Hevige zeegevechten aan
de Noorsche kust
DONDERDAG 11 APRIL 1940
No. 24553
Verliezen der Duitschers
Noorwegen zal doorvechten
HEI VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
81sfe Jaargang
Overzicht
Kleine kern waarheid ini
berichten-chaos
De Bilt
verwacht
Geen onderwerping
De proclamatie van
Nygaarsvold
Hambro te Stockholm
Di! nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES;
30 ct». per regel voor advertenties uil Lelden en plaatsen waar
•gentschappen van ons Blad gevestigd lijn Voor alle andere
advertenties 35 ets per regel Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bU vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets
Bureau Noordemdaplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd slln:
per 3 maanden t. JU
per week f.O.H
Franco per post t. 2 35 per 1 maanden -f portokosten.
(voor binnenland f.0 80 per 3 mndJ
De lijnen en pijlen geven aan, hoe de Duitschers hun actie hebben ingezet.
Ter zee wordt zeer scherp gevochten,
vooral ter hoogte van het eilandje
Pater Noster, ten Noorden van Gothen
burg en aan de monding van de Oslo
fjord. Doch ook elders hebben botsin
gen plaats gehad. Het resultaat is offi
cieel nog met vastgesteld, doch alle
berichten stemmen daarin overeen, dat
de Duitschers zware verliezen geleden
zouden hebben.
Volgende berichten bereikten ons o.m.
daaromtrent. WIJ hebben getracht zooveel
mogelijk een geheel te vormen uit de lawine
van berichten.
In Marstrand ten Noorden van Gothen
burg neemt men aan. dat de Duitsche vloot
bestond uit drie en twintig schepen, waar
van elf transportschepen en twaalf bewa
pende trawlers.
In het begin van den strijd werden
vijf Duitsche transportschepen tot zin
ken gebracht. De bewonen van Mars
trand verklaren dat de strijd begon
tusschen de Duitsche trawlen en En-
gelsche onderzeeërs. Later kwamen
Engeische vliegtuigen aan den strijd
deelnemen.
Een vlsscher van het eiland Hlpplen ver
klaarde dat hij twaalf groote oorlogsschepen
waaronder torpedobootjagers en kruisers
heeft gezien die alle aan den strijd deelna
men. Omstreeks vijf uur bereikte volgens
dezen zegsman de strijd zijn hoogtepunt.
De strijd had plaats enkele mijlen
ten West Noordwesten van het eiland
Hipplen. De explosies waren zoo hevig
dat de huizen op het eiland schudden
op hun grondvesten. Ruiten braken
onder den luchtdruk; inwoners van het
eiland verklaren, dat zij twee schepen
In de lucht zagen vliegen, zij gelooven
dat het Duitsche transportschepen
waren. Zij verdwenen met verrassende
snelheid onder water en de viszchers
deden alle mogelijke moeite zooveel
mogelijk menschen te redden, toen het
vuren wat was bedaard.
Booten van het eiland Roeroe keerden
terug met vele dooden en gewonden.
Zweedsche autoriteiten van de marine
langs de Westkust hebben strikte orders
uitgevaardigd dat ooggetuigen de grootste
geheimhouding moeten betrachten in ver
band met de gevechten. De Skagerrakslag
werd om acht uur geëindigd. Om tien uur
werd de strijd weer hervat en tot kort na
middernacht werd kanonvuur gehoord. De
bewoners van de kleine Zweedsche kust
steden en van de eilanden aanschouwden
een grootsch schouwspel van kleurige stre
pen licht over de donkere wateren. De
Zweden hebben het daglicht met de groot
ste bezorgdheid tegemoet gezien, want vele
lijken zullen langs de stranden aanspoelen.
Lichte patiënten werden uit het zieken
huis in Gothenburg verwijderd om plaats
te maken voor de slachtoffers van den slag
bij het Skagerrak. De bemanning van een
schip van de Zweedsche kustwacht, dat ge
patrouilleerd had. verklaarde dat zij tien a
twaalf torpedobootjagers en kruisers zoowel
Engeische als Duitsche had gezien.
De Duitschers lieten dieptebommen
vallen om de Engeische onderzeeërs te
vernietigen. Of daarmee succes werd
bereikt kon men niet zeggen.
Een maalstroom van berichten wordt
over de wereld uitgestort en het is bijkans
ondoenlijk in dien doolhof den weg te vin
den. De juiste berichten gaan schuil onder
zooveel geruchten, overdreven voorstellin
gen als anderszins, dat het zeer moeilijk Ls
dez« uit te pikken.
Wanneer wij de situatie aldus schetsen,
meenen wij de plank niet ver mis te slaan:
de Noren zijn bezig om hun leger te orga-
niseeren onbegrijpelijk dat dit al niet ge
schied was! vastbesloten om tegenstand
te blijven bieden. Het gaat uiterst lang
zaam. daar de bezetting der Duitschers
groote moeilijkheden daarbij oplevert. Van
Duitsche zijde wordt getracht, nieuwe ver
sterkingen aan te voeren en daartegen
schijnt de Britsche vloot zeer krachtig op te
treden en niet zonder succes. Maar een
groote actie der geallieerden schijnt toch
nog niet te zijn ingezet, al ligt deze wel in
de bedoeling Hoe. waar, wanneer, op deze
vragen zal men natuurlijk geen antwoord
ontvangen. Hoe eerder of het echter ge
schiedt des te beter voor Noorwegen, maar
ook voor de geallieerden zelf, daar iedere
dag respijt Duitschland gelegenheid biedt
om zijn posities te consolideeren.
Elders zal men een samenvatting vinden
van den chaos van berichten, dien wij ge
tracht hebben zoo overzichtelijk mogelijk
te groepeeren.
Van een Engeische bezetting van Bergen.
Trondjem of Narvik ls nog geen sprake en
dat Engeische troepen geland zouden zUn
bij het zeer Noordelijke Tromsoe is even
eens twijfelachtig.
Eerlijk gezegd, bljjft van al het nieuws
slechts een zwakke kern over. in hoofd
zaak betrekking hebbend op de actie ter
zee, waar den Duitschers gevoelige verlie
zen zjjn toegebracht, al neme men ook die
opsomming met het bekende korreltje zout.
Dat het den Geallieerden ernst is met de
oorlogvoering, bleek gisteren in het Brit
sche Lagerhuis.
„Neen, neen, nooit!" zoo klonken aan
allen kant de kreten, toen Kirkwood iLa
bour» in het vragenuur de vraag stelde:
„Wordt het geen tijd. dat wij gaan praten
over een vrede door onderhandeling?" Het
formeele antwoord van den onderstaats
secretaris van Buitenlandsche Zaken. But
ler, luidde, dat hij niet bereid was iets toe
te voegen aan zijn reeds eerder afgelegde
verklaring omtrent de oorlogs- en vredes
doeleinden.
Butler legde voorts een verklaring af om
trent de handelsbesprekingen tusschen de
Sovjet-Unie en Groot-Brittannlë. Volgens
Butler had de Sovjet-ambassadeur. Maisky,
dit onderwerp tijdens een gesprek met lord
Hallfax aangesneden en de mogelijkheid
van het openen van dergelijke besprekin
gen geopperd.
Een belangrijke zijde van een eventueele
bespreking, zoo zelde Butler, was het ont
houden van Russische grondstoffen aan
Duitschland Voor den terugkeer van 8lr
William Seeds, den vroegeren ambassadeur
naar Moskou, ls nog geen datum vastge
steld
In dit laatste ligt een vingerwijzing, hoe
Engeland zich toenadering tot de sovjets
denkt
Volgens door de Zweedsche bladen ont
vangen berichten, zouden Russische leiden
de kringen ontdaan zijn over de bezetting
van Narvik door de Duitschers Duitsch
land zou gemeend hebben. Mo6kou niet te
moeten verwittigen Moskou evenwel be
schouwt het Noorden van Noorwegen als
een Russische belangenzone.
Overigens zouden Duitsche kringen van
meening zijn, dat Rusland ln Finland vol
doende voordeelen heeft verkregen, om op
dat gebied geen aanspraken meer te heb
ben.
Volgens ..Aftonbladet" zouden in Noord-
Rusland. ondanks het besluit der sovjet
unie, neutraal te blijven, aanzienlijke troe
penconcentraties plaats vinden De Russi
sche vloot voor het Poolgebied zou onder
stoom liggen.
Petsamo is echter door de Russen aan de
Finnen teruggegeven!
Kans op nachtvorst. Overdag
eenige stijging van temperatuur.
Geen neerslag van beteeken is.
Meest matige naar West of Zuid-
West krimpende wind.
Tijdens den zeeslag voor Gothenburg
voer een Zweedsche visschersboot uit om
soldaten en zeelieden te redden. De boot
slaagde daarin, maar keerde terug, met
belde masten over boord geschoten Nog
laat hedennacht woei van het fort Bllear-
na aan de fjord nog steeds de Noorsche
Het Noorsah Telegraaf-Agentschap be
richt uit Elverum ,dat koning Haakon gis
teren den Duitschen gezant, Braeur. heeft
ontvangen, die de meening van Duitschland
ten aanzien van de toekomst ln Noorwegen
uiteenzette. Hij zeide oa. dat de Noorsche
regeering moest worden gepresideerd door
Quisling. De ministerraad vergaderde en
spoorde den koning aan te verklaren, dat
Quisling niet het vertrouwen van het \olk
had. Voorts dat het kabinet van Quisling
ongrondwettig is.
De koning deelde vervolgens Braeur mede
dat hij weigerde een kabinet Quisling te
benoemen en dat hij wenschte dat het ka
binet Nygaarsvold aan de regeering bleef.
Deze koninklijke boodschap werd telefo
nisch door den minister van buitenland
sche zaken. Koht. overgebracht.
Radio Stockholm deelt mede. dat de po
litic-commandant van Elverum aan den
politie-commandant van Oslo heeft getele
foneerd om op bevel van den koning over
te gaan tot de onmiddellijke gevangen
neming van Quisling en zijn kabinet
Kroonprinses Martha is met haar drie
kinderen bU Saelnes de Zweedsche grens
genasseerd.
Het Noorsche Telegraaf-Agentschap
meldt uit Elverum dat minister-president
Nygaarsvold de volgende proclamatie tot
het Noorsche volk heeft gericht:
De Duitsche regeering heeft aan den
koning verzocht een Noorsche regeering te
benoemen, die het vertrouwen van Duitsch
land geniet en door den Führer is aange
wezen. De koning heeft geen gevolg ge
geven aan dit verzoek, waarvan de aan
vaarding Noorwegen tot een vazalstaat van
Duitschland zou hebben gemaakt. In Noor
wegen moet geen andere regeering aan de
macht zijn, dan de regeering, die het ver
trouwen van het Noorsche volk geniet. De
regeering Nygaarsvold. die sedert vijf jaar
ln samenwerking met het Storting het land
bestuurt, is nog steeds de wettige regeering.
zij heeft bij den Duitschen inval in Noor
wegen haar ontslag aangeboden, doch het
Storting was eenstemmig van oordeel, dat
het kabinet aan het bewind moest blijven.
ZIJ richt zich thans tot het geheele Noor
sche volk en verzoekt het haar te steunen
in haar pogingen het wettig bestuur te
handhaven en de grondwettige rechten, de
vrijheid en de onafhankelijkheid van Noor
wegen te behouden.
Duitschland heeft tegenover Noor
wegen een gewelddaad gepleegd, zooals
de geschiedenis er maar al te veel kent.
De puitschers hebben het land over
weldigd met bommen en andere ver-
metigmgsmiddeicn en zij hebben de
rechten van een klein volk, dat in
vrede wenscht te leven, ernstig ge
schonden. De Noorsche regeering is er
van overtuigd, dat de geheele beschaaf
de wereld deze gewelddaad veroordeelt
en bovenal, dat het Noorsche volk be
reid is, al zijn pogingen te richten op
herstel van de vrijheid en onafhanke
lijkheid, welke door een vreemde mo
gendheid onderdrukt zijn. De toekomst
1 van Noorwegen ziet er voor het oogen-
blik misschien somber uit en de inval
lers kunnen stellig groote verwoestin
gen aanrichten, doch dc regeering is
ervan overtuigd, dat voor het land een
nieuwe en vrije toekomst zal dagen. Zij
spoort derhalve het geheele Noorsche
volk aan het erfdeel van de vrijheid
des lands te bewaren en den strijd
voor de vrijheid voort te zetten,
getrouw aan de groote denkbeelden, die
sedert eeuwen den grondslag hebben
gevormd voor den vooruitgang van ons
land. Leve het vaderland, leve het vrije
Noorwegen.
De proclamatie wordt gevolgd door
de volgende verklaring van den koning:
„Ik onderschrijf ten volle den door
de regeering gepubliceerde oproep en
ik ben ervan overtuigd, dat het geheele
volk zich in de genomen besluiten aan
mijn zijde bevindt."
De voorzitter van liet Noorsche Storting
Hambro. ls gisteravond te Stockholm aan
gekomen Hij verklaarde tegenover verte
genwoordigers van de pers. dat het Stor
ting hem ter beschikking van de Noorsche
regeering had gesteld voor werkzaamheden
buiten de Noorsche grenzen, zoolang dit
noodig geacht zou kunnen worden.
Vervolgens gaf Hambro een uiteenzetting
van de gebeurtenissen in Noorwegen der
laatste dagen Hij vertelde o.a. dat de spe
ciale trein die den koning met den kroon
prins en de leden van regeering en parle
ment van Oslo naar Hartiar vervoerde, te
Lillestroem aankwam. Juist toen het nabij
deze stad gelegen vliegveld KJeller gebom
bardeerd werd Dc reizigers zochten een
toevlucht in het station en na afloop van
het bombardement zetten zij de reis voort.
Van dc honderdvijftig leden van het
Storting hebben er honderd vijf en veertig
de vergadering te Hamar bijgewoond. Daar
uit de binnenkomende berichten bleek, dat
de Duitschers van plan waren, zich van de
regeering en het Storting te Hamar mees
ter te maken, werd besloten, den zetel der
regeering naar Elverum over te brengen
Er werd order gegeven troepen te con-
centreeren om de wegen tusschen Hamar
en Elverum te blokkeeren.
Op den weg naar Hamar bevonden zich
geen troepen doch slechts een kleine post
van vijftien man, die den strijd aanbon
den met de honderd man sterke Duitsche
voorhoede en dezen den weg versperden tot
de meesten der moedige Noren gedood wa
ren.
Hambro voegde hier nog aan toe. dat
de goudvoorraad der Noorsche nationale
bank uit Oslo ls overgebracht naar plaat
sen. welke men veilig acht.
Ten aanzien van de militaire operaties
deelde Hambro mede. dat de Duitsche oor
logsschepen er niet in geslaagd zijn. tot
Oslo door te dringen. De Duitschers zetten
daarop troepen aan land te Moss en te
Hoelen. alsmede zestien pantserauto's De
Duitsche troepen rukten van Moss uit op en
bezetten het spoorwegstation Skiën, van
waaruit zij Oslo binnendrongen ZIJ ver
voerden eveneens tweeduizend man naar
het vliegveld Fornebu met behulp van ver
keersvliegtuigen Dit aantal is vervolgens
nog vergroot, doch het is onmogelijk, een
Juist cijfer te geven.
Te Bergen zetten de Duitschers vijfdui
zend man aan land. De Duitsche opmarsch
van Bergen uit werd een weinig ten Oosten
der stad tot staan gebracht. Twee Duitsche
oorlogsschepen drongen de Harangerfjord
binnen, ten einde hulptroepen aan land te
zetten en te trachten het schiereiland van
Bergen af te snijden. Deze poging schijnt
niet geslaagd te zijn.
Rond Elverum ls verwoed gevochten en
de Duitschers zouden zich naar het Wes
ten terug getrokken hebben.
Hambro deelde voorts mede. dat het
Noorsche oorlogsschip „Olav Trygvason"
ter hoogte van Horten een groot Duitsch
oorlogsschip waarschijnlijk de ..Gneisenau
en twee kleine schepen tot zinken heeft
gebracht. Twee Noorsche duikbooten zijn
gezonken
De ..Olav Trygvason" heeft na een ver
woed gevecht vit nderd man aan land
gezet, die naar Oslo zijn opgemarcheerd
Ten slotte verklaarde Hambro nog. dat de
Westelijke mogendheden alle hulp hebben
aangeboden, zonder dat Noorwegen een
desbetreffend verzoek heeft gedaan Hij ge
loofde niet, dat Noorwegen overwoog, het
buitenland om hulp te vragen. i
BINNENLAND.
De beperkte treinenloop voorioopig gehand
haafd. BinneniLand, 4e Blad).
Ons parlementair overzicht. <3e Blad).
De „Adelante" werd toch beschoten. (Ge
mengd, 3e Blad).
Indische luchtpostbrief. (4e Blad).
De moeilijkheden in den tuinbouw (2e Blad)
De inwerkingstelling der eerste dninbe-
vloeiing op de terreinen der Leidsche
Duinwater Maatschappij: naar een ver
betering van de drinkwatervoorziening
(2e Blad).
Men zie voor Stadsnieuws pagina's 2 en 3
van het Tweede Blad.
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Rustig marktverloop Flink herstel
Onregelmatige koersbeweging
Amerik a iets hooger Xederland-
sche Beleggingen kalm.
BUITENLAND.
Noorwegen zal vechten voor zijn onafhan
kelijkheid. (Ie Blad).
Hevige zee-gevechten aan de Noorsche kus
ten met groote Duitsche verliezen.
(Ie Blad).
De situatie in Denemarken. <3e Blad).
Hambro. de voorzitter van het Noorsche
Storting, te Stockholm. (Ie Blad).
ZIE VOORTS ..LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
