Een tocht naar Grebbe- en IJssellinie DINSDAG 21 MEI 1940 No. 24585 Onze Wereldatlas HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN Verklaring van onzen Leidschen Burgemeester. 8Isle Jaargang Het felst was de strijd op den Grebbeberg Dit nummer bestaat uit TWEE bladen EERSTE BLAD B. en W. gerechtigd tot spoedeischende maatregelen. LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES: 3D cti. por reiel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van mi Blad gevestigd zijn Voor alle andere advertenties 33 ets. per regel Voor zakenadvertentles belangrijk lagei tarief Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 30 ets bU maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht Voor opzending van brieven 10 Cts. porto- te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. n* Bureau Noordeindrplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 25041 (2 Pijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd sttar per 3 maanden f.119 per week "'{.IJl Franco per post t. 2 35 per 3 maanden portokosten. (voor binnenland f.O.SO per 3 mndj Verwoestingen en verliezen vallen echter mee -* v-v m -i jw* Het verkeer over den IJssel bij Zutphen wordt door bootjes onderhouden. Op den achtergrond de vernielde brug. De Duitsche legerleiding in Nederland heeft de pers in de gele genheid gesteld, zich te overtuigen van den omvang van de verwoestingen op het gebied van de gevechtshandelingen en van de verliezen, die hier hebben plaats gehad, daar hierover bij de bevolking een ongemotiveerd groote ongerustheid be staat. Vooral thans, nu de communicatiemiddelen nog slechts een zeer beperkt terrein bestrijken, is het goed, dat men zich met eigen oogen kan overtuigen, wat de waarheid is van de geruchten, die gaan over de gevechtshandelingen in verschil lende deelen van ons land. Reeds bij den aanvang van den tocht, die met twee autobussen van Den Haag over Utrecht naar Rhenen ging, bleek, dat alom hard gewerkt wordt aan het herstel der telefoonverbindingen. Op den weg wer den o.m. verschillende wagens van den technischen dienst der P.T.T. ontmoet. In het vredige, zonnige landschap blonk van paal tot paal het koper der nieuwe tele- foonleldingen. Tot De Bilt behield het landschap zijn vredige karakter: koelen en schapen graas den ln de welde, de landman verzorgde rijn Jonge groente en de kinderen speelden vroolljk op het erf. De stad Utrecht bleek geheel onbe schadigd, daar de commandant haar had overgegeven, toen de Duitschcrs den toegang tot de Vesting Holland bij den Grebbeberg hadden geforceerd. Bij het fort De Bilt waren Nederandsche militairen hard aan het werk met de op ruiming van uitgestrekte prikkeldraadver sperringen. Men kan neggen, dat deze streek tusschen Utrecht en Eist, op enkele hulzen na. die vlak voor de vuurmonden van het fort De Bilt gelegen zijn, geheel ongedeerd is gebleven. In Eist ondervindt men, dat men het ter rein van den strijd nadert. Na den val van den Grebbeberg ln den nacht van den 13den op den I4den Mei, hebben de onzen zich door Rhenen en Eist teruggetrokken, hun positie van huis tot huis langs den hoofdweg met groote dapperheid en vast houdendheid verdedigend. Natuurlijk heeft dit, vooral ln Rhenen zijn sporen nagela ten. De zijstraten in de bebouwde kom van die plaats echter zijn vrijwel intact geble ven, evenals de kerk met den beroemden Cuneratoren, waarop, naar kapitein Von der Decken. die den tocht leidde, mede deelde, een waarnemingspost geplaatst was. die de artillerie op den Grebbeberg leidde. Niettemin hebben de Duitschers, die hier door ln het nadeel waren, het prachtige bouwwerk gespaard. De spoorbrug en het viaduct in Rhenen zijn, evenals de bruggen bij Arnhem, Westervoort, Doesburg en Zut phen en over het Apeldoorn-Dlerensche kanaal, die wij op onzen tocht aanschouw den, door de onzen vernield. De Grebbeberg die even buiten Rhenen ligt. is de hoekpijler van de verdedigings linie der Vesting Holland. Zooals bekend mag worden verondersteld, bezit de Neder- landsche verdediging benoorden de groote rivieren drie linies: de IJssellinie, de Grebbellnle en de Nieuwe Waterlinie. De eerste heeft tot doel den opmarsch van den vijand te vertragen, doch de Grebbelinie diende te worden behouden. Fel is er ge streden bij de verschillende accessen dezer linie, het felst bij den Grebbeberg, waar de Duitsche troepen reeds den elfden Met aan kwamen. Onze verdediging had van den berg een ware fortificatie gemaakt, waarbij alle natuurlijke hindernissen en hulpmid delen waren uitgebuit. Aan de flank is de berg gedekt door den Rijn, terwijl het land aan de voorzijde was geïnundeerd. De Ne- derlandsche artillerie was bovendien goed opgesteld en bestreek het geheele acces. Na feilen strijd felleren strijd dan elders in den lande viel ln den nacht van den 13en op den 14en de Grebbeberg, na held haftige verdediging door de Nederlandsche soldaten. TREFFENDE PLECHTIGHEID. Op den top van den berg zijn de ge vallenen begraven: de mannen, Duit- sehers en Nederlanders, die in eerlijken en dapperen strijd, hun plichten jegens hun vaderland getrouw, in dit schoone landschap zijn gesneuveld. In zes gra ven, twee voor de Duitschers en vier voor dc Nederlanders, zijn ongeveer 425 gesneuvelden ter aarde besteld. Neder landsche en Duitsche helmen hangen aan de kruisen en paaltjes vredig naast elkaar op het eerste Nederlandsche oorlogskerkhof, onder de ruischende boomen van den Grebbeberg. Een eenvoudige, doch daardoor te meer treffende plechtigheid had hier gistermor gen plaats. In het bijzijn van de persver tegenwoordigers, van de mannen, die het begraven verzorgen en van enkele Neder landsche en Duitsche militairen, eerde de Duitsche weermacht bij monde van kapi tein Von der Decken de gevallenen van belde weermachten. Toen wij den tocht door uw schoone land aanvaardden, aldus de kapitein, om de spo ren van den strijd ln oogenschouw te ne men, voelde men het als een plicht, dat de eerste groet onzen gevallen kameraden aioest gelden. Dit was ook de wensch van den opperbevelhebber Wij gedenken met droefheid de mannen, die hier een week ge leden hun leven hebben gelaten, doch wij zijn trotsch te behooren tot de weermacht, waartoe zij behoorden. De Jonge Duitsche weermacht heeft niet alleen de eeuwenoude tradities voortgezet, doch zij is bovendien bezield met den voortstuwenden geest, die het Derde Rijk eigen ls. Dc Grebbeberg ls een sterke, natuurlijke vesting, bijna ongenaakbaar door de inun daties en de hindernissen, bezet door sterke en dappere vijanden, die ons den arbeid niet lichter hebben gemaakt. Alle wapenen hebben samengewerkt met de onvergete lijke Infanterie om deze vesting te bestor men, aldus spr., die voorts herinnerde aan de Jonge kameraden van de 8.8.die hier hebben stormgeloopen. Na eeuwen zal men nog de helden van d*n Grebbeberg gedenken, aldus vervolgde ka pitein Von der Decken; doch wij gedenken Een week langer met suikerbon 19 De directie van handel en nijverheid maakt bekend, dat de geldigheidsduur van bon no. 19, van de rijksdistributie kaart. rechtgevende op 1 kg. suiker, is verlengd tot en met 30 Mei. ook den tegenstander Hem was bevolen te strijden, dus streed hU. dapper en ridder lijk. HIJ heeft sljn stelling zoo lang behou den tot dit eenvoudig niet meer mogelijk was. Dit beteekent tegenover de Duitsche weermacht, aldus spr.. geen schande. Op deze plaats zal nu vrede zijn. De te genstanders zullen hier ln vrede naast el kander rusten. Als bewijs van de Duitsche achting voor de onzen verleende de kapitein vervolgens het woord aan den res eerste luitenant dr. Wlardl Beekman, die als officier voor spe- De afleveringen XI en XII onzer Wereldatlas zijn vanaf Donderdag a.s. 9 uur v.m. aan ons Bureau verkrijg baar. De- prijs dezer twee deelen is onveranderd 20 cent (franco per post, bij vooruitbetaling, 26 cent). Of en zoo ja, wanneer verdere afleveringen zullen verschijnen, is, in verband met de tijdsomstandig heden, nog geheel onzeker. DE DIRECTIE. BINNENLAND. Ir. J. A. Ringers benoemd tot regeerings- commissaris voor den wederopbouw. (2e Blad). Opgericht is een algemeen informatiebu reau ter verkrijging van inlichtingen over Nederlandsche militairen. (Bin nenland, 2e Blad). Tot Juni geen controle op rijwielmerken. (Binnenland, 2e Blad). Geen tuinbouwproducten meer naar de mestvaalt. (Binnenland. 2e Blad). De sportbeoefening is weer geheel vrij. (Sport, le Blad). BUITENLAND. Laon in Duitsche handen. Fransche tegen aanvallen ln het Westen afgeslagen. (le Blad). De wijziging In het Fransche oppercom mando. (le Blad). ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN*' EERSTE BLAD. clale diensten op het algemeene hoofd kwartier werkzaam is. Deze sprak als volgt: De opperbevelhebber van de Nederland sche land- en zeemacht heeft mij opgedra gen. een laatsten groet te brengen aan de Nederlandsche soldaten, die hier begTaven zijn. Een laatsten groet namens het Neder landsche leger aan strijdmakkers, die bij de verdediging van het vaderland hun leven hebben verloren; een laatsten groet namens Gistermiddag kwam de Leldsche Raad bijeen. Voorzitter: mr. A. v. d. Sande BaJchuyzen. Afwezig niet kennisgeving de heeren Key en Van Welzem De VOORZITTER legt volgende verkla ring af: De gebeurtenissen van de afgeloopen lü dagen hebben ons volk naar lichaam en geest zulke overweldigende schokken toe gebracht. dat het nauwelijks een onzer ge lukt kan zijn zich een beeld te vormen van het leven, waarin wij plotseling gewor pen zijn uit het ons zoo vertrouwde rustige en welvarende bestaan, waarin wij ons ver zekerd en veilig waanden en wel niemand zal zich een beeld kunnen vormen van wat de toekomst ons brengen zal. Niemand verwacht daarvan veel goeds. In angst en ongerustheid dobbert ons Ne derlandsche Volk op de baren. Het gemeentebestuur houdt het hoofd koel en wil het middelpunt blijven, reke nende op de steun en vertrouwen der bur gerij in al haar geledingen. Ik zie eenige ernstige gevaren waarop ik U wijzen wil. Dat is ln de eerste plaats de „geruch ten". die overal de ronde doen en die on juist als ze meestal zijn tot hoogst nadee- lige gevolgen kunnen leiden. Verzetten wij ons daartegen. In de tweede plaats waarschuw ik tegen de kritiek die op allerlei van wat gebeurd is geoefend wordt. Dit ls onverantwoorde lijk en onwaardig en kan slechts verwar ring stichten en de volkskracht en zijn eenheid verbreken. Men laait zich door ge voel, door eerste indrukken tot conclusies leiden, die niet de juiste zijn en waardoor blaam geworpen wordt op hen die dit al lerminst verdienen. Wat de regeering ge daan heeft zal zij wanneer daartoe de ge legenheid bestaat verdedigen. Het ls niet het gevoel dat onze gedachten of handeling moet lelden. Wij moeten meer dan ooit nu vertrouwen op ons verstand en begrijpen Den vreemdeling boezeme men respect in door een waardige houding in het dragen van ons lot. Voor het regeeren in zulke dagen werkt de zoo samengestelde machine van onze stedelijke besturen te traag en zoowel op het College van B. en W. als op mij kwa men verantwoordelijkheden te rusten die wij anders met U deelen. Wij hopen dat de normale gang van zaken eerlang zal zijn hersteld. Naar ge begrijpen kunt heeft er geen gelegenheid bestaan voor heden een agenda samen te stellen en was daartoe ook geen normale stof voorhanden, maar wij hebben er prijs op gesteld de vertegenwoor digers van de burgerij te ontmoeten en weer voeling met hen te krijgen. Tal van proclamaties zijn uitgevaardigd door de militaire bevelhebbers van het be zettingsleger. Wij hebben die te aanvaarden en er ons naar te gedragen. Op U en op de bevolking doe ik dus heden een beroep om zich in alle opzichten te schikken in wat onvermijdelijk is. Verzet daartegen kan het gemeenschappelijk be lang slechts schaden. Indien er iets is dat behalve ons eigen belang ons daarin zou doen berusten, dan is het dit. dat de Duitsche bevelvoerend officier te Lelden mij de verzekering heeft gegeven, dat het ook zijn streven zal zijn de lasten van de bezetting van de stad zoo min mogelijk te doen drukken en dat ook hij het van het allergrootste belang acht. dat het normale leven zich zoo spoedig mogelijk herstelle Van dit streven en deze medewerking heb ik de duidelijke bewijzen met waardeering ontvangen. Niet alleen geldt dit het onderwijs, dal heden weer hervat werd aan alle Inrichtin gen en aan de Universiteit en. naar ik aanneem, weldra weer zal kunnen gegeven worden op de wijze en in de gebouwen waar dit voor de mobilisatie het geval was. Een hervatting van industrie, zakenle ven en vooral ook de bouwnijverheid is evenzeer dringend gewenscht. Laten ook zU die wellicht eenige risico moeten aan vaarden om hiertoe te geraken, toch den moed hebben om die risico's te dragen en het leven van den arbeid op gang te bren gen. De daarvoor om. noodige ordening der financiën komt, naar het blijkt, ge leidelijk tot stand. Wat van de bestaande bepalingen en regelingen in stand zal blijven, wie kan het zeggen, maar een dure plicht voor ieder individu is te trachten hoe dan ook en onder welke voorwaarden ook aan het werk te komen. En nu nog iets. Er bestaat naar mijn meening een ongezonde nieuwsgierigheid, die leidt tot praatjes en samenscholingen op straat. Ik acht dit onjuist en doe een beroep op de burgerij om dit te vermijden omdat anders daartegen ook mijnerzijds zal moeten worden opgetreden Ernstig verzoek ik den ouders en orde- lievenden burgers om streng op te treden tegen de Jeugd baldadigheden, als afscheu ren of beschadigen van plakkaten en der gelijke. De gevolgen daarvan kunnen uiter mate ernstig zijn. Men denke niet dat de Leidsche politie thans uitgeschakeld ls. Integendeel deze is in het volle bezit van haar gezag en kreeg van mij instructie op het naleven van alle bepalingen en verordeningen zeer scherp "toe te zien en met name niet toe te laten dat de bevolking ln haar geheel het slacht offer worde van baldadigheden, die naar mij bleek soms een zeer gevaarlijk karakter aannemen. Ook het vergoelijkend optreden tegenover dergelijke vergrijpen zal ten strengste worden tegengegaan en kan on mogelijk geduld worden noch door ons, noch door de militaire autoriteiten. Tenslotte nog dit. In samenwerking met de militaire autoriteiten, wordt het moge lijke gedaan om de voedselvoorziening der bevolking te verzekeren Maar de uiterste zuinigheid en beperking is noodig. Zoodra mogelijk zullen wij u wederom op roepen voor de normale behandeling der gemeente zaken. Tenslotte nog een spoedeischend voorstel: Aangezien het in de gegeven omstandig heden kan voorkomen, dat maatregelen moeten worden genomen zonder dat daar voor vooraf de goedkeuring van den Raad kan worden gevraagd, geef ik den Raad ln overweging het College en den Burgemeester te machtigen die spoedeischende maat regelen te nemen die in verband met de bezetting vereischt mochten zijn en de daar voor onvermijdelijke uitgaven te doen Aldus wordt z.h^t besloten Op verzoek van den heer RIEDEL wordt daarop 1 minuut stilte in acht genoma® voor hen, die gevallen zijn. Hierop volgt sluiting.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1940 | | pagina 1