VRIJDAG 31 MEI 1940
No. 24594
Het einde van den strijd in
Noord-Frankrijk nadert
Een half ons thee of een
half pond koffie per maand
HEI VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
Zware beschuldigingen tegen
Frankrijk en Engeland
81ste Jaargang
Britsche vlootverliezen
Dit nummer bestaat uit TWEE bladen
EERSTE BLAD
Café's enz. krijgen 90 pCt. van den normalen omzet
Schoeisel, dat zonder
bon kan worden
gekocht
KoningLeopold handelde
niet onverwacht
Hoe het Duitsche leger
te veld gevoed wordt
Verspreide Berichten
Mishandeling van
Duitschers
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ct3. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel Voor zakenadvertentle» belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bi) vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordemdtplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, wsir sgentschsppen gemtlgd sttn:
per 3 maanden L 2JS
per weet LUI
Franco per post t. 2-45 per 3 maanden portokosten.
(TOOT binnenland f.040 per 3 nmdj
U^._" J l:: TVT~w...:1» havens in Oost-Engeland reeds versperd of
nevige Sinja DIJ INarVIK ,p andere wijze uitgeschakeld zijn De strijd
tegen Engeland wordt steeds krachtiger
Ten Moorden van de Somme bestaat er
geen strijdbaar geallieerd leger meer. aldus
heeft gisteren een deskundige militaire In
stantie tegenover het D.N.B. verklaard. Te
vergeefs hebben de Engelschen getracht
zich naar de zee te redden. Voor het opne
men van dit verslagen leger heeft Engeland
In grooten getale oorlogs- en transport
schepen gereed gehouden. In een groot-
.scheepschcn aanval heeft de Dultsche
luchtmacht ook deze laatste reddingsma
noeuvre der Engelschen verijdeld.
Ieder zal zich afvragen, waar ls eigenlijk
de Brltsche vloot? Het antwoord Ls eenvou
dig! Voor de voortdurende vernietigende
slagen der Dultsche strijdkrachten ter zee
cn in de lucht heeft de EngeLsche vloot zich
teruggetrokken ln moeilijk te bereiken
schuilhoeken. Ook door het lot van het
Engelschc cxpcdltleleger op het vasteland ls
zij niet tot optreden te bewegen.
De groote vernietigingsslag tegen dc Ge
allieerden in Vlaanderen en Artols begon
tien dagen geleden. In den kortst mogelij
ken tijd ls hij voortgezet tot volledige ont
binding der vijandelijke legers. Wat thans
in dit gebied nog strijdt, zijn slechts brok
stukken der ontbonden legers, die thans
overwonnen of ontwapend zijn. Ook de te
genstand der Engelschen aan de kust en bij
Duinkerken heeft nog slechts ten doel de
vlucht eenlgszins t© dekken.'De onverbid
delijke vernletlglngsstrljd aan de Vlaamsche
kust ls tevens het einde van een grooten
strijd, die ln de wereldgeschiedenis zijns
gelijke niet heeft.
Voor het eerst heeft de Dultsche weer
macht ln dezen oorlog tegenover een wer
kelijk geUJkwaardtgen tegenstander ge
staan en hem haar superioriteit aange
toond. Het succes heeft een krachtige en
taaie actie der Dujtsche troepen geëischt.
Tevergeefs hebben de Fransehen getracht
naar het binnenland van Frankrijk door te
breken, vergeefs waren hun ontlastende
aanvallen aan Sohime en Maas. Het Dult
sche Zuidelijke front aan de Somme, Alsne
en Maas had een IJzeren gordijn voor den
strijd op den Noordelijken vleugel gescho
ven.
Wanhopig hebben de Engelschen te land
gevochten; zij zonden deelen van hun
luchtmacht en lichte strijdkrachten ter zee
om den Dultschen opmarsch te stuiten.
Maar er ls niets beslissends gedaan om de
situatie te wijzigen.
Van dag tot dag werd het duidelijker, dat
dc Engelschen vroegtijdig het gevaar hebben
Ingezien, dat hun expeditieleger op het
vasteland bedreigde. Zij hebben hun bond-
genooten ln den steek gelaten en getracht,
hun expeditieleger nog bijtijds terug te
trekken. Troepen echter, die onder een der
gelijke wapenactie van den tegenstander
gestaan hebben, troepen, die ook bij een
wanhopig persoonlijk worstelen zich niet
hebben kunnen handhaven tegen den aan
vallenden geest en de aanvalswapenen van
den tegenstander, troepen welker laatste
resten nog slechts zwemmend het veege lijf
konden redden en die zelfs ln volle zee nog
waren blootgesteld aan de uitwerking van
het Dultsche luchtwapen. dergelijke troe
pen kunnen voor langen tijd niet meer als
bruikbaar voor hét front beschouwd wor
den. Dat ls de toestand waarin Engeland
zijn expeditieleger, waarop het zijn .hoop
gebouwd had, terugziet.
De strijd om Narvik duurt met onver
minderde hevigheid voort. De Dultsche
troepen hebben bergstelllngen bulten de
stad bezet en krijgen versterkingen. Als de
numeriek sterkere tegenstander er in ge
slaagd is, de stad zelf te bezetten, dan be-
teekent dat slechts, dat de Dultsche leiding
nooit bereid geweest ls uit prestige redenen
onnoodige offers te brengen, zooals de ge
allieerden dat doen. De stad Narvik :elf ls
geheel verwoest, evenals de havenwerken
en deelen van den Lofotenspoorweg, zoodot
dc tegenstander van zijn terreinwinst ln
het geheel geen voordeel heeft. De Dultsche
troepen bij Narvik blijven den Engelschen
den toegang tot de Zweedsche ertsmUnen
afsnijden.
Het Dultsche frontbericht bevestigt boven
staande lezing volkomen en zegt nog:
Op het oogenbllk kan nog niet nauwkeu
rig gezegd worden, wanneer het laatste
schot daar boven de geweldige worsteling
zal besluiten. Maar dat oogenbllk is niet
ver meer af.
Over het duikbootwapen zegt hét Dultsche
frontbericht;
Het opnieuw versterkt optreden van het
Dultsche duikbootwapen heeft de Brltsche
koopvaardij reeds noemenswaardige verlie
zen toegebracht. Tijdens de Nucrsche on
derneming moesten de Dultsche a Ik booten
andere taken ten uitvoer te leggen, de han
delsoorlog tegen Engeland kwam 'oen op
de tweede plaats te staan. Thans staan het
Dultsche duikbootwapen üeuwe aanvals-
mogelijkheden ter beschikking. Het heeft
intusschen verdere steunpunten Ingericht,
dc opleiding vervolmaakt en kan zijn acti
viteit met nadruk richten op ae belang
rijkste EngeLsche zeewegen, vooral daar de
GENERAAL PRIOUX GEVANGEN
GENOMEN.
Woensdag ls bij Steen voorde ten Oosten
van Cassel de opperbevelheboer van het
eerste Fransche leger generaal Prtoux te
zamen met talrijke andere Fransche offi
cieren gevangen genomen. Ge .e-aal Prioux
is 61 Jaar en gaat door voor een Ijzonder
bekwaam leider. In den were'Joorlog was
hij officier bij den generalen staf. (D.NB.)
De Brltsche admiraliteit deelt mede, dat
de torpedojagers „Grafton" (1135 ton),
„Grenade" (1335 ton) en „Wakeful" (1100
ton) en een aantal kleinere hulpschepcn
verloren gegaan zijn.
De „Grenade" cn de „Grafton" waren
schepen van dezelfde klasse. In 1936 wer
den zU voltooid. De bewapening bestond
uit vier kanonnen van 11 cM en acht tor-
pcdolanceerbulzcn. De bemanning telde 145
koppen, terwijl de actieradius ongeveer
6000 mijlen bedroeg. ZIJ liepen maximaal
36,5 knoopen.
Van deze klasse was de „Gipsy" reeds
verloren gegaan, zoodat nog vijf schepen
van deze klasse over gebleven zijn.
De „Wakeful" had vier kanonnen van
10.2 c.M., twee luchtdoelkanonnen en zes
torpedolanceerbulzen. De bemanning be
stond uit 134 koppen, de snelheid bedroeg
34 knoopen en de actieradius 4000 mijlen
Van de achttien schepen van deze klasse
zUn er thans twee gezonken (Wessex" cn
.Wakeful").
EEN FRANSCli EN EEN ENGELSCH SCHIP
GETORPEDEERD.
In de Spaansche haven Pontecedra is
Woensdagavond een in brand staand
Fransch koopvaardijschip aangekomen Het
was in volle zee getorpedeerd. Verder ver
luidt. dat een Engelsch tankschip op de
zelfde plaats als het Fransche schip getor
pedeerd is. De beide schepen waren op weg
van Gibraltar naar Pajonce. Het Fransche
schip was de vrachtboot Maria Josefa,
groot 5000 ton, die een groote lading graan
aan boord had. Het Engelsche schip was de
Pelena, groot 10.000 ton.
F
Het departement van handel, nijverheid en scheepvaart en het rijksbureau voor de
voedselvoorziening ln oorlogstijd maken ln aansluiting op hetgeen reeds betref
fende de distributie van koffie en thee werd medegedeeld, het volgende
bekend:
Om te bevorderen, dat bij den aanvang van de eerste distributieperiode op Don
derdag 8 Juni as. de winkeliers over voldoende voorraden zullen beschikken om
aan de aanvragen van de consumenten te kunnen voldoen, was het noodzakelijk de
aflevering en verkoop van thee en koffie aan den consument van Dinsdag 28 Mei tot
en met Woensdag 5 Juni as. stop te zetten.
In dc eerste distributieperiode, welke loopt vsn 6 Juni tot en met 5 Juli
a.s. zal op een nader aan te wijven bon beschikbaar worden gesteld een balf
ons thee of een half pond koffie.
De toewijzingen voor de detaillisten en hotels, café's. restaurants enz., zullen zoo
veel mogeiyk ln den loop van deze week door de plaatselijke distributie-diensten
worden uitgereikt.
Indien men deze week geen toewijzing ontvangt, behoeft dit geen reden tot be
zorgdheid te geven, daar met eenlge vertraging, ten gevolge van verkeersmoeilijk
heden, moet worden rekening gehouden.
In verband met de verschillende bestaande soorten en merken thee en koffie
zullen de toewijzingen ln vier gedeelten gesplitst worden, zoodat de winkelier de
keuze heeft bU vier leveranciers zijn lnkoopen te doen.
De toewijzingen voor de winkeliers zijn gebaseerd op de helft van de door de win
keliers opgegeven maandomzetlen. In den loop van de eerste dlstrlbutle-periode zul
len zU een tweede toewijzing ontvangen.
Ten einde de hotels, café's en restaurants ln staat te stellen zoo veel moge
lijk op volle capaciteit te werken, zal aan deze bedrijven een toewijzing wor
den verstrekt, welke gelijk ls aan W/. van hun normale omzetten aan thee
en koffie.
Leerloos schoeisel en zomerschoeisel
niet onder distributie.
Het departement van handel, nijver
heid en scheepvaart maakt bekend, dat
met ingang van heden leerloos schoei
sel en z.g.n. zomerschoeisel tot weder
opzegging niet onder de detaildistri-
butieregcling van schoenen zullen val
len. De verkoop en aflevering van deze
soorten schoeisel door den detailhan
del aan particulieren is dus voorloopig
toegestaan zonder den distributiebon,
welke voor schoeisel in het algemeen
is voorgeschreven.
Onder leerloos schoeisel wordt ver
staan
Schoeisel, waaraan geen of nagenoeg
geen leder is verwerkt.
Onder zomerschoeisel wordt verstaan:
Schoeisel, hetwelk door snit en maak-
wijze kennelijk niet bestemd is. om in
den winter te worden gedragen, te we
ten: Sandalen, open sandaletten, flexi
bele opengewerkte zomerschoenen, opan-
ken, zomer-sandaletten. vlechtschoenen
blesjesschoenen, linnen schoenen, wit
leder schoenen, opengewerkte schoe
nen met wit leder gegarneerd, samoa's,
raffia's, geheel of gedeeltelijk onge
voerde opengewerkte zomerschoenen,
door- en doorgeperforeerde zomer
schoenen.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat
de naleving van dit voorschrift streng zal
worden gecontroleerd Belanghebbenden
worden ln hun eigen belang gewaarschuwd,
zich bij verkoop en aflevering van schoei
sel zonder distributiebon, stipt te' houden
aan de hierbovengenoemde categorieën ar
tikelen.
GEALLIEERDE LEGERLEIDING
WEIGERDE HEM-TE
STEUNEN.
Een oorlogscorrespondent van Stefani
meldt, dat koning Leopold reeds een week
geleden er de aandacht van het Brltsche en
Fransche commando der Noordelijke legers
op gevestigd had, dat voortzetting van den
strijd ln Vlaanderen nutteloos zou zijn, In
dien de Geallieerden niet ln staat zouden
zijn het militair initiatief te nemen, ten
einde wijziging te brengen in de tragische
strategische situatie.
De koning heeft zich toen tot voortzet
ting van den strijd bereid verklaard onder
voorwaarde, dat een militair plan zou wor
den uitgewerkt, dat de van de Belgen ver
langde offers zou rechtvaardigen. Hij wei
gerde het Belgische leger tot vernietiging
te veroordeelen. alleen om Frankrijk en
Engeland tijd te verschaffen voor de orga
nisatie hunner legers op een ander deel van
het front.
De koning motiveerde zijn verklaring met
de enorme verliezen, die geleden waren.
Hij heeft voor het kabinet Pierlot zijn
opvattingen, die door den Belgischen gene
ralen staf gedeeld werden, herhaaldelijk uit
een gezet. Hij besprak haar ook met de
generaals Blanchard en Gort, deelde haar
persoonlijk mede aan Reynaud en Churchill
en bracht haar ter kenrrts van koning
George van Engeland. Het voornemen van
den koning tot staking van den strijd ls be
sproken tusschen Blanchard en Reynaud
en daarna tusschen Reynaud en Churchill.
Op grond van deze onloochenbare feiten
is het belachelijk, aldus vervolgt het be
richt, te spreken van „geïmproviseerde, zon
der overleg met zijn wapenbroeders geno
men besluiten van den koning". In werke
lijkheid hadden Reynaud en Churchill, na
dat zU zagen, dat het niet mogelijk was den
koning van zijn besluit af te brengen.
Maandag besloten, den wil van den koning
en zijn generalen staf te negeeren. In over
leg met Pierlot hadden Londen en Parijs
den koning Maandag door Blanchard kort
weg het bevel laten geven de operaties
voort te zetten in overeenstemming met de
hoogere bevelen van Weygand.
Intusschen heeft Pierlot te Parijs op
dracht gekregen een plan uit te werken
voor ren politieke actie, die den koning
van zijn aanzien zou moeten berooven en
zijn wil zou moeten uitschakelen.
Een oorlogscorrespondent van de „Völ-
klscher Beobachter" geeft bijzonderheden
over de bevoorrading van de Dultsche troe
pen te velde. Bij het begin van het offen-
sief werden de soldaten voor zes volle da
gen van alles, voor de nooddruft ver-
eischt. voorzien. Een leder had een beperkt
eigen rantsoen bij zich. een tweede vol rant-
soen hing aan de paarden, een derde voor
raad voerde de veldkeuken mee en dat was
nog niet alles Colonnes stonden gereed, I
I die op de gunstigste wegen achter den troep
volgden, terwijl de spoorlijnen zoo goed en
zoo kwaad als het ging met hetzelfde doel
weer in orde wérden gebracht
Dit alles komt volgens het blad uit het
vaderland De tros werkt per divisie, van
waar de goederen verder verdeeld worden.
Daar een divisie ongeveer twintigduizend
man omvat, moeten dagelijks meer dan
twintigduizend porties mondkost en bak-
materlaal. verach vleesch, groenten, siga
retten en chocolade aanwezig zijn, de massa
haver, hooi en stroo voor de paarden,
stookstof en munitie daargelaten. Dit alles
eischt een nauw luisterend apparaat, elke
divisie beschikt over ongeveer zeventien
honderd man uitsluitend voor de achter-
waartsche verbindingen. Zoo bestaan er
b.v. een bakkerijcompagnie en een slagers-
trein. Een compagnie heeft opdracht in het
ongereede geraakte auto's op te lappen en
men beschikt voor alle kamelen over hand
werkers.
DE AMERIKAANSCHE DEFENSIE.
Na afloop van de eerste vergadering der
nieuwe commissie voor de landsverdediging
die gisteren ln het Witte Huls met de be
voegde minlsterlën bijeen is geweest, heeft
president Roosevelt aangekondigd, dat hij
van het congres opnieuw een milliard dol
lar voor wapeningsdoeleinden zal vragen,
en wel voor afweergeschut, pantserwagens,
vllegtuiggeachut. vliegtuigen en munitie -
en krultvoorraden. De extra-aanschaffing
BINNENLAND.
In Juni geen controle op rijwielbelasting-
merken. (2e Blad).
Nederlandsche krijgsgevangenen keeren uit
Duitschland terug. (Binnenland, 2e BI.)
De wederopbouw van Middelburg. (Bin
nenland, 2e Blad).
Oorlogspensioen voor nagelaten betrekkin
gen van militairen; een regeling in
voorbereiding. (Binnenland, 2e Blad).
BUITENLAND.
De laatste strijd in Noord-Frankrijk. (Ie
Blad).
Ernstige Duitsche beschuldigingen tegen
Engeland en Frankrijk inzake optreden
tegen krijgsgevangenen. (Ie Blad).
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN**
EERSTE BLAD.
van dit materiaal is, aldus Roosevelt, door
de gebeurtenissen der laatste twee weken
noodig geworden. Een deel van het ge
noemde bedrag zal worden besteed voor de
opleiding van 50000 vliegtulgbestuurders
door de burgerlijke luchtvaartautoriteiten
en voor de opleiding van werktuigkundigen
en ander grondpersoneel door de Jeugdln-
stanties uit den vrijwllligen arbeidsdienst
en andere jeugdorganisaties. Men verwacht
dat ln totaal een millioen Jonge mannen
zal worden opgeleid.
Door dit aanvullende bedrag zou de de-
fensiebegrooting van het op 1 Juli begin
nende begjootingsjaar tot rond 4Vi milliard
dollar stijgen. Roosevelt besloot zijn mede-
deeling met de opmerking, dat er geen
reden voor paniek ls, en dat hij dat ook
den beurzen heefl medegedeeld. (D.N.B.)
KOLONEL LINDBERGH.
De Parljsche pers publiceert een bericht
uit Washington, volgens hetwelk kolonel
Lindbergh wegens zijn houidng tegenover
den Europeeschen oorlog ls geroyeerd uit
de „escadrille Lafayette", die hem na zijn
Oceaanvlucht tot lid had benoemd.
(DUB.)
ARRESTATIES IN CANADA.
Uit Montreal wordt bericht, dat de Ca-
nadeesche politie den leider der Canadee-
sche fascisten, de National Unity Party
en zeven van zijn medewerkers heeft ge
arresteerd onder beschuldiging van agita
tie tegen de veiligheid van den staat en de
succesrijke uitvoering van den oorlog.
Voor vertegenwoordigers van binnen- en
buitenlandsche pers te Berlijn heeft von
Bülow-Schwante, die tot dusverre Duitsch
ambassadeur te Brussel was, gesproken
over den lijdensweg van de leden der
Duitsche ambassade door Frankrijk naar
Duitschland. HfJ zeide:
..Op 11 Mei deelde de Belgische regee
ring mij mede, dat de Duitsche ambassade
ln een transltotreln door Frankrijk naar
de Fransch-Zwitsersche grens zou worden
gebracht. Uitdrukkelijk werd mij verklaard,
dat de reis door Frankrijk onvoorwaarde
lijk veilig was en zich zou voltrekken met
de voorkomendheid, welke in die omstan
digheden internationaal gebruik is. Er be
stond voor mij geen aanleiding daaraan te
twijfelen, daar pas kort tevoren de Fran
sche en Engelsche legaties uit Kopenha
gen ongehinderd en op hoffelijke wijze
door Duitschland naar België gebracht
waren.
Het vertrek uit Brussel geschiedde cor
rect. Toen de trein bij de Fransche grens
aankwam, werd hij door Fransche agenten
in burger en soldaten met de bajonet op
het geweer bezet. Op barschen toon werd
lederen inzittende verboden zijn comparti
ment te verlaten. De daarop volgende pas-
sencontrole. waartegen ik onmiddellijk bij
den Belgischen vertegenwoordiger wilde
protesteeren. hetgeen mij echter met ge
weld belet werd. werd in buitengewoon
groven vorm ten uitvoer gelegd. Tegelij
kertijd werden acht leden der ambassade
gearresteerd, op den volgenden dag en den
daarop volgenden dag nog zes
Aan de Fransch-Zwitsersche grens te
Pontarlier, op het traject Dijon-Neuf-
chatel begon een lijdenstijd voor alle rei
zigers, die. in den trein opgesloten als in
een gevangenis, twaalf dagen moesten
doorbrengen. Het gebrek aan plaats was
zoo nijpend, vooral toen de Belgische wa
gons werden vervangen door andere met
met een gang ln 'net midden, dat het
grootste deel der reizigers gedwongen was.
den geheelen nacht ln zittende houding te
blijven. De ramen moesten steeds gesloten
blijven. De lucht werd slechter op een on
dragelijke wijze, vooral wanneer men be
denkt. dat in één ruimte 25 tot 30 men-
schen den nacht moesten doorbrengen. De
ronduit vreeselijke hygiënische omstandig
heden begonnen langzamerhand de ge
zondheid der reizigers in ernstige mate te
1 bedreigen. Er waren dagen, waarop zich
