De drooglegging van
het IJsselmeer
BINNENLAND Schade in Den Helder
Onze Wereldatlas
Derde Blad No. 24607
81ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 15 Juni 1940
De oorlogsschade en de
credietverleening in
verband daarmee
Demobilisatie wordt
voortgezet
De dijk van den Noord-Oost-Polder
groeit weer
De betaling van Duitsche MARKIEZEN
I SCHERMEN
en
vordering
inkwartiering
Het werk voor den tijd
van 4 weken door den
oorlog gestagneerd
ROLLUIKEl
ADVIES DER COMMISSIE AFGEWACHT.
Teneinde een Juist inzicht te geven In
hetgeen er gedaan wordt met betrekking
tot het opnemen van geleden materieele
oorlogsschade en tiet weer op gang brengen
van het bedrijfsleven door middel van
credieten. heeft het A.N.P. een onderhoud
gehad niet den secretaris der Commlssle-
Oorlogssohade, prof. mr. P. Lleftlnck.
Deze zeide. dat goed moet worden on
derscheiden Vu&schen de eventueele tege
moetkomingen in geleden materieele oor
logsschade en tijdelijke voorzieningen,
welke ten doel hebben, do meest getroffen
deek n van het bedrijfsleven weder op gang
te Ifclpen.
Over de wijze van tegemoetkoming ln de
oorlogsschade wacht de regccrlng het ad
vies af van de daartoe ingestelde commis
sie Oorlogsschade. Ten einde zich spoedig
«•en overzicht te vorschaffen van den om
vang van voornoemde schade, heeft de
commissie zich gewend tot de commissa
rissen der Koningin met het verzoek van
de onder hen ressorteerende gemeentebe
sturen opgave te vragen van:
lo De voorlooplge getaxeerde schade,
toegebracht door oorlogsgeweld aan per-
ccelen, met vermelding van de ligging en
de bestemming.
2o De voorlooplg getaxeerde schade,
toegebracht aan Inboedels, resp. inventa
rissen en voorraden in de bedoelde pcrcce-
lon, met vermelding of deze schade ver-
<*>rzaakt ls door vernieling of plundering.
Van de meeste gemeentebesturen heeft
de commissie reeds een voorlooplg over
zicht ontvangen.
Tevens heeft de commissie, ten einde In
zicht te krijgen ln den mogclljken terug
slag der schade op het crcdletwezcn, oen
voorloopl 'c opgave verzocht aan zooge
naamde lnstltutloneele beleggers 'hypo
theekbanken. levensverzekeringmaatschap
pijen. fondsen e.d. Ialsmede aan notaris
sen, nopens den omvang der schade van
erhypothccalrdc onroerende goederen. Ook
deze gegevens zijn Inmiddels grootendeels
ontvangen.
Binnenkort zullen nadere aanwijzingen
worden gegeven Inzake een volledige re
gistratie van de oorlogsgeweld.sehade, zoo
wel aan roerende als aan onroerende goe
deren toegebracht.
Op basis der door haar ontvangen ge
gevens zoo zeide prof. Lleftlnck zal
de commissie haar advies over de beginse
len, volgens welke een tegemoetkoming ln
de geleden schade zou kunnen worden ver
leend, alsmede over de wijze van finan
ciering, aan het landsbestuur uitbrengen.
In afwachting van een offlcleele beslis
sing Inzake de wijze waarop, en de mate
waarin, tegemoetgekomen zal worden in de
geleden wrlogsge weidse hade, Is het ge-
wonacht ln de geteisterde plaatsen het be
drijfsleven weer op gang te brengen. Daar
toe zal ln de door den oorlog meest ge
teisterde provincies, wier economisch be
staan door het oorlogsgeweld geheel of ten
dcelc vernietigd Is, getracht worden met
behulp van credietverleening den terug
keer ln het economisch proces mogelijk te
maken. Voor Rotterdam ls een afzonder
lijke stichting opgericht. Uit 's Rijks kas
aan deze stichtingen te verstrekken geld
middelen zullen volgens door het departe
ment van financiën vastgestelde richtlij
nen o a. kunnen worden aangewend tot
credietverleening ten behoeve van be
drijfskapitaal en herstel van woningen,
winkels en bedrijfsgebouwen.
KOLONEL SCHWABEDI8SEN AANVAARDT
ZUN AMBT.
Officieel wordt medegedeeld:
In den voormiddag van den 14en Juni
heeft dc door den opperbevelhebber van de
Dultsche weermacht ln Nederland be
noemde Dultsche commissaris voor dc ten
uitvoerlegging van de demobilisatie van de
Nedcrlandschc land- en zeemacht, kolonel
I. G Schwabedlssen, zijn ambt aanvaard.
HIJ begroette bij deze gelegenheid gene
raal Winkelman en dc officieren van het
Nederlandsche opperbevel van land- en
zeemacht. In zijn toespraak wees hij o.a.
op het volgende:
Door de grootmoedigheid van den Führer
van het Groot-Dultaohe Rijk ls het moge
lijk de Nederlandsche land- en zeemacht ln
volkomen orde te demoblllsecren en de sol
daten niet ln gevangenschap weg te voeren,
doch hen terstond weer ln het vrije be
drijfsleven in te schakelen. Van Dultsche
zijde heeft men het voornemen de verdere
demobilisatie ln denzelfden zin als tot dus
verre voort te zetten, onder voorwaarde,
dat ook van Nederlandsche zijde oprecht en
loyaal daaraan wordt medegewerkt.
Spreker besloot met aan de verzamelde
Nederlandsche officieren dank te brengen
voor den arbeid, dien zij tot dusver geleverd
hebben.
OP RUIM f. 200.000 GESCHAT.
In de ten Stadhuize te Den Helder ge
houden bijeenkomst ran het Plaatselijk
Hulpcomité-1940, deelde de burgemeester,
volgens „Dc Tijd" mede, dat dc materieele
schade ln Den Helder, door het bombarde
ment geleden, globaal geschat wordt op
ruim f. 200,000. De schade door zakenmen-
schen ln hun onderneming tengevolge van
de materieele sohade geleden, niet meege
rekend.
OUDHEIDKUNDIGE STUDIES
BIJ LUNTEREN.
Door dr. Bursch uit Leiden.
Reeds het vorig Jaar waren onder leiding
van dr. F. C. Bursch van het Rijksmuseum
van Oudheden tc Lelden, op terreinen van
notaris R. Dinger te Lunteren, oudheid
kundige opgravingen gedaan, waarbij de
sporen van nederzettingen uit den vóór-
hlstorlschen tijd werden blootgelegd. Thans
heeft dr. Bursch, naar het „Vad." meldt,
opnieuw een terrein ln de omgeving van
Lun teren ln studie genomen en wel een
groot heldepereeel aan de Goorsteeg, waar
een zevental heuvels wordt onderzocht en
reeds werden vondsten gedaan, die op haar
determinatie wachten. Bij dc opgravingen
bleek, dat enkele heuvels reeds vroeger,
echter op onoordeelkundige wijze, waren
opengelegd. Het stemt tot voldoening, dat
door de nieuwe bepalingen Inzake het oud
heidkundig bodemonderzoek, dit ln de toe
komst alleen ln handen zal zijn van hen,
die daarmede dc wetenschap dienen en in
staat zijn de opgravingen op oordeelkun
dige wijze te lelden.
DE BESTUURSVERHOUDING
IN DE PROVINCIES.
Alle Ortskomniandanturen opgeheven.
Krachtens de bestuursorganisatie, welke
door Rijkscommissaris, Rijksminister Seyss
Inquart ls Ingesteld, berust het Dultsche
burgerlijke gezag ln de provincies, thans
bij de provinciale gevolmachtigden, die In
gevolge de verordening hun zetel hebben
ln dezelfde plaats als dc Commissaris der
Koningin.
Deze gevolmachtigden houden voeling
met den Commissaris der Koningin en een
gevolg van deze regeling ls, dat alle bur
gemeesters weer zooals vroeger onder den
Commissaris staan. Het civiele gezag ls
zoodoende gecentraliseerd ln de hoofdste
den der provincies en in verband hiermede
zijn de Ortskomniandanturen opgeheven
Wij hebben gisteren trouwens reeds ge
meld, dat de Leldsche Ortskommandant
van zijn functie ontheven ls.
Q
Belangrijk bericht!
Het doet ons genoegen te kunnen berichten, dat wij
het niet uitgesloten achten den verkoop van volgende
afleveringen onzer Wereldatlas binnenkort te kunnen
voortzetten.
Teneinde zoo nauwkeurig mogelijk het benoodigd
aantal exemplaren te kunnen vaststellen, is het nood
zakelijk dat wij ons een zoo juist mogelijk beeld vor
men van de vraag die wij mogen verwachten.
Daarom dringen wij er op aan bij onze abonné's, die
wel de eerste afleveringen kochten, doch nog niet alle
tot heden verschenen 12 afleveringen hebben afge
haald of besteld, de nog niet in hun bezit zijnde afle
veringen ten spoedigste te koopen. Doen zij dit niet
dan is de kans groot dat wij hen wanneer tot verkoop
van volgende afleveringen kan worden overgegaan,
moeten teleurstellen.
De prijs bedraagt onveranderd 20 ct. per 2 afleverin
gen, wanneer afgehaald aan ons Bureau en f 0.26 per
2 afleveringen franco per post, bij vooruitbetaling.
DE DIRECTIE.
MMmiMttlMMMMM 1
De Zuiderzeewerken *a»n doorDe foto illustreert het goede nieuws. d»t de arbeid
aan den N.O.-polder voortgezet wordt: Keileem wordt gestort aan den dtjk, welke Urk
met Overijssel zal verbinden.
(Van onzen speclalen verslaggever.)
Het eiland Urk, dat reeds door mid
del van één dijk met het vasteland is
verbonden, zal wellicht aan het einde
van dit jaar eiland-af *Un. Het werk in
den N. O.-polder van het IJsselmeer is
hervat: de dijk van Urk naar de kust
van Overijssel groeit eiken dag weer
ettelijke meters, zoodat men onvoor
ziene omstandigheden voorbehouden
er rekening mede dient te houden dat
deze dijk over een goed half jaar geheel
gereed zal zijn.
Het ls goed nieuws dat voor de Zuider
zeewerken ln het bovenstaande ligt opge
sloten. Want na de langdurige stagnatie
tijdens den feilen winter, welken Nederland
doorgemaakt heeft, was het uitbreken van
den oorlog tusschen ons land en Dultsch-
land er de oorzaak van dat de arbeid voor
den tijd van ongeveer 4 weken geheel stil
gelegd werd.
Gelukkig heeft men geleidelijk eerst,
ln sneller tempo daarna het millloenen-
werk weer kunnen opvatten. Bij den Zui
delijken dijk van den N. O.-polder wordt
de keileem weer gestort, ls de rust van de
krljschende zeemeeuwen verbroken, loopen
de golven van het IJsselmeer zich eiken dag
tegen een nieuw stuk van den dijk te plet
ter. Het lied van den arbeid heerscht en
het overstemt volkomen het gekabbel van
het water, dat eerst in den Afsluitdijk,
daarna in den Wieringermeerpolder zijn
meester vond en dat zich weldra te plet
ter zal loopen tegen de voltooide dijken van
den N O -polder. En de plannen voor de
Zuidelijke polders van het IJsselmeer? Och
Nederland kan ln 1940 uiterst moeilijk ver
vo->
Voorlooplg stelle men zich tevreden mei
het feit, dat de werkzaamheden aan den
N.O.-polder in opdracht van den Regee-
ringscommissarls voor den Wederopbouw,
zoo spoedig mogelijk voltooid dienen te
worden. Veel zal daarbij afhangen van de
beschikbaarstelling der benoodlgde hoe
veelheden brandstoffen, waarbij zooveel
mogelijk ln plaats van olie en benzine van
kolen gebruik gemaakt zal moeten wor
den.
Was het ln Nederland bij het afkondi
gen der mobilisatie gebleven, dan zou de
arbeid aan den N.O.-polder niet stil gele
gen hebben. Op 10 Mei kwam de stagnatie.
Na de capitulatie kon men echter niet
onmiddellijk het werk hervatten omdat op
last van de militaire overheid groote hoe
veelheden baggermatcrieel en gereedschap
pen ln de Usselmeerhavens tot zinken
werden gebracht. En daaronder was zeer
veel materiaal da/t ln gebruik was voor den
dijk. Eerst heeft men dit materiaal weer
moeten lichten, alvorens ln een kalm
tempo opnieuw begonnen kon worden.
Is de dijk van Urk naar Overijssel een
maal gereed, dan zal ook het gemaal te
Lemmer klaar zijn om met het uitmalen
van het water te beginnen Het tweede
gemaal te Vollenhove zal vermoedelijk
medio 1941 en het derde gemaal te Urk,
dat vrij ernstige schade door brand heeft
opgeloopen, eind 1941 gereed komen. Van
heel veel beteekenis voor het droog ma
len van de ongeveer 47000 a 46000 H.A.
grooten N.O.-polder ls dit laatste niet. Want
het gemaal te Lemmer heeft al een dus
danige capaciteit, dat dit wanneer het
alleen zou moeten malen het ln den
polder aanwezige water ln goed 7 maan
den verwerkt zou hebben. Komt de dijk
van Urk naar de kust van Overijssel aan
het einde van dit Jaar dus gereed en ls
ook het gemaal te Lemmer klaar, dan kan
men er op rekenen, dat in Augustus '41
met het ln cultuur brengen van den grond
begonnen kan worden. En wat dit wil zeg
gen hebben de Nederlanders in den Wle-
rlngermeer kunnen constateeren, waar
ongeveer 30.000 H.A. vruchtbare grond elk
Jaar opnieuw een rijken oogst afwerpt.
Neen, men behoeft niet bevreesd te zijn
dat men, om naar Urk te gaan, den 23.5
K M. langen dijk van Lemmer naar het
eiland moet loopen of fietsen. Van Kampen
en Enkhuizen gaat er eiken dag één boot
naar het eiland. En eiken dag gaat er een
paar uur later één boot naar Kampen en
eén naar Enkhuizen terug. Mooi is de ver
binding zeker niet, maar gezien de tijds
omstandigheden kan het er mede door. al
ls het wel eens passen en meten om de boot
terug tc kunnen halen Voor toeristen is
de verbinding echter uitstekend. Gaan zij
van Kampen uit, dan bereiken zij om 12
uur het eilandje, waar de pittoreske klee
derdracht door de vlsschersbevolking ook
al dringt de moderne kleeding zich aller-
wege op nog gedragen wordt. Twee en
half uur later kunnen zij al weer terug en
dat is in 9 van de 10 gevallen zeer wel te
doen. ZIJ die langer op Urk moeten verblij
ven kunnen niet teru| Zij moeten een
nacht overblijven en dat is, gezien het feit
dat ook Urk 's avonds aan verduisteren moet
doen. minder prettig. Het grootste hotel
heeft n.l. zooveel ramen dat het een te kost
bare geschiedenis wordt om die allemaal
met blauw papier of op andere wijze tegen
llchtuitstrallng te beschermen. Daarom
wordt om goed half elf het sein „Naar bed"
gegeven, waarbij uitdrukkelijk tegen het
maken van licht gewaarschuwd wordt. En
dus bestijgen de gasten in het donker de
stelle trap naar boven en scharrelen zU even
later in het donker op de vreemde hotel
kamer rond totdat zU gereed zijn voor den
slaap En die kan men op Urk ongestoord
genieten. Er is niets dat de stilte verstoort.
Vroeg naar bed en vroeg uit de veren: Zie
daar de leuze .die op dit eiland volkomen
nageleefd wordt.
(Nadruk verboden).
UNIFORME REGELING SPOEDIG TE
VERWACHTEN.
Naar het „Vad." verneemt is binnenkort
een regeling tc verwachten van de vergoe
ding voor gevorderde roerende goederen en
van inkwartiering ten behoeve van het
Duitsche bezettingsleger. Deze materie was
nog niet uniform geregeld.
In de meeste gemeenten hebben de
Dultsche militaire autoriteiten zich tot de
burgemeesters gewend met het verzoek de
adressen op te geven van personen, die
vóór bepaalde vorderingen of inkwartierin
gen ln aanmerking kwamen. Een Duitsche
kwartiermeester of fourler regelde dan ln
overleg met de Ingezetenen de vordering.
De Dultsche autoriteiten beslisten in elk
geval afzonderlijk of de vergoeding voor de
vordering direct werd uitbetaald, dan wel
of een ontvangstbewijs ef Inkwartlerings-
bewljs werd afgegeven Ook voor de betaal
baarstelling van deze bewijzen was nog
geen regeling getroffen.
Naar het blad thans verneemt, is deze
regeling binnenkort op komst. Het mi
nisterie van binnenlandsche zaken
heeft aan de burgemeesters een om
zendbrief gezonden, waarin gezegd
wordt, dat de ingezetenen hun vorde
ringen uit dezen hoofde bij de ge
meentesecretarie moeten indienen on
der overlegging van dc door de Duitsche
commandanten afgegeven en onder-
teekende bewijsstukken.
Dc burgemeesters zullen van deze vorde
ringen voorlooplg aanteekenlng houden en
de Juistheid van de vorderingen onderzoe
ken. Er dient de aandacht op te worden
gevestigd dat leveranties en vorderingen
van werkzaamheden door de Dultsche auto
riteiten slechts tegen contante betaling of
afgifte van geldige ontvangstbewijzen zal
geschieden Inkwartiering geschiedt tegen
afgifte van inkwartleringsbewljzen.
AJs de niet betaalde vorderingen ten
gevolge kunnen hebben dat iemand niet
meer uit eigen middelen in het nood
zakelijke onderhoud kan voorzien, kan
van gemeentewege een voorschot wor
den gegeven.
De gemeenten kunnen eveneens ln ge
vallen. waarin zich daartoe de noodzaak
doet gevoelen, aan bedrijven, van welke in
verband met inkwartiering ten behoeve van
het Dultsche bezettingsleger leveringen
worden gevorderd van voeding enz. zonder
dadelijke betaling, voorschotten ter zake
van die voeding en de daarmede gepaard
gaande rechtstreekschc onkosten verstrek
ken. die verrekend zullen worden met wat
te zijner tijd vanwege het Dultsche bezet
tingsleger op de uit te reiken ontvangst
bewijzen betaalbaar zal worden gesteld.
Thans bestellen is voor
delig, maar dan bi]
Fabriek MOLEN STEEG VI - TeleL 21275
Na uur TeL 26217.
294 arm. ftted
de benoodlgde materialen thans nog en
dat tegen de oude vóóroorlogsche prijzen
ter keuze beschikbaar zijn, geven aanlei
ding tot een gunstige prognose. Dit geldt ln
het bijzonder voor de verbetering van be
staande huizen, waarbij de centrale ver-
warmingsindustrie onafhankelijk ls van de
voorziening met bouwmaterialen. Uit een
oogpunt van rationeele werkverdeellng en
behoud van werkgelegenheid1 ware dit alles
zins toe te Juichen.
DE CENTRALE VERWARMING S-
TNDUSTRIE IN MOEILIJKHEDEN.
Van welingelichte zijde vernemen wij:
De situatie van de centrale verwarmings
industrie is precair. In doorsnee zal de ca
paciteit slechts voor 20 #/o bezet zijn. Dit
heeft funeste gevolgen voor dezen uitgebrei-
den bedrijfstak, die werkgelegenheid geeft
aan vele duizenden ln de fabrieken van
ketels, radiatoren en appendages, en in de
installatiebedrijven. Men zit daar echter
niet stil, afwachtend dat de wederopbouw
op een groot deel van da industrie beslag
zal leggen. Het bureau van do unie van
verwarming-installateursvereenigingen te
Amersfoort, de nlet-commercleele lande
lijke federatieve vakorganisatie van de cen
trale verwarmlngs-industrie. heeft op
dracht ontvangen, zich volledig over de
huidige en over de te verwachten situatie
te orienteeren. R??ds kan worden,
dat dez? deckundi?r instant!® *?n sposdi-
gen omslag ten gunste verwacht. Vergelij
king met vroegere overeenkomende perio
den met haar vlucht ln goederen, die hun
waarde behouden ln normale en in abnor
male tijden, gevoegd bU de overweging, dat
PETROLEUMDISTRIBUTIE VOOR DE
BINNENSCHEEPVAART.
Het verbruik van petroleum voor moto
ren aan boord van vaartuigen ln de rivier
en binnenvaart ls verboden zonder een door
of namens den Inspecteur-generaal van het
verkeer telkens voor den duur van één of
meer reizen afgegeven schriftelijke ver
gunning, welke vergunning tijdens de reis
aan boord van het vaartuig dient te zijn en
op aanvraag aan de controleerende ambte
naren moet worden getoond. Vergunnin
gen kunnen worden aangevraagd bij de se
cretarissen ep agenten der bevrachtings
commissies.
REGEERINGSCOMMISSARISSEN VOOR
DE OORLOGSMOLESTCREDIETEN.
Tot regeringscommissarissen voor de
Oorlogsmolest-credleten, belast met het
toezicht op de diverse stichtingen voor de
Oorlogsschade zijn benoemd:
voor Rotterdam, mr. W. ti. Stenfert
Kroese te Rotterdam;
voor Zuid-Holland, jhr. mr. O. Reuchlin
te 's-Gravenhage;
voor Zeeland, jhr. O. van Nispen te Mid
delburg;
voor Noord-Brabant mr. R. J. M. L. ran
Zlnnicq Bergmann te 's-Hertogenbosch
voor Limburg, mr. J. A. M .Westerwoudfc
te Maastricht;
voor Utrecht, jhr. F. Beelaerts van Blok
land te Utrecht;
voor Gelderland, C. L. M. Bijl de Vroe
te Arnhem;
voor Drenthe, jhr. O. J. Stoop te Meppel.
„N. R. Crt."
HUISPANTOFFELS BUITEN
DISTRIBUTIE.
Met ingang van heden is de verkoop van
huispantoffels toegestaan, zonder dat
daarbij een distributiebon behoeft te wor
den ingeleverd.
DE mPOLTANTHA" TE SCHIEDAM
BLOEIT WEER OP.
Het uitvoerend comité van de bloemen
tentoonstelling „Palyantha" te Schiedam
heeft in zijn laatste vergadering besloten
de tentoonstelling in haar volle glorie te
herstellen.
De buitenterreinen werden reeds onder
handen genomen. De tulpen hebben plaats
gemaakt voor dahlia's en deze zullen bin
nenkort de groote attractie van het tweede
hoofdterrein zijn. Ook rozenbloei op en
naast het terras langs het eerste hoofd
terrein is dezer dagen te verwachten. De
lanen, welke de beide hoofdterreinen ver
binden. zullen binnen twee a drie weken
ook een weelde ran bloemen te zien geven
Tenslotte worden ernstige pogingen in het
werk gesteld om ook de hal weer gevuld te
krijgen, pogingen, welke op het oogenblik
een goede kans van slagen hebben.
JAPANSCH PROTEST BIJ
NEDERLANDSCHEN GEZANT.
De Japansche regeering heeft den Ne-
derlandschen gezant te Tokio, een- \ai
Pabst, een scherp protest overhana:gd in
verband met het beschieten van een Japan
sche visschersboot door een Nederlandsch
m&rlnevliegtuig in de Gasparstraat ten
Oosten van Sumatra.
