Rond de
Middellandsche Zee.
ZATERDAG 4 MEI 1940
No. 24572
Nederlanders, die niet
pro-Nederlandsch handelen
Namsos inderdaad door de
geallieerden ontruimd
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
81ste Jaargang
21 personen zijn geïnterneerd
Een ingrijpen, dat ons aller instemming heeft
Jhr. de Geer voor de radio
Spionnen worden zwaar Pinksleiieizen Dit nummer beslaat uil VIER bladen
gestraft
EERSTE BLAD
Overzicht
De Bilt
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
10 rti. P" "iel voor advertentie, uit Lelden en plaaUen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd il)n Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarlet. Kleine advertentie, uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
v.n 30. - Incasso volgens poslrecht Voor opzending van brieven
10 et., porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeind.plein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd «Un:
per 3 maanden f. JIJ
per week f.0.IS
Franco per post f. 2 35 per J maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0 80 per 3 mndj
en£-,
tvoraen- r7^i|
De mlnlster-prealdent, Jhr. mr. D. J. de
Geer, heeft vanmiddag te 1 uur voor de
rijks/.cnders en voor de Phohlzendere de
volgende radiorede uitgesproken.
Waarde luisteraars hier en overzee,
Met leedwezen moet Ik u meedeelen,
dat voor de regeering onomstootelljk Is
komen vast te staan, dat er onder onze
landgenooten eenigen zijn, wier geestes
gesteldheid en optreden zóó weinig in
overeenstemming zijn met den neutra-
liteitswll der natie, dat zij een gevaar
vormen voor ons land en dat tegen hen
bijzondere maatregelen zijn moeten
worden genomen.
GU moet mU hierbij niet misverstaan
Dat gedurende een oorlog de e e n e bur
ger van een neutraal land meer sympathie
heeft voor deze en de ander voor d 1 e
belllgerente mogendheid, Is een normaal
verschijnsel. In den wereldoorlog was het
niet anders en gaf men daaraan ln beslo
ten kring ook ruimschoots uiting. Een
levendig temperament ontbrak daarbij niet.
Zelfs werd vernomen van familiebijeenkom
sten. die periodiek plachten te worden
houden, maar nu tijdelijk moesten woi
stopgezet, omdat ze altijd weer aanleiding
gaven tot hevige twistgesprekken over het
goed recht van de elkaar beoorlogende par
tijen. Een gevaar voor ons land stak ln dit
alles niet en het geloof aan onze neutrali
teit werd er nergens door aan het wanke
len gebracht.
Maar het onderscheid ls, dat al die pro
d 11 of pro dat pleitende burgers bovenal
warenpro-N ederlandsch. Hun vader-
landsche gevoelens waren bulten geding.
Hun sympathieën voor een strijdende partij
lagen ln een ander, en lager, vlak. Om het
eens duldclUk te zeggen: wanneer de belli
gerent van hun voorkeur op een bepaalden
da;: onze neutraliteit geschonden zou heb
ben. dan zouden zij zich bitter ontgoocheld
hebben gevoeld en de tevoren gekoesterde
sympathie geleld hebben tot een te feller
afkeer.
Thans is dit bU de personen, waarop lk
doelde, anders.
ZU zijn niet voor alles: pro-Neder
landsch.
ZU maken in het buitenland de eer
lijkheid van onze neutraliteitspolitiek
verdacht.
Zij ondermijnen het vertrouwen in
onzen krachtlgen wil tegenstand te
bieden tegen elke schending van ons
grondgebied, van welke zijde die ook
komt.
De beveiliging, die voor elk der oor
logvoerende partijen ligt in dc paraat
heid van onze weermacht, breken zij
af en daardoor tevens de bescherming,
die voor ons in die paraatheid ligt.
En wat het ergste is, de partijdigheid,
waarvan z(J ten onrechte, en tegen be
ter weten in, de regeering betichten,
beoefenen zij zelf.
VOORSTEL VAN MINISTER GERBRANDY.
Door minister Gerbrandy wordt thans
in zijn memorie van antwoord aan de
Tweede Kamer voorgesteld de straffen
op spionnage en andere misdrijven
tegen de veiligheid van den Staat nog
verder te verhoogen dan aanvankelijk
in de bedoeling lag. Hij stelt voor het
betreffende artikel 98 van het Wet
boek van Strafrecht als volgt te redl-
geeren:
„HIJ, die opzettelijk bescheiden, berich
ten of inlichtingen omtrent eenige zaak,
waarvan hij weet of redelijkerwijs moet
vermoeden dat de geheimhouding door
het belang van den staat wordt gebo
den, hetzij openbaar maakt, hetzij ver
schaft aan een buitcnlandsche mogend
heid of aan zoodanige personen, dat
ZIJ zijn niet te vergeleken met de politl-
seerendc Nederlanders uit de Jaren van
19141918. maar met de verdwaasde land
genooten, die aan het eind der 18e eeuw. ln
den tijd van de Fransche revolutie, de don
kerste uren brachten over 0113 volk.
Reeds deze les der geschiedenis verbiedt
ons, hen ongemoeid hun gang te laten gaan.
Hun aantal ls verdwijnend klein. De re
geering weet, dat ongeveer heel de natie
staat achter haar loyale en consequente
neutraliteitspolitiek. Maar zooals Predi
ker 10 het ons leert ook één vlieg kan
bederf brengen aan kostelijke apothekers-
alf Die vlieg moet oiuchadelljk gemaakt NarVik willen Zij nemen
Keus uit 20 reizen - Vraagt programma
Dagelijks: Bollenvelden - Bloeiende Betuwe
WOLTERS, Doezaatr. 32, Tel. 25971
M37a (inao. Mee
gevaar ontstaat dat de inhoud aan een
buitcnlandsche mogendheid bekend
wordt, wordt gestraft, indien het feit
gepleegd wordt buiten tijd van oorlog,
met gevangenisstraf van ten hoogste
vijftien jaren; indien het gepleegd
wordt in tijd van oorlog, met levens
lange gevangenisstraf of tijdelijke van
ten hoogste twintig jaren.
Handelingen, gepleegd ter voorbereiding
van een misdrijf als omschreven In het
voorgaande lid, worden gestraft met
gevangenisstraf van ten hoogste tien
jaren".
(Voor nadere bijzonderheden zie men
pag. 1 van het 4e Blad).
BINNENLAND.
Minister Bolkestein stelt voor de straffen
op spionnage te verzwaren. (4e Blad).
Het fonds voor economische verdediging.
(3e Blad).
Fotografeeren van militaire onderwerpen
verboden. (3e Blad).
Evenals met Engeland is nu ook met
Frankrijk een contrabande-regeling
getroffen. (Laatste Berichten. Ie Blad)
Het is in overeenstemming daarmee,
dat in den afgeioopen nacht een maat
regel Is genomen, waartoe de gelegen
heid biedt het bepaalde in artikel 33
van de wet op den staat van oorlog en
beleg.
Dit artikel luidt aldus: „Het militair ge-
'mg ls bevoegd, aan personen, wier aanwe
zigheid voor de rust en de alycmeene vei
ligheid wordt geacht gevaarlijk te zijn, het
verblijf binnen het ln staat van beleg ver
klaarde grondgebied te ontzeggen en deze
daaruit te verwijderen, of, Indien de moge
lijkheid daartoe niet bestaat", en dit ls
het geval nu het geheele land ln staat van
beleg ls „hen ln bewaring te stellen".
Het militair gezag heeft 21 personen,
die voor de rust en veiligheid gevaar
lijk werden geacht, in bewaring gesteld.
Het heeft dit gedaan na grondige voorbe
reiding en met groote nauwgezetheid. Me
nigeen, tegen wlen voor den oppervlakkl-
gen beschouwer vermoedens zouden kun
nen rijzen en wiens handelingen dan ook
ernstig zijn nagegaan, ls bulten den maat
regel gebleven, omdat geenerlel concrete
aanwijzing bestond voor het gevaarlijke van
zijn optreden.
Van deze 21 echter is komen vast te
staan, hoofd voor hoofd en op grond
niet van eenig politiek inzicht, maar
van persoonlijke gedragingen, dat de
veiligheid des lands hun Interneering
gebiedt.
De regeering is overtuigd, dat deze daad
van het militair gezag, die geheel ln de lijn
ligt van de sinds het uitbreken van den oor
log constant door ons land gevolgde poli
tiek, door de overweldigende meerderheid
van ons volk met. onverdeelde instemming
zal worden begroet.
WAT GESCHIEDT IN EUROPA'S
ZUID-OOSTEN?
Steeds duidelijker wordt thans, dat de ge
allieerden bezig zijn het Noorsche strljdtoo-
neel tot van secundair belang te maken.
Het bericht dat ook Namsos zou zijn opge
geven, ls thans officieel bevestigd. Blijk
baar zullen dc geallieerden trachten slechts
het Noorden van Noorwegen te handhaven
met het nog te veroveren Narvik als cen
trum.
Voor de Noren ls de gang van zaken wel
zeer teleurstellend. Toch schijnen berichten
dat de Noorsche troepen zich zouden wil
len onderwerpen onjuist, allen tegenslag
ten spijt
Men gelooft dat de geallieerden cr prijs
op stellen dc Noren ln het Noorden te blij
ven ondersteunen, niet alleen omdat daar
door met hun hulp een deel van Noorwegen
Noorsch zou blijven, maar ook omdat En
geland door een uitvoerweg van Zweden
naar het Westen open te houden, een zeker
tegenwicht zou kunnen vormen tegen al
te sterken Duitschen druk op Zweden als
leverancier van erts en andere grondstof
fen.
In hoofdzaak richt zich thans echter de
rl- Middellandsche Zee.
Steeds duldelij ter blijkt hoe dc geallieerden
zich daar geheel Inrichten op een deel
nemen van Italië aan den oorlog.
Op Spanje behoeven de as-genooten
«chter niet te rekenen.
De vice-consul van Spanje te Saint Jean
de Luz. Pascual Vicuna, gedelegeerde van
den Spaanschen natlonalen persdienst,
heeft aan dc pers een nota. afkomstig van
het Spaansche ministerie van blnnenland-
sche zaken, overhandigd, waarin de neu
traliteit van Spanje nog eens wordt beves-
tigd. J
„Het ls een levensbelang voor de Spaan
sche regeering, aldus de nota, te beletten,
dat zekere onverantwoordelijke elementen
trachten dc betrekkingen tusschen Spanje
en Frankrijk te vertroebelen, te meer daar
de geografische toestand Spanje noopt, al
les te vermijden, wat de werkelijke en op
rechte gevoelens van neutraliteit van
Spanje in het huidige conflict zou kunnen
Maar de Balkan? De actie tegen vreem
delingen wordt krachtig voortgezet In Roe
menië zijn velen uitgewezen. Volgens Duit-
sche lezing zouden het voornamelijk Engel-
schen zijn, volgens Britsche lezing daaren
tegen Dultschers. Ook Bulgarije heeft maat
regelen getroffen.
Dc Sovjets schUnen nu ook naar Roeme
nië te lonken.
Naar men verwacht zal zeer binnenkort
een geregeld handelsverkeer tusschen Roe
menië cn Rusland worden georganiseerd.
De Roemeensche handelsattaché te Moskou
is teruggekeerd en door den Roemeenschen
minister voor den bultenlandschen handel
ontvangen. Na dit onderhoud werd ver
nomen, dat de Sovjet-regecrlng gaarne den
uitvoer van gietijzer en katoen naar Roe
menië wil vergemakkelijken. Zeer binnen
kort zouden in verband hiermede besprekin
gen worden gevoerd.
Turkije staat geheel aan de' zijde der ge
allieerden evenals Egypte, waar nog voort
durend strijdkrachten uit Australië. Zuid-
Af rlka en Brltsch-Indlë arriveeren.
Dat de geallieerden ook Namsos hebben
verlaten, wordt thans bevestigd ln volgend
Britsch communiqué.
„Overeenkomstig het algemeene plan
van de terugtrekking uit de onmiddel
lijke omgeving van Trondjem zijn de
geallieerde troepen Donderdagavond
weder te Namsos ingescheept. Het te
rugtrekken en weder inschepen ge
schiedde met volledig succes en zonder
verliezen.
Op de geallieerde troepen, die ln het ge
bied van Narvik oprukken, heeft de vijand
op 1 en 2 Mei een tegenaanval onderno
men. Belde aanvallen werden afgeslagen.
De vijand Het voor onze stellingen vele
dooden achter cn er werden enkele gevan
genen gemaakt".
..Aftonbladet" bericht uit Grong, dat het
terugtrekken der geallieerde troepen uit
Namsos geschiedde onder hevige Duitsche
luchtaanvallen, waardoor een Britsche tor-
j>edoboot Jager werd vernietigd. Dertig man
zouden zijn gedood en zestig andere ge
wond Donderdag waren dc straten van
Namsos den geheelen dag gevuld met Brlt
sche soldaten, die met kleine bootjes wer
den vervoerd naar een slagschip, dat in de
fjord voor anker lag. Naar verluidt, zouden
de Fransche troepen Woensdagavond reeds
zijn vertrokken.
Volgens de jongste te Oestersund ontvan
gen bericht heeft het laatste detachement
Britsche troepen zich om drie uur Donder
dagmorgen te Namsos ingescheept Den ge
heelen nacht door marcheerden de ver
moeide soldaten uit de heuvels, waar zij
steUlngen hadden betrokken, naar bene
den. Het Inschepen had in groote orde
plaats.
Het nieuws van het terugtrekken der ge-
alleerden veroorzaakte groote teleurstelling
onder de Noorsche troepen aan het Stelnk-
Jer-front. Vroeg in den middag begonnen
deze troepen den terugtocht op Snasa. on-
veer vijftig kilometer ten Noord-Oosten
van Btelnkjer aan het Snasa-meer
Gisteren liepen Juist voor het Amerl-
kaansch-Scandinavlsche hospitaal een
vrachttreln en een Noorsche troepen tran
sporttrein op elkaar. Vijftien personen zijn
gedood en meer dan vijf en twintig anderen
gewond. Allen werden in het hospitaal op
genomen.
Noorsche kringen weigeren te onthullen,
waar de generale staf zich ophoudt, maar zij
bevestigden, dat deze zich bevindt ln een
gemakkelijker te verdedigen militaire sector
ergens ln het Noorden. Van daaruit worden
de operaties geleid.
In Noorsche kringen gelooft men, dat
de Engelschen troepen zullen concen-
treeren te Bodo en Harstad, teneinde
pogingen in het werk te stellen Narvik
zoo spoedig mogelijk te nemen.
Men is daarom van meening, dat de ver-
eenigde Noorsche en gealUeerde legers de
(Men zie vervolg Pag. 2 van het le Blad)
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Grooter bedrijvigheid - Zeer vaste
stemming - Krachtig herstel - Ameri
kanen hooger - Ned. beleggingen vast.
BUITENLAND.
Namsos door de geallieerden ontruimd, de
Blad).
De stemming in Italië. (4e Blad).
Engelsche maatregelen in de Middelland-
sche Zee. (le Blad).
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN*
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD.
Meest zwaarbewolkt. Weinig ver
andering in temperatuur. Meest
matige Oostelijke tot Noordelijke
wind.
Het Fransch-Britsche eskader, dat vol
gens de mededeeling van minister-pre
sident Chamberlain op weg was naar
Aiexandrië, is daar reeds aangekomen
Weldra worden nog versterkingen ver
wacht.
Aiexandrië, dat thans strategisch be
langrijker is dan Malta, bevindt zich in
staat van volstrekte paraatheid
D kust- en luchtafweerbatterijen zijn
bemand. Er worden minder militaire vluch
ten ondernomen, om de machines en man
schappen bij de hand te houden, om er te
allen tijde over te kunnen beschikken. De
verloven voor het leger en de politie zijn
stopgezet. Dc overige voorzorgsmaatregelen
omvatten de instelling van een z.g. woe-
stijnluchtwacht. namelijk een keten van
eenzame Egyptische militaire schildwach
ten, voorzien van telefoon, dwars over de
woestijn van de Westelijke grens van Egyp
te tot aan de Nijldelta
Intusschen gaat men van Britsche zijde
voort met het treffen van verschillende vei
ligheidsmaatregelen ln de Middellandsche
Zee.
De autoriteiten op Malta hebben, naar
Reuter meldt, bevel gegeven, dat Malta
van zonsondergang tot zonsopgang ge
heel verduisterd moet blijven „bij wijze
van oefening". Deze maatregel blijft
van krach tot nader order.
Verklaard wordt dat deze maatregel ls
genomen, om de bevolking aan de verduis
tering des nachts te wennen.
Tijdens een persconferentie te Washing
ton heeft president Roosevelt, toen de toe
stand ln Zuid-Oost Europa ter sprake
kwam, verklaard, dat de Vereenigde Staten
zooals steeds, er naar streven te voorkomen
dat de Europeesche oorlog zich naar nieuwe
gebieden en nieuwe natie uitbreidde In
dit verband wees de president er op. dat
hij zulks duidelijk had gemaakt tijdens zijn
bespreking met prins Colonna. den Itali-
aanschen ambassadeur.
Toen den president gevraagd werd, wel
ke stappen hij nam. om een uitbreiding
van den oorlog te voorkomen, antwoordde
Mj. dat de Amerlkaansche regeering alles
deed wat mogelijk was.
Op de vraag, of hij eenige verzekering
had ontvangen van prins Colonna, welke
de berichten bevestigde over den vrede-
lievenden toon van Mussolini's verklaring
tegenover den Amerikaanschen ambassa
deur in Rome, volgens welke de duce ge
zegd zou hebben, dat Italië momenteel niet
voornemens was. oorlog te voeren, ant
woordde Roosevelt slechts, dat de regee
ring der Vereenigde Staten voortging met
haar arbeid ten behoeve van den vrede.
Sumner Welles voegde hieraan toe, dat
het bericht, waarover de journalisten spra
ken, niet uit Amerlkaansche bron stamde.
Voor zoo ver het staatsdepartement wist,
kwam het uit Italiaansche bron. Voorts
verklaarde Sumner Welles, dat nog geen
enkel bevel is gegeven aan Amerlkaansche
burgers om uit Italië te vertrekken.
Van Duitsche zijde tracht men het voor
te stellen, alsof de gealheerden een nieuw
gevechtsterrein willen openen.
Bevoegde Duitsche kringen blijven ver
zekeren. dat de geallieerden alles in het
werk zullen stellen, om het terrein van den
strijd uit te breiden naar den Balkan. Zij
verklaren, dat zij een eventueele Britsche
agressie zullen beantwoorden met een
bliksemsnel optreden. „Wij, aldus deze
kringen, zullen daar het eerst zijn en er
blijven."
In bevoegde kringen verwacht men niet,
dat de volgende dagen reeds een militaire
actie in het Zuid-Oosten zal plaats vin
den, maar men verklaart, dat berichten
van neutralen uit het Middellandsche Zee
gebied zoowel als Chamberlain's verklaring
inzake de vloot der geallieerden bewijzen,
dat er iets gaande is en dat alles moge
lijk is.
Er wordt op gewezen, dat elke activiteit
der geallieerden in het Zuid-Oosten door
üuitschland krachtig zal worden tegen
gegaan en dat Duitschland in alle gevallen
den moreelen steun heeft van Italië en
Rusland Deze drie landen zullen voort
gaan. er voor te zorgen dat in dit deel van
iropa. waai zij alle vitale belangen heb
ben, de vrede gehandhaafd zal worden.
Dezelfde kringen waarschuwden tegen de
voorspellingen, dat Italië en Rusland aan
de zijde van Duitschland in den oorlog
zouden treden, teneinde de geallieerden
in het Zuid-Oosten te bestrijden.
Officieel wordt medegedeeld, dat de
Wilhelmstrasse ten nauwste de ontwikke-
Hng gadeslaat. De vorige week is von
Mackensen uit Rome naar Berlijn terug
gekeerd om er rapport uit te brengen over
de Middellandsche Zee problemen. Hij had
verschillende besprekingen met Hitier en
uit betrouwbare bron wordt vernomen.dat
hij een persoonlijke boodschap van Mus
solini aan Hitier heeft overgebracht.
Von Papen wordt Woensdag uit Ankara
te Berlijn verwacht, om rapport uit te
brengen.
Uit Sofia weet Reuter nog te melden.dat
Knatchbull Hugessen, de Britsche ambas
sadeur in Turkije, heden aldaar is aange
komen uit Ankara. Hij zal het weekeinde
in Sofia doorbrengen als particulier gast
van Rendell, den Britschen gezant in Bul
garije.