ZATERDAG 27 APRIL 1940
No. 24567
DE PERSVERORDENING
De Duitschers blijven vorderen
in de richting Trondjem
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
81ste Jaargang
Ook vanuit Bergen thans
Duitsche opmarsch
Officieele communiqué's
De bezetting van Roeros
De actie in de lucht
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
Engelschen hebben
luchtbases
De Bilt
verwacht
Overzicht
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 tfï. jwr regel «ot «drertentlei uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen ran ons Blad gevestigd zUn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel Voor zalcenadvertentles belangrijk
lager tarlet. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bU maximum aantal «oorden
*an 30. - Incasso volgens poslrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordemdsplein Telefoonnummer» voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, wasr agentschappen gevestigd stfll:
per 3 maanden f. IJS
per week f.MI
Franco per post t 2-35 per I maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mndj
Met Ingang van heden treedt de een dezer
dagen in ons blad afgedrukte en door den
opperbevelhebber afgekondigde verordening
voor do pers, mogelijk geworden door het
„ln staat van beleg" verklaren van het ge
heele land, in werking.
Duidelijk blijkt hieruit, dat de militaire
overheid, ln caau de opperbevelhebber, het
volle vertrouwen geniet van de regeering,
daar deze zich er natuurlijk volkomen van
bewust ls. welk een macht zij daarbij ln
handen stelt van de militaire overheid Is
er naar aanleiding hiervan voor ons volk
eenlge reden tot ongerustheid?
WIJ mcenen met vrijwel volkomen zeker
heid deze vraag met een krachtig „neen"
te kunnen beantwoorden; onze minister
president toch deelde ln zUn laatste rede
voor de radio het Nederlandsche volk mede
inzake den staat van beleg voor het ge-
heele land"
„De bevolking zal ln het algemeen daarvan
even weinig bemerken als zij tot dusverre
bemerkt heeft van het feit. dat de staat
van oorlog overal en de staat van beleg ln
een groot deel van het land gold".
Dat onze regecrlng er noode toe over ls
gegaan den staat van beleg af te kondigen,
zal een leder begrijpen en voor het logisch
gevolg hiervan, het uitvaardigen van een
verordening voor de pers, geldt zeker het
zelfde WIJ zijn er n.l van overtuigd, dat
de regeering, evenals trouwens het geheele
Nederlandsche volk nog steeds de persvrij
heid be .schouwt als een der mooiste en
meest waardevolle pellers van ons volks
leven.
Maar. zoo zal men ons wellicht vragen;
ls er voor de pers dan geen reden tot onge
rustheid. nu de lezer uit de verordening van
deropperbevelhebber zou kunnen conclu-
deeren, dat de pers gebreideld wordt, dat
de i>ersvrijheld geheel aan banden gelegd
wordt, om niet te zeggen onthalsd wordt.
Ook daarop kan ons antwoord „neen"
lulden. WIJ weten n.l. maar al to goed. dat
het. roer van staat, en het roer van de mi-
litairo macht hier te lande in te verstan
dige handen zijn, om ook maar één oogen-
bltk te kunnen aanvaarden, dat de opzet
zou kunnen zUn een volksgoed van groote
waarde zonder meer over boord te zetten.
Maar wat dan de bedoeling kan zijn? Wel.
oir d i e bladen en die geschriften en
drukwerken, waarvan de Inhoud ln deze
benarde tijdsomstandigheden met de neu
traliteitspolitiek onzer regeering. goedge
keurd door het overgroote deel van het
Nfderlandsche volk. ln strUd ls. Ja waar
van de Inhoud zelfs onze neutraliteit, dus
ons land. ln gevaar kan brengen, tot Inkeer
aan te manen en zoo noodig het zwijgen
op te leggen.
Behoorlijke hanteering van de persvrij
heid wordt niet, doch handteerlng dier vrij
heid die tot losbandigheid, die tot het in
gevaar brengen van ons land leidt, wordt
wel gebreideld.
En hoewel wij volkomen beseffen, dat
een persverordening zooals zU daar ligt,
een groot gevaar voor de persvrijheid in
ons land kan beteekenen, hebben wij er
desniettegenstaande volkomen vertrouwen
ln, dat zij met tact en verstand en
overleg, niet te vergeten, zal worden toe
gepast.
Dit eenmaal aangenomen, moet ons van
het hart. dat wij het met de regeering en
de militaire overheid zelfs eens zijn. dat
een dergelijke maatregel niet langer kon
en mocht uitblijven, dat het landsbelang
zulks elsch te.
Het landsbelang, de veiligheid van ons
dierbare vaderland, behoort vooral ln deze
dagen boven alles te gaan.
Onzen lezers zouden wij nog willen zeg
gen: aan den Inhoud van ons blad zal
hierdoor niets veranderd worden; de richt
lijnen, die bij onze redactie gelden, behoe
ven geen wijziging. WU hebben ons steeds
gesteld op het onafhankelijk, neutrale
standpunt; aan sensatie, aan ophitsing, aan
minderwaardige crltiek deden wij niet en
wij hebben nooit de neutraliteit van ons
land in gevaar gebracht en het komt niet
in ons op. hierin verandering te brengen,
integendeel. Het feit al, dat wij ons niet
ongerust maken over onze vrijheid van
schrijven, moge voor onze lezers een bewijs
zijn, dat van een persbreidel van of een cen
suur op ons blad geen sprake kan zijn. doch
dat met de persverordening een maatregel
genomen is die noodzakelijk was in het
belang van ons land en zijn ingezetenen.
Wij weten overigens, dat de regeering het
met ons zal toejuichen, wanneer èn de
staat van beleg èn de persverordening zoo
spoedig mogelijk zullen kunnen worden ver
hezen naar het verleden, waarmede dan de
rust in Europa en ln ons land tevens zal
*Un teruggekeerd.
In aansluiting op bovenstaande ontvin
gen wij vlak voor het ter perse gaan van
ons blad nog volgend communiqué, dat
geheel ln overeenstemming is met hetgeen
wij opmerkten:
Het A.N.P. meldt:
In een der bladen stond dezer dagen het
volgende te lezen:
„Toen de opperbevelhebber met den elsch
kwam, dat de staat van beleg ln ons land
moest worden Ingevoerd, had de regeering.
daar zij geen tweede crisis ln het opper
bevel kon wenschen, moeten aftreden, ten
einde plaats te maken voor een kabinet,
dat wèl de waarborgen bood, door onze
militaire overheid verlangd".
Wij hebben naar aanleiding hiervan aan
den minister-president gevraagd, of er iets
Bij den strijd in Noorwegen blijven
de Duitschers in het vc »rdeel. ZIJ ruk
ken nog steeds op ln de richting Trond
jem en hebben Roeroe bezet. Zij richten
zich thans naar Storen. Ook vanuit
Bergen is thans een Duitsche aanval
ingezet, ln de richting van Voss, aan
den spoorweg naar Oslo.
In het Gudbr&ndsdal moeten de Engel-
schen bij Dom baas wijken.
Het Brltaohe departement van oorlog
heeft een communiqué uitgegeven van den
volgenden Inhoud:
„De geallieerde troepen ln Zuid-Noor
wegen zijn zwaar aangevallen ten Zuiden
van Dombaas door sterke vijandelijke troe
pen, die gesteund werden door middelbaar
geschut, gepantserde gevechtswagens en
laagvllegende vliegtuigen. Hier en daar
moesten zij over korten afstand terug trek
ken.
In het gebied ten Noorden van Stelnkjer
zijn geen gevechten geleverd, wel zijn er
patrouilles actief geweest.
Er valt niets te melden uit het gebied van
Narvik".
Het communiqué, dat ls uitgegeven door
het Noorschc hoofdkwartier „Ergens ln
Noorwegen" luidt:
„Onze troepen in Oost-Noorwegen heb
ben gisteren vijandelijke aanvallen gestuit
ln Gulsvik ln het Hallingsdal, tusschen het
Etnedal en het Zuidelijke Aurdal, en te
Kvam ln het Oudbrandsdal. De aanval van
den vijand werd gesteund door artillerie,
tanks en vliegtuigen. De Britsche troepen
hebben twee Duitsche tanks vernield.
In het Oesterdal zetten de gemotoriseer
de en gemechaniseerde troepen hun op
marsch naar Kvirke en Roeros voort. Duit
sche vliegtuigen gingen voort met het bom
bardeeren der verbindingen en lijnen ach
ter ons front Een Duitsch vliegtuig werd
neergehaald
In Westelijk Noorwegen dringen de Duit
sche troepen op naar Voss uit Ulvik en Elide
in Hardanger en uit het Westen langs de
spoorlijn van Bergen. Voss Ls door Duitsch
geschut te Elde gebombardeerd en bestookt
door Duitsche vliegtuigen".
De Dagens Nyheter-correspondent aan de
Noorsche grens meldt dat gisteren een de
tachement Duitsche genietroepen Roeros
ln Noordelijke richting heeft verlaten om
de groote spoorbrug bij Nuplass, welke
door de Noren, toen zU zloh terugtrokken,
werd opgeblazen, te herstellen. De Noorsche
troepen trokken zich in Noordelijke rich
ting langs de spoorlijn, naar Storen terug.
De afgeloopen twee dagen overschreden
vierhonderd Noorsche soldaten de Zweed-
sche grens en werden geïnterneerd. Voor
dat Roeros bezet werd. ontving de Noorsche
commandant een Duitsch ultimatum. waar-
In verklaard werd, dat de Duitschers zon
der mededoogen de geheele stad zouden
bombardeeren en verwoesten, indien ook
maar een enkele Duitsche soldaat gedurende
de bezetting gedood werd. Hierop gaf de
stad zich zonder strijd over. De Noorsche
commlssarise van politie, een geestelijke en
een vooraanstaand burger werden door de
Duitschers als gijzelaars gevangen geno
men De Duitschers namen elfhonderd liter
benzine in beslag.
Het Britsche ministerie van luchtvaart
deelt mede. dat enkele Britsche gevechts
vliegtuigen operaties ln Noorwegen hebben
waars was ln de voorstelling, dat de staat
van beleg op elsch van den opperbevelheb
ber was ingevoerd.
Dc minister-president heeft hierop
geantwoord, dat deze voorstelling op de
meest volstrekte fantasie berust. Tot de
afkondiging van den staat van beleg,
zeide de minister, is op spontaan voor
stel van den president door de leden
van het kabinet eenstemmig besloten.
Verschillende overwegingen hebben het
kabinet daarbij geleid. Wanneer voor de
afkondiging achteraf nog eenige recht
vaardiging noodig was, dan zou deze
wel gegeven worden door het feit, dat
in dezen tijd een Nederlandsch dagblad
door dergelijk malicieus geschrijf de
positie van de Nederlandsche regecring
poogt te ondermijnen.
verricht. Zes vijandelijke vliegtuigen zUn in
Noorwegen door het luchtafweergeschut cn
gevechtstoestellcn neergeschoten en acht
andere vijandelijke machines zijn bescha
digd.
Britsche vliegtuigen hebben eveneens
aanvallen ondernomen op de olietanks aan
de Oslofjord en een groot transportschip ln
de fjord, op de watervllegtuigbasis van Sta-
vanger en op vier groote schepen, die ln
de nabijheid van deze haven lagen.
Het officieele communiqué deelt tenslotte
4500 ton elk. werden bU Stavanger aange
vallen met brandbommen. Ook werd uit
machinegeweren geschoten Tegelijkertijd
hebben andere vliegtuigen tien groote voor-
raadschepen ln de Oslofjord gebombar
deerd. Men gelooft, dat een rechtstreeksche
treffer werd geplaatst op een voorraadschlp
van vijfduizend ton. terwijl andere schepen
ernstig beschadigd zijn. Verderop ln de
Oslo-fjord werden drie aanvallen onderno
men. ieder van ongeveer twintig minuten,
op de olieraffinaderij te Vallo De raffina
derij geraakte door een. rechtstreekschen
treffer in brand. Men heeft gezien, dat WJ
het gebouw staande olietanks in brand
stonden. Een vlieger heeft gerapporteerd,
dat het geheele terrein door de vlammen fel
verlicht werd, toen het laatste vliegtuig
vertrok
Berlijn meldt: In den nacht van 25 op
M April zijn twee vijandelijke gevechts
toestellen van het type Whltworth-Whitley
mede. dat vijf Britsche toestellen vermist
worden, terwijl enkele machines beschadigd
werden.
Van Britsche zijde wordt nog volgende
toelichting gegeven:
Van gezaghebbende zijde wordt verno
men. dat Britsche vliegers een aanval heb
ben ondernomen op voor raadschepen ln de
Hardanger- en Granvln fjorden, op vijftig
mijlen ten Oosten van Bergen gelegen.
Bristol-bominenwerpers hebben een bom
binnen een afstand van tien meter van
den boeg van een Duitsch voorraadschlp
laten vallen. Ook hebben vliegers een voor
raadschlp van tweeduizend ton en een mi
litair kampement te Ulvik aangevallen.
Twee vliegtuigen meldden, dat het voor
raadschlp na den aanval slagzijde maakte
en dat de aanval op het kampement ook
een succes was geweest
Een Blenhelm-bommenwerper had een
opwindend gevecht met twee Dornier XVIII
vllegbooten. Een werd boven water neer
geschoten De strijd met de tweede vlieg-
boot werd voortgezet totdat de bestuurder
gewond was in het gezicht en aan de
rechterhand. Pas toen keerde hij terug.
Vier vijandelijke schepen van ongeveer
verschenen bij het door de Duitschers be
zette vliegveld van Aal borg. De beide toe
stellen werden zoo snel door het Duitsche
luchtafweergeschut onder vuur genomen,
dat zij geen bommen konden neerwerpen.
Een der toestellen kreeg, nadat het in de
bundels der zoeklichten was gekomen, een
voltreffer en stortte neer. De inzittenden
zijn met parachutes omlaag gesprongen.
Het tweede vliegtuig vloog in Westelijke
richting weg.
United Press meldt:
Engeland is er in geslaagd, vliegtuig -
bases in Noorwegen te vestigen, waar
het thans gevechtsvliegtuigen heen
kan zenden, om den Duitschers hun
meerderheid in de lucht te betwisten,
nu de beslissende fase in den strijd
om Trondjem nadert.
BINNENLAND.
Misdrijven tegen de veiligheid van den
staat; het oordeel der Tweede Kamen
3e Blad».
Bepalingen tot voorkoming van pachtop-
drijving. (Binnenland, 3e Blad).
De Indische regeering over het slagkrui
sersplan. (Laatste Berichten. Ie Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Weinig zaken - Prijshoudende markt -
Geringe koersverschillen - Amerikanen
iets lager - Nederlandsche beleggingen
weifelend.
BUITENLAND.
De Duitsche opmarsch in de richting
Trondjem voortgezet. Roeros ls bezet.
<le Blad).
De geallieerden versterken de luchtmacht
in het Noorden. le Blad).
De Belgische regeering Pierlot blijft op
verlangen van koning Leopold aan. (3e
Blad).
Een verklaring van von Ribbentrop. (Ie
Blad).
ZIF VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
Hier en daar mist. Overigens
meest gedeeltelijk bewolkt. Plaat
selijk enkele buien met kans op
onweer. Weinig verandering in
temperatuur.
FRANKRIJK EN ITALIË.
Direct na zijn terugkeer uit Berlijn ls
ambassadeur von Mackensen door den Ita-
liaanschen minister van bultenlandsche
zaken, graaf Ciano. en vervolgens door
Mussolini ontvangen.
Intusschen zet het Fransche blad ..le
Temps" nog eens uiteen, dat Frankrijk
geen schuld kan treffen, dat niet naar een
oplossing der geschillen wordt gestreefd.
Het blad zegt o.a.:
Het ls niet Frankrijk, dat de deur ge
sloten heeft voor een gedachtenwlsseling
ln vriendschappelijken geest met Rome.
want het heeft altijd overwogen, dat een
goede verstandhouding in de ^atljnsche
zee op grondslag van eerbiediging der vei
ligheid en de vitale belangen van alle Mid-
dellandsche Zee mogendheden een der es-
sentieele voorwaarden was voor een duur-
zamen vrede. Frankrijk kan rustig alle ge
beurlijkheden afwachten.
Zeer zeker is Italië alleen rechter over
zijn eigen belangen, maar het kan niet
voorbijzien, dat de Fransche regeering her
haalde malen voor en na het uitbreken van
de vijandelijkheden voorstellen heeft ge
daan tot het vinden van grondslagen voor
een billijke regeling mei Italië en dat in
ieder geval niet Frankrijk verantwoordelijk
gesteld zou kunnen worden voor een even-
tueele spanning tusschen belde landen.
De wederzijdsche propaganda duurt dus
onverdroten voort.
Engeland en de Sovjets.
Een United Press correspondent meldt:
Men verwacht, dat Rusland het verzoek
van Hallfax om inlichtingen te verschaffen
Inzake het volume van den Russischen
handel met Duitschland van de hand zal
wijzen. Zooals gemeld, werd dit verzoek een
week geleden door den Engelschen minis
ter van Bultenlandsche Zaken aan den
Russischen ambassadeur Maisky gedaan.
Wel wordt aangenomen, dat de Sovjet er
in zal toestemmen te belooven, dat de wa
ren. die het vanuit Engeland zal impor
teeren. niet naar Duitschland uitgevoerd
zullen worden.
Bovendien wordt nog gemeld, dat de Brit
sche regeering ln haar memorandum niet
alleen de kwestie van bultenlandsche goe
deren ln transito door Rusland heeft aan
geroerd. maar tevens den directen Russi
schen export naar Duitschland.
Ofschoon het formeele antwoord van
Moskou aan Engeland nog verwacht wordt,
hoort men in Sovjet-kringen te Londen de
-ïeenlng verkondigen, dat Moskou waar
schijnlijk elk voorstel tot restrictie van de
Russische producten aan Duitschland als
inmenging in de Sovjet-zaken zal verwer
pen. Echter, zoo gelooft men zoowel in Rus
sische als Britsche kringen, zouden bespre
kingen inzake Britschen aankoop van Rus
sische goederen, die anders mogelijkerwijze
naar Duitschland zouden gaan. mogelijk
zijn.
De moeilijkheden, waarmede de Britsche
handel met Zweden en Finland thans te
kampen heeft, dreigen een ernstig tekort
aan hout en houtpulp te doen ontstaan en
Engeland heeft daarom veel belang erbij
om zooveel mogelijk hout uit Rusland te
koopen. Rusland daarentegen wenscht uit
het Britsche Empire tin. rubber, koloniale
waren inclusief cacao te betrekken.
Met dezen beteren steun uit de lucht
hebben de geallieerden waarschijnlijk ook
een betere kans, den Noordwaartschen druk
van Duitschland van Oslo uit, om hun troe
pen te vereenigen met het garnizoen van
Trondjem. het hoofd te bieden.
Zooals erkend wordt, had Duitschland tot
dusverre ln Noorwegen de hegemonie in
de lucht. De Britsche bommenwerpers, die
van de Britsche luchtbases uit de Duitsche
vliegvelden en transporten dag en nacht
hebben bestookt, zijn tegenover de Duit
schers in het nadeel, daar dezen, die ook
de luchtbases van Noorwegen in bezit heb
ben, niet alleen van bommenwerpers ge
bruik konden maken, maar ook van ge
vechtsvliegtuigen. waaronder de Messer-
schmldts 110. die het sterkst bewapend zijn
van alle vliegtuigen, die tot dusver ln dezen
oorlog zijn gebruikt.
Ten gevolge van de superioriteit van het
Duitsche luchtwapen was de Duitsche lucht
macht ln staat, de Noorsche en geallieerde
troepen te beschieten en, zooals reeds ln
de oorlogen in Spanje en Polen is bewezen.
verSiappen zelfs de beste troepen onder
voortdurende luchtaanvallen.
De Britsche vliegtuigen maken nu eenter
gebruik van hun geïmproviseerde bases,
waaronder zelfs een op het bevroren opper
vlak van een meer en dit kan dc gealli
eerden in staat stellen, de beschieting van
hun troepen te land door de Duitschers
tegen te gaan. hetgeen hun pos'.tie in be
langrijke mate zal verbeteren
Militaire deskundigen olijven er even
wel van overtuigd, lat «'nverschillig
hoe de afloop in Noorwegen zal Mn de
oorlog zal worden verl>ren of gewon
nen aan het Westelijk front, waar men
het groote treffen in 1941 verwacht.