het eigenaardige
geval voordoet, dat de aldaar geprojectcer
do huizen al ln aanbouw zijn.
Bovendien werd door een aantal particu
lieren gaarne gebruik gemaakt van de be
middeling van den Dienst van Gemeente
werken om dergelijke aanvragen voor het
doen uitvoeren van bouwwerken ln te die
nen, waarop ln meerdere gevallen gunstig
werd beschikt.
Voorts werd, onder opgave van de ver
moedelijke kosten en den aard en de hoe
veelheid der benoodigde materialen, ver
gunning gevraagd tot het ln de naaste toe
komst doen uitvoeren van een belangrijk
aantal openbare werken, nogeacht van
zelfsprekend de beslissing, welke de ge
meentelijke overheid te dien aanzien te
zijner tijd zal nemen.
Het zal wel niemand verwonderen, dat
na deze mededeeling van den heer De
Blauw onze eerstvolgende vraag luidde:
HOE STAAT HET MET HET
O VER W EG V RAAG STUK
Tot onze groote teleurstelling moest de
heer de Blauw op deze vraag in het hui
dige stadium der besprekingen het ant
woord schuldig blijven Slechts wilde hij
verklaren, dat ook in het bovenomschre
ven verband aan dit probleem alle aan
dacht was besteed, welke een spoedige op
lossing van den bestaanden toestand ver-
clscht en dat dit werk dan ook behoort tot
die. welke aan de goedkeuring van den
Regeerlngscommissarls bereids zijn onder
worpen. Wij maken van deze gelegenheid
gebruik om bU de bevoegde Instanties bij
wie de beslissing over deze kwestie berust,
met klem aan te dringen op een zoo snel
mogelijke regeling van dit voor onze sta<J zoo
bij uitstek belangrijke vraagstuk. Juist een
object als het onderhavige, met welks uit
voering eenlge mlllloenen gemoeid zullen
zijn. biedt een unieke gelegenheid tot
werkverruiming. De verwezenlijking der be
staande plannen zal gedurende verschei
dene jaren aan honderden werkloozen ar
beid verschaffen en een einde maken aan
een toestand, welks onhoudbaarheldl wij
reeds herhaaldelijk ln woord en geschrift,
toegelicht met ten hemel schreeuwende
derlijken overweg onder
toogd.
Indt, hebben be-
De heer De Blauw kon geen vrijheid vin
den ons een volledige opgave te verstrek
ken van alle plannen, die door zijn dienst
geheel of ten dcele zijn voorbereid en waar
op reeds bh voorbaat het „flat" van den
Regeerlngscommissarls la gevraagd voor
het geval, dat de gemeenteraad te zijner
tijd besluit deze plannen te doen uitvoeren
en ook Gedeputeerde Staten van Zuid-
Holland daaraan hun goedkeuring schen
ken Bovendien ls nog ln lang niet alle ge
vallen de beslissing gevallen, zoodat het
praematuur ware daarover nu reeds uit te
welden Wel deelde hij ons mede. dat de
verwachting bestaat op het verkrijgen
van toestemming voor een aanzienlijke
uitbreiding der Centrale Rioolwater-zuive
ringsinrichting. welke onder meer omvat de
versterking der gemalen, den bouw van
twee nieuwe contlnu-fllters en den aanleg
van nieuwe slibvelden, waarvan de kosten
eenlge tonnen zullen bedragen. Minder
gunstig staat het zijns inziens met het door
den gemeenteraad reeds gerulmen tijd ge
nomen besluit tot vervanging van de smalle
spoorbrug ln den Haagweg, welke plannen
werden ontworpen do RrohetlJ krbsen en
werden ontworpen door het Rljkabruggen-
burcau en binnenkort zouden worden ver
wezenlijkt.
De reeds vervaardigde hulpbrug doet even
wel thans dienst ter vervanging van een
in de oorlogsdagen vernielde brug „ergens"
in Nederland en vermoedelijk zal de ver
nieuwing van de spoorbrug, waar het
Rhksbruggenbureau momenteel de handen
vol heeft aan het urgente herstel van an
dere oeververbindingen, nu nog wel eenl-
gen tijd op zich laten wachten
Voor den bouw van een 180-tal arbei
derswoningen benoorden den Mareslngel
werd voorloopig de toesteming, niet ver
leend. doch daartegenover wèl voor den
aanleg der Ihlertoe benoodigde straten, zoo
dat de hoop blijft bestaan, dat binnen af-
zienbaren tijd de ook voor den woningbouw
verelschte vergunning zal worden verleend.
Behalve de hierboven genoemde kent onze
stad nog tal van andere objecten, waarvan
de uitvoering een aanzienlijke werkverrui
ming tengevolge zou hebben en bijaldien
hot werkloozencljfer aanmerkelijk zou doen
dalen. Om enkele voorbeelden We noemen:
voortzetting der vernieuwing van een aan
tal verouderde bruggen, de restauratie van
het Gravensteen en van het gebouw der
Stedelijke Werkinrichting, demping van het
rcsteerende gedeelte van het Levendaal.
verdere aanleg der Noord-Zuld-verblnding
door de binnenstad, verbetering van het
wegdek van de Papenstraat en de Rijn
en 8chlekade. enz enz.
Uit het onderhoud, dat wij met den
heer de Blauw mochten hebben, bleek
ons evenwel, dat het gemeentebestuur
ter zake volkomen diligent is en er met
prijzenswaardige activiteit naar streeft
om het werkloozencljfer, dat in onze
stad in dc laatste weken met ongeveer
1500 tot boven de 4000 is gestegen, zoo
snel mogelijk te doen afnemen, door
allen binnen het plaatselijk verband
aan productleven arbeid te helpen.
Moge dat streven met succes worden be
kroond, opdat velen den zegen van den
arbeid wederom deelachtig worden en de
gemeenschap worde ontslagen van den
drukkenden last, welken de sociale voor
zieningen haar op de schouders hebben
gelegd.
DE LIER SCHOOT LOS.
meester, die in donkere dagen zijn gemeent*
op voortreffelijke wijze heeft gediend, heeft
er onmiddellijk voor gezorgd, dat een archi-
I tect, die het stadje door en door kende,
belast is met het ontwerpen van het nieuw
I te bouwen gedeelte. Het oude karakter zal
I zooveel mogelijk gehandhaafd blijven. Al-
leen zal de hoofdstraat aanmerkelijk bree-
I der worden en zullen er ln de toekomst niet
meer zooveel smalle straatjes op den hoofd
verkeersweg uitmonden.
Of de tram nog door het centrum zal
blijven rijden? Zekerheid hieromtrent be
staat niet. Wellicht zal men er toe over
gaan om de tramlijn.op te heffen; maar
hieromtrent is niets definitief bekend.
Wel definitief geregeld ls het onderwijs.
In de eenige school, die gebruikt kon wor
den. is een rouleersysteem ingesteld voor
alle school kinderen, zoodat zij. al ls het
dan ln mindere mate dan voorheen, toch
onderwijs genieten.
En wat zal er met de historische Cunera-
:erk en -toren geschieden?
De restauratie gaat door. In totaal zullen
le restauratiewerkzaamheden op f. 30.000
:omen hetgeen mede veroorzaakt wordt
loor het feit, dat zeer belangrijke onder-
'leelen van het orgel der kerk, die ln een
x>ds waren opgeslagen, door brand zijn
ernield Deze twee. als door een won
ier gespaarde historische monumenten zul
len eenmaal weer het als een phoenix uit
de asch herrezen stadje cachet verleen en.
Waar nu nog de werkloozen. onder toezicht
"an de Nederlandsche Helde Maatschappij.
Soldaten brengen een aantal geschonken goederen in de Cunerakerk te Rhenen onder
Tweeduizend inwoners genietenclrag van 3 millioen gulden, een bedrag dat
door het veelal toepassen van nieuwbouw
nog de gastvrijheid van minder
getroffenen.
(Van onzen speclalen verslaggever).
Rhenen aan den opbouw: de balans van
al wat vernield of beschadigd werd ls opge
maakt Puinoprulmers zUn dag in, dag uit,
druk in de weer met hun kipkarren, die
langs een smalspoor uit het centrum naar
den rand van de gemeente het materiaal
transporteeren, waar na sorteering het
totaal onbruikbaar geworden gedeelte met
een voor de demping van een gat met zeer
groote afmetingen gebruikt wordt. Over 8
weken hoopt Rhenen. aldus burgemeester
d'Aumale van Hardenbroek, met den bouw
van houten noodwoningen te kunnen be
ginnen, op dezelfde wijze als hier en daar
reeds noodwlnkeltjes zijn verrezen. Twee
duizend Inwoners van Rhenen genieten nog
de gastvrijheid van minder getroffen in
woners. De leuze „terug naar het normale
leven'' moet ook voor de bewoners van de
tweehonderd hulzen, welke geheel en van de
tweehonderd, welke gedeeltelijk vernietigd
zijn, gelden Vandaar het plan om met
noodwoningen den terugkeer naar het
vroegere, maatschappelijke leve® geleidelijk
aan te doen plaats vinden.
Hoeveel de schade in Rhenen beloopt?
Het is uiterst moeilijk om daarvoor een be
drag ln geld te noemen. Maar telt men de
Ingekomen schattingen van vernielde of
beschadigde hulzen met Inventaris te
zamen dan komt men globaal tot een be
eps
nog wel aanmerkelijk hooger zal komen te
liggen.
De heer Van der Haar, de Amersfoortsche
architect, heeft samen met den gemeente-
architect de schade getaxeerd aan de ver
nielde of beschadigde hulzen. Daarnaast
hebben de getroffen bewoners zelf de
schade moeten opgeven aan meubilair en
inventaris, terwijl voorts de schade aan de
levende have (paarden, varkens en kippen'
opgenomen ls.
De bezoeker in Rhenen ziet het: men
werkt weer enmen helpt de getroffenen.
In de Cunerakerk, welke zelf licht bescha
digd is evenals een zeshonderdtal andere
woningen heeft men datgene opgeslagen,
wat ln de niet-getroffen gemeenten der
provincie Utrecht is ingezameld: meubilair,
schilderijen, serviezen en glaswerk, klnder-
wagens, wiegen, kussens, beddegoed. bed-
stellen, schoenen, kleeren, waschtafels,
aschbakken; er ls van -alles. Of er ook ge
noeg ls? Het ls moeilijk te zeggen, maar het
mag betwijfeld worden, vooral wat meubels
betreft.
Dankbaar heeft de dlstrlbutiedlenst, welke
in het leven geroepen werd om een zoo eer
lijk mogelijke verdeeling van de verzamelde
goederen tot stand te brengen, de gulle
gaven opgeslagen Een comité, onderafdee-
ling van het Grebbe-comité, heeft dezen
dienst ln een minimum van tijd georgani
seerd. Een kaartsysteem verzekert een goede
controlewlen eenmaal Iets verstrekt is kan
niet met succes een poging wagen om op
nieuw hetzelfde te verkrijgen.
Rhenen aan den opbouw: de burge-
Hard wordt er bij den distributiedienst in
Rhenen gewerkt om iedereen, die om
meubelen of andere goederen komt,
te helpen.
hun uiterste krachten Inspannen om het
centrum en de andere getroffen gedeelten
van Rhenen puin vrij te maken, zal in de
toekomst een architectonisch geheel ver
antwoord stadsbeeld te zien zijn, volkomen
ln harmonie met den dan ook gerestaureer-
den toren en de kerk.
Nog 6 weken: dan zullen die inwoners uit
Rhenen, die thans de gastvrijheid genieten
van gelukkiger menschen, hun noodwonin
gen zien verrijzen. Valt slechts te hopen,
dat er genoeg geld en goederen zullen zijn,
om de vele gezinnen die op dit moment
nog dakloos zijn, dragelijk te kunnen instal-
leeren Zoo niet. dan zal het Grebbe-Comité
daarvoor nog wel de noodige stappen weten
te ondernemen.
(Nadruk verboden).
Doodelijk ongeval te Groningen.
Gistermiddag om halfvijf ls aan het Win-
sohotordiep tegenover de provinciale elec-
triclteits centrale te Groningen btj het
aftuigen van een bok met giek, waaraan
een grijper was bevestigd, gedurende het
overladen van modder de lier losgeschoten.
De 21-jarige ongehuwde arbeider H. N.
uit Groningen werd daarbij dusdanig aan
het hoofd getroffen, dat hij op slag werd
gedood.
BOSCH. EN HEIDEBRAND BIJ LBERSUM
Gistermiddag omstreeks vier uur ont
dekte men, dat op 'de helde te Leersum,
welke met vliegdennen ls beplant, brand
was uitgebroken Terwijl burgers en mili
tairen onmiddellijk met het blusschlngs-
werk begonnen, waarschuwde men de
brandweer van Leersuan, welke spoedig ter
plaatse verscheen, alsmede de brandweer
van Amerongen, ln welke plaats de brand
eveneens was gesignaleerd.
Na twee uur hard werken slaagde men
er in, het vuur voor een verleden Jaar af
gebrand perceel tot staan te brengen. Het
bleek, dat circa vijf HA. zUn verbrand. De
oorzaak kon niet worden vastgesteld.
in het voorjaar:
Je inwendige organen, bloed en darmen zui
veren, VERSTOPPING, overtollig vet. aambeien
rheumatische pijnen doen verdwijnen, slakker
en giftsioffen uil het lichaam verwijderen dooi
een grondige kuur met Dr Schleffer'j
Stofwissellngzout. Oe weldadige wer
King Is verrassend
flacon I 1 SS. Dubbaio flacon f 1.71 0l| apothakeri a«
vakdrogiaien
5917
(Inges Med.»
SLAPERIGE JEUGD.
Te
Apeldoorn wordt in de kringen van
het onderwijs geklaagd ,over de ongewone
slaperigheid, die veel leerlingen den laat-
sten tUd op school vertoonen Deze wordt
toegeschreven aan de nieuwe tijdregeling,
waardoor het 's avonds zooveel langer licht
ls, zoodat de kinderen onwillekeurig later
naar bed gaan dan anders. De medewer
king van de ouders is verzocht om hun
kinderen vroeger naar bed te sturen.
„N.R.Crt."
JONGEN BIJ HET ZEILEN OMGEKOMEN.
Gisteravond ls de elfjarige J. S. bU het
zeilen in het WestzUderveld bij Zaandam
omgekomen Hoe het ongeluk zich heeft
toegedragen ls niet bekend, daar de Jongen
geheel alleen was gaan zeilen. ZUn lijk ls
eenige uren later gevonden.
JONGETJE VAN HOOIWAGEN GEVALLEN
EN GEDOOD.
Gistermiddag ls de 7-jarige P. Z. do Win
ter, toen hU aan den Melkdijk te Ridder
kerk op een met hooi beladen wagen' wilde
klimmen, er van afgevallen en tusschen de
wielen terecht gekomen. De Jongen was op
slag dood.
BUITENLANDSCH GEMENGD.
BRAND DOOR BLIKSEMINSLAG
TE TOKIO.
Over den brand te Tokio als gevolg van
blikseminslag wordt nader gemeld, dat 2
personen wei-den gedood. 108 gewond en 13
regeering&gebouwen, die tijdelijk waren op
getrokken na de aardbeving van 1923. ver
woest werden. Verschillende departemen
ten worden thans in andere gebouwen on
dergebracht. Alleen ln het ministerie van
financiën wordt de aangerichte schade op
vijf millioen yen geraamd.
Het gisteren verschenen verordeningenblad
bevat een verordening van den Rijkscom
missaris voor het bezette Nederlandsche
gebied betreffende maatregelen ten aanzien
van de bescherming van schuldenaren, van
de burgerlijke en strafrechtspleging, als
mede van het administratieve recht met het
oog op de sinds 10 Mei 1940 ingetreden bij
zondere omstandigheden.
Op grond van par. 5 van het decreet van
den Fuehrer betreffende de uitoefening der
regeerlngsbevoegdheden ln Nederland van
18 Mei 1940 (Rijkswetblad 1, blz. 778) be
paalt de Rijkscommissaris het volgende:
Par 1. De secretaris-generaal van het
Departement van Justitie wordt gemachtigd
voorschriften betreffende de bescherming
van schuldenaren, de burgerUJke en straf
rechtspleging, alsmede het administratieve
recht, met het oog op de sinds 10 Mei 1940
Ingetreden bijzondere omstandigheden, uit
te vaardigen
Par. 2. Deze verordening treedt in werking
op den dag van afkondiging.
TEN AANZIEN VAN SCHULDENAREN.
In aansluiting hierop volgt het eerste ult-
plichting tusschen partijen niet vast
staat. Is de verplichting bij rechterlijk
gewijsde vastgesteld, dan kan het uitstel
steeds worden verleend.
5. Is ter zake nog geen geding bij den
rechter aanhangig, dan kan de schol
den aar, bij gebrek van overeenstem
ming met den schuldelscher, zich bij
eenvoudig request tot den bevoegden
rechter wenden.
6. De rechter kan over het uitstel een
voorloopige beslisisng geven. Een defi
nitieve beslissing geeft hij niet, dan na
dat de schuldeischer gehoord, althans
behoorlijk opgeroepen is.
7. De beslissingen nopens het uitstel
zijn noch aan hooger beroep, noch aan
cassatie onderworpen.
Par. 2. Burgerlijke en strafrechtspleging,
alsmede administratief recht.
Art. 1. De burgerlijke rechter kan wette
lijke voorschriften betreffende termijnen en
voeringsbeslult van den secretaris-generaal vormen buiten toepassing laten. Indien deze
van het Departement van Justitie. De
secretaris-generaal J. C. Tenkink bepaalt
daarin
Par. 1. Bescherming van schuldenaren.
Art. 1. De rechter kan een schuldenaar,
die tengevolge van de bijzondere om
standigheden. welke zich sedert J0 Mei
1940 hebben voorgedaan, niet tijdig aan
zijn voor dien datum aangegane ver
plichtingen kan voldoen, een uitstel van
ten hoogste zes maanden verleenen,
indien zulks redelijkerwijze van den
schuldeischer kan worden verlangd.
2. De rechter kan het uitstel ook
voor een gedeelte van de verplichting
verleenen.
3. Indien de schuldenaar reeds in ver
zuim is, kan het uitstel niet terugwer
kende kracht worden verleend.
4. Het uitstel wordt niet verleend, in
dien en voonooverre blijkt dat de ver-
tengevolge van de bijzondere omstandig
heden. welke zich sedert 10 Mei 1940 hebben
voorgedaan, in redelUkheid niet konden of
kunnen worden ln acht genomen
2. De burgerlijke rechter kan de uitvoe
ring van een door hem gegeven beslissing,
niet zijnde een eindbeslissing, geheel of ten
deele achterwege laten, indien haar uitvoe
ring tengevolge van de in lid 1 bedoelde
omstandigheden redelijkerwljze niet kan
worden gevorderd.
3. De strafrechter kan wettelijke voor
schriften betreffende termijnen en vormen
buiten toepassing laten, indien deze ten ge
volge van ®e bijzondere omstandigheden,
welke zich sedert 10 Mei 1940 voorgedaan
hebben, in redelUkheid niet konden of kun
nen worden in acht genomen.
4 In gedingen, voortvloeiend uit het ad
ministratieve recht, kunnen wettelijke
voorschriften betreffende termUnen en
I vormen buiten t oepassing worden galaten,
indien deze tengevolge van de bijzondere
omstandigheden, die zich sedert 10 Mel 1940
hebben voorgedaan, in redelijkheid niet
1 konden of kunnen worden in acht genomen.
