Duitsche troepen in de
residentie
Nederland staakt den strijd
8Isle Jaargang
WOENSDAG 15 MEI 1940
No. 245S0
en werkt 1
Berust
Proclamatie
van den opperbevelhebber
De overmacht was te groot
De Duitsche pers over de
gebeurtenissen in
Nederland
Hoe het drama van Rotterdam zich voltrok
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per rejel voor advertentie! uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd sljn Voor alle andere
advertenties 33 ets. per regel Voor eakenadvertentles belangrijk
lager tarief Kleine advertenties uitsluitend btj vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets bij maximum aantal woorden
ven 30. - Incasso volgens poetrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer S ets.
Bureau Noordemdsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd eUn.'
per 3 maanden f.335
per treek f.0Jt
Franco per post f. 235 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f.0.80 per S mndj
In verbijsterend tempo dwingt Dultsch
land de historie zich naar zijn wil te voe
gen. Slechts vijf dagen nadat ons deee
gnmeUJlce oorlog werd opgedrongen. Is
het pleit reeds beslecht en ln diepe ver
slagenheid zal het volk dezer lage Istnden
straks aan de baar zitten van zijn zonen
en andere verwanten, die het slachtoffer
verden van heldhaftig verzet of van bom
bardementen door het Dultache lucht-
vapen.
Hoe vreeeelUk wreed Is het lot voor ons
cewoestl
Sombere voorgevoelens beslopen on* al
toen op den avond van den Tweeden Pink
sterdag door de bultenlandsohe radio het
bericht werd verepretd, dat de leden van
ons Vorstenhuis en van onze regeering naar
Ingeland waren uitgeweken, maar wie had
kunnen vermoeden, dat reeds den volgen
den dag de volledige overgave van onze
weermacht een feit zou zijn! Verontwaar
digd wezen noldaten en publiek de eerste
berichten dienaangaande wan de hand, ze
als valechc geruchten verwerpende, doch
met tranen In de oogen en stampvoetende
van bittere teleurstelling moest ook de
meest hardnekkige dra erkennen, dat de
slag definitief gevallen was. Practtsch al
leen gelaten ln zijn poging tot weerstand,
heeft ons kleine loger, spoediger nog dan
*11 hebben kunnen gelooven moeten
zwichten voor de Dultsohe overmacht aan
mrnwihenmaterlagl en geperfectlonneerde
oorlogstechniek, en het feit ligt nu voor
ons. dat wij voortaan hebben te gehoor
zamen aan het Duitsche gezag Hoe zich dit
ten opzichte van ons Volk gedragen zal,
Tfrmogcn ook wU niet te beoordeelen. WIJ
kunnen op dit oogenbllk slechts de hoep en
het vertrouwen uitspreken, dat de DuH-
sche houding loyaal moge zijn!
WIJ. van onzen kant treden onze nieuwe
Overheid tn leder geval tegemoet met een
rein geweten. Nederland deed wat Ieder
eerbaar Volk zou doen ln een oorlog, welke
het niet gewild heeft: het verzette zich
legen den aanvaller, en geen andere fout
kan men ons dan ook aanwrijven dan die
onzer militaire onmacht. Strijdend voor
tgn zelfstandigheid Is Nederland ten onder
gegaan, maar dat behoeft niet te betee-
kenen. dat het ook economisch voortaan
geen rol meer zal spelen. Het Hollandsehe
ns ls een sterk ras, dat stjn geestelijke
energie niet spoedig overmeesteren laat.
En omdat dunkt ons ook Dultschland
or het hoogste belang bij heeft, dat hier
Wnnen den kortst mogelijken tijd de nor
male toestanden zooveel doenlijk worden
hersteld, meenen wij te kunnen vertrouwen,
dat leder landgenoot zich tot het uiterste
zal Inspannen om daartoe bij te dragen, tot
heil en het welzijn van land en Volk, dat
door de slagen der voorbije vijf dagen zoo
heeselljk getroffen ls. maar zloh, ondanks
dies. weer oprichten moet.
Moeilijke tijden breken ongetwijfeld voor
ons aan, tijden van leed en zware beproe
ving, tijden ook. waarin wij ons met veel
'uilen moeten verzoenen, dat wl) voorheen
he toen afgewezen, maar het zou fout zijn
en onverantwoordelijk zich niet bl) de fel-
ten neer te leggon en voor zoover onze
«er en geweten zulks gedoogen ons bij
de nieuwe omstandigheden a<ui te passen.
Berust en werkt, zij het parool voor de
bekomst!
Wat de militairen betreft, mogen wij ver
der nog het vertrouwen uitspreken dat slj,
I °°k in de eerstvolgende dagen, zorg zullen
dragen (gelijk zU tot dusverre hebben ge
daan) voor een volmaakte correctheid in
houding en kleeding. Den goeden naam van
Volk in het algemeen en van ons moe-
I dlge leger ln het bijzonder, kan dat niet
anders dan ten goede komen
Aan de soldaleneer is
ten volle voldaan
De opperbevelhebber van land- en zeemacht, generaal H. G.
Winkelman, heeft gisteravond voor den Nederlandschen om
roep de volgende toespraak tot het Nederlandsche Volk ge
houden:
Nederlanders,
Ik heb er prijs op gesteld, u persoonlijk een toelichting te geven
bij het hoogst ernstige besluit, dat u reeds in den loop van den
avond hebt gehoord door de Nederlandsche radio.
Wij hebben de wapens moeten neerleggen, omdat het niet an
ders kon. Allen waren vastbesloten ons vaderland te verdedigen
tot het uiterste. Welnu ik, die als opperbevelhebber van land
en zeemacht alle berichten ontving, ik wist met volstrekte zeker
heid. dat dit uiterste vandaag was bereikt. Onze soldaten heb
ben gestreden met een moed. die onvergetelijk zal blijven.
Maar de strijd was te ongelijk. Onze troepen stonden tegenover
technische middelen, waartegen de grootste menschelijke moed
niet is opgewassen Bij duizenden zijn zij gevallen voor de vrij
heid van Nederland.
De luchtstrijdkrachten, waarover wij thans nog beschikken, zijn
zoo minimaal, dat zij onze troepen te land nagenoeg niet meer
bi) de operation konden steunen. Tegenover de Duitsche over
macht in de lucht hadden ook onze andere afweermiddelen,
zooals de luchtdoelartillerie, slechts een beperkte uitwerking,
hoe dapper en bekwaam de luchtdoelbatterijen haar taak ook
vervulden. Zoo stonden onze troepen bloot aan de vernietigende
bombardementen van het Duitsche luchtwapen.
En niet alleen zij. Onder de burgerbevolking, onder vrouwen
en kinderen, maakte de luchtoorlog tallooze slachtoffers. In ons
dichtbevolkte land, met zijn vele steden, kan bij luchtbombar
dementen moeilijk worden onderscheiden tusschen militaire
en niet-militaire objecten. Rotterdam, dat vanmiddag door de
Duitsche luchtmacht werd gebombardeerd, heeit het droevig
lot van den totalen oorlog ondergaan. Utrecht en andere groote
bevolkingscentra zouden binnen zeer korten tijd dit lot met
Rotterdam moeten deelen.
Vrijwel geheel aangewezen op eigen kracht, waren wij niet in
staat ons land. onze burgerbevolking, voor dit geweld te be
hoeden. Het waren deze harde feiten, die mij noopten, mijn
hoogst ernstig besluit te nemen: wij hebben den strijd gestaakt.
Ik kan mij ten volle indenken, dat dit besluit voor vele Neder
landers schokkend is. Laten zij allen echter beseffen, dat ik op
dit oogenblik de Nederlandsche regeering hier te lande ver
tegenwoordig en dat ik derhalve niet alleen gerechtigd, doch
ook verplicht was. te besluiten, zooals het belang van het Ne
derlandsche volk in deze omstandigheden voorschrijft.
Het staat voor mij onomstootelijk vast, dat dit belang mede
brengt. dat de volstrekt ongelijke strijd moet worden gestaakt,
opdat nog niet meer onschuldige slachoffers vallen. Wie miin
verantwoordelijkheid kan peilen, beseft, hoe zwaar mij dit be
sluit moet zijn gevallen. Het kon echter niet anders luiden.
Nederlandersl Hebt ondanks dezen zwaren tegenslag, vertrou
wen in de onverwoestbare krachtenen tradities van ons volk.
Wij hebben deze beproeving van een korten, doch hevigen
oorlog moeten doorstaan. Wij zullen het nieuwe lot. dat ons
voorloopig beschoren is. met denzeliden moed en vastberaden
heid dragen, als waarmee wij den strijd voor onze zelfstandig
heid hebben gevoerd. Hebt daarom, ik herhaal het nogmaals,
vertrouwen op de toekomst.
Doch vooral: toont dit vertrouwen door de rust en de orde te
bewaren, welke wil zoo dringend behoeven om ons geschokte
land weder op te bouWen. Laten wij ons thans richten op dezen
eersten plicht, welken het vaderland ons oplegt.
Leve Hare Majesteit de Koningin I
Leve het Vaderland!
Aan een dagorder, gisteren
door den opperbevelhebber
van land- en zeemacht aan de
troepencommandanten ge
richt, wordt het volgende
woord van hulde aan de troe
pen ontleend:
lk verzoek u aan de troepen
en onderdeelen mede te dee
len, dat ik vervuld ben van
diepe bewondering en dank
baarheid voor betgeen door u
en door onze troepencomman
danten en troepen is verricht.
In hoofdzaak de wanverhou
ding in het bezit van mate-
rieele middelen is de oorzaak
geweest, dat niet op alle
plaatsen, waar zulks dezer
zijds was gelast, stand is kun
nen worden gehouden.
Aan de soldateneer is door u
ten volle voldaan.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit
Berlijn:
De mededeellng van het opperbevel van
het Duitsche leger, dat de Nederlandsche
opperbevelhebbci zich had overgegeven,
wordt In de Duitsche per druk besproken.
In hun commentaar wijzen de bladen er
op. dat de bezetting van Nederland een
groot, strategisch succes Is voor Dultsch
land tegen Engeland De bedreiging uit de
lucht tegen Engeland ls thans verviervou
digd.
De .Berliner Boersenzeltung" schrijft, dat
vijf dagen :iada' Dultschland het zwaard
had getrokken, Nederland zijn tegenstand
heeft opgegeven. De Duitsche opmarsch
kon niet worden opgehouden door pantser-
werken. kanalen en inundaties.
De provincie Zeeland, waar blijkbaar het
opperbevel neen macht meer heeft, ls als
laatst' deel van het Nederlandsche gebied
nog in handen van den vijand. Toch kan
men thans reeds zeggen, dat Nederland
niet meer onder het zwaard, doch onder
het schild van Dultschland staat.
Thans ls een gunstige positie ontstaan,
op de eerste plaats voor de luchtmacht. Na
dat door de bezetting van de kustplaatsen
ln het Westen van Noorwegen de afstand
tusschen de bases van de Duitsche lucht
macht en de strategische punten aan de
kust tot de helft was verkort, is thans, door
de bezetting van de Westkust van Neder
land de vliegafstand tot de Zuidkust vv
Engeland verkort tot tweehonderd a drie
honderd kilometer.
De Deutsche Allgemelne Zeltung" schrijft
dat Nederland het offer van den Engel-
vrhen oorlog ls geworden. In Belglé en
Frankrijk stooten de Duitsche legers met
succes door.
De residentie ontwaakte hedenmorgen al
zeer vroeg en vermoedelijk zoo vroeg tegen
haar wil. doordat Dultache vliegtuigen laag
over de stad vlogen. Het waxen er niet veel,
slechts enkele, die na een „rondje" boven
de stad weer terug keerden. Even later zag
men in het centrum, op het Lange Voor
hout. een vreemd schouwspel: Duitsche ge
motoriseerde troepen (ln totaal ongeveer
honderd man) reden deze beroemde allee
op.
In een auto kwam hierbij een hoogge
plaatst Dultsch officier met een ordonnans
mede. die op het Lange Voorhout ongeveer
tegenover het A.NP.-kantoor stopte
De ordonnans begaf zich naar hotel ..Des
Indes" en meldde zich daar. Eenige oogen-
blikken Later verscheen de Duitsche gezant,
graaf Zech zu Burckensroda. die ln '„Des
Indes" verblijf hield, ln civiele kleeder
dracht en blootshoofds.
Hl) begaf zich naar de plaats waar de
generaal, die was aangekomen, stond en
beiden brachten elkander den Duitschen
groet.
Na cenlge besprekingen, welke zich al
wandelende afwikkelden (vermoedelijk om
het gesprek zoo vertrouwelijk mogelijk te
houden» stapten beiden ln de auto, die naar
de binnenstad wegreed in de richting van
de woning van den Duitschen gezant. On
geveer tien minuten later verscheen de auto
opnieuw. Thans bevatte deze. behalve ge
noemd Duitsch opper-offlcier en den ge
zant, nog twee marine-officieren van hoo-
gen rang alsmede twee landmacht-officie
ren. Zij wandelden langs de Duitsche troe
pen. die opgesteld stonden en brachten het
militair saluut De gezant beantwoordde het
saluut met den Duitschen handgroet.
Allen begaven zich toen naar hotel „Des
Indes".
Inmiddels waren nog Nederlandsche troe
pen op het Lange Voorhout aanwezig. Met
belangstelling bekeken zij van een afstand
de Duitsche motorrijders, alsmede een
Duitschen tankwagen
Te ongeveer zes uur verzamelden zich op
bevel van Nederlandsche officieren, ver
schillende groepen Nederlandsche soldaten
en klonk het bevel: wapens Inleveren Dit
geschiedde op de grasperken van de laan.
Enkele soldaten bleven met het geweer be
wapend, vermoedelijk aangewezen als ver
sterking van de plaatselijke politie voor
orde-handhaving.
Na zessen kwamen reeds nieuwsgierige
burgers opdagen. Controle van legitimatie
bewijzen was er niet meer.
Al heel gauw werden met de Duitsche
soldaten gesprekken aangeknoopt, die van
een dergelijke afleiding allerminst afkcerig
waren. Voor zoover wij konden waarnemen
ging men. zonder eenige terughoudendheid
op de gesprekken in. Wij hadden een ge
sprek van ongeveer een kwartier met enke
len van hen
Zij vertelden ons dat zij zoowel de toch
ten door Tsjecho-Slowakije als Polen had
den meegemaakt en nu reeds wisten dat
zij straks naar Belgie zouden gaan. Vooral
in Polen, zoo vertelden zij ons hadden zij
zware tochten uitgevoerd. Soms vijfhonderd
kilometer op den motor op één dag. Een
enkele maal hadden zij in veertien dagen
niet anders geslapen dan zoo nu en dan af
wisselend op zulk een tocht ln het „zijspan".
Wat daarbij vooral trof was het frissche
uiterlijk van deze soldaten. Zij waren wel
iswaar bestoft cn berookt, maar de gezonde
gelaatskleur viel duidelijk te herkennen.
Ook de verzorging liet niets te wenschen
over Dit zag men Juist aan de kleinighe
den uitstekend geknipt haar, geschoren en
frissche tanden. Aan niets was te merken
dat zij een by na onafgebroken strijd, als
waarvan zij verhaalden, achter den rug
hadden.
Zij vertelden ons. ook door Rotterdam
te zijn gekomen. Het was met deze stad
vrij bedroevend gesteld, zeiden zij ons.
Een wijk van vrij grooten omvang
(welke wijk konden zij ons niet nader
aangeven i was gisteren na twee uur
nog geheel plat geschoten. Dit was als
volgt in zijn werk gegaan, zeiden zij
ons. De „commandant van Rotterdam"
had de stad te twee uur overgegeven,
l it bedoelde wijk bleef men echter na
dien tijd nog op Duitsche vliegtuigen
en Duitsche troepen vuren. Daarop wa
ren zestien tankwagens van het groot
ste kaliber, ware rijdende forten, met
kanon bewapend, naar die plaats ge
stuurd en men had de geheele wijk
platgeschoten.
BIJ een verderen rondgang door de resi
dentie konden ook op andere plaatsen dan
het Voorhout. Duitsche troepen worden
opgemerkt. Hier en daar stond een tank
wagen. en reeds kort na achten hadden
Duitsche soldaten verschillende wacht
posten betrokken als bijvoorbeeld op het
Tournoolveld en rondom het Binnenhof. De
controle was vrij soepel. Het scherpst was
zij rond het historische Binnenhof, of
schoon geëmployeerden die uit hoofde van
hun werkzaamheden daar moesten zijn,
zonder veel omslag konden doorgaan.
Het bleek al heel gauw dat het normale
leven zooveel mogelijk was hervat. De
trams reden see geregeld; de politie
oefende haar functies uit als onder gewone
omstandigheden en bijna alle winkelzaken
waren geopend. Het verkeer in de stad, ook
in de buitenwijken, kon men vrij druk
noemen. Natuurlijk werden de gewijzigde
omstandigheden druk besproken, doch men
merkte niets van eenige agitatie en nervo
siteit, Wel viel het op dat vele militaire
auto's zoowel Nederlandsche als Duitsche,
met vrij groote snelheid passeerden.
Ofschoon het uiteraard zeer moeilijk is
eci stemming uit een oppervlakkige aan
schouwing te peilen, mag gezegd worden
dat de Haagsche bevolking zich zooveel
mogelijk moeite geeft zich aan den thans
bestaanden toestand aan te passen.
Omstreeks 12 uur naar ons uitgangspunt.
Lange Voorhout terugkeerende. constateer
den wij dat men in den tusschentijd op de
langste zijde van deze laan op het zooge
naamde grintpad Nederlandsche militaire
wagens, zoowel personenauto's als vecht-
wagens. in een rij had geschaard waar-
I naast een korte dubbele rij motorrijwielen.
