Een dag op Hr. Ms. „Sumatra"
8Isie Jaargang
LEID5CH DAGBLAD, Zaterdag 30 Maart 1940
Vierde Blad
No. 24543
Dag
en
marine
nacht patrouilleert de
langs onze kust
Tal van belangrijke oefeningen
Landrotten op zee
KERK- EN KH00LNIEUWS
STOFZUIGERS
51
(Van onsen speclalen verslaggever).
De wapenspreuk van ome Koningin is: „Ik zal handhaven'*. Dit devies is
ons aller devies geworden. Wij handhaven onze neutraliteit. Onze vloot is waak
zaam. ZIJ bewaakt ons territoir ter zee en ziet toe, dat er geen handelingen
plaats rlnden, die strijdig zijn met onze neutraliteitspolitiek.
Dag en nacht kruiaen langs onze Noordzeekust bewakings- en onderzoe
kingsvaartuigen en oorlogsbodems. Geen schip kan voorbij varen of het wordt
verkend en onderzoekingsseinen maken het bij het binnenvaren der havens
kenbaar, dat het zich heeft te onderwerpen aan die controle, die de defensieve
leiding noodig acht.
Ome verslaggever heeft het voorrecht gehad één dag te mogen meemaken
aan boord van de kruiser „8umatra" en hij vertelt daarvan In de volgende
regelen.
Waakzaam zijn is
een eerste vereiseh te
voor onze
neutraliteit
Op een triesten morgen staan wij aan de
kade om met nog enkele anderen aan boord
te wippen van een onzer vele bewakings
vaartuigen, gerequlreerde trawlers, die nu
de kleur onzer oorlogsbodems hebben aan
genomen en grijs geschilderd zijn. De com
mandant zal ons naar Hr. Ms. „Sumatra"
brengen, die buitengaats ligt en patrouille-
diensten verricht.
Zware diensten van lange dagen en korte
nachten. Er is een mooie gelegenheid om
post mee te nemen en dat gebeurt dan
ook prompt.
WIJ zijn nog niet bulten de pieren of wij
voelen de deining, lange gerekte golven, die
ons scheepje doen dartelen als een spcel-
sche koe in de Paaschwel. WIJ arme land
rotten kijken bedenkelijk. De bemanning
lacht en vindt zulk weer een wissewasje.
Een flink stuk buitengaats ligt de .Su
matra" Het bewaklngsvaartulg draalt bij
Een vlotte motorvlet snort op ons at. zij
hupi lt en danst, dat het een lieve lust is.
Een lijntje wordt uitgeworpen, vlugge han
den slaan het om een bolder, en wij kun
nen van boord gaan. Het is niet gemakke
lijk, maar toch simpel. Wij klimmen over
de verschansing, eenlge zeemanshanden
houden ons vast. Dan een sprong 1n dc
diepte, die rhythmLsch omhoog komt en
weer verdwijnt. Weg springt de vlet naar
de „Sumatra".
De commandant staat aan stuurboord
zij OW ons te verwelkomen. Maar zoover is
het nog niet. Over het hekwerk kijken de i
..Jantjes" om ons aan boord te zien komen.
Uit patrijspoorten kijken glundere gezich
ten. De landrotten komen aan boord. Zij
moeten over de stormladder, die tegen den
scheepswand hangt.
De eerste grijpt, maar grijpt mis. 'Veg
zakt de vlet, nu komt zij weer omhoog. ZIJ
ligt op den top van een golf. Een forschc
greefc een zwaai, daar zweeft hij in de
lucht.' Zijn voeten pakken de dwarslatjes
van de touwladder en hU klimt naar bo
ven. Zoo gaan wij, één voor één. Neer de
vlet. omhoog dc vlet. en weg ben Je op de
touwladder. De laatste, die de techniek van
enkele anderen béstudeerd heeft intus-
schen, weet zijn bewegingen iets vlugger tc
plaatsen en incasseert den lof: „Dat is een
zeeman."
De commandant, kolonel Brouwer, heet
ons hartelijk welkom, een welkomstwoord,
onmiddellijk bekrachtigt door een voor
proefje van het menu: bramstagloopers
met blokjes spek. bij ons meer bekend als
capucijners Zij smaken voortreffelijk en
de hofmeester is tevreden.
stuk lichtere, dus minder kostbare grana
ten kan afschieten. Deze loopen zijn 5 c.m.
of 3.7.
Toch mag men de oefening met de 15 c.m.
granaten niet verwaarloozen, Er is een ka
non aan boord, waarmee men met deze 54
k.g. zware granaten kan oefenen. Zulk een
oefening wordt nu gedemonstrerd.
Het T.Un de Jonge lichtmatrozen, vrijwil
ligers, die dit mogen doen ZU zijn zes
maanden in de leer geweest te Vllssingen,
genieten nog een opleiding van zes maan
den aan boord en vertrekken dan met een
vaste aanstelling naar Indië, om daar ver
der hun studie te voltooien, welke hen tot
bekwame matrozen maakt. Zij zijn de kern,
waaruit straks de bemanning voor de te
bouwen slagkruisers zal worden gerecru-
teerd.
Het snelladen en vuren geschiedt in een
razend tempo. Zij Jongleeren met de gra-'
naten, welke wij, burgers, moeizaam kunnen
optillen. Het tempo is reeds 11 schoten per
minuut. De verbindingsofficier, die ons is
toegevoegd, verzekert echter, dat 14 scho
ten per minuut, door een volkomen inge
werkte en afgerichte ploeg, heel gewoon is.
Bijzonder goede wapenen zijn de 4 c.m.
snelvuur mitrailleurs, welke de functie van
kleine snelvuurkanonnen verrichten en 120
schoten per minuut kunnen lossen. Het
„blaffen" van deze mitrailleurs maakt een
oorverdoovend lawaai. De klappen zijn zoo
hard, dat watjes of dopjes in de ooren geen
overbodige weelde zijn.
één ls reeds één te veel. Als men ze ziet,
worden ze dan ook prompt vernietigd. Dc
..Sumatra" heeft op den boeg een zoeklicht
gekregen, waarbij des avonds steeds een
mannetje op post staat Deze lamp is spe
ciaal opgesteld om mijnen te zoeken De
commandant wilde hieraan den naam
„boeglamp" geven, doch de doop was reeds
door de bemanning verricht. Niemand
spreekt meer over boeglamp, doch wel over
„Jeanetje".
DE PARAVANES.
De paravanes vormen een bescherming
tegen de mijnen. Wij hebben indertijd reeds
een beschrijving met teekening van deze
onmisbare toestellen gegeven. Met een lijn
aan den boeg bevestigd, afgesteld op 6 me
ter diepte, waaieren deze toestellen, welke
als het ware den vorm van kleine een-
dekker vliegmachines hebben, van het schip
uit. Een verankerde mijn wordt opgevangen
en door een schaar wordt de ankerdraad
doorgeknipt. De mijn behoort nu gedesac-
tlveerd te zijn. De mogelijkheid is echter
niet uitgesloten, dat door aangroelsel, ver
wering en andere oorzaken, deze desacti-
veering niet meer werkt. Ook daarom ls
iedere drijvende mijn als een gevaar te
achten.
Het buitenboord zetten van de parava
nes, welke aan een sllphaak hangen, heeft
een vlot verloop. De bemanning is met deze
oefening vertrouwd Met evenveel vaardig
heid worden de paravanes ook weer inge
haald
Het ochtendprogramma ls daarmede af
gewerkt en dan ls het voor den kok en de
keuken geblazen. De „bramstagloopers"
gaan er in als koek, in de longroom van de
officieren zoowel als in het volkslogies.
Vijfhonderd man moeten dagelijks van
voedsel voorzien worden. De koks. zoowel
als de bakkers hebben dan ook handen vol
werk.
NEVELSCHERMEN.
Een belangrijke beschermingsoefe
ning is het leggen van een nevelscherm.
In den strijd is een nevelscherm bijna
onmisbaar. Men kan den vijand het uit
zicht belemmeren en er zelf achter
wegkruipen. Het is voor hem dan prac-
tisch onmogelijk den schootsafstand te
bepalen of te corrigeeren, want hij ziet
de aanslagen niet meer.
ruimen staan onder hoogen druk, aange
zien men veel lucht noodig heeft voor de
vuren. Deze luchttoevoer was dan ook de
oorzaak, dat in den afgeloopen barren win
ter de menschen op de stookplaat met bi
vakmutsen en handschoenen aan stonden.
WIJ dalen af door een luchtsluis. De deu
ren mogen niet geopend worden als het
lichtje bij de deur op rood staat.
In deze ketelruimten voor de kruis
vaart waren er slechts twee ketels in ge
bruik heerscht, in tegenstelling met de
machinekamer, waar de turbines staan, een
groote bedrijvigheid. Het manoeuvreeren
met het schip wordt hier geregeld door het
ontsteken van meer of minder oliepitten,
waardoor weer de toev.^er van stoom gere
geld wordt. Hier is dan ook steeds opletten
geblazen om nauwkeurig toe te zien. welke
orders e^ naar beneden komen Veel haast
hebben wij dezen middag niet. zoodat de
Sumatra" op een laag pitje was gezet Na
:een tijdje „gesudderd" te hebben, komt er
weer wat leven in de brouwerij, om duide
lijk te kunnen aantoonen. hoe snel er op
commando's gereageerd wordt.
Commando's worden gegeven met hand
zwaaien. vingers opsteken en andere geba
ren. De .stokers zijn goed afgericht en we
ten precies wat bedoeld wordt. Voor ons
echter ls het alsof wij doofstommen-onder
wijs bijwonen.
EEN LANGE WANDELING.
Hoeveel kilometers legt men op een dag
af als men op een oorlogsschip rondwan
delt? Wij weten het niet! Op dezen dag
moeten wij meer mijlen geloopen hebben
dan de ..Sumatra" gevaren, naar onze bee-
nen te voelen tenminste Trap op, trap af.
Steile stalen leertjes, luik in, luik uit Ieder
compartiment lijkt wel een cel uit een
honingraat. Alles kan worden afgesloten.
Mocht er een treffer door de pantsering
kunnen doordringen, dan nog is niet alles
verloren. De lekdlenst zorgt dat het schip
in horizontalen stand blijft en niet op één
oor komt te liggen. Het gevecht moet door
gang kunnen vinden. Tal van afdeellngen.
ook de munitiebergplaatsen, kunnen onder
water gezet worden, een dek hooger zijn
reserve-kranen, om dit alles te kunnen re
gelen. Onze tocht door gangen en afdeelin-
gen voert door het volkslogies, waar de be
manning aan den avondmaaltijd zit. Drie
honderd brooden zijn er gebakken. Groote
mokken koffie, zeker wel een liter inhoud,
staan naast enorme stapels boterhammen.
Er heerscht een roezemoezige drukte, die,
als wij er later op den avond doorkomen,
nog is aangegroeid. Er wordt gezongen, mu
ziek gemaakt en gekaart. Dan hangen er
hangmatten, waar de afgeloste wacht reeds
in slaapt, zonder hinder te hebben van deze
drukte. Er is hard gewerkt, men is ver
moeid, dus de slaap is gauw gevat.
AFGELASTE SCHIETOEFENING.
Na den avondmaaltijd -zullen er schiet
oefeningen gehouden worden in het don
ker. De schijf is weer uitgezet, met kruis
zeilen er op. Zoeklichten spelen over het
water. Er is echter mist op komen zetten.
Dan is het maar beter de oefening tot den
volgenden dag uit te stellen. De schijf wordt
weer ingehaald en het is weer dezelfde
acrobaat die zijn toeren verricht. Het ls
er niet eenvoudiger op geworden. De wind
ls op komen zetten, er beginnen al kopjes
op de golven te komen. Zoo nu en dan spoelt
het. water tot aan zijn middel Het hindert
niet, het werk moet gedaan worden. Voor
kouvatten is men niet bang. De ziekenboeg
is zelfs slecht bezet. Drie zieken op zooveel
menschen is niet veel.
ALARM!
WIJ zUn aan boord en dc oefeningen
van allen dag kunnen beginnen. WIJ
zien en hooren, wat de Nedcrlandsche Ma
rine voor ons vaderland doet. Dit hooren is
zelfs zoo duidelijk, dat het noodig is om
watjes in de ooren te doen, die ons met
een hoffelijk gebaar worden geoffreerd.
De commandant verzoekt den oudsten
van ons „Alarm" te maken. Eenlgszins be
deesd. als een schooljongen, die een stou-
tlgheldje begaat, voldoet hij aan het ver
zoek En zie de gevolgen.
Alarm! Een leder snelt naar zUn post.
Stukken worden afgedekt en bezet.
Werk waaraan men bezig ls blijft lig
gen. Iedereen draaft. Kanons worden
naar bulten gedraald. Tien stukken
van 15 c.m. Manschappen staan bij de
mitrailleurs. Dc centrale vuurleiding
zit ln den mast, waaruit zU het schip
kan overzien, en waar vandaan de or
ders verder worden doorgegeven. Snel
wordt de schootsafstand berekend. Na
het vuren worden de correcties aange
geven. In enkele oogenbllkken ls de
kruiser gevechtsklaar.
In de verte drijft een schietschijf op
kruisbalken. Dc knallen daveren over dc
zee en rollen weer terug. Je echo. Om en
nabij de schuif zien wU waterzuilen om
hoog spatten.
Een waterzuil vlak bU de schijf wordt als
een treffer gerekend, want de schijf ls
slechts 0 meter breed, veel kleiner dus dan
een eventueel onder vuur te nemen object
Dc oefeningen worden met ernst en
plichtsbetrachting vervuld. Men beseft wat
er van kan afhangen En toch is men
zuinig bij onze marine. Het geld wordt niet
overbodig over boord gezet. In dc loopen
van de 15 c.m. kanons worden andere loo
pen geplaatstzoodat men met volkomen
dezelfde manipulaties voor het zwaardere
PREDIKBEURTEN.
VOOR ZONDAG 31 MAART.
Leiden Chr. Geref Gem.: voorin 10 en
nam. 5 uur, prof. J. W. Geels van Apeldoorn
Doopagez Gem vjn. 10% uur. ds ten Cate.
Evang. Luth. Gem.: voorm. 10% uur. ds Ble-
ger
Eg Use Wallonne: dlx h cures et demie, M. P.
J. Molenaar, pasteur a la Have
Geref Kerk In H. V. (Patrimonium): nam.
5 uur (Bed. H. D.>, ds. Kroon
Rem. Geref. Gem voorm. 10% uur, ds. E B.
A. Poortman
Roeekruisersgenootschap (Z.W. Singel 106):
voorm. 10% uur, de heer J Leene
Ver. van VriJz. Hervormden «Volkshuis): va
10% uur ds P Eldering van Oegstgeest
Geref. Kerk «Zuiderkerk»voorm 10 u. cand.
G. J. van Kamp. hulppred. te Weesp: nam 5
uur ds. M J. van Dijken, van Nunspeet
Geref Kerk Heerengracht voorm 10 uur
ds M. J. van Dijken nam. 5 uur cand. G. J.
van Kamp
Geref. Kerk «Oude Vest): voorm 10 uur ds.
Weggemans. nam 5 uur (Bed. H. D.) ds Har
der.
Geref Kerk Mor&chweg (Evangelisatiegeb
voorm. 9.30 uur ds Harder; nam. 5 uur ds.
Weggemans
Vrije Kath Kerk (Vreewtykstraat 19): voorm.
10% uur. Ges Mis.
De Kaag Ned Herv. Kerk: voorm. 9% uur
cand. van Roon van Vlaardingen.
Katwijk aan Zee Geref Kerk: voorm 10
uur en nam. 6 uur ds. Bouma van Noord wijk
aan Zee
Geref. Gem Remisestraat)voorm 10 uur
en nam. 5 uur leesdlenst.
Koudekerk Ned. Herv. Kerk: voorm. 9% u.
ds. van Blnsbergen; nam. 8% uur dr G J.
Streeder van Leiderdorp
Geref. Kerk: voorm 9% en nam. 6% uur ds.
Has pers
Leimuiden Ned. Herv, Kerk: voorm. 9% u.
ds J v d Wal van Dlrksiand
Geref. Kerk: oorm. 9% uur en nam. 2% uur,
cand. Verspuy van Hilversum
Liase Ned Herv. Kerk: voonn. 10 en nam.
5 uur ds. J Th. v. Veenen
Geref Kerk: voorm. 920 en nam. 4 uur dr.
Th Ruys Jr.
Chr. Geref Kerk: voorm. 10 en nam. 5 uur
ds. A Ponste in.
Geref. Gem voorm. 920 en nam. 4 uur lees-
kerk.
Oud-Geref Gem.: voorm. 920 mi nam. 220 u.
leeskerk
35 verschillende bekende merken.
Ook in huurkoop.
DE STOFZÜIGER-CENTRALE HAGEMAN
HOOIGRACHT
7195
TELEFOON 25955
(Ingaa. MadJ
DE SCHIETSCHIJF WORDT
INGEHAALD.
Een andere oefening trekt dan onze aan
dacht De schietschijf moet ingehaald wor
den Dit ls een staaltje van goede scheeps-
besturlng en behendigheid.
De ..Sumatra" koerst naar de schijf. Het
schip draait zoo bij, dat de schijf aan slag
zij komt te liggen. Net bij den boeg. Dreg
gen worden uitgeworpen. Men heeft de ver
ankerde schijf te pakken. Een matroos eer
ste klas gaat langs de touwladder omlaag,
waterlaarzen aan. Hij springt behendig op
de kruisbalken, waar het water overheen
spoelt. Als equilibrist balanceert hij van
den ecnen naai den anderen kant Tal
van oogen zijn op hem gericht. HU weet het
en ls cr trotsch op. Hij is de uitverkoren
man voor dit baantje. Het is een ecre-
baantje voor hem. Geen kan dit zoo handig
als hij. De dreggert, welke de „acrobaat"
heeft losgehaald, worden binnengehaald.
De vüegtulgboom «het vliegtuig aan boord
is in de Hollandsche wateren niet noodig)
wordt buitenboord gedraaid, de schUf aan
gehaakt en omhoog geheschen.
„JEANE-JE".
Onze belangstelling gaat vanzelfsprekend
ook uit naar de mUnen. Veel drUvt ode mjü-
HR. MS. KRUISER „SUMATRA".
Is het schip, dat het nevelscherm legt.
iets hooger. dan zorgt men er voor. dat dit
scherm niet te hoog wordt, om er zelf even
tueel overheen te kunnen kijken. Het leg
gen vantzulk een scherm is een staaltje
van manoeuvreerkunst. Men moet weten,
hoe het komt te liggen. De richting toch is
de resultante van de snelheid van het schip
en van dc snelheid van den wind
Achteruit staan twee sproeiers, die gas
toegevoerd krUgen uit cylinders beneden
het dek. Deze cylinders zUn gevuld met
chloorsulfonzuur, dat met de lucht ln aan
raking komend, een witte wolk veroorzaakt
IN DEN BUIK VAN HET SCHIP.
Den verderen middag besteden wy met
de bezichtiging van de ketel- en machine-
installaties Circa 80.000 paardekrachten
geven den kruiser een snelheid van 30 a 31
mijlen. De vuren onder de acht waterpUp-
ncn ziet men ln onze wateren niet, maar i ketels worden met olie gestookt. De ketel-
ALGEMEEN E MANOEUVRE!"
De commandant verzoekt ons op de brug
Nleuwveen Ned. Herv Kerk: voorm. 10 u.
ds. C. A. van Harten, van Zevenhoven.
Geref. Kerk: voorm. 10 uur. lezen: nam. half
7 ds. Speelman.
Evangelisatie: nam. 620 de heer A. v. Scher-
penzeel.
NoordwtJk-Binnen Ned Her Kerk: vjn.
10 uur ds P v d. Staay «veldprediker».
Geref Kerk: voorm. 10 uur en nam 520 uur
ds Drenth van Wassenaar
Noord wijk aan Zee Ned Hen'. Kerk: tjil
10 en nam. 5 uur ds. N J Cupédo.
Geref. Kerk: voorm 10 en nam 5 uur de heer
Marseille van Katwijk aan Zee
Geref. Kerk iH. VP: voorm 10 uur (jeugd
dienst» ds..K. H. Kroon
Xoordwijkerhout Ned Hen' Kerk: vm. 10
uur ds. den Hertog.
Oegstgeest Geref. Kerk: voorm. 10 uur en
nam. 5% uur, ds. Eringa.
Oude Wetering Ned. Herv Kerk: voorm.
9% uur, ds. Geerling.
Geref Kerk: voorm 9% uur ivoorb. H. A.)
en nam. 2% uur. ds v. d. Bos
Rem. Kerk: voortn. 10 uur ds. Heyn.
RUnsburg Ned. Herv Kerk: voorm 920 u.
ds van Ntftrik. nam 5 uur de heer de Hoop.
Kerkzaal voorm 920 uur de heer de Hoop;
te komen. WU keeren huiswaarts. Voorzich- nam 5 uur ds van Niftrik
tig koersen wU op de lichten aan. De loods
is aan boord gekomen en wUst den juisten
weg. Een haven binnenloopen beteekent op
een oorlogsschip alle hens aan dek De
tamboer, een onmisbaar en groot man.
blaast „Algemeene manoeuvre". Wat in kool
is. komt er uit. Iedereen weet zUn plaats op
de bak, midscheeps of achter uit. Nu zUn
wu binnen. De ..Sumatra" moet gemeerd
worden. Een vlet brengt een aantal matro-
Een grooten boog beschrUft de „Sumatra" zen aan den wal De donkere kielen zUn
nu. De kust, die wU zoo Juist nog zagen. Is 1 -
achter een grooten sluier verdwenen. Weg
duinen, weg vuurtorens, weg hoogovens.
Het leggen van het scherm wordt gestaakt,
In de verte komen eenige schepen aan. die
men niet wil hinderen.
De spuit wordt op het achterdek gezet,
want het zuur tast het houten dek aan, dus
is het beter, zoo gauw mogelUk schoon schip
te maken
niet te zien, wel de witte broeken. De ma
trozen sjorren aan de touwen. Een kronke
lend lint. met vele pootjes, net een dui
zendpoot. Liefst zestien trossen worden uit
gebracht. Half elf is het als wU veilig en
wel aan den dukdalf liggen Dan is het
Aftrap! Ook voor ons!
Eerst moet er olie gebunkerd worden. Dan
volgt er weer een dag, en weer een, en nog
een
Er wordt hard gewerkt op onze vloot! BU
dag en bU nacht; bU goed en bU slecht
weer Langs onze kust waakt ook de vloot.
WU zullen handhaven! Onze onaantast
bare neutraliteit.
Ger. Kerk (Rapenburg»: voorm 9.30 uur ds.
Post; nam 6 uur ds. van der Loo
Geref Kerk Voorhouterwegvoorm. 9 30 u.
ds. van der Loo; nam. 6 uur ds Po6t
Chr Geref. Kerk voorm. 9 30 uur en nam. 5
uur stud. Van Leeuwen van Apeldoorn.
RUnaaterwoude N%d Herv Kerk: nam. 1%
uur ds. J. v. d. Wal van Dlrksiand
Chr Geref. Kerk: voorm. 9% en nam 6 uur
leesdlenst
Valkenburg Ned. Herv Kerk: voorm. 10 uur
en nam. 6.30 uur ds. D Veldkamp
Geref. Kerk voorm. 10 en nam. 5 uur cand.
v. d. Berg uit Oss.
Voorschoten Ned Herv. Gemeente: voorm.
10 uur en nam 5 uur ds. H P Portgem
Geref Kerk: voorm. 10 uur (voorb. H. A.) en
nam. 5 uur ds J. C Houtzagers.
Wassenaar Geref Kerk (Züilaan1 voorm.
10 uur ds. Permga; nam. 5 u. dr B WMenga.
Geref Kerk Bloemcamplaan voorm. 10 u.
dr B Wielenga; nam. 5 uur ds. Ferlnga.
Zevenhoven Chr. Geref Kerk (Polder):
voorm. 9% uur en nam 6 3/4 uur. ds. van Min
nen van Zeist.
NED. HERV. KERK.
Bedankt voor wyk bU Duurstede F. L. v.
Duykeren te Heusden.
