Chamberlain verdedigt de Britsche houding in Noorwegen. Scherpe critiek der oppositie. 81ste Jaargang LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag 8 Mei 1940 Derde Blad No. 24575 Ook ontevredenheid in regeeringskringen. Prestigeverlies. De houding van Zweden De mislukking van Trondjem. Geen overijlde conclusies De nieuwe taak van Churchill. Het debat. Heeds vroeg ln den middag kwamen de leden van het Britsche Lagerhuis gisteren bijeen en onmiddellijk na het 'openen van dc deuren werden ook de plaatsen op de diplomatenloge bezet. Minister-president Chamberlain werd, op zijn weg van Dow- nlngstreet naar het parlement, door een groote menigte toegejuicht. Kort na het begin van het vragenuur be [trad minister-president Chamberlain het parlement, hU werd van de regeerlngsban ken lulde toegejuicht. Een aantal leden van het parlement was in uniform gekleed. Onder de buitenland- .sche gasten werd ook de Noorsche minister van bultenl. zaken, Koht opgemerkt. In de diplomatenloge zaten de ambassa deurs van België, de Vereenlgde Staten, Argentinië, Chili, Brazilië, Frankrijk, China, de .sovjet-unie, Egypte en Japan, alsmede de gezanten van Nederland, Roemenië, Zweden, Noorwegen, Bulgarije en Letland. Vóór het begin van de debatten werden talrijke vragen gesteld en de minister van oorlog. Stanley, antwoordde, dat het nieuws van den Dultsdhen inval in Denemarken door den chef van den generalen staf om streeks 3 30 uur op 9 April werd ontvangen. Verder doelde de minister mede, dat .som mige Britsche afdeelingen van het expedi tiecorps ln Noorwegen waren voorzien van «neeuwbrillen. Bij het einde van het vragenuur waren alle banken vol bezet, zelfs plaatsen, welke meestal leeg blijven, waren Ingenomen. Toen minister-president Chamberlain op stond. om zijn rede te beginnen, kwam de minister van marine, Churchill binnen en nam naast Chamberlain ln de regeerings- bank plaats. „Toen ik Donderdag JX hier het woord voerde, aldus begon Chamberlain zijn rede, reide ik. dat lk slechts een onvolledig ver- tJag kon geven van de operaties. Ik was genoodzaakt, mijzelf beperkingen op te leg gen, teneinde te voorkomen, dat ik Iets zou zeggen, waardoor onze troepen risico zou den loopen. Het was op dat oogcnbllk be kend, dat onze troepen uit Andalsnes wa ren teruggetrokken, doch we moesten de troepen uit Namsos nog terugtrekken en tk kon dus niets zeggen over deze operaties, welke nog gevaarlijker waren dan de af tocht uit Andalsnes, zoowel wegens het aantal manschappen, dat verscheept moest worden, als wegens de mogelijkheid, dat dc Dultschers hun geheele beschikbare luchtmacht zouden inzetten. In dit verband bracht de minister-presi dent hulde aan leger en vloot, die deze operatie zóó hebben doen slagen, dat geen verliezen werden geleden. Toen de Dultschers den volgenden och tend merkten, dat de troepen waren terug getrokken, zonden zij ongeveer 50 bom menwerpers achter het convool aan Aan gezien het convool buiten den actieradius van de eigen (Jachtvliegtuigen lag en voor de verdediging slechts was aangewezen op het luchtdoelgeschut van de schepen, kan men zich gelukkig prijzen, dat niet meer dan één Britsche en een Fransche torpe dojager verloren zijn gegaan. „Op het ©ogenblik zijn dc manschap pen uit Andalsnes cn Namsos terugge keerd en de veldtocht in Zuld-Noorwe- gen is ten einde. Iedereen zal het er mede eens zijn, dat de troepen, welke aan dezen tocht hebben deelgenomen, hun taak met groote dapper heid hebben vervuld. ZIJ hebben dit ge daan op een wijze, de groote traditie onzer strijdkrachten waardig." Spreker verklaarde verder, dat de Brit sche troepen tegen een sterker en beter uit- genisten vijand hebben gestreden. Spreker wilde geen overzicht van de militaire ope raties geven, doch den toestand schilderen cn antwoorden op critiek, welke ls uitge oefend. Het bericht van het terugtrekken dei troepen uit het Zuiden van Noorwegen heeft zeer zeker een diepen Indruk ge maakt. De belichten uit Stockholm, die misschien door den vijand werden ver spreid, hadden verwachtingen gewekt, wel ke niet gerechtvaardigd waren. 'Dc voorzitter Van het Lagerhuis verhief zich op dit oogcnbllk in verband met tal van interrupties, van zijn zetel en zelde. dat hij deze voortdurende interrupties niet kon toelaten). Dp minister-president vervolgde daarna zijn rede en zelde. dat de regeering zorg moest dragen, den vijand geen inlichtingen te verstrekken Het terugtrekken van de troepen uit het Zuiden van Noorwegen is evenwel niet te vergelijken met het terug trekken uit Gallpoll in den grooten oorlog. Er waren geen groote troepenmachten bij betrokken, niet veel meer dan een divisie. De verliezen zijn dan ook niet groot en er werd niet veel materieel achtergelaten. De Dultschc verliezen aan oorlogsbodems, vliegtuigen, transportschepen en menschen. zijn grooter dan de Britsche. Engeland heeft evenwel een prestige verlies te boeken en aan het sprookje van de Duitsche onoverwinnelijkheid te land is nieuwe kleur gegeven. Dit heeft de Engeische vrienden cenigszins ontmoedigd, doch op het oogenblik moet men dit aanvaarden. Betreffende de actie van het buitenland zelde de minister-president, dat Frankrijk opmerkelijk vastberaden ls, Urwijl Turkije onwrikbaar blijft. Egypte versterkt zijn verdediging en ln het nabije en midden oosten ls de toestand gekalmeerd door het herstel van dc normale Britsche vloot- sterkte ln de Mlddellandsche Zee. Zooals te verwachten was, ls de reactie ln Zweden erger geweest dan elders. De minister-president betreurde, dat ln de Zweedsche pers commentaar van polemisch karakter Ls verschenen. ..Hoewel de Zweed sche teleurstelling begrijpelijk Is, helpt zij noch Zweden noch de geallieerden Waar wij ons zorg over maken zijn niet de ver wijten, doch de maatregelen welke verder genomen dienen te worden. Als het Zweedsche volk en de Zweed sche rcgccring besluiten neutraal te blijven, dan vertrouw ik tenminste, dat deze neutraliteit strikt onpartijdig je gens beide oorlogvoerenden zal zijn (toejuichingen). Uit het feit, dat geen critiek ls uitgeoe fend op het zenden van troepen naar Nar vik maakt Chamberlain op, dat dit alge meen wordt goedgekeurd. Men wa.s zich er van bewust, dat de expeditie moeilijk zou zijn en vol risico. Het zou moeilijk zijn, Trondjem ln te nemen en bezet te houden. Chamberlain vroeg den leden van het Huis, zich niet overijld een denkbeeld te vormen van de tot nu toe bereikte resul taten. Het ls natuurlijk duidelijk, dat de Dultschers winsten hebben behaald; het ls echter ook duidelijk, dat zij een hoogen prijs hebben betaald en het ls nog te vroeg, om te zeggen, naar welke zijde de weeg schaal zal doorslaan. De veldtocht is nog niet ten einde en een groot deel van Noor wegen ls nog niet door de Dultschers be zet De koning en de regeering bevinden zich nog op Noorschen bodem en zij zullen de resten van de Noorsche strijdmacht rond zich verzamelen, om tc strijden tegen den Invaller. Daarbij zal Engeland aan hun zijde staan. Dultschland met zijn groote en wel uitgeruste legers ligt zóó, dat het op eik oogenblik op verschillende punten kan aanvallen. Wij wenschen gereed te zijn. om een aanval te weerstaan, waar deze ook moge komen. Spreker ls overtuigd, dat de gevolgen van den Noorschen veldtocht overdreven wor den en hij vertrouwt vast op de uiteinde lijke overwinning van de geallieerden. Hij voegde hieraan toe, dat hij niet denkt, dat het Britsche volk zich niet de gevaren, welke het land bedreigen, voor oogen houdt. De minister-president wil niets zeg gen over de toekomstige strategische plannen, doch Noorwegen toont, hoe snel het oorlogstooncel kan wisselen en men moet voorzichtig zijn, de krijgs macht niet te versnipperen, hetgeen den plannen van den vijand ten goede zou kunnen komen. Ook moet men oppas sen voor onderlinge verdeeldheid. Het 2E VECHTÊN EEN I 4005 2ie dat FlFTy- plFTy-^lGAR^ET (Ingez. Med.) tenzij men in staat ware geweest te voor komen, dat dc Dultschers versterking kregen. Men wist. dat de vliegveld-accomo- datles bij Trondjem onvoldoende waren. Aan de andere zijde moest men rekening houden met de gevolgen voor de Noorsche regeering en het Noorsche volk, indien geen poging werd gedaan ln centraal-Noorwegen. De Noorsche opperbevelhebber verzocht dringend, koste wat het koste. Trondjem aan te vallen, aangezien de plaats van es sentieel belang was als haven en als zetel van de regeering. Indien geen aanval zou worden gedaan op Trondjem zouden de No ren het gevoel hebben, dat zij geen weer stand zouden kunnen bieden en zou het geheele land in Duitsche handen zijn ge vallen. Daarom moest men het risico loo pen en pogen het dappere volk te helpen. Indien men had geweigerd, zou men ons met recht hebben kunnen verwijten, dat Engeland zich niets aantrok van de vrijheid der kleine staten en dat zijn eenig doel in Scandinavië het Zweedsche Ijzererts was. De minister-president zeide verder, dat men de regeering heeft verweten, dat de Fransch-Brltsche strijdmacht, welke be stemd was Finland te helpen, werd ver snipperd. Indien deze macht ln stand was gehouden, had men het bezetten van de Noorsche havens door Dultschland kunnen voorkomen, althans eerder versterkingen kunnen zenden. Hij antwoordde hierop, dat men nooit de Dultschers voor had kunnen zijn. wanneer de Noren niet om hulp zouden hebben ge vraagd en niemand kan willen, dat Enge land vóór Dultschland Noorwegen zou zijn binnengevallen. Ook is het niet waar. dat men door het handhaven van de strijdmacht eerder ver sterking zou kunnen hebben gezonden. Het tempo van het zenden van troepen was afhankelijk van dc landingsmogelijkheld en slechts enkele kleinere havens stonden ter beschikking. Spreker ls ervan overtuigd, dat juist ge handeld is toen men poogde Trontjem te veroveren en dat eveneens Juist gehandeld is. toen men de troepen terugtrok, wijl bleek dat de verovering niet mogglUk was Het mislukken van het plan ligt aan twee fac toren: ten eerste was het niet mogelijk, zich meester te maken van de vliegvelden en ten tweede kregen de Dultschers snel versterking. Het was iCuldellJk. dat de geal- TrontJem in te nemen en bezet te houden, nen handhaven door een concentratie van manschappen en materiaal, welke niet ln verhouding tot de totale middelen was. is immers mogelijk, dat men het hoofd zal moeten bieden aan een oorlog, waar bij alle kracht zal worden ingezet tegen Engeland om den moed en den wil van het iand te breken. In zulke omstandig heden is het geen tijd voor onderlinge twisten, doch moet men de rijen aan eensluiten. De militaire adviseurs hebben aangera den. ln het geheel geen debatten in het parlement te houden, doch de regeering heeft dit standpunt niet kunnen aanvaar den. In een democratisch land moet critiek mo gelijk zijn en degenen, waarop critiek wordt uitgeoefend, moeten zich kunnen verdedi gen. welke gevaren ook bestaan. Men heeft gesproken van oneenlgheid tusschen de ministers. Een dergelijk optre den Ls onwaardig. Er Ls geen oneenlgheid in het kabinet; er zijn geen onderlinge In triges. Personen met langdurige kabinets- ervaring zijn het er over eens, dat men niet vlugger zou kunnen werken, wan neer het kabinet zou bestaan uit mi nisters, die vrij staan van kabinets- werk. Dit beteekent niet, dat ik mij verzet tegen wisseling van personen in het kabinet. Daarop zeide de minister-president, dat Churchill leiding moet geven aan dc commissie van dc chefs der gene rale staven. Hij zal bijzondere verant woordelijkheid dragen voor de dagelijk- sche oorlogsvoering. Ilij zal echter mi nister van marine blijven. De minister president vertrouwt, dat Churchill hem zal verwittigen, indien dc taak te zwaar voor hem wordt. Deze aanstelling van minister Churchill is geen gevolg van de operaties in Noorwe gen. De maatregel zou in leder geval geno men zijn en Churchill heeft daarom een staf onder leiding van generaal Ismay ter beschikking gekregen. Generaal Ismay is tevens lid van de commissie van de chefs der staven. De leden van het Huls moeten overtuigd zijn, dat het in deze spannende dagen het best is, de oorlogsindustrie op te voeren en vliegtuigen, tanks, kanonnen en munitie te fabrlcecren. De regeering doet alles om den voor sprong, welken Dultschland in de jaren van voorbereiding heeft behaald, in te halen en zij heeft de *>lledige medewerking van werknemers en werkgevers en zij hoopt ook op de medewerking van alle afgevaardig den van alle partijen. „WIJ achten ons zelf niet feilloos en boven de anderen, die ons willen hel pen, verheven. Laten wij, vóór de eerste beproevingen komen, ons met alle kracht aan het werk zetten en steeds onze macht vergrooten, tot wijzelf in staat zijn, toe te slaan, waar en wan neer wij willen". 4019 (ingez. Med.) ATTLEE. Noorwegen. Diplomatiek, zoo zeide hij, is onze positie verzwakt in ieder land tet we reld. Het Ls de plicht van het parlement om de diepste oorzaken te pellen van de omstandigheid, dat onze oorlogsinspanning niet ondersteund en vooruitgeworpen wordt met een meedoogenlooze, den oorlog in dachtige energie. „Het is allemaal heel mooi" zoo vervolg de Sinclair, „om de kleine neutrale naties te waarschuwen, dat zij risico's moeten loopen om grootere gevaren te vermijden, maar welke maatregelen hebben de minis ters genomen om onze strijdkrachten er op voor te bereiden aan deze gevaren het hoofd te bieden? Wij hebben een strijd- Evenals de minister-president, bracht de macht uiteen laten gaan. die bestemd was leider van de labour-opposltie, Attlee. hulde voor Finland. De premier heeft gezegd, dat, aan het expeditiecorps ln Noorwegen. Ook 'vlj niet alles konden voorzien, maar een gaf hij uiting aan zijn sympathie voor het '.Toot aantal Lagerhuisleden voorzag, dat Noorsche volk Het terugtrekken van de de Duitsche aanval met bliksemsnelheid troepen ls evenwel een achteruitgang De zou worden ondernomen en met meed oo rede van den minister-president op Donder dag J.l. was meer dan optimistisch en de rede van Churchill was veel te optimistisch Door deze redevoeringen was hoop ontstaan en na de groote verwachting ls thans een groote teleurstelling gekomen. Er zijn geen aanduidingen geweest, dat het een expeditie op kleine schaal was. het land beschouwde deze als van groot belang en ook de pers stelde het als zoodanig voor. Algemeen was men van oordeel, dat de vijand, die zich tot nu toe achter zijn muren had gehouden, zijn hoofd hier bulten had gestoken. Er is geen Initiatief aan Britsche zijde geweest. Toen de regeering besloot mijnen te leggen om den weg van Narvik te versperren, had zij rekening moeten houden met de groote mogelijkheid, dat Dultschland tegenmaat regelen zou nemen. Op 18 Maart werd me degedeeld dat een troepenmacht van 100.000 man gereed stond om naar Finland te gaan Spreker kon niet begrijpen, dat deze macht zoo snel uiteen was geraakt. Hij had ge dacht. dat deze gereed werd gehouden om een Duitsche tegenactie te keeren na het leggen van de mijnen. Hij wil thans weten I of het expeditiecorps groot genoeg was. of het over de voldoende uitrusting beschikte, of er voldoende vliegtuigen en schepen waren en of het de goede soort troepen waren. Ook wenschte hij te weten, welke inlichtingen ontvangen waren van den ge heimen dienst. Ook in Noorwegen bestond deze geheime dienst en spr. verlangde te weten of de inlichtingen van den dienst op de Juiste wijze waren gebruikt. Hij heeft den indruk dat de regeering zich teveel heeft geconcen treerd op Narvik en niet op den algemeenen toestand. Hij kan begrijpen, dat een lucht basis in Noorwegen een werkelijk levens belang was, indien men zich geen vliegveld kon verzekeren, was men genoodzaakt zich terug te trekken. Het ls duidelijk dat snel heid van handelen hier noodzakelijk was en Attlee wenschte te weten of de actie wel tijdig genoeg werd ondernomen Tien dagen na de Duitsche landing te Trondjem land den de Britsche troepen te Andalsnes en Namsos. HIJ wil geen critiek uitoefenen op het terugtrekken van de troepen, doch dit verandert niets aan het feit, dat de veld tocht ln het Zuiden van Noorwegen een mis lukking was. Zijn verwijt aan de regeering is. dat blijkbaar te voren geen plannen waren uitgewerkt. HU ls niet voldaan over de verklaring van den minister-president, dat het huidige oorlogskabinet voldoende ls om den oorlog te voeren, hij heeft her haaldelijk critiek uit moeten oefenen. Ten aanzien van de benoeming van Churchill zeide Attlee, dat het niet eerlijk is hem op dezen post te benoemen, aange- zien hij thans twee soorten belangen heeft, de engere in zUn functie van minister van marine en meer uitgebreide als lid van het oorlogskabinet. De regeering is doof en blind, wan neer zij niet merkt, dat het volk angstig is en niet overtuigd, dat de oorlog met voldoende kracht wordt gevoerd en dit genlooze energie. Onze strijdkrachten had den moeten oefenen, zooals de Dultschers oefenden. Wanneer wij gereed waren ge weest. hadden wij Noorwegen eerder kun nen bereiken dan tien dagen later en voor dat de Dultschers zich konden hebben ge nesteld en gereed waren om te opereeren met volledige doeltreffendheid." Terwijl Sinclair zijn rede voortzette, wekte hij toejuichingen zoowel van mlnis- tericele ontevredenen als van den kant der oppositie. „Tienduizend manschappen" zoo vervolgde spr.. „moet stellig een overdrij ving zijn van de Duitsche verliezen in het Skagerrak. maar het was geen groote prUs voor een groote. moderne overwinning, laat staan voor een campagne." Spr. oefende critiek uit op verschillen de tekortkomingen in de uitrusting der troepen en ook op het uitzenden van territoriale troepen, in plaats van ge harde manschappen. Een transport schip was zelfs uitgevaren zonder chro nometer, zonder barometer of interna tionaal codeboek, zelfs zonder bescher ming tegen geweerkogels of splinters en met slechts voldoende levensmidde len voor de helft der aan boord zijnde menschen, afgezien van beweerde an dere tekorten. Churchill vroeg hierop den naam van het schip. Sinclair zeide, dat hij dien onder vier oogen ter ken nis zou brengen. Zweden, zoo vervolgde spr., is thans om singeld en de Duitsche druk zal toenemen. Kunnen wij dit land helpen tegenstand te bieden en zoo ja, zUn wij thans voorbereid om het militairen steun en steun ln de ln de lucht te geven? De Zweden willen weten, of, wanneer wij hen helpen. wU alleen Zweedsche steden zullen bombar deeren. die tiJdelUk bezet zijn door Duit sche troepen en niet de Duitsche steden, vanwaar deze troepen scheep gingen. Een ultimatum aan Zweden in een der eerst volgende paar weken zou geen verrassing zUn. Sinclair besloot: „De tijd staat niet al tijd aan onzen kant. Hitier heeft dit maal den ouden heer tijd bij zijn baard te pakken gekregen. Wij moeten een even groote snelheid en kracht in op treden toonen, wanneer wij den oor log willen winnen. Het moet uit zijn met halve maatregelen. Wij moeten ons vereenigen voor een politiek tot een krachtiger voeren van den oorlog." PAGE CROFT EN WEDGWOOD. Nadat Page Croft lof gesproken had over de verrichtingen van de Britsche duikboo- ten in het Skagerrak en gewezen had op de verliezen van de Duitsche vloot bene- vens op de uitbreiding van een Duit.-rhen niet alleen In Noorwegen. De veldtocht rechterflank met duizend mijlen, waardoor in Noorwegen is slechts het hoogtepunt Dultschland minstens 100.000 man tot het van de ontstemming. Men zegt. dat zij eind van den oorlog in Noorwegen zal moe- die de verantwoording draden, mannen h°™de,i .vofde Wedgwood het woord r Hl) lelde, dat de eerste les was. dat met njn. die een bijna onafgebroken loop- een luchtmacht. zooals die thans tot ont- baan van mislukkingen hebben. Noor- wikkeling is gekomen, een leger, dat niet wegen volgt op Tsjecho-Slowakije en over een luchtwapen beschikte, zich over- 1 dag niet kan bewegen. De tweede les ls. dat alle neutralen, die aan Dultschland gren zen. Dultschland moeten gehoorzamen. Het dient nergens toe te trachten den neutra len concessie.s te doen. daar zU klaarblUke- lijk beheerscht moeten worden door vrees. Niets ls van de neutralen te verkrUgen be halve door vrees. De derde les is. dat de vloot Engeland kan redden van uithonge ring maar niet van een invasie. Klaarblij kelijk heeft de regeering geen plannen voorbereid tot bestrijding van een Inval in Engeland. De superioriteit der Engeische vloot was niet in staat om te verhinderen, dat troepen zich naar Noorwegen begaven en het feit, dat zij dit niet verhinderden, maakt het buitengewoon gemakkelijk zich voor te stellen, dat iets dergelijks zou ge beuren aan de Zuidkust van Lincolnshire of ln de Washbaal. Polen. Attlee haalde hier de „Times" aan, welke heeft geschreven, dat de zwakheid van den minister-president steeds ls geweest zijn toe- wUdlng tot zijn collega's, die ofwel misluk kelingen zUn ofwel rust noodlg hebben Attlee voegde hieraan toe. dat men het lot van het land niet in handen kan leggen van menschen. die ofwel mislukkelingen zUn, ofwel rust behoeven. Attlee verweet den aanhangers van de regeering ministers te steunen, die naar zij weten mislukkingen zijn. Het parlement moet zich bewust zijn van zijn verantwoordelUkheid. In het land Ls het gevoelen algemeen verspreid, dat Engeland den oorlog niet zal verliezen, doch winnen. Doch om den oorlog te winnen, moeten andere menschen aan het roer staan, dan zU, die thans de leiding hebben. SINCLAIR. Sinclair (liberale oppositie), verklaarde, dat hU geen critiek wilde leveren op het besluit der regeering. Zuid-Noorwegen te ontruimen, nadat haar was medegedeeld, dat het onmogelUk was de operaties voor de herovering van Trondjem tot een goed einde te brengen. Onze critiek. aldus Sin clair. moet gericht zijn op de vraag, waar om wij ons ooit gebracht hebben ln een situatie, waarin wU de nederlaag ln Noor wegen moesten aanvaarden, want een ne derlaag Ls het. Ons vertrouwen ln den moed en de stootkracht van onze strijd krachten wordt door niets geschokt en er is niets, dat onze vastbeslotenheid, dezen oorlog te winnen, aantast of verzwakt. Wel komt echter de noodzakelijkheid naar voren van grootere soepelheid en een De vierde les is, dat ook Engeland voor bereid moet zijn o™ gebruik te maken van den bliksemsnellen slag, waarvan de essentie is het doen van iets onwet tigs, dat daarom onverwacht is. Voortgaande zeide Wedgwood, dat de re- gcering dezelfde wapens moet cebruiken als Hitler, wanneer men Duitschland wil verslaan. Wij weten thans niet. aldus spr. waar Duitschland den volgenden klap zal geven en bijgevolg zijn wij overal tot be wegingloosheid gedoemd Wanneer wij wil len slagen, moeten wij Hitier laten wachten en hem bevreesd maken voor de vraag, waar wij den volgenden slag zullen toebren gen Het zou beter zijn. wanneer Zweden wist dat wij zullen optreden, wanneer Duitsche troepen optrekken n->nr Hen meedoogenloozer wil om te overwinnen bij spoorweg naar Lulea Spanje er It^'i °- de hoogste leiding der oorlogsinspanning, hooren tc weten, dat wi zouden, kunnen Spr. verwees naar de Britsche economische caan optreden, voordat zij ten oorlog trek- verliezen tengevolge van de bezetting van ken, in plaats, dat wij op hen wachten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1940 | | pagina 9